شبکه اجتهاد اجتهاد و اصول فقه, حکومت و قانون, اقتصاد و بازار, عبادات و مناسک, فرهنگ و ارتباطات, خانواده و سلامت
شبکه اجتهاد: استاد علیرضا اعرافی، مدیر حوزه‌های علمیه از «کتابخانه تخصصی علوم حدیث» تحت اشراف دفتر حضرت آیت‌الله سیستانی (قم) و مدیریت حجت‌الاسلام والمسلمین محمدمهدی معراجی، بازدید کرد.
استاد علیرضا اعرافی در بازدید از کتابخانه تخصصی علوم حدیث، ضمن گرامی‌داشت هفته دفاع مقدس و موالید خجسته پیامبر اعظم و امام صادق علیهما السلام و هفته وحدت، حضور در این کتابخانه را مایه خرسندی و امتنان زائد الوصف دانست و ابراز داشت: مشاهده شکوه عظمت علمی و حدیثی در قم و حوزه‌های علمیه مایه مباهات و خرسندی است. حوزه‌های علمیه همواره قدردان فعالیت‌های دفتر حضرت آیت‌الله سیستانی در راه اندازی منظومه‌ای از کتابخانههای تخصصی است و نیز قدردان حجت‌الاسلام والمسلمین شهرستانی، فضلا و اساتید فعال در این مسیر هستیم که همچون ستاره‌ای درخشان همراهی می‌کنند.
مدیر حوزه‌های علمیه در ادامه بر اهمیت توجه به منظومه دانش‌های علوم حدیث و گستره قلمرو دانش‌های مرتبط با این علم تاکید نمود و اظهار داشت: علوم حدیث ام العلوم الاسلامیه بوده، از سویی دیگر بخش اصلی تمدن اسلامی که نص در آن نقش مهمی دارد، بر حدیث استوار است.
وی با اشاره به این که بدون تردید نص قرآنی و حدیثی در تمدن اسلامی از جایگاه ویژه‌‌ای برخوردار بوده، پایه‌های مهم احیای تمدن اسلامی هستند، اظهار داشت: اهتمام به حدیث و علوم حدیث از مهمترین رویکردهایی است که باید مورد توجه حوزه‌های علمیه قرار گیرد؛ توجه به تجارب در شناخت نص و ارزیابی نص نیز از جایگاه ویژه‌‌ای برخوردار است.
عضو شورای عالی حوزه‌های علمیه ضمن اشاره به این نکته که بخش عمده‌‌ای از علم اصول ما با حدیث ارتباط دارد؛ ارتقاء و بازبینی در ارزیابی حدیث و حدیث پژوهی که علم اصول متکفل آن است را مهم ارزیابی نمود.
استاد برجسته حوزه علمیه قم اظهار داشت: اگر علوم حدیث با علم اصول تعامل قوی‌تری برقرار و کتابخانههای تخصصی نیز نگاه ویژه‌‌ای به بخش منهجی و متدولوژی داشته باشند، آفاق جدیدی پیش روی محققان و پژوهشگران گشوده خواهد شد.
اعرافی به ره آوردهای علم اصول در قلمروهای فقهی اشاره و با تاکید بر این که در علوم حدیث و تحقیقات جدید می‌توان افق‌هایی را ترسیم و پیش روی علم اصول قرار داد، اظهار داشت: ما اگر به سنت که شامل رفتارها و سیره و … است وصل شویم، ناخودآگاه به مباحث تاریخی نیز وصل خواهیم شد؛ لذا بخش افعال، رفتارها و تقاریر در فهم حدیث و گسترش مرزهای حدیثی بسیار موثر هستند.
وی بر اهمیت توجه به رویکردهای میان دینی، میان فرهنگی و میان تمدنی در حدیث شناسی تأکید نمود و ابراز داشت: تولید نرم افزارهای حدیثی و ارائه منظومه حدیث اسلامی مبتنی بر احادیث شیعه و سنی از خلاء‌هایی است که باید مرتفع گردد. دسترسی به این مهم افق‌های خوبی را پیش روی محققین، فقها و متکلمین حوزه‌های علمیه باز خواهد نمود.
مدیر حوزه‌های علمیه در بخش دیگری از سخنان خود دستاوردهای دارالحدیث و ارائه ذخایر ارزشمند آن در اجواء عمومی حوزه را بسیار مهم ارزیابی نمود و یادآور شد: تقویت ارتباط کتابخانههای تخصصی با برنامه رسمی حدیث خوانی حوزه‌های علمیه، می‌تواند در بسط و نشر معارف و مباحث حدیثی آثار پایداری داشته باشد.
وی گزارشی از گرایش‌های حدیثی درختواره رشته‌های حوزه‌های علمیه ارائه نمود و ابراز داشت: حوزه دانشی علوم حدیث درختواره رشته‌های حوزه نیازمند اهتمام حدیث پژوهان در نقد و بررسی گرایشها و بازخوانی پیشنهادات ارائه شده است.
اعرافی ضمن تأکید بر این نکته که تولید علوم در حوزه‌های علمیه در فضای آزاد حوزوی دنبال می‌شود، خاطرنشان ساخت: تشکیل دروس عمیق اجتهادی – حدیثی در قلب حوزه‌های علمیه، قطعا خروجی‌های جدیدی را در اشراب دانش‌های دیگر حوزوی خواهد داشت.
وی در بخش پایانی سخنان خود بر پیگری فعالیت‌ها در حوزه فضای مجازی تصریح نمود و ابراز داشت: تعریف پروژه‌های تخصصی موضوع شناسی برای جهت دهی به پایان نامه‌های تخصصی حوزوی، قطعا مبدا تحرکات هدفمند علمی ناظر به نیازها جامعه و جهان خواهد بود.
حجت‌الاسلام والسلمین محمدمهدی معراجی، رئیس کتابخانه تخصصی علوم حدیث در این برنامه که برخی از رؤسای کتابخانههای تخصصی و پژوهشگران و فضلای حوزه حدیث پژوهی نیز حضور داشتند، ضمن ارائه گزارشی از مخازن این کتابخانه، بر اهمیت توسعه رویکردهای تخصصی این مجموعه تأکید نمود.
معراجی تأکید کرد: با توجه به اینکه این کتابخانه تحت اشراف دفتر حضرت آیت‌الله سیستانی تاسیس گردیده و با درایت و حمایت‌های نماینده تام الاختیار ایشان حجت‌الاسلام والمسملین شهرستانی به فعالیت خود ادامه می‌دهد. این کتابخانه متعلق به حوزه‌های علمیه است و نظر به گردآوری کتابهای حدیثی همه مذاهب اسلامی در این کتابخانه، در واقع این مجموعه بزرگترین گام عملی تقریبی جهان اسلام در حوزه حدیث پژوهی دانست و الگویی از کتابخانه تقریب محور در عرصه علوم حدیث است.
حجت‌الاسلام والمسلمین علی راد از محققان علوم قرآنی نیز در سخنانی، بر اهمیت جایگاه حدیث و کتابخانههای حدیثی و تاثیر آن بر علوم اسلامی اشاره و حدیث را مادر علوم اسلامی دانست و اظهار داشت: تمام اندیشمندان و محققان علوم اسلامی همواره به حدیث توجه داشته، عیار اسلامیت علم نیز وابسته به مبادی، منابع و معیارهای داوری آن علم درباره حدیث است.
وی با تأکید بر این که حدیث به عنوان روایتگر سنت و مفسر راستین قرآن کریم از جایگاه سترگ و بی بدیلی در اندیشه اسلامی برخوردار است، اظهار داشت: علی رغم سر ستیز جریان‌های خرد و کم توان با حدیث؛ روز به روز جایگاه بی بدیل حدیث نمایان‌تر می‌شود.
مسئول نمایندگی مرکز پژوهشهای اسلامی آستان قدس در قم بر اهمیت اشاعه حدیث در جامعه اسلامی تاکید و ضمن اشاره به تاریخ حوزه‌های علمیه تشیع در گستره بلند و فاخر حدیث پژوهی، کتابخانههای بزرگ جوامع را مهمترین پایه رشد و توسعه علوم مختلف دانست و گفت: کتابخانه‌ها بزرگ و تخصصی نقش مهمی در تالیف آثار سرآمد و ممتاز در حوزه حدیث داشتند؛ قطعا اگر کتابخانه سید مرتضی نبود، خلق آثار حدیثی شیخ طوسی بدون صورت برای او میسور نمی‌شد.
وی ضمن تأکید بر نقش کتابخانه‌ها در تولید آثار فاخر و ماندگار کتابخانه را مکانی برای تبادل ایده‌های حدیث پژوهان دانست و ابراز داشت: تاریخ حوزه‌های علمیه و کتابخانههای تشیع دو تجربه کتابخانهای، اعم از کتابخانههای جامع عمومی و کتابخانههای تخصصی را پیش روی ما قرار داده است.
راد با بیان این که سده جدید و معاصر که عصر تخصص گرایی و تبحر در یک رشته و گرایش است، اهتمام ویژه‌‌ای به کتابخانههای تخصصی وجود دارد، اظهار داشت: نقش کتابخانههای حدیثی در حوزه علمیه، نشان دهنده اهتمام حوزه به دانش‌های تخصصی و رویکرد تخصصی آن به علوم حدیث و پژوهشهای حدیثی است.
وی فعالیت کتابخانههای تخصصی را نشان گر نگاه تخصصی حوزه علمیه به گستره علم دانش دانست و یاداور شد: کتابخانه‌ها گذشته، حال و حتی آینده پژوهشهای حدیثی را پوشش داده، به نوعی دایره المعارفی سترگ از گذشته و تکاپوهای حدیثی دوران کهن و مسائل، چالش‌ها و شبهات حدیث پژوهشی در گستره تاریخ است.
مسئول نمایندگی مرکز پژوهشهای اسلامی آستان قدس در قم تصریح کرد: کتابخانههای تخصصی علوم حدیث موسوعه مهمی از اندیشه اسلامی در حوزه حدیث پژوهی و زبانی گویا و کارنامه‌ای درخشان از تلاش‌های پژوهشی محققان حوزه حدیث پژوهی است.
وی با بیان این که در حوزه مطالعات حدیثی، باید همگام با دوران مدرن اهتمام ویژه‌‌ای به کتابخانههای تخصصی داشته باشیم، اظهار داشت: با حمایت‌های مرجعیت معظم حضرت آیت الله سیستانی و با درایت حکیمانه حجت الاسلام و المسلمین شهرستانی و مدیریت مجدانه حجت الاسلام و المسلمین معراجی، حوزه علمیه اکنون به کتابخانه تخصصی در حوزه حدیث آراسته است، این مهم نشان گر رویکرد گفتمانی تشیع به حدیث پژوهی است.
راد در ادامه، گزارشی از وضعیت حدیث پژوهشی در جهان ارائه و کتابخانه تخصصی علوم حدیث را برجسته ترین کتابخانه جهان تشیع و جهان اسلام دانست و ابراز داشت: اهتمام جدی مدیریت کتابخانه در به روز رسانی کتاب‌ها و آثار، جای سپاس و قدردانی دارد که نمونه آن را حتی در کتابخانههای برجسته حوزه علوم اسلامی و انسانی نمی‌توان یافت.
وی ضمن تقدیر از اهتمام رئیس و کتابداران کتابخانه تخصیص علوم حدیث در همراهی با پژوهشگران؛ همدلی پژوهشگران و اساتید حدیث پژوه را برجسته ترین ویژگی محققان این مجموعه دانست و یادآور شد: این کتابخانه حرکت خوبی را از تاسیس تا تثبیت طی نموده و برای برداشتن گام‌های بلند پیش رو نیازمند حمایت‌های جدی حوزه‌های علمیه است.
این محقق قرآنی با تأکید بر این که کتابخانه تخصصی علوم حدیث باید به قطب کتابهای حدیث اسلامی در جهان تبدیل گردد، اظهار داشت: این کتابخانه باید از مرجعیت کتابخانهای در توسعه و اثرگذاری بین المللی برخوردار باشد.
وی شناساندن ظرفیت‌های متنوع و نهفته و پنهان این کتابخانه به طلاب حوزه را بسیار مهم ارزیابی نمود و ابراز داشت: توسعه ارتباط این کتابخانه با کتاب خانه‌های تخصصی و کالج‌های خاورشناسان امر مهمی است که باید مورد توجه قرار گیرد.
راد در پایان سخنان خود راه اندازی بخش فضای مجازی و ارائه اندیشه‌های حدیث پژوهی شیعه و برگزاری نشست‌های تخصصی حدیث پژوهی در محل کتابخانه را از برجسته ترین رویکردهایی مرجعیت بخشی بین المللی دانست.
