شبکه اجتهاد اجتهاد و اصول فقه, حکومت و قانون, اقتصاد و بازار, عبادات و مناسک, فرهنگ و ارتباطات, خانواده و سلامت
سرانجام در ساعت ۲۲ دوشنبه شب پزشکان خبر درگذشت آیتالله هاشمی شاهرودی را اعلام کردند ایشان به عنوان یکی از شخصیت‌های برجسته نظام علاوه بر سابقه فعالیت‌های سیاسی و علمی- فرهنگی، مناصب سیاسی و اجتماعی مهمی را تاکنون برعهده داشته است.
به گزارش شبکه اجتهاد، حضرت آیتالله هاشمی سید محمود شاهرودی رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام پس از مدت‌ها تحمل بیماری در سن ۷۰ سالگی دار فانی را وداع گفت.
صبح امروز سطح هوشیاری آیت‌الله‌هاشمی شاهرودی رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام، به شدت کاهش یافت و در پی ادامه این وضعیت امشب در ساعت ۲۲ و ۳ دقیقه به ملکوت اعلا پیوست.
آیتالله هاشمی شاهرودی که آخرین با در تاریخ ۱۶ تیر ۹۷ در جلسه مجمع تشخیص مصلحت نظام شرکت کرده بود از چندی پیش و به دلیل تشدید بیماری خود در یکی از بیمارستان‌های تهران بستری شده بود.
مرحوم آیتالله سید محمود هاشمی شاهرودی٬ شاگرد برجسته شهید صدر٬ عضو فقهای شورای نگهبان، رئیس اسبق قوه قضائیه، نائب رئیس اول مجلس خبرگان رهبری، عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم و رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام بود.
آیتالله سید محمود‌هاشمى شاهرودى در سال ۱۳۲۷ هجرى شمسى در شهر نجف و در خانواده‌ى مذهبى و از سادات منسوب به امام حسین(ع) چشم به جهان گشود. پدرش مرحوم آیتالله سید على حسینى شاهرودى، از شاگردان برجسته مرحوم آیتالله خویی (ره) بود که بحث‌های اصول و فقه استاد خود را به رشته تحریر درآورد.
دوران تحصیل:
آیتالله سید محمود‌هاشمى شاهرودى تحصیلات ابتدایى را در مدرسه علوی نجف به پایان رسانید و سپس به تحصیلات حوزوى روى آورد. او با توجه به موقعیت علمى خانوادگى و نیز با توجه به هوش و استعداد سرشار و کوشش فراوان خود، در مدتى اندک توانست دروس دوره سطح را به پایان رساند.
پس از آن به حلقه درس آیتالله شهید سید محمد باقر صدر پیوست و سالها در خدمت استاد خود، مبانى اجتهاد در اصول و فقه را به خوبى آموخت و در درس دیگر مراجع آن روز نجف ـ از جمله امام خمینى(ره) و آیتالله خویی (ره) ـ نیز با جدیت شرکت جست و بهره‌هاى فراوان برد.
استادان:
آیتالله سید محمود‌هاشمى شاهرودى در سالهاى تحصیل خود از محضر استادان بسیارى بهره برد. مهم‌ترین و اصلیترین استاد او در درس خارج آیتالله شهید سید محمد باقر صدر بود. آن شهید سعید که از افتخارات شیعه و مرجعیت به شمار می‌آید، شاگردان بسیارى را به عالم اسلام، تقدیم داشته است. شهید صدر که از حافظه و استعدادى سرشار برخوردار بود، توانست با نوآوریهاى فراوان در فقه و اصول و دیگر علوم اسلامى و به روز ساختن مباحث علوم دینی و نیز نگاشتن کتب درسى در زمینه‌هاى یاد شده، گام مهمى براى تعالى اسلام و تشیع بردارد و از این رهگذر، شاگردان او، همچون آیتالله سید محمود‌هاشمى شاهرودى، این خدمات و اندیشه‌ها را پى گرفتند.
از دیگر استادان آیتالله هاشمى شاهرودى، حضرت امام خمینى(ره) و حضرت آیتالله خویى(ره) را می‌توان نام برد. معظم له سالها در محضر ایشان به تحکیم مبانى اجتهادى خود می‌پرداخت.
فعالیتهاى علمى و فرهنگى:
آیتالله هاشمى شاهرودى تاکنون فعالیتهاى بسیارى را در زمینه‌هاى علمى و فرهنگى به انجام رسانده است. در یکى از دیدارهاى اعضاء مجلس اعلاى عراق، امام خمینی(ره) با توجه به شناخت خود، از ایشان می‌خواهد که تدریس در حوزه علمیه قم را بر هر کارى ترجیح دهد و به تربیت طلاب مستعد در زمینه‌هاى علمى و اخلاقى بپردازد. معظم له نیز با ورود به ایران ـ در فروردین ۱۳۵۸ ـ به تدریس درس خارج فقه و اصول مى‌پردازد که این تدریس تا هم اکنون نیز ادامه دارد و طلاب بسیارى از محضر ایشان بهره‌مند شده‌اند. ویژگى درس ایشان دقت فراوان، تسلط بر مباحث و نوآورى در زمینه‌های متعدد و مختلف علمی است.
آیتالله هاشمى شاهرودى ریاست دو کنگره مهم نقش زمان و مکان در اندیشه امام خمینی(ره) و نخستین کنگره دایره المعارف فقه اسلامى را بر عهده داشت که هر دو کنگره با استقبال بزرگان و فضلاء حوزه و دانشگاه و اندیشمندان خارجى و داخلى مواجه شد.
از خدمات دیگر ایشان، ریاست مؤسسه دایره‌المعارف فقه اسلامى با حکم مقام معظم رهبرى است. مقام معظم رهبرى در حکم خود، خطاب به ایشان مى‌فرماید: «جناب عالى را که چهره درخشانى در علم و عمل بوده و بحمدالله از مقام والایى در فقه و علوم مرتبط با آن برخوردارید، براى انجام این اقدام بزرگ، شایسته دانسته و مسؤولیت ایجاد و اداره مؤسسه‌ای براى تهیه این دایره المعارف را به جناب عالى محول می کنم».
از آیتالله هاشمى شاهرودى مقالات فراوانى در فصلنامه فقه اهل بیت(علیهم السلام) به چاپ رسیده است. همچنین وى در زمینه‌هاى گوناگون کتابهایى منتشر کرده است که برخى از آنها به شرح زیر است:
۱ ـ بحوث فى علم الاصول (تقریرات درسهاى اصول شهید صدر در ۷ جلد)
۲ ـ کتاب الخمس (۲ جلد)
۳ ـ مقالات فقهیه
۴ ـ قاعده فراغ و تجاوز
۵ ـ حکومت اسلامی
۶ ـ جهان بینى اسلامی
۷ ـ تفسیر موضوعى بخشى از نهج البلاغه
۸ ـ تفسیر آیه «مودت ذى القربی»
۹ ـ بحوث فى الفقه الزراعی
۱۰ ـ محاضرات فى الثوره الحسینیه
۱۱ ـ الصوم، تربیه و هدایه
۱۲ ـ کتاب الاجاره (۲ جلد)
۱۳ ـ کتاب الزکاه (۴ جلد)
۱۴- کتاب المضاربه
۱۵- قراءات فقهیه معاصره (۲جلد)
۱۶- بحثهایی پیرامون اصول فقه
۱۷- درسنامه اصول فقه
۱۸- رساله توضیح المسائل
۱۹- مناسک حج فارسی وعربی
۲۰ – الصوم مسائل وردود
۲۱- پرسشها وپاسخهایی پیرامون روزه
۲۲- الصراط (اجوبه الاستفتاءات)
۲۳- کتاب الحج
۲۴- اضواء و آراء (۳ جلد)
۲۵- منشور قضاء
۲۶- صحیفه عدالت (۸ جلد)
و…
فعالیتهاى سیاسى:
آیتالله هاشمى شاهرودى در سالهاى تحصیل و تدریس، فعالیتهاى سیاسى بسیارى را پدید آورده است. در پى یورش مزدوران رژیم صدام به علما و اندیشمندان در سال ۱۹۷۴ میلادى، آیتالله هاشمى شاهرودى به زندان افتاد و شکنجه‌هاى فراوان بدنى و روحى را به جان خرید. او در پى تظاهرات مردم عراق پس از پیروزى انقلاب اسلامى ایران به رهبرى امام(ره)، بویژه در نجف، و در گرامیداشت این پیروزى، تحت پیگرد رژیم بعث قرار گرفت و به سفارش شهید صدر(ره) به وطن خود بازگشت تا وکالت عام شهید صدر و نمایندگى او را نزد امام خمینى(ره) بر عهده گیرد.
او با ورود به ایران به خدمت امام خمینى(ره) مشرف شد و با موافقت ایشان، رابط امام(ره) و شهید صدر(ره) شد و پیامهاى علمى نجف را به سمع امام(ره) مى‌رساند. او با دستور آیتالله خامنه‌ای که در آن زمان با حکم امام(ره) مسؤولیت نهضت‌هاى اسلامى را بر عهده داشت، تشکیلاتِ جامعه روحانیت مبارز و مجلس اعلى عراق را به راه انداخت و آن را مدیریت و سازماندهى کرد.
او که به دستور امام(ره) تدریس و بررسى مسائل فقهى، بویژه احیاى فقه حکومتى استوار بر ادله استنباط جواهرى را بر عهده داشت، در طول سالیان انقلاب از هیچ کوششى در جهت اعتلای انقلاب اسلامی ایران، دریغ نورزید.
آیتالله هاشمى شاهرودى سالها از اعضاى فقهاى شوراى نگهبان بود ودر این نهاد مقدس به خدمت اشتغال داشت تا اینکه با حکم مقام معظم رهبرى به ریاست قوه قضائیه منصوب شد. او در طول مسؤولیت خود در قوه قضائیه، خدمات بسیارى را انجام داد که توسعه قضایى، تسریع در رسیدگى به پرونده‌ها و ایجاد ارتباط مردمى از جمله آنهاست. پس از مسئولیت در قوه قضایه حضرت آیتالله هاشمی شاهرودی با شروع مجدد درسهای فقه و اصول خود در شهر مقدس قم در کنار فعالیت‌های مؤثر سیاسی و استمرار خدمات شایان خود به نظام مقدس اسلامی، مسئولیت خطیر مرجعیت دینی را نیز بر عهده گرفت.
جلسه درس خارج فقه و اصول معظم له، یکی از حلقه‌های پویای علمی در حوزه مبارکه قم بشمار می‌رفت که بدلیل وخامت حال چندین ماه پایانی عمر شریف این جلسات برگزار نشد.
برخی مناصب سیاسی و اجتماعی:
عضو مجمع جهانی اهل بیت(علیهم السلام)
عضو مجمع جهانى تقریب مذاهب اسلامى
رییس و مؤسس مؤسسه دائره المعارف فقه اسلامی بر مذهب اهل بیت(علیهم السلام)
عضو و نائب رئیس مجلس خبرگان رهبری
عضو و نائب و رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام
عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم
عضو فقهای شورای نگهبان
رئیس هیئت عالی حل اختلاف وتنظیم روابط قوای سه گانه
گفتنی است، پیکر ایشان در حرم مطهر حضرت معصومه (س) به خاک سپرده خواهد شد.
