تغییر جنسیت و دوجنسیتی‌ها از نگاه فقه

کتاب «تغییر جنسیت و دوجنسیتی‌ها از نگاه فقه» اثر حجت‌الاسلام والمسلمین سید اصغر ناظم‌زاده قمی در ۳۳۶ صفحه به همت مؤسسه بوستان کتاب روانه بازار نشر شد.

به گزارش شبکه اجتهاد، تغییر جنسیت و دوجنسیتی‌ها (خنثای مشکل) دو عنوان جدید در فقه شیعه هستند که امروزه در علوم گوناگون پزشکی، روانشناسی و جامعه شناسی موضوع بحث و بررسی قرار گرفته اند. این مقوله در فقه شیعه نیز معرکه آرا است و فقیهان درباره باید و نبایدهای شرعی آن بحث و گفت و گو کرده اند.

کتاب پیشرو ماحصل پژوهش‌های فقهی حجت‌الاسلام والمسلمین سید اصغر ناظم‌زاده قمی است که طی چند سال درس و بحث و کاوش به دست آمده و اکنون تحت عنوان «تغییر جنسیت و دوجنسیتی‌ها از نگاه فقه» به علاقه مندان تقدیم می‌شود.

ساختار اثر: این کتاب در دو بخش تألیف شده است؛ بخش اول با عنوان «تغییر جنسیت» از دیدگاه فقه در ۹ فصل به رشته تحریر درآمده است. اولین فصل از این کتاب با عنوان معنای تغییر جنسیت، به تعریف لغوی و اصطلاحی تغییر جنسیت در فقه پرداخته است. فصل دوم با عنوان «انگیزه‌های تغییر جنسیت» به بیان انگیزه‌های روانی، انگیزه ناتوانی جنسی و انگیزه اقتصادی می‌پردازد فصل سوم و چهارم به «بررسی آمار اختلال روانی در ایران و جهان» و «سابقه تغییر جنسیت» پرداخته است.

نویسنده در فصل پنجم با عنوان «مراحل دشوار تغییر جنسیت» به تشریح مراحل خواص تغییر جنسیت برای زنان و مردان پرداخته است. «آرای فقها درباره تغییر جنسیت» عنوان فصل ششم از اولین بخش از این کتاب است که در آن نظر فقهای شیعی قائل به جواز و فتاوای قائلین به حرمت تغییر جنسیت از شیعه و سنی» مورد تأکید قرار گرفته است.

هفتمین فصل از بخش اول کتاب حاضر با عنوان «ادله موافقان و مخالفان تغییر جنسیت» به رشته نگارش درآمده و در آن نویسنده ادله موافقان تغییر جنسیت شامل قاعده سلطنت، قاعده اضطرار، قاعده فقهی حلیت و اباحه و اصل برائت را شرح داده و ادله مخالفان تغییر جنسیت شامل آیه تغییر «خلق الله»، حرمت ایجاد نقص در بدن، حرمت تغییر فطرت الهی و حرمت عقیم کردن را بررسی کرده است.

نویسنده در هشتمین فصل از بخش اول کتاب مذکور با عنوان «فروع تغییر جنسیت» به بررسی عدم ضرورت اجازه شوهر در تغییر جنسیت، تغییر جنسیت و حکم نفقه و تغییر جنسیت و لزوم مهریه پرداخته و تغییر جنسیت و عدّه زن و اثر تغییر جنسیت در عناوین نسبی را مورد تأکید قرار داده و تغییر جنسیت و حق حضانت مادر و ولایت پدر بر اطفال و تغییر جنسیت و احکام توارث را به رشته تحریر درآورده است.

پی‌نوشت‌های توضیحی، عنوان نهمین فصل از بخش اول کتاب حاضر است که در آن توضیحی کارگشا در معنای فطرت الهی و توضیح آیه «لاتلغوا…» بیان شده و سن یائسگی و معنای ولایت در لغت مورد تأکید قرار گرفته است.

بخش دوم از این کتاب با عنوان «دوجنسیتی‌ها از دیدگاه فقه» در سه فصل به رشته تحریر در آمده است.

در اولین فصل از بخش دوم کتاب حاضر با عنوان «احکام دوجنسیتی‌ها» به تبیین خنثا در لغت و اصطلاح فقها، سابقه تاریخی خنثا و راه‌ها و نشانه‌های شناخت خنثای غیر مشکل پرداخته، نشانه‌های ظاهری و عرفی در شناخت خنثا از نگاه روایات را بررسی کرده و تکالیف و احکام مخصوص خنثای مشکل را به نگارش درآورده است.

فصل دوم با عنوان «احکام فقهی شبه خنثا (فاقد العورتین یا ممسوح) به بررسی ارث فاقد العورتین و سایر تکالیف شبه خنثا پرداخته است.

«احکام فقهی دو انسان به هم چسبیده» عنوان سومین فصل از بخش دوم کتاب حاضر است که در آن احکام ارث، تکالیف و احکام انسان دو سر و احکام حج به رشته تحریر در آمده است.

برشی از اثر: عدّه زن پس از تغییر جنسیت: اگر زنی تغییر جنسیت داد، در حالی که شوهر داشته و آمیزش هم داشته، آیا مثل طلاق و فسخ و یا فوت شوهر باید عدّه بگیرد یا خیر؛ و یا اگر زن در حال عدّه فوت شوهر یا عدّه طلاق تغییر جنسیت داد، آیا عدّه را ادامه دهد یا لازم نیست؟

به نظر می‌رسد دلیلی بر لزوم نگهداری عدّه نیست؛ نه طلاق و نه عدّه وفات، زیرا زنی که تغییر جنسیت داده و تبدیل به مرد شده، هرگز نمی‌تواند با مردی ازدواج کند که نیاز به عدّه داشته باشد و در زمان عدّه وفات یا عدّه طلاق هم اگر تغییر جنسیت داده باشد، عدّه او ساقط است و لازم نیست باقیمانده عدّه را ادامه دهد و اگر مردی هم تغییر جنسیت داده باشد، به طریق اولی وجهی برای عدّه گرفتن او نیست.

علاقه‌مندان برای تهیه این کتاب می‌توانند به نشانی اینترنتی مؤسسه بوستان کتاب به آدرس www.bustaneketab.ir مراجعه کنند.