محمدتقی عثمانی؛ حاضر در متن اقتصاد اسلامی جهان، غایب در پاورقی اقتصاد اسلامی وطنی

شبکه اجتهاد: بررسی فهرست ۵۰۰ نفره از تاثیرگذارترین چهره‌های شاخص جهان اسلام در طی پنج سال اخیر، از چهره‌ای کمترشناخته شده رونمایی می‌کند که تاکنون کمتر به او و کارویژه‌اش در جهان اسلام توجه کرده‌ایم.

پیش از معرفی عثمانی بجاست اشاره شود فهرست سالیانه پانصدمسلمان تاثیرگذار جهان اسلام به معرفی تاثیرگذارترین مسلمانان جهان، طبق شاخصه‌های «مرکز سلطنتی تحقیقات راهبردی اسلام» در اَمان پایتخت اُردن‌هاشمی منتشر می‌شود.

بنابر اساسنامه این موسسه که در وب سایت رسمی آن منتشر شده است، هدف از انتشار این لیست کشف فرصت‌های تازه برای نخبگان جهان اسلام است و هر مسلمانی که به هر شکلی بیشترین تأثیر بر کشور خود، جهان اسلام و یا جهان انسانیت بگذارد در این لیست ۵۰۰ نفره جای خواهد گرفت. (۱)

عثمانی تنها کسی است که از سال ۲۰۱۷ تاکنون، جایگاهش درمیان پنج نفرنخست جهان اسلام جا به جا شده و در میان مشاهیر سیاسی جهان اسلام، یک پای ثابت لیست نخست است وگویا حالا حالاها قصد پایین آمدن از این جایگاه را ندارد!

به عبارتی محمدتقی تنها شخصیت علمی، فرهنگی جهان اسلام است که با خدمات خاص و اندیشه‌های چشمگیر خود توانسته چشم ارزیابان موسسه مرکز سلطنتی تحقیقات راهبردی اسلام را برباید وبدون داشتن هیچ پشتوانه حکومتی وسیاسی نقش موثری درتحولات جهان اسلام ایفا کند.

غربی‌ها به محمدتقی عثمانی لقب «آدام اسمیت اقتصاد اسلامی» داده‌اند، آدام اسمیتی که در کنار اسم خود لقب «پدر اقتصاد نوین» را یدک می‌کشید؛ حالا در کنارخود یک رقیب با پسوند اسلامی را می‌بیند: «پدراقتصادنوین اسلامی». (۲)

عثمانی هفتادوهشت ساله که به صورت خودجوش و به تعبیر رایج جهادی‌های امروز وطنی آتش به اختیار، بعد از مأیوس شدن از همکاری سیاسیون برای اجرای طرح‌های مالیه اسلامی‌اش و موانع دست وپاگیر حکومت سکولار پرویزمشرف در تحقق بانک داری اسلامی، در سال ۲۰۰۱ میلادی به سمت بانک تازه تأسیس میزان-meezanbank- رفت و آن را به عنوان پایلوتی برای پیاده سازی آرای اقتصاد اسلامی خود قرار داد وتوانست طی یک دهه در یکصد شعبه شهرهای پاکستان بیلبورد تبلیغات نخستین بانکداری اسلامی را بالا ببرد.

امروزه و پس از بیست سال آنچنان گوی سبقت را در این عرصه ربوده که حالا بر سر افتتاح شعب بانک اسلامی او در کشورهای عربی وآسیای شرقی برسرافتتاح بانک او رقابت تنگاتنگی ایجاد شده است. (۳)

محمدتقی آنچنان در این عرصه درخشید تا درسال ۲۰۱۳ میلادی توانست بالاترین میزان رشد بانکداری اسلامی در جهان را به ۵۰ درصد بیش از بانکداری رایج بین المللی ارتقا دهد وعمده این توفیق ناظر به سیاست گذاری و تئوری پردازی عملیاتی درست ونوآوری‌های مالی اسلامی او بود (۴)

عثمانی کوچکترین فرزند محمدشفیع عثمانی، مفتی اعظم پاکستان است که بعد از تولد درروستای دیوبند در شمال هند و پس از مهاجرت علمای مسلمان به کشور تازه تأسیس پاکستان حالا جانشین پدر در مصدر افتا شده و توانسته با تأسیس مرکز تخصصی اقتصاد اسلامی (Centre for Islamic Economic) این نهال نوپای مالیه اسلامی را به ثمر برساند. (۵)

احیای زکات و بازنگاهی به مصارف جدید آن در دنیای معاصر ونظام مندسازی مصرف آن، به عبارتی یک تحوّل در این منبع غنی اسلامی است وعثمانی با شناخت حدیثی ومشرب فقهی خاص وتطبیق موارد آن در مالیه عمومی اسلامی قصد روزآمدسازی وعملیاتی کردن زکات درترازهای مالی جهانی دارد. (۶)

محمدتقی عثمانی که خود را متعلق به تفکر اصیل اسلامی با حدیث گرایی قرائت دیوبندی می‌داند یکی از مشکلات جهان اسلام را مواجه و وادادگی روشنفکران وتوده مردم می‌داند ومدرنیته را طوفان فسادو تباهی معرفی می‌کند که زنان وجوانان را به گرداب تباهی می‌کشاند وبا نهیب شدیدتر به روشنفکران در مواجه با مدرنیته به نقش اجتهاد پویا در مواجه با مسائل نوپدید-که در فقه اهل سنت به نام «فقه النوازل» مشهور است- ومی گوید: اجتهاد اسلامی توان پاسخ به مسائل جدید را دارد وهیچ کمبودی در مبانی اسلامی وجود نداریم و برخورد تندی را نسبت به کسانی که به بهانه‌های تماس با مدرنیته از شرعیاتی چون حدود وشرعیات اسلامی دست برمیدارند انجام می‌دهد. (۷)

راقم سطور در متن پیش رو، برآن نیست که زحمات وتلاشهای تئوریسین‌های اقتصاد اسلامی داخلی را نادیده بگیرد و یا تعریضی به آبشخورهای شیعی و اجتهادات مستقل فقهی علمای عظام و محققان مدقق این حوزه بکند، بلکه چنانچه در عنوان نوشتار اشاره شده است غیبت بی وجه آرای او حتی در پاورقی اقتصاد اسلامی داخلی، طرح تجارب وشیوه‌های او در ارائه مدل عملیاتی از اقتصاد اسلامی غیر قابل توجیه است و بجاست آرای وی به صورت جدی وارد مجامع علمی و نخبگانی کرد تا مورد ارزیابی‌های جدی قرار بگیرد.

حجت‌الاسلام سیدعلی بطحائی، طلبه حوزه علمیه، دانش آموخته دکترای مذاهب کلامی از دانشگاه ادیان ومذاهب

منبع: دین آنلاین

ارجاعات:

(۱). https://themuslim500.com/about-us/

(۲) https://aqeedeh.com/book/download/1089/pdf

(۳) http://ejip.ir/article-1-422-fa.pdf

(۴) https://www.meezanbank.com/financial-information

(۵) http://cie.com.pk/

(۶). مباحث فقهی معاصر، محمدتقی عثمانی، شماره ۲۲، مجمع تقریب مذاهب

(۷). https://abadgar-q.com/wiki/Muhammad_Taqi_Usmani