شبکه اجتهاد اجتهاد و اصول فقه, حکومت و قانون, اقتصاد و بازار, عبادات و مناسک, فرهنگ و ارتباطات, خانواده و سلامت
آیت‌الله سبحانی گفت: امروز جامعه ما با مسائل جدیدی در فقه روبرو است که گاهی در نوشته‌ها از آن به فقه معاصر تعبیر می‌شود ولی تعبیر صحیح این است که گفته شود فقه مسائل معاصر، زیرا فقه اسلام معاصر و غیر معاصر ندارد، یک فقه آسمانی است که از زمان بعث تا قیامت حاکم است.
به گزارش شبکه اجتهاد، آیت‌الله سبحانی، در ارتباط تصویری با دوازدهمین اجلاسیه جامعه مدرسین حوزه علمیه قم و علمای بلاد، نکاتی ارزشمندی پیرامون مسائل حوزه بیان داشت که متن بیانات معظم‌له بدین شرح است:
الحمد لله رب العالمین والصلاه والسلام علی خیر خلقه محمد وآله الطاهرین. الذین اذهب الله عنهم الرجس وطهرهم تطهیراً (قَالُوا أُوذِینَا مِن قَبْلِ أَن تَأْتِیَنَا وَمِن بَعْدِ مَا جِئْتَنَا ۚ قَالَ عَسَىٰ رَبُّکُمْ أَن یُهْلِکَ عَدُوَّکُمْ وَیَسْتَخْلِفَکُمْ فِی الْأَرْضِ فَیَنظُرَ کَیْفَ تَعْمَلُونَ ) (اعراف:۱۲۹)
نخست از کلیه برگزارکنندگان این همایش همچنان از حاضران در مجلس و کلیه کسانی که عرائض بنده به سمع آنان می‌رسد سپاس‌گزارم.
آیه مبارکه مضمونی دارد که تا حدی با شرائط انقلاب ما همراه است. بنی اسرائیل به حضرت موسی عرض کردند که ما قبل از آمدن تو (قبل از تولد) و پس از آمدن تو مورد ایذاء و اذیت فراعنه قرار گرفتیم. حضرت موسی ۷ در پاسخ چنین فرمود: خداوند منان دشمن شما را نابود می‌کند و شما را جایگزین آنان قرار می‌سازد.(اما کار در اینجا پایان نمی‌پذیرد بلکه) می‌نگرد چگونه این نعمت و موهبت را پاس می‌دارید.
در ۲۲ بهمن ماه ۱۳۵۷ ش خداوند منان نظام فاسد را از بین برد و تمام مراکز در اختیار جامعه دینی نهاد؛ اما این کار مقدمه مطلب دیگری بود و آن اینکه در آینده چگونه از این نعمت الهی بهره می‌گیرند و حق نعمت را ادا می‌نمایند. البته در این چهل سال و اندی جامعه دینی آنچه توان داشت در طبق اخلاص نهاد و تقدیم انقلاب نمود. شهداء، جانبازان و کلیه خدمتگزاران در نظام این نعمت را پاس داشتند اما باید به یک مطلب توجه نمود و آنکه هر پدیده دو علت لازم دارد: علت محدثه و علت مبقیه؛ علتی که انقلاب را پدید آورد و در ۱۲ بهمن به ثمر رسید و علتی که این انقلاب در آینده به پا می‌دارد. البته گروه معتزله قائلندکه هر پدیده امکانی فقط علت محدثه لازم دارد و نیازی به علت مبقیه نیست و در این مورد بنّا را مثال می‌زنند که بنّا از بین می‌رود اما بنا سر جای خودش باقی می‌ماند.
آنان حتی در مورد مثال به صورت صحیح اندیشه نمی‌اندیشند. اولاً اگر ممکن حدوثاً نیازمند باشد اما از نظر بقاء از علت بی نیاز باشد در این حالت ممکن الوجود، واجب الوجود خواهد بود و به تعبیر محققان ینقلب الممکن واجباً، اما در مسئله بنّا، ساختمان، علت بنّا نیست، بنّا فاعل حرکت است واجزاء ساختمان را در کنار هم قرار دهد و اما علت مُبقیه آن، قوای مادّی است که در اجزاء ساختمان نهفته است و آن را تا سالیانی نگه می‌دارد.
انقلاب ما نیز مشمول همین قانون کلی است؛ بنابراین برای بقای انقلاب نیازمند علّتی است که برخی را متذکر می‌شوم.
۱. از آنجا که انقلاب ما انقلاب اسلامی و آسمانی است پیوسته باید برای حفظ ایمان و عقاید مردم در تلاش باشیم تا صدمه به زیر بنای انقلاب وارد نشود. اساس این مطلب بر دوش دو گروه است:
الف. گروه روحانیت و حوزه‌های علمیه که پیوسته هشیارانه مراقب افکار وارداتی باشند که در هر زمان به صورت‌های مختلف حتی گاهی به لباس اسلامی وارد جامعه می‌شوند؛ بنابراین باید اطاق خاصّی بر این مطلب در نظر گرفته شود که پیوسته افکار خارج را رصد کند و پس از تحلیل به پاسخ آنها بپردازد و اخیراً در فضای مجازی نقدی بر قرآن به قلم دکتر سها منتشر شد. خوشبختانه در حوزه علمیه دو پاسخ با آن گفته شده است.
ب. گروه دوم مسئولان است که فاصله را با مردم کم کنند و پیوسته کوشش کنند در اداره‌ها و نهادها رضایت مردم را جلب کنند. برای به دست آوردن میزان رضایت کافی است به دیوان عدالت اداری مراجعه شود تا تعداد شکایات و دعاوی از ادارات و نهادها به دست آید. البته هر شکایتی و ادعایی پا بر جا نیست اما روی هم رفته حقایقی در این شکایات هست.
۲. مطلب دومی که امروز جامعه ما با مسائل جدیدی در فقه روبرو است که گاهی در نوشته‌ها از آن به فقه معاصر تعبیر می‌شود ولی تعبیر صحیح این است که گفته شود فقه مسائل معاصر، زیرا فقه اسلام معاصر و غیر معاصر ندارد یک فقه آسمانی است که از زمان بعث تا قیامت حاکم است. این نوع مسائل جدید در فقه مربوط به حوزه قضایی و نظام سلامت و احیاناً عقیدتی است.
البته دفاتر آقایان مراجع عظام به این سؤالات پاسخ می‌دهند، شکرالله مساعیهم؛ ولی این کار کار فردی است. جوابها گردآوری شده و به صورت جمعی فشرده پاسخ داده شود.
البته در این مورد کتاب‌های مستقل نیز نوشته شد که غالباً به عنوان مسائل مستحدثه معروف است؛ و کتابی نیز به نام مسائل فقهیه فی حیاتنا المعاصره منتشر شده است شاید مفید و مؤثر بوده باشد.
۳. باید برای حفظ عقاید مسلمانان خارج از ایران بالاخص شیعیان در کشورهای همسایه و دور به فکر باشیم. آنها نیازمند تقویت و راهنمایی هستند. رسانه‌ها باید بخشی از زمان را برای مسلمانان خارج اختصاص دهند. من چندی قبل به مراکش دعوت شدم و در برخی از دانشگاه‌های آنجا به سخنرانی پرداختم. علاقمندان به انقلاب می‌گفتند ما روزهای جمعه منتظر سخنرانی آیت الله خامنه‌ای هستیم و تعبیرشان این بود، چنین روز یوم افراحنا. الآن وهابیت در کشورهای همسایه جا باز کرده و به گونه‌ای به تبلیغ می‌پردازد. باید دور از تنش از طریق رسانه‌ها به نقد مطالب پرداخته و حقیقت را با کمال ادب بگوییم.
اخیراً در یکی از کشورهای همسایه جمعیتی به وجود آمده تحت این عنوان «مبرّه آل والاصحاب» کلمه آل را بکار برده تا شیعیان را شکار کنند؛ و از نشریات آنها هویداست که چنین نظر سوئی دارند. مقابله با آنها بر عهده رسانه‌ها و شبکه‌های تبلیغی است.
۴. قوام اسلام با تبلیغ و بیان است ما از نظر مبلغ کمبود داریم چه در داخل و چه در خارج تربیت مبلغ یکی از اهداف حوزه است و باید در کنار تربیت مجتهد به تربیت مبلغ پرداخت. مرحوم آیت‌الله فاضل لنکرانی رشته تبلیغ را تأسیس نمود اما به نحو احسن ادامه نیافت.
علاوه بر داخل، در خارج نیاز به مبلغین مسلط به زبان عربی هست. آنچه در حوزه می‌خوانیم قواعد است و آن کافی در تبلیغ نیست. من شاهد هستم گروهی از شخصیت‌های ما به خاطر فقد این کمال موفق به سخنرانی نمی‌شوند.
گاهی تصور می‌شود تربیت مبلغ سبب کاهش تربیت فقیه و مجتهد می‌شود؛ در حالی که این دو تکلیف بر دوش دو گروه است و هر گروهی به رشته تخصصی خود می‌پردازند.
۵. بسیاری از بلاد و شهرستانها در بخش‌ها فاقد روحانی و مبلغ است و باید دانش‌آموختگان حوزه به آن نقاط اعزام شوند. گروهی که در رشته تدریس وظایفی بر عهده دارند اینها باید در حوزه بمانند و به تربیت بپردازند؛ اما گروهی هستند که از نظر دانش به آخر خط رسیده‌اند. اینها نباید در حوزه بمانند و به اصطلاح محصل مادام العمر شوند. این گروه باید به حکم آیه «فلو لا نفر» از قم مهاجرت نموده و در بلاد و در نقاط مختلف تبلیغ کنند. البته این مسئله که اینها قم را ترک کنند عملی نیست مگر اینکه مدیریت جایگاه آنها را از نظر نیاز تعیین کنند و مقدمات رفتن فرد را فراهم کند و هزینه چند ماه قبل نیز در اختیار بگذارد.
۶. طلاب حوزه از نظر معیشت در کمال ضیق هستند و شاید در جامعه ما از نظر درآمد از اقشار کم درآمد جامعه باشند. مجموعه حقوق طلاب از ۲ میلیون کمتر است که حتی کفاف اجاره خانه نمی‌دهد. باید وضع معیشت اینها تأمین و منابعی از موقوفات و غیره تأمین کرده البته این مطلب باید با حفظ استقلال حوزه که از عصر ائمه به همین روش بوده است عملی شود.
اینجانب در پایان از برگزارکنندگان و حاضران در مجلس و گروهی که از دور عرائض را شنیدند تشکر می‌نمایم.
توفیقات روز افزون را از خداوند متعال خواهانم.
جعفر سبحانی
اجلاسیه جامعه مدرسین علماء بلاد
۲۳/۱۰/۱۴۰۰
گفتنی است، برخی رسانه‌های زرد داخلی و معاند، اقدام به تقطیع و انتخاب بخشی از سخنان آیت‌الله جعفر سبحانی کرده بودند.
