«کتاب فقه مدرسه»؛ الگوی تحلیلی فقهی مسائل مدرسه

«کتاب فقه مدرسه»؛ الگوی تحلیلی فقهی مسائل مدرسه به قلم وحید عابد و زیرنظر حجت‌الاسلام ‌والمسلمین شیخ صادق فائق در پنج گفتار از سوی انتشارات دلیل ما چاپ و ورانه بازار نشر شده است.

به گزارش خبرنگار اجتهاد، فعالیت در مدارس در حوزۀ آموزش، تربیت و امور اداری، همچون دیگر عملکردهای اختیاری انسان لازم است در چهارچوب دستورات دین قرار گیرد. در جایی که یکی از اهداف تعلیم‌و‌تربیت، تربیت دینی است. این موضوع از اهمیت بیشتری برخوردار است. چرا که بدون مراعات این چهارچوب‌ها علاوه‌بر دینی نبودن تربیت، نتیجۀ آن از هدف تربیت دینی فاصلۀ معناداری خواهد داشت. از این‌رو لازم است در حوزۀ فعالیت‌های مدرسه‌ای و در تمام ابعاد آن به احکام دین توجه کافی نمود. از سوی دیگر پیچیدگی امر تربیت و نیز آموزش سنین مختلف، سبب شده است که احکام هر فعالیت به راحتی به دست نیاید و از جهت‌های مختلف احکام مختلفی بدان مرتبط گردد که سبب شود فعالیتی از یک‌سو از نظر شریعت لازم و از جهت دیگر دارای اشکال باشد. فقه مدرسه بر آن است تا ابعاد فوق را واکاوی نموده و راهکاری برای بررسی صحیح ان ارائه دهد.

«فقه مدرسه» تلاشی برای پاسخ به این نیاز است که در پرتوی همکاری مشترک و مستمرّ مربّیان دارای تجربه در عرصه‌ی تعلیم و تربیت دینی مدرسه‌ای و برخی از فضلای حوزوی پدید آمده است و هدف آن، جلب توجّه مؤسّسان، مدیران مدارس و مربّیان مراکز آموزشی و تربیتی به اهمّیّت این امر خطیر است.

این اثر در پنج گفتار زیر تنظیم شده است: ۱- چیستی و ضرورت فقه مدرسه؛ ۲- موضوع‌شناسی فقهی در مدرسه؛ ۳- تحلیل فقهیِ مسائل مدرسه؛ ۴- نمونه‌های تحلیل فقهیِ مسائل مدرسه؛ ۵- الگوی اجرایی فقه مسائل مدرسه.

چیستی و ضرورت فقه مدرسه

در این گفتار ابتدا معانی مورد نظر از فقه و فقاهت مدرسه‌ای را روشن ساخته، سپس مراد خویش را از «فقه مدرسه» بیان کرده‌ایم و لزوم شکل‌گیری مباحث میان‌رشته‌ای مرکّب از فقه و مباحث تربیتی و آموزشی را توضیح داده‌ایم. در ادامه به اهمّیّت و ضرورت کار آموزشی و تربیتی در مدرسه پرداخته‌ایم تا هم «اصل فعّالیّت مدرسه‌ای» که یکی از مهم‌ترین مباحث فقه مدرسه است، از نگاه فقه بررسی شده باشد و هم ضرورت فقه مدرسه بیش‌تر وضوح یابد.

موضوع‌شناسی فقهی در مدرسه

گفتار دوم عهده‌دار این است که بر اساس نظام مرسوم طبقه‌بندی موضوعات در فقه، به فضای مدرسه توجّه کند و احکامی را که ذیل این عناوین و موضوعات، در مدرسه و فعّالیّت‌های مدرسه‌ای بیش‌تر مورد ابتلاست، بیان نماید و تا حدّ امکان مثال‌هایی در این‌باره مطرح سازد تا نشان دهد ابواب فقهی بسیاری در محیط مدرسه کاربرد دارد؛ بنابراین لازم است کارشناسان و مدیران مدارس در این زمینه آموزش‌های مناسبی ببینند و مهارت‌های ذهنی بیش‌تری کسب کنند تا بتوانند هر چه بیش‌تر و دقیق‌تر، محیط خود را با حدود شرع مقدّس تطبیق دهند.

تحلیل فقهیِ مسائل مدرسه

در این گفتار، الگو و فرایندی طرّاحی و ارائه شده که با استفاده از آن احکام شرعی مربوط به فعّالیّت‌های مدرسه‌ای از جانب مسئولان مدرسه، دانش‌آموزان و اولیای ایشان به‌درستی دانسته شود. این فرایند از آن جهت از موضوع‌شناسی فقهی جداست که گاهی ضمن بررسی مسائل پیچیده‌ی مدرسه‌ای با تزاحم احکام مواجه می‌شویم و این سبب می‌شود دقّت‌ها و بررسی‌های بیش‌تری از ناحیه‌ی فقهی و نیز از ناحیه‌ی کارشناسی تعلیم و تربیت، برای تشخیص وظیفه‌ی شرعی اعمال شود.

نمونه‌های تحلیل فقهیِ مسائل مدرسه

در گفتار چهارم، برای تسهیل فهم مدل و فرایند تحلیل فقهی، نمونه‌هایی از مسائل مدرسه‌ای مطرح و براساس این الگو، تحلیل و بررسی شده است. تلاش بر این بوده که نمونه‌ها برگرفته از واقعیّت‌های جاری در مدارس و مبتنی بر تجربه‌های عملی باشد.

الگوی اجرایی فقه مسائل مدرسه

در این گفتار، به ابعاد اجرایی پی‌گیری و انجام فرایند ارائه‌ شده در گفتار دوم پرداخته‌ شده است. روشن است که تحقّق مدلی تحلیلی در یک محیط آموزشی-تربیتی نیازمند سازوکارهایی است که بتوان به آن عمل کرد. بررسی الگوی اجرای این نظام در محیط مدرسه بر اساس تجارب مدارس پیشتاز در این زمینه موضوع گفتار پایانی است.

یادآوری می‌شود، چاپ اول «کتاب فقه مدرسه»(۱۳۹۷) به قلم وحید عابد در ۶۶۸ صفحه و به قیمت ۵٠٠,٠٠٠ریال از سوی انتشارات دلیل ما چاپ و روانه بازار نشر شده است. علاقه‌مندان می‌توانند برای تهیه اثر به فروشگاه اینترنتی دلیل ما اینجا مراجعه نمایند.