قالب وردپرس افزونه وردپرس
خانه / آخرین اخبار / تبیین آراء اصولیان معاصر در مبادی علم اصول و اثبات صغرای دلیل شرعی
آراء اصولیان معاصر در مبادی علم اصول

تبیین آراء اصولیان معاصر در مبادی علم اصول و اثبات صغرای دلیل شرعی

جلسه دفاعیه پایان‌نامه سطح سه حوزه علمیه خراسان (مقطع کارشناسی ارشد) با عنوان «گزارش آراء اصولیان معاصر در مبادی علم اصول و اثبات صغرای دلیل شرعی بر اساس الحلقه ‌الثالثه» در دفتر تبلیغات اسلامی خراسان رضوی برگزار شد.

به گزارش خبرنگار اجتهاد، دومین جلسه از دفاع پایان‌نامه گروه آموزشی فقه و مبانی اجتهاد با عنوان «گزارش آراء اصولیان معاصر در مبادی علم اصول و اثبات صغرای دلیل شرعی بر اساس الحلقه ‌الثالثه» (به زبان عربی)، تدوین حجت‌‌الاسلام محمدمهدی خسروی از دانش‌پژوهان مرکز تخصصی آخوند خراسانی در رشته فقه مقارن، با حضور اساتید مشاور، راهنما و ناقد در جمع فضلای حوزه علمیه مشهد روز چهارشنبه، ۱ اردیبهشت‌ماه ۹۵ در اتاق جلسات دفتر تبلیغات اسلامی خراسان رضوی برگزار گردید.

تدوین‌گر پایان‌نامه در ابتدای ارائه خود، با بیان‌ این‌که این تحقیق به بررسی آراء منقول و غیر منقول اصولیان معاصر از کتاب «دروس فی علم الاصول (الحلقه الثالثه) شهید آیت‌الله سید محمدباقر صدر پرداخته است، گفت: در این تحقیق نظرات علمای بزرگ اصولی که دارای دقت نظر بوده‌اند و شاگردان آن‌ها که از صاحب نظران علم اصول شده‌اند و همچنین نظرات ‏بزرگانی که اکنون در مباحث خارج اصول مورد استفاده قرار می‌گیرد، انتخاب شده و مورد بررسی قرار گرفته است.

وی بیان داشت: در این تحقیق از کتاب‌های بزگانی نظیر شیخ انصاری، آخوند خراسانی، محقق نائینی، آقا‌ضیاء عراقی، آیت‌الله محمدحسین اصفهانی، آیت‌الله بروجردی، امام خمینی(ره)، آیت‌الله خویی استفاده و استناد داده شده است.

روش تحقیق:

حجت‌الاسلام خسروی از چگونگی روش تحقیق خود گفت: این پژوهش اسنادی کتابخانه‌ای و مبتنی بر مطالعه و مراجعه به منابع مکتوب و ‏به نحوه ارجاع و پاورقی و تخریج مصادر آیات و روایات و اقوال علماء اصولی معاصر می‌باشد.‏

ساختار تحقیق:

تدوین‌گر پایان‌نامه ساختار تحقیق خود را در ۴ فصل عنوان کرد و اظهار کرد: فصل اول و دوم به «مبادی تصوریه و تصدیقیه علم اصول: تعریف علم اصول، موضوع علم اصول، احکام تکلیفیه و وضعیه، شمول حکم نسبت به عالم و جاهل و حکم واقعی و ظاهری، حقیقت أمارات و اصول، تنافی بین احکام ظاهریه، وظیفه احکام ظاهری، تصویب نسبت به بعضی از احکام ظاهری، قضیه حقیقیه و خارجیه در احکام»، اختصاص دارد.

وی در ادامه افزود: فصل سوم  و چهارم نیز به «اثبات صغرای دلیل شرعی: وسائل اثبات وجدانی، تواتر، اجماع، شهرت؛ وسائل اثبات تعبدی در مرحله اول به: اثبات اصل حجیت خبر، دلالت کتاب بر حجیت خبر، دلالت سنت بر حجیت خبر، دلالت عقل بر حجیت خبر و در مرحله دوم به: در تعیین محدوده حجیت اخبار؛ می‌پردازد.

P1120200

حجت‌الاسلام خسروی سپس به فرایند و ابعاد تحقیق خود پرداخت: «تصحیح اصلاح متن: تصحیح عبارات و رسم‌الخط، تکمیل علائم، تصحیح ‏پاراگراف‌بندی؛ تیترگذاری: تیترگذاری اضافه در کروشه». «استناد و تخریج آیات و روایات: سوره و شماره آیه، احیاناً ذکر کامل آیه، ذکر کامل روایت». «تخریج اقوال: اعم از مذکور یا غیرمذکور، قائل و آدرس قول، عبارت محل استشهاد». «‏توضیح مبانی مصنف: توضیح مفاهیم و مبادی نظر ایشان در کتب درسی وی، و ‏نظریه نهایی مصنف در تقریرات و ایرادات شهید صدر به برخی مبانی که عمدتاً از بحوث آیت‌الله هاشمی استفاده شده است». «گزارش سایر مبانی: طرح و مقایسه رأی مصنف با آرای فحول اصولی مکتب شیخ ‏انصاری و ایرادات وارد شده بر بعضی از بزرگان و ردّ برخی از ایرادات توسط شهید ‏صدر».

پیشینه تحقیق:

وی همچنین از پیشینه تحقیق خود نام برد و ابراز داشت: ‏«الحلقه الثالثه فى اسلوبها الثانى» تألیف آیت‏الله شیخ باقر ایروانى از شاگردان شهید است که در ‏چهار جلد تهیّه شده و شرح نسبتاً مبسوط حلقه سوم از حلقات شهید صدر پرداخته است.‏ ‏«شرح الحلقه الثالثه»، اثر سیدکمال حیدرى است که به شرح بسیار مفصل حلقه سوم از ‏کتاب «الدروس» شهید محمد باقر صدر، در ۱۴ جلد (۵ جلد شرح دلیل شرعی، و ۳ جلد شرح دلیل عقلی و ۶ ‏جلد شرح اصول عملیه و تعارض ادله) پرداخته است. «تحقیق الحلقه الثالثه»، تعلیقات و تحقیقاتى است از على اکبر حائرى از شاگردان فاضل شهید صدر ‏که تحقیق و توضیحى به صورت پاورقی بر حلقه سوم از کتاب «دروس فى علم الاصول» ‏اثر سید محمدباقر صدر به زبان عربى است. این تعلیق، در یک جلد به صورت ناقص و تا ابتدای ‏الدلیل العقلی منتشر شده است.‏ «شرح الحلقه الثالثه» در ۶ جلد، تألیف حجت‌الاسلام والمسلمین محمد فیاض، شرحى عربى بر جلد سوم کتاب «حلقات فى علم الاصول» مرحوم شهید، سید محمدباقر صدر ‏مى‏باشد.‏

نوآوری‌های تحقیق:

تدوین‌گر پایان‌نامه در تشریح سه نوآوری پژوهش خود گفت: اول: مقایسه مبانی شهید صدر با مبانی سایر علمای اصولی با ذکر مبانی سایر اصولیان، در ذیل ‏مباحث می‌باشد که در نتیجه با استفاده از کتاب دروس فی علم الاصول الحلقه الثالثه، با نظر و آرای ‏دیگر علماء نیز آشنا شده؛ دوم: ابداعات شهید صدر در علم اصول با کار مقایسه‌ای مشخص می‌شود؛ سوم: با ذکر کردن نظر نهایی مصنف آمادگی بیشتر برای درک ‏عمیق از مبانی اصولی و احیاناً حضور موفق در درس خارج برای خوانندگان فراهم می‌گردد.‏

مشکلات تحقیق:

دانش‌پژوهش رشته فقه مقارن مشکلات تحقیق خود را این‌گونه ابراز داشت: ترتیب ابواب کتاب دروس فی علم الاصول با سایر کتب اصولی یکسان نیست، لذا بدست آوردن ‏نظرات سایر اصولیان مشکل است مخصوصاً قسمت ابتدایی کتاب که مربوط به مبادی تصوریه و تصدیقیه علم اصول است و دیگر اصولیون به طور مستقل به آن نپرداختند.

محمد مهدی خسروی

حجت‌الاسلام خسروی ادامه داد: روش ورود و خروج شهید صدر در هر بحث، با سایر اصولیان تفاوت دارد؛ لذا بدست ‏آوردن نظرات دیگران و تطبیق و مقایسه آن‌ها با نظرات شهید صدر مشکل است.‏ همچنین شهید صدر در کتاب حلقه ثالثه برخی از مبانی بزرگان را در یک مبحث خاص، ذکر کرده ‏ولی ارجاع داده نشده که این مبنا از کدام کتاب و از کجاست؟

وی تنوع آراء اصولیان و پراکندگی نظرات برخی از ایشان در یک یا چند کتاب و تقریر که ‏بدست آوردن آن و همچنین، نبود قانون و قاعده‌ای برای تدوین ‏پایان نامه عربی را از دیگر مشکلات تحقیق خود دانست.

محاسن تحقیق:

تدوین‌گر پایان‌نامه عنوان بندی مطالب درس بر اساس تغییر بحث در کلام مصنف شهید را از محاسن تحقیق خواند و تاکید کرد: در این تحقیق سعی شده از همه آثاری که از آن عالم فقید شهید صدر به جای مانده استفاده کرد و تنها به کتب مشهور اکتفاء نشده اگر چه منبع اصلی و اولی همان اثر مشهور اصولی بوده است.

در ادامه جلسه، اساتید ناقد حاضر حجج‌اسلام سیدمحسن حسینی‌فقیه و مرتضی نوروزی به نکاتی چون عدم رعایت نکات ادبی در متن از جمله مطابقت در معرفه و نکره، مذکر و مؤنث، منصرف و غیر منصرف. عدم جمع‌بندی اشتراکات اقول و وجه تمایز آن‌ها؛ اشکال در پیشینه تحقیق، نبود علت استفاده از برخی آراء اهل‌سنت، لزوم ارجاعات به کتب اصلی و منبع اولیه، یکسان نبودن ارجاع به پاورقی، اشکالاتی در عناوین‌ و تیترها و همچنین نکاتی درباره محتوای اثر پرداختند.

ارزیابی تحقیق:

در پایان جلسه، اساتید با جمع بندی مباحث، پایان‌نامه «گزارش آراء اصولیان معاصر در مبادی علم اصول و اثبات صغرای دلیل شرعی بر اساس الحلقه ‌الثالثه» را، با نمره ۱۸/۶۲ خوب ارزیابی کردند.

قابل ذکر است، استاد راهنما این پایان‌نامه حجت‌الاسلام والمسلمین مجتبی الهی‌خراسانی، استاد مشاور حجت‌الاسلام والمسلمین مرتضی اسکندری و نیز حج‌اسلام والمسلمین مرتضی نوروزی و سیدمحسن حسینی فقیه به عنوان استاد ناقد پایان‌نامه بودند.

 P1120210

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

Real Time Web Analytics