راهکار شهید صدر برای رهایی بانک‌ها از فعالیت‌های ربوی

سپرده گذاری با بهره و وام با بهره علت اصلی مغایرت بانک با احکام اسلام است؛ راه نجات بانک از فعالیت ربوی و تناقض بین آن و بین احکام اسلام، ارائه الگویی جدید از بانک است که روابط بین سپرده گذاران و سرمایه گذاران را مبنائی متفاوت از نظام سپرده با بهره و وام با بهره، تنظیم می‌کند.

به گزارش شبکه اجتهاد، کتاب بانک بدون ربا در اسلام، تألیف شهید آیت‌الله محمد باقر صدر می‌باشد و این کتاب به دست سیدیحیی علوی ترجمه، و توسط انتشارات دانشگاه امام صادق (ع) در ۲۶۴ صفحه ترجمه شده است.

بحث این کتاب در مورد نظام بانکداری بدون ربا در دو بخش مطرح شده است: اولین بخش در مورد موضوع اساسی بحث است و آن عبارت از نحوه رهایی بانک از فعالیت ربوی بانک‌های فعلی می‌باشد؛ سپرده گذاری با بهره و وام با بهره علت اصلی مغایرت بانک با احکام اسلام است؛ راه نجات بانک از فعالیت ربوی و تناقض بین آن و بین احکام اسلام، ارائه الگویی جدید از بانک است که روابط بین سپرده گذاران و سرمایه گذاران را مبنائی متفاوت از نظام سپرده با بهره و وام با بهره، تنظیم می‌کند.

در قسمتی از بخش اول این کتاب آمده است: بانک بدون ربا بر اساس الگوی مطرح شده به قدرتی برای اقتصاد در حال توسعه کشورها تبدیل خواهد شد و با اعطای وام به مؤسسات اقتصادی به وسیله برطرف کردن نیاز‌های حقیقی، موجب رشد اقتصادی خواهد شد، قدرت بانک بدون ربا در این زمینه به مراتب بیشتر از بانک ربوی است، زیرا بانک بدون ربا در پرداخت وام تنها به قدرت مالی قرض گیرنده و اطمینان وی در مرکز بیمه اکتفا نمی‌کند، بلکه نوع فعالیتی که متقاضیان تسهیلات می‌خواهند انجام دهند را بررسی می‌کند.

بهتر است که تا حد امکان در تشکیل نظام اداری بانک بدون ربا افرادی متدین و طرفدار ایده بانکداری بدون ربا انتخاب شوند که متوجه سرنوشت این طرح و روح اسلامی آن باشند و ضمن مسئولیت پذیری برای موفقیت بانک تلاش کنند.

در بخش دوم وظایف اساسی بانک‌های مرسوم از قبیل خدمات، تسهیلات، و سرمایه گذاری‌ها را بیان خواهیم کرد و آن را در چارچوب الگوی مذکور بررسی می‌کنیم تا حکم شریعت اسلام و رویکرد بانک بدون ربا از لحاظ تفاوت در انجام آن فعالیت‌ها را دریابیم.

در بخش دوم این کتاب، به بررسی خدمات بانکی اعم از قبول سپرده‌های بانکی، انواع خدمات تهاتری بانکی، خدمات اوراق مالی، ضمانت نامه‌ها و عملیات مبادله ارز خارجی پرداخته شده است.

در قسمتی دیگر از بخش دوم نیز به ارائه راهکارهایی برای اعطای وام در بانکداری بدون ربا پرداخته شده که قسمتی از آن به این شرح است:

۱- تا جایی که ممکن است وام‌ها را به مضاربه تبدیل نماید که در آن بانک بین عامل و صاحبان سرمایه یا بین سرمایه گذار و سپرده گذار واسطه می‌گردد.

۲- وجوهی که تبدیل آن به مضاربه میسر نشد را با شرایط خاصی قرض دهد.

۳- در قرض با بدهکار شرط کند که کارمزد نوشتن دین و ثبت و سایر هزینه‌های مربوط به آن را بپردازد.

۴- شرط کند که وجهی را به عنوان قرض یا سررسید معلوم برای مدت چند سال هنگام بازپرداخت دین به بانک بدهد.

۵- اگر قرض گیرنده شخصاً وجه مذکور در شرط قبلی را به عنوان هدیه و نه قرض به بانک اعطا کند، بانک وی را جزء مشتریان درجه یک خود محسوب می‌کند و درخواست وی برای دریافت وام را بر دیگرانی که هدیه به بانک نمی‌دهند، مقدم می‌کند.

لازم به ذکر است که در پایان این کتاب، بخشی تحت عنوان پیوست‌های فقهی نیز آورده شده است. وسائل