چرا باید انتقاد به حوزه را توهین تلقی کنیم؟!/ مهدی مسائلی

شبکه اجتهاد: روز پنجشنبه ۲۵ مرداد در زیرزمین مدرسه فیضیه قم تجمعی اعتراضی برگزار شد که حواشی فراوانی را در پی داشت. تصویر یک روحانی با تابلویی در دست که روی آن نوشته شده بود: «ای آنکه مذاکره شعارت، استخر فرح در انتظارت» جنجالی‌‌ترین قسمت این مراسم در رسانه‌ها بود.

اما پس از گذشت چند روز، دو تن از مراجع قم با بیانیه و سخنرانی برگزاری این مراسم را به شدت محکوم کردند. در سخنان این مراجع بُعدی جدید به حواشی مراسم افزوده شده بود و آن اعتراض به صحبت‌های سخنران این جلسه جناب رحیم‌پور ازغدی درباره حوزه سکولار بود.

در بیانیه آیت الله مکارم شیرازی این سخنان توهین به حوزه علمیه تلقی شده و آمده بود: « گوینده‌ای که هیچ اطلاعی از وضع حوزه‌های علمیه شیعه نداشت، و بدترین اهانت‌ها را به حوزه علمیه و مراجع شیعه کرد»

اما درباره مواضع مراجع محترم چند نکته به ذهن بنده می‌رسد:

۱- در این فراز اعتراضیه اغراق‌هایی وجود دارد که بیان آن در شأن مرجعیت شیعه نیست. مثل این ادعا که سخنران «هیچ اطلاعی» از وضع حوزه‌های علمیه ندارد یا قلمداد کردن سخنان او به عنوان «بدترین اهانت‌ها» به حوزه علمیه. معنای چنین سخنی این است که حوزه علمیه آن قدر سری است که یک فرد تحصیل کرده در حوزه نیز هنوز از چندوچونش اطلاع ندارد.

در حالی که امروز بیشتر درسهای مراجع در اینترنت بارگزاری می‌شود و می‌توان جزییات آن را بررسی نمود، پس چرا باید حوزه را نهادی ناشناخته برای دیگران توصیف کنیم، آیا این گونه سخن گفتن هدفی جز بستن دهان منتقد دارد؟!

افزون بر این بنده سخنان توهین‌آمیز فراوانی به حوزه علمیه را در ذهن دارم، که سخنان مورد بحث نسبت به آنها بسیار محترمانه است.

چرا همیشه تمایل داریم به حوزه علمیه قداست بخشیده و هر انتقادی به آن را توهین معنا کنیم. آقایان همیشه می‌گویند انتقاد سالم اشکالی ندارد ما که نفهمیدیم معنا و مصداق انتقاد سالم چیست و چگونه تحقق پیدا می‌کند. زیرا همیشه هر انتقادی توهین تلقی شده است.

۲- بنده مدافع جناب رحیم‌پور ازغدی نیستم و به بسیاری از سخنان ایشان انتقاد داشته و دارم، و بعضی از سخنان وی را غیر دقیق می‌دانم. ولی از حق آزادی بیان ایشان دفاع می‌کنم و معتقدم ایشان لااقل در زیرزمین فضیه می‌توانستند به حوزه علمیه انتقاد کنند، حال انتقاد حق باشد یا ناروا.

انتقاد و شبهه پراکنی درباره حوزه علمیه هیچگاه موجب تضعیف آن نمی‌شود زیرا سخنان متقن علما (اگر وجود داشته باشد) می‌تواند دفاعی محکم از حوزه داشته باشد و ارکان حوزه علمیه را محکم‌تر کند، بلکه آنچه موجب تضعیف نهاد حوزه علمیه می‌شود عملکرد موهن و نامناسب روحانیون در قضایای مختلف دینی، اجتماعی و سیاسی است. به دیگر سخن آنقدر که حوزه از دوستان جاهل و نادان متملق‌گو ضربه خورده از منتقدین (به اصطلاح آقایان: بی‌سواد غرض‌ورز فلان و فلان شده) ضربه نخورده است. یک نمونه دوستان نادان همان شخصی که آن تابلو را در مراسم در دست گرفته بود.

۳- باور بنده این است که جناب آقای رحیم‌پور نیز در انتقاد از حوزه اغراق‌هایی داشتند ولی از مبالغه‌ها که بگذریم سخنان صحیحی نیز داشت که علما باید به آنها توجه کنند. خدمت جناب آیت‌الله مکارم شیرازی عرض می‌کنم برفرض که جناب رحیم‌پور ازغدی اطلاعی از وضعیت حوزه ندارند، ما که هم‌اکنون در حوزه هستیم به بسیاری از درس‌های خارج علما سر زده‌ایم، بسیاری دیگر را در اینترنت مطالعه کرده‌ و گوش داده‌ایم، ولی بی‌تعارف باید گفت بسیاری آقایان در درس‌ها به موضوعاتی می‌پردازند که بیهوده و غیر مبتلابه است‌. در مقابل هنگامی از اساتید طلب می‌کنیم که موضوعی جدید را طرح کرده و بحثی نو دراندازند، در پاسخ می‌گویند چون بحثی در این باره وجود ندارد آماده کردن درس و ارائه آن مشکل است، پس بهتر آن که همان مسائل تکراری قبلی را بگوییم تا علمیت درس بیشتر باشد.

به هر حال شرح ماوقع دروس حوزه علمیه مفصل است هم وقتی بهتر می‌خواهد و هم ممکن است مطالبی را متعرض شوم که به ذائقه بعضی خوش نیاید. پس بهتر که بگذاریم و بگذریم.

بدیهی است، انتشار برخی مطالب در «شبکه اجتهاد» به منزله تأیید و یا رد دیدگاه‌های وارده نیست و صرفاً از باب تعاطی افکار و تضارب آرا و زمینه‌سازی برای هماوردی اندیشه‌های متفاوت صورت می‌پذیرد.