الگوی خلق اعتبار در بانکداری اسلامی متأثر از اندیشه شهید صدر

در تحقیق پیش رو، درباره خلق اعتبار در بانکداری اسلامی، با روش تحلیلی تشریح و الگوی مفهومی از فرایند شکل‌گیری خلق پول معرفی و در چارچوب ضریب فزاینده پولی در قالب اثر شریعت، الگویی از خلق اعتبار در بانکداری اسلامی متأثر از اندیشه شهید صدر؛ ارائه می‌شود.

به گزارش خبرنگار اجتهاد، شماره ۶۱ فصلنامه علمی ـ پژوهشی «اقتصاد اسلامی»(بهار۹۵)، به مدیرمسئولی علی‌اکبر رشاد و سردبیری عباس عرب‌مازار از سوی انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی چاپ و منتشر شد.

این شماره از «فصلنامه اقتصاد اسلامی» حاوی شش مقاله با عناوین «بررسی تطبیقی کانال‌های اثرگذاری سیاست پولی بر بخش واقعی در چارچوب اقتصاد نئوکلاسیک و اسلامی» نوشته سعید فراهانی‌فرد، محمدنقی نظرپور و موسی شهبازی غیاثی «آسیب‌شناسی تعاونی‌های اعتبار و ارائه الگوی مطلوب» به قلم سیدعباس موسویان، سیدمحسن فاضلیان و مهدی علی‌حسینی و «الگوی خلق اعتبار در بانکداری اسلامی متأثر از اندیشه شهید صدر» نوشته ایمان باستانی‌فر، محمدرضا حیدری و وحید مقدم، است.

«برآورد اثر سرمایه دینی روی مصرف کالاها و خدمات ضروری و تجملی در جامعه شهری ایران» به قلم مرتضی عزتی و شیوا قربانزاده، «اثر صداقت در بازارهای مالی بر متغیرهای اقتصادی» نوشته زهرا نصرالهی و علی شفیعی و «بررسی اثر عقدهای بانکداری اسلامی بر نرخ بیکاری در ایران» به قلم سیدعلی پایتختی اسکویی و عباس عرب‌مازار، از دیگر مقالات این شماره از فصلنامه «اقتصاد اسلامی» می‌باشد.

در چکیده مقاله «الگوی خلق اعتبار در بانکداری اسلامی متأثر از اندیشه شهید صدر» آمده است: مسئله خلق بدهی در نظام بانکداری متعارف از مسائل مهمی است که پس از بحران ۲۰۰۸م، به آن توجه بیشتری شد. یکی از مسائل اصلی در بانکداری اسلامی، مسئله خلق اعتبار است. در این باره دیدگاه‌های گوناگونی در میان اقتصاددانان وجود دارد. از دید شهید صدر؛ در عرصه بانکداری اسلامی، خلق اعتبار، مبتنی بر ضوابط شرعی، امکان پذیر است؛ اما آیا الگوی شکل گیری خلق اعتبار از دید وی با خلق اعتبار در نظام بانکداری متعارف یکسان است؟

در تحقیق پیش رو، ضوابط شرعی متأثر از دیدگاه شهید صدر؛ درباره خلق اعتبار در بانکداری اسلامی، با روش تحلیلی تشریح و الگوی مفهومی از فرایند شکل‌گیری خلق پول معرفی و در چارچوب ضریب فزاینده پولی در قالب اثر شریعت، الگویی از خلق اعتبار در بانکداری اسلامی متأثر از اندیشه شهید صدر؛ ارائه می‌شود.

فرضیه تحقیق گویای آن است که میان سازوکار شکل‌گیری فرایند خلق اعتبار از دید شهید صدر؛ با نظام بانکداری متعارف تمایز وجود دارد. نتیجه‌ها گویای آن است که اثر شریعت شامل بدهکار بودن متقاضی اعتبار، التزام به اجرای شرط قبض، اطمینان بانک به اطلاعات متقاضی وام، جواز و لزوم عقد قرض بر ضریب فزاینده خلق پول اثرگذار بوده و وجه تمایز الگوی خلق اعتبار از دید شهید صدر؛ با خلق اعتبار در نظام بانکداری متعارف است.

همچنین، در مقاله «بررسی اثر عقدهای بانکداری اسلامی بر نرخ بیکاری در ایران» به قلم سیدعلی پایتختی اسکویی و عباس عرب‌مازار می‌‌خوانیم: در نظام بانکداری اسلامی (بانکداری بدون ربا) توزیع منابع به وسیله عقدهای اسلامی صورت می‌گیرد. به وسیله این عقدها بانک‌ها تسهیلات مورد نیاز مشتریان را در چارچوب قراردادهای اسلامی تنظیم کرده و در اختیار آن‌ها قرار می‌دهند.

هدف اصلی مقاله پیش رو بررسی اثر عقدهای اسلامی بر نرخ بیکاری در اقتصاد ایران است. برای این منظور از داده‌های فصلی سال‌های ۱۳۷۹ ـ ۱۳۹۲ با به‌کارگیری روش آزمون کرانه‌ها و خود رگرسیون با وقفه‌های توزیعی (ARDL) استفاده شده است. نتیجه‌های تحقیق نشان می‌دهد که در بین عقدهای اسلامی، فقط نرخ رشد مانده تسهیلات مبادله‌ای اثر منفی بر نرخ بیکاری دارد. به عبارت دیگر با افزایش تسهیلات مبادله‌ای، نرخ بیکاری در اقتصاد ایران کاهش می‌یابد؛ در حالی که نرخ رشد مانده تسهیلات مشارکتی و تسهیلات قرض‌الحسنه اثر مثبت بر نرخ بیکاری دارند. ضریب تصحیح خطای برآورد شده مدل نشان می‌دهد که ۳۶ درصد از عدم تعادل در نرخ بیکاری در دوره بعد تعدیل می‌شود.

علاقمندان می‌توانند برای تهیه این فصلنامه به سایت سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی مراجعه نمایند.