شبکه اجتهاد اجتهاد و اصول فقه, حکومت و قانون, اقتصاد و بازار, عبادات و مناسک, فرهنگ و ارتباطات, خانواده و سلامت
شبکه اجتهاد: با درگذشت آیتﷲ غلامرضا صلواتی در سن ۹۵ سالگی، یکی از آخرین شاگردان و بقیهالسلف مراجع عظامی همچون آیتﷲ العظمی بروجردی از حوزه‌های علمیه رخت بربست.
آیتﷲ آقای حاج شیخ غلامرضا صلواتی در تاریخ یکم فرودین ۱۳۰۷ هجری شمسی مطابق با ۲۹ رمضان ۱۳۴۶ هجری قمری در شهر اراک بدنیا آمد. پدرش مرحوم آقای اصغر صلواتی (معروف به شیخ اصغر) متولد شهر کرمان بود. در ایام جوانی به همراه کاروانی از آشنایان جهت زیارت قبور ائمه اطهار علیهم صلوات ﷲ در عتبات عالیات راهی عراق می‌شود ولی پس از طی مقداری از طریق از بسته بودن راه مطلع می‌گردد. کاروان مدتی در شهر اراک به انتظار می‌نشیند تا شاید توفیق زیارت نصیب او گردد. حضور او در اراک و آشنایی با بعض اهالی آن دیار ایشان را به سکونت در این شهر و اقامت در آن جهت اشتغال به امر کسب و تجارت و امرار معاش ترغیب می‌نماید.
تحصیلات: وی تحصیل خود را از مکتب‌خانه آغاز نمود و سپس در سن یازده سالگی به بازار رفته و شاگردی تجارت خانه حاج مرتضی حشمتی را به عهده می‌گیرد و استاد به جهت شدت احتیاط شاگرد در مسائل کسب و کار و اعتماد به او تمامی امور مغازه و منزل خویش را به غلام‌رضای نوجوان واگذار می‌نماید. حجره مرحوم حشمتی که از دوست‌داران و علاقه‌مندان به علما و روحانیان بود محل تردد بزرگانی چون حضرت آیتﷲ سیداحمد خوانساری و سایر افراد می‌گردد. علاقه آیتﷲ صلواتی به معارف دینی موجب می‌شود تا ایشان علاوه بر اشتغال به کسب در بازار، اوقات فراغت خود را با مجالست با علمای دین، و نشست و برخاست با آنان سپری نماید.
تشویقات و تاکیدات فراوان آقای شیخ على متفقهی مشهور به غفارى شریف و دیگر بزرگان و اشتیاق وافر خود موجب می‌شود تا در سن چهارده سالگی به مدرسه علمیه مرحوم حاج محمد ابراهیم خوانساری اراک وارد شود و پس از طی پنج سال تحصیل در حوزه علمیه اراک از محضر بزرگانی چون حاج شیخ قنبر رفیعی، حاج شیخ فضل‌اللّه نصیرالاسلامى، حاج سید محمدباقر شهیدى گلپایگانى، حاج شیخ محمد امامى خوانسارى و حاج آقا على میریحیایى بهره کافی برده و دروس ادبیات، منطق شرح لمعه، قوانین و مطول را در محضر آنان آموخت.
هجرت به قم: آوازه حوزه علمیه مقدسه قم در جوار بارگاه ملکوتی حضرت فاطمه معصومه سلامﷲ علیها و استفاده از اساتید مبرزی که تحت اشراف و تربیت آیتﷲ موسس پرورش یافته بودند اشتیاق ایشان برای هجرت به شهر مقدس قم را دو چندان کرده بود و بر همین اساس در سال ۱۳۲۶ هجری شمسی در این دیار مقدس سکنا گزید و از محضر اساتید معظم آقایان ٫آیتﷲ حاج شیخ مرتضى حائرى (مکاسب و کفایه)، آیتﷲ آمیرزا محمد مجاهدى تبریزى (رسائل)، آیتﷲ حاج شیخ عبدالجواد جبل‌عاملى اصفهانى (رسائل و کفایه) و آیتﷲ شیخ عبدالرزاق قائینی (رسائل) را فرا گرفت و خود را برای شرکت در درس خارج عالمان آن روزگار آماده ساخت.
در همین ایام با تلبس به لباس مقدس روحانیت توسط استاد خود حضرت آیتﷲ حاج شیخ مرتضی حائری یزدی نوکری خویش را بر ولی‌نعمت خود حضرت ولی‌عصر(عج) اعلام داشت.
ایشان پس از فراگیری سطوح عالی جهت کسب دراسات عالیه در درس خارج بزرگان آن روزگار شرکت می‌نماید و به اعتراف هم درسان خود از مستشکلین قوی در هر درس قرار می‌گیرد. اساتید ایشان در درس خارج فقه و اصول عبارتند از:
۱- حضرت آیتﷲ حاج آقا حسین بروجردی که به مدت سیزده سال از خرمن پر فیض او خوشه چید و علاوه بر شرکت در درس خارج فقه و اصول از سجایای اخلاقی و فیوضات معنوی ایشان بهره برد. آیتﷲ صلواتی خود در این رابطه می‌فرمود:
«درس فقه آیتﷲ بروجردی صبح ها در حرم مطهر حضرت معصومه(س) و درس اصول عصرها در مدرسه فیضیه برگزار می‌شد.
حضور آیتﷲ بروجردی در درس و نشستن او بر منبر و شیوه تکلم او و حتی نوع نگاهش تماما درس آموز بود.»
و نیز شنیده شد که ایشان می‌فرمود:
«درس آیتﷲ بروجردی دریایی از موعظه بود بارها ایشان به شاگردان توصیه می‌فرمود که درستان را به گونه‌ای بخوانید که بتوانید آن را برای دیگران تدریس نمایید.»
و در جایی دیگر فرمودند:
«عظمت آیتﷲ بروجردی به حدی بود که در گفتار نمی‌گنجد؛ ایشان ذاتا بزرگواروآقا بود گرچه قصد آقایی نداشت»
فرزندشان، حجت‌الاسلام والمسلمین حاج شیخ محمدحسین صلواتی در نقل خاطره‌ای می‌گوید:
«مرحوم آیتﷲ فاضل لنکرانی گفته بودند که «من و آقای صلواتی یک روز در درس با هم فرق داشتیم؛ آقای صلواتی یک روز زودتر از من به درس آیتﷲ بروجردی رفتند و من در صحن حرم از ایشان پرسیدم: درس چطور بود؟ و ایشان در پاسخ گفتند: خیلی عالی بود. من نیز از روز بعد به درس آیتﷲ بروجردی رفتم»
۲- حضور در درس خارج فقه کتاب مکاسب فقیه بزرگوار حضرت آیتﷲ حاج سید محمدرضا گلپایگانی قدس سره الشریف؛
آیتﷲ صلواتی در این باره می‌فرماید:
«درس خارج فقه آیتﷲ گلپایگانی در مسجد امام حسن‌عسگری علیه‌السلام برگزار می‌شد و بنده بیش از ده سال در آن درس شرکت کرده‌ام. از خاطراتم در آن درس این است که حضرت آیتﷲ گلپایگانی با اینکه خود در شرایط مرجعیت بود ولی به جهت ارادتی که نسبت به فقیه مجتهدپرور حضرت آیتﷲ بروجردی اعلیﷲ مقامه داشت خود را مقید به شرکت در درس ایشان می‌دانست. این ارادت به حدی بود که حتی در روزهای اعیاد مذهبی با اینکه ایشان در منزل خودشان جلوس داشتند اما همیشه ابتدای صبحگاه اعیاد به دیدار آیتﷲ بروجردی رفته و پس از عرض ارادت به منزل خود بازمی گشت و در آنجا جهت دید و بازدید افراد جلوس می‌نمود.»
۳- شرکت در یک دوره هشت ساله درس خارج اصول حضرت آیتﷲ حاج شیخ محمدعلی اراکی و استفاده از دقائق علمی درس که با گفتاری شیوا و بیانی رسا مطرح می‌گردید.
ایشان در این باره می‌فرماید:
«از ویژگی درس معظم له پرهیز از تکرارو زیاده گویی بود. کلامْ را گزیده و پرمعنا ادا می‌کرد و اعتقادش بر این بود که طالب علم باید قبل از حضور در جلسه درس، آن را پیش مطالعه کند.»
۴- کسب فیض از محضر حضرت آیتﷲ حاج سید احمد خوانساری اعلی ﷲ مقامه الشریف؛
آیتﷲ صلواتی در این باره می‌فرماید:
«با آقای ستوده به صورت خصوصی به منزل آیتﷲ اقای حاج سید احمد خوانساری می‌رفتیم و از محضرشان در بحث کلام استفاده می‌کردیم، شرح تجرید و شوارق را با ایشان خوانده ام البته مقداری از درس در مسجد جنب منزل ایشان در محله تکیه خلوص برگزار می‌شد و غیر از ما دیگران نیز به صورت محدود شرکت میکردند.»
و در جایی دیگر می‌فرمود:
«مجلس ایشان قابل استفاده بود هم سکوتشان و هم تکلمشان همه و همه قابل استفاده بود. هرچه درباره ایشان بگوئیم کم گفته ایم ایشان از مصادیق واقعی «من یذکرکم ﷲ رویته و یزید فی علمکم منطقه و یرغبکم فی الاخره عمله» بود»
و در زمانی دیگر فرمودند:
«مرحوم آیتﷲ سیداحمد خوانساری در فیضیه نماز جماعت می‌خواندند. وقتی که آیتﷲ سیدمحمدتقی خوانساری (که نماز باران ایشان معروف است و هنوز برخی معمرین قم به‌یاد دارند) به قم آمدند، آقا سید احمد خوانساری جای خودشان را به ایشان دادند و خودشان در مسجد محقری نزدیک به سه‌راه بازار امام جماعت می‌شوند. یعنی تا این حد با تقوا بودند و قصد قربت داشتند.»
۵- استفاده وافر از درس اصول حضرت آیتﷲ سید محمد محقق داماد به مدت هفت سال
حضرت استاد در این باره اینچنین می‌فرمایند:
«مرحوم آقای محقق داماد مدتی در مسجد امام درس می‌گفتند و بعد از مدتی در مسجد مسگرها (بازار). درس ایشان هم شلوغ بود و کسانی مثل مرحوم آقای ستوده و حاج‌آقا موسی شبیری زنجانی در درس ایشان حاضر می‌شدند.»
۶- شرکت در درس خارج حضرت آیتﷲ میرزا هاشم املی و استفاده از ایشان در مدت زمانی کوتاه
همراهی آیتﷲ صلواتی در تمام مراحل تحصیل، تدریس و تدرّس با دوست و یار دیرینه‌اش حضرت آیتﷲ محمدتقی ستوده بر همگان روشن و آشکار بود. ایشان در مدت تحصیل خود با فضلای جوانی چون حضرات آقایان حسین شب زنده دار، سید عبد الرسول شریعتمدار جهرمی، سید علی سیستانی، مرتضی مطهری، ذکاوت شیرازی، سید جواد علم الهدی، انصاری همدانی، شیخ یحیی انواری، سید مهدی صحفی، حسین مظاهری، محمد جواد باهنر، سید جواد مدرسی یزدی، سید مهدی یثربی کاشانی، شیخ جلال طاهر شمس، سید محمد باقر ابطحی و سید محمد حسن مرتضوی لنگرودی هم حجره، هم نشین و هم بحث بود و ضمن جدیت در یادگیری علوم فقه و اصول و دیگر معارف الهی انجام مباحثه هر درس را بر خود فرض می‌دانست.
استاد صلواتی علاوه بر تحصیل در ایام درسی برای تحصیل در ایام تعطیل خود نیز برنامه ریزی نموده و با سفر به شهرهای سردسیر خوانسار و همدان شرائط را برای علم آموزی و تدریس در ایام تابستان فراهم می‌ساخت.
بر کرسى تدریس: از مهم‌ترین امتیازات و توفیقات استاد صلواتی، که او را در این جهت نمونه و ممتاز و به تعبیر بعضى بى‌نظیر کرده، مسئله تدریس و شاگرد پرورى او در طول بیش از نیم قرن است که در این مدت با بیانى نشاط بخش، توانست شاگردان زبده و برجسته‌اى پرورش دهد. بسیاری از فقهای اکنون حوزهی علمیه قم از شاگردان آیتﷲ صلواتی هستند.
سلوک رفتاری: ایشان سلوک رفتاری عالمان قدیم را دارد و از شهرت و ایجاد دستگاه و تشکیلات گریزان بود. شهرت‌گریز بود و با وجود اینکه خاطرات نابی از حوزه و اساتید بزرگش داشت، اما به‌سختی تن به مصاحبه یا مکتوب‌کردن آن‌ها می‌داد. در شهرت‌گریزی‌ایشان همین بس که سخت می‌توان درباره‌اش مطلبی یا تصویری در اینترنت پیدا کرد. از آن دسته علمایی است که در محضرش احساس آرامش می‌کردی و به راحتی می‌توانستی حرف بزنی./ مباحثات
پیام تسلیت رهبر انقلاب در پی رحلت آیت‌الله صلواتی
حضرت آیت الله خامنه ای رهبر معظم انقلاب اسلامی در پیامی رحلت عالم ربانی مرحوم آیت الله آقای حاج شیخ غلامرضا صلواتی رحمه الله علیه را تسلیت گفتند.
متن پیام به این شرح است:
بسم الله الرحمن الرحیم
رحلت عالم ربّانی مرحوم آیه‌الله آقای حاج شیخ غلامرضا صلواتی رحمه الله علیه را به حضرات علمای اعلام حوزهی علمیه قم و شاگردان و ارادتمندان ایشان و بالخصوص به خاندان گرامی و بازماندگان آن بزرگوار تسلیت عرض می‌کنم. این عالم پارسا و پرهیزگار سالهای طولانی در مسند تدریس و نیز در جایگاه درس آموزِ صفا و اخلاص، به حوزهی علمیه خدمت کردند و با طهارت و تقوا به ملکوت پیوستند.
رحمت و رضوان الهی بر ایشان باد.
سیّد علی خامنه‌ای
۱۴۰۲/۷/۱
نمیدانم رندگینامه ایت الله صلواتی را بطور خلاصه تهیه کردید یا متن کامل است ؟!؟ پدر بزرگم نقل میکند که اقای صلواتی و اقای ستوده حداقل بیش از ده سال از شاگردان درس اصول ایت الله العظمی سید محمد صادق روحانی بودند که بطور کاملا مرتب در درس اصول شرکت میکردند و گاهگاهی هم درس فقه ایشان .