معیارهای انتخاب رئیس جمهور براساس بیانات رهبر انقلاب/ محمدباقر باباهادی

شبکه اجتهاد: رهبر انقلاب، جایگاه ریاست‌جمهوری را مهمترین و پرمشغله ترین مدیریت کشور می‌دانند. شاخصهای رئیس جمهور مطلوب مد نظر رهبر انقلاب در سال جاری که عمده تمرکز در این یادداشت، این شاخصها خواهد بود، دوبار در سال ۱۴۰۰ تاکنون به صورت صریح بیان و تشریح شده است، ایشان در سخنرانی نوروزی ابتدای سال ۱۴۰۰ برای بار اول و در بیانات در دیدار با نمایندگان تشکل‌های دانشجویی ۲۱ اردیبهشت ۱۴۰۰ برای بار دوم، شاخص‌هایی را بیان فرمودند، که مشخصا عبارتند از:

برای تبیین شاخص‌های فوق، از خود بیانات و نگاه رهبر انقلاب اسلامی که همان سازنده‌ی گفتمان اصیل انقلاب است بهره خواهیم برد.

نگاه شایسته سالارانه

تصمیمات و انتصابات رهبر حکیم انقلاب هیچگاه تحت تاثیر تعصبات حزبی و قومی نبوده و معیارهای ایشان همواره در جهت بهبود اوضاع کشور است، معیارهایی که برآمده از مشکلات موجود هستند و اگر به طور میانگین در شخصی با نسبتی بالا بروز و ظهور یابند، و آن شخص منتخب مردم شود، قطعا تغییرات اساسی در اوضاع مدیریتی کشور رخ خواهد داد. این همان شایسته سالاری است که با انتخاب درست می‌تواند کشور را نجات دهد. پرهیز از حزب‌گرایی و نگاه قومی و توجه به شاخص‌ها و تفکر در مورد آنها و تطبیق درست و استفاده از نظرات نخبگان و نه افراد رسانه‌ای معروف و اصطلاحا سلبریتی‌ها می‌تواند در دوره جاری کشور را نجات دهد و به عرصه پیشرفت سوق دهد. تزریق این نگاه به آحاد مردم در تمام شهرها یکی از کارهای مهم تمام افراد ذی‌نفوذ در گفتمان انقلاب اسلامی است و در واقع این کار عین بصیرت‌بخشی است که در عین افزایش مشارکت، کمک به رشد سیاسی جامعه اسلامی خواهد بود.

مدیر به معنای واقعی

در سال ۱۴۰۰ ، رهبر انقلاب اولین شاخصی که برای رئیس جمهور مطلوب بیان فرمودند، کفایت مدیریت به معنای داشتن کارآمدی لازم و مدیر و مدبر بودن است، ایشان با یک نگاه جامعه شناختی و مردم شناختی نسبت به وضع کنونی مردم، نیاز امروز مردم را اینگونه تبیین می‌کنند: «عامّه‌ی مردم دنبال این هستند که ببینند چه کسی دارای یک مدیریّتی است، [دارای] یک قوّت عمل یا قوّت اراده‌ای است، [دارای] یک کارآمدی‌ای است که میتواند مشکلات کشور را از میان بردارد؛ دنبال این هستند. اینکه حالا چه کسی با چه نامی، با چه عنوانی و از چه جناحی وارد میدان بشود، برای عموم مردم مطرح نیست؛ برای گروه‌های خاص چرا، امّا برای عموم مردم نخیر. اگر نامزدهایی که امروز در صحنه‌اند بتوانند بیان کنند و به مردم نشان بدهند که دارای این کارآمدی هستند، مردم پای صندوقها هم میروند و مشارکت بالایی هم خواهد بود ان‌شاءالله به توفیق الهی.» (۰۶/۰۳/۱۴۰۰)

اما این کفایت در مدیریت خود دارای عناصر مهمی است که رهبر انقلاب به صورت دقیق در سالهای متمادی بر این نگاه تاکید داشته‌اند:

۱- داشتن پیگیری لازم (۱۳۹۳/۱۲/۱۷)

۲- صداقت و مسئولیت‌پذیری (۱۳۸۸۱/۶/۴)

۳- عدم تنبلی و بی‌حالی و سهل‌انگاری (۱۳۷۲/۵/۱۲)

مدیر کارآمد یعنی مدیری که بتواند با توجه به وضعیت موجود و شناخت درست، دقیق و کامل از ظرفیت‌های کشور و همچنین شناخت موانع کار، کشور را به نقطه مطلوب هدف‌گذاری شده در اسناد بالادستی برساند، در این مسیر مدیر باکفایت باید دارای اخلاق تشکیلاتی در سامان دادن به وضعیت هیات دولت بوده و نظارت درست بر کار وزیران داشته باشد.

مومن و معتقد

ایمان یعنی اعتقاد به وعده‌الهی و به غیب و آنچه که خداوند در مسیر حرکت مومنان در قرآن کریم تاکید فرموده است. اینکه به حرف خداوند متعال اعتقاد قلبی داشته باشیم و هیچ ترس و حزنی از وقایع عالم مادی نداشته باشیم، همان ایمان به خداست. رهبر انقلاب در رابطه با تبیین ایمان می‌فرمایند: «در مواجهه‌ی با حوادث نباید دچار ترس و دلهره شد. «اَلا اِنَّ اَولِیاءَ اللهِ لا خَوفٌ عَلَیهِم وَ لا هُم یَحزَنون‌»؛ این [آیه] در سوره‌ی یونس است؛ نگاه کردم، در سوره‌ی بقره [هم] شاید چهار پنج جا «لا خَوفٌ عَلَیهِم وَ لاهُم یَحزَنون» در مورد مؤمنین آمده. خب این به خاطر ایمان است، به خاطر ارتباط با خدا است، به خاطر قبول ولایت الهی است؛ خوف و مانند آن نباید باشد.» (۲۳/۱۲/۱۳۹۷)

ایمان به خداوند در اندیشه رهبر انقلاب یعنی باور به آنچه که خداوند می‌فرماید اگر انجام دهید، نتیجه‌اش این می‌شود، یعنی اگر به استقامت و نصرت الهی اعتقاد قلبی باشد، خدا نیز کمک خواهد کرد. آنکس که با ایمان بود، عزت مسلمین را نیز حفظ خواهد کرد، به خودش اجازه نمی‌دهد که در برخورد با مسائل، راه طی شده انقلاب، حضور مردم و خون شهدا را نادیده بگیرد. نگاهش قطعا به دستان خود است و نه کمک‌های بیگانگان، و همواره استقلال کشور را حفظ خواهد کرد. ایمان یعنی از جمع باطل دشمنان نباید ترسید، همانطور که رسول خدا در جنگ احزاب مقابل تمام کفار ایستادند، باید برای حفظ آرمان‌های انقلاب و تحقق اسلام ناب همواره تلاش کرد.

به دنبال تحقق آرمان عدالت

عدالت‌خواهی و تحقق عدالت که در کنار مبارزه با فساد معنا پیدا می‌کند، یعنی باید امر ایجابی و سلبی را توامان تامین کرد تا این امر محقق شود، یک شاخص مهم از نظر رهبر انقلاب است که تحقق آن از جمله آرمانهای انقلاب است که به تعبیر رهبر انقلاب کهنه نمی‌شود و امروز نیز ما به عنوان جمهوری اسلامی بسیار از آن عقبیم باید برای آن تلاش کرد. فلذا رئیس جمهور عدالتخواه که به دور از اشرافی‌گری و تجمل‌گرایی به دنبال رساندن همه مردم به سطح مطلوبی از رفاه عمومی است یک گزینه مطلوب همه مردم خواهد بود. جامعه امروز ایران با دیدن فسادهای گوناگون در لایه‌های مختلف حکومت به یک نوع سرخوردگی و شکاف رسیده است، که علاج این مورد قطعا پیگیری عدالت و مبارزه با فساد توسط بالاترین مقام اجرایی کشور است.

برای رسیدن به عدالت، شخصی که رئیس جمهور می‌شود باید دارای اراده قوی و روحیه قوی همراه با ایمان باشد، رهبر انقلاب در توصیف شخصی که پیگیر مساله عدالت است می‌فرمایند: «اجراى عدالت یک روح غنى، یک اراده‌ى قوى و یک قدم ثابت لازم دارد.» (۲۶/۰۴/۱۳۸۷)

توجه به عدالت با دو مفهوم معنویت و عقلانیت در هم تنیده است، یعنی نمی تواند بدون این امور محقق شود. توجه ویژه رهبر انقلاب به درهم‌تنیدگی عدالت با معنویت برای جلوگیری از به انحراف رفتن عدالت است، امروزه در جامعه با گروهها و افرادی مواجهیم که بعضا حتی با نیت‌های خوب به دنبال تحقق عدالت بودند، ولی فاصله گرفتن از معنویت، سبب شد که منحرف شوند، اینجا مشخص می‌شود که چرا رهبر انقلاب به داشتن ایمان تاکید می‌ورزند، رئیس جمهور مطلوب با ایمان همراه با معنویت می‌تواند عدالت را محقق کند، والا بیراهه‌های زیادی برای عدالت‌خواهی به دور از معنویت و عقلانیت وجود دارد. ایشان در رابطه ملازمت معنویت و عدالت می‌فرمایند: «اگر معنویت با عدالت همراه نباشد، به یک شعار توخالی تبدیل می شود. خیلی‌ها حرف عدالت را می زنند، اما چون معنویت و آن نگاه معنوی نیست، بیشتر جنبه‌ ی سیاسی و شکلی پیدا می کند.» (۱۶/۰۶/۱۳۸۸)

کارنامه انقلابی و جهادی

عملکرد انقلابی، از یک شخصیت انقلابی بر می‌آید که در کارنامه خود، عمل انقلابی دارد، والا چگونه عنوان انقلابی را به دوش باید بکشد؟ یک شخصیت انقلابی دارای ویژگی مهمی است: «ملاک انقلابی بودن، تقوا است، شجاعت است، بصیرت است، صراحت است، نترسیدن از «لَومَهَ لآئِم» است؛ اینها ملاک انقلابی بودن است. »(۰۶/۰۳/۱۳۹۵)

انقلابی‌بودن و داشتن روحیه جهادی و انجام کار جهادی ملازم یکدیگر است، یعنی کسی که انقلابی است، همواره کار کشور را نیز به صورت جهادی دنبال خواهد کرد، عملکرد جهادی، از یک مدیر جهادی بر‌می‌آید، این مفهوم یکی از مفاهیمی است که در سالهای اخیر رهبر انقلاب بارها بر آن تاکید کردند: «برای شکوفایی اقتصاد کشور، به کاری احتیاج داریم که هم مجاهدانه باشد، هم عالمانه باشد. با تنبلی، با بی‌حالی، کم‌انگیزگی، مسئله‌ی اقتصاد کشور حل نخواهد شد. کار جهادی باید انجام بگیرد، مدیریّتهای جهادی باید بر مسائل اقتصادی کشور احاطه داشته باشند، تصمیم‌گیری کنند؛ کار جهادی. کار جهادی یعنی کاری که هم در آن تلاش هست، خستگی‌ناپذیری هست، هم اخلاص هست؛ [یعنی] انسان میفهمد که برای خودش، برای پُر کردن کیسه‌ی خودش کار نمیکند، دارد برای مردم کار میکند، برای خدا کار میکند؛ هم این، و هم عالمانه؛ یعنی بنشینند و با موازین علمی، با شیوه‌ی دقیق عالمانه راه‌های صحیح را پیدا کنند؛ هم باسواد باشند، کارآمد باشند، هم امکانات گوناگونی داشته باشند؛ اینها بنشینند کار کنند؛ اقتصاد کشور قطعاً شکوفایی پیدا خواهد کرد.» (۰۱/۰۱/۱۳۹۸)

اعتقاد راسخ به «ما می‌توانیم»

تجربه سالهای اخیر در پیگیری امور مردم و رسیدگی به مسائل و مشکلات مردم و توجه ویژه رهبر انقلاب نشان می‌دهد، که امروز دیگر فرصت نگاه به بیرون برای حل مشکلات وجود ندارد، باید ظرفیتهای داخلی را شناخت و از آنها استفاده کرد تا اولا اقتصاد و در مراحل بعد، امور دیگر مملکت سر و سامان یابد، این امر به صورت ویژه در سال‌های اخیر مورد تاکید رهبر انقلاب بوده است، مسئول دولت باید به شعار «ما میتوانیم» و تحقق امور و اهداف کلان با اعتقاد به داخل کشور کاملا معتقد باشد. اینجا دیگر آزموده را آزمودن، قطعا خطاست. (۱۳۹۶/۷/۲۶)

چرخش به سمت جوانان

اعتقاد و اعتماد لازم به جوانان و هدایت آنها و دادن مشاوره صحیح به آنها، قطعا یکی از مسائل مهم و شاخصهای جدی برای رئیس جمهور است، استفاده از ظرفیت نخبگان جوان کشور و مدیریت و هدایت درست آنها باعث شکوفایی کشور خواهد بود، این امر چیزی است که ما در بزرگترین کارهای این انقلاب هماره تجربه کرده‌ایم، در پیروزی انقلاب، جنگ تحمیلی، جهاد و سازندگی، نهضت علمی و نظایر آن که جوانها آمدند و میدانها را فتح کردند.

در لزوم استفاده از جوانان رهبر انقلاب اخیرا فرمودند: «دولت یک مجموعه‌ی وسیعی است که صدها مدیریّت مؤثّر و تعیین‌کننده در آن وجود دارد و همه‌ی اینها میتواند به‌اصطلاح میزبان جوانهای مؤمن و نخبه و انقلابی ما باشد که باید بتوانند در تصمیم‌سازی‌ها و تصمیم‌گیری‌ها و اجرا حضور داشته باشند؛ یعنی بایستی بعضی‌ جوانها در بخشهای تصمیم‌گیری، بعضی در بخشهای تصمیم‌سازی، بعضی هم در بخش اجرا حضور داشته باشند و بتوانند عمل بکنند و به نظر من این کاری است کاملاً شدنی؛ یعنی اگر واقعاً یک دولتی سر کار بیاید که مسئولین بالای دولت اعتقاد به جوانها داشته باشند، اطمینان به جوانها داشته باشند، همچنان که امام بزرگوار داشت و کار را با جوانها پیش برد، اگر یک چنین دولتی سر کار بیاید، به نظر من مشکلات خیلی زود حل خواهد شد» (۲۱/۰۲/۱۴۰۰)

کاملا مردمی؛ به دور از اشرافیت

اعتقاد به مردم و مانند آنها رفتار کردن به دور از شعار و نمایش، برای مردم ایران حائز اهمیت است، لکن این نباید جنبه ریاکارانه یا نمایشی داشته باشد، رئیس جمهور مردمی قطعا محبوب مردم ایران به خصوص طبقه ضعیف و مستضعفان این انقلاب خواهد بود، رئیس جمهور نباید سراغ اشرافیت یا نگاههای از بالا به پایین برود، که قطعا خودش شکست و انحطاط است. رهبر انقلاب این مورد را یکی از شاخصها بیان فرمودند که نشان از اهمیت این مورد دارد: «مردمی بودن به ادّعاکردن نیست. با مردم، با زندگیِ مردم کنار بیاییم، مثل مردم زندگی کنیم، با طبقات مختلف مردم انس بگیریم. این، معنای مردمی بودن است.» (۰۳/۱۰/۱۳۹۸)

توصیه مهم رهبر انقلاب به روسای جمهور این است: «روحیّه‌ی مردمی بودن و انس با مردم، تماس با مردم، از نزدیک پای صحبت مردم نشستن؛ راه‌هایی باز کردن که گذرگاهی باشد برای تماس با متن زندگی مردم. من به آقای رئیس‌جمهور هم چندبار تا حالا گفته‌ام که این سفرهای استانی خیلی چیز خوبی است، این یکی از آن کارهای بسیار مثبت است، به دولتهای قبل هم همین سفارش را من همیشه میکردم …این کارها روحیّه‌ی مردمی بودن و شناخت مردم را در انسان حفظ میکند و نگه میدارد.» (۰۴/۰۶/۱۳۹۴)

امیدوار به آینده

اهمیت امیدواری و ایجاد امید در اندیشه رهبر انقلاب را میتواند اینگونه فهمید که ایشان این مورد را به صورت خاص در بیانیه گام دوم اشاره می‌فرمایند: «توصیه‌ی من امید و نگاه خوش‌بینانه به آینده است. بدون این کلید اساسیِ همه‌ی قفلها، هیچ گامی نمیتوان برداشت. آنچه میگویم یک امید صادق و متّکی به واقعیّتهای عینی است. اینجانب همواره از امید کاذب و فریبنده‌ دوری جسته‌ام، امّا خود و همه را از نومیدی بیجا و ترس کاذب نیز برحذر داشته‌‌ام و برحذر میدارم» (۲۲/۱۱/۱۳۹۷)

رهبر انقلاب همواره از ناامید کردن و ایجاد یاس با عمل مسئولین در دل مردم و جوانان بر حذر داشته اند: «گاهی روی یک مشکل خاص که چندان هم مهم نیست مدام تکیه میکنیم، مدام تکرار میکنیم، مدام میگوییم، مدام مرثیه‌خوانی میکنیم، امید در دل جوان فرو می‌نشیند،‌ امید کم‌فروغ میشود در دل جوانها؛ این غلط است» (۱۷/۰۷/۱۳۹۸) داشتن امید که ملازم با ایمان است، جوانان کشور را به حرکت وامیدارد، و این برای رشد و پیشرفت کشور بسیار مهم است.

سخن آخر

برای رسیدن به ایرانی پیشرفته، باید دولت اسلامی تشکیل شود و در یک نگاه تمدنی، ما در مسیر ساخت دولتی اسلامی هستیم تا ان شاء الله شاهد تحقق تمدن نوین اسلامی باشیم، برای داشتن دولتی اسلامی ابتدا باید انتخابی درست صورت بگیرد تا رئیس جمهوری مطلوب و کارآمد و باتقوا انتخاب شود و دولتی جوان و مومن و انقلابی ایجاد نماید، این مطالبه رهبر انقلاب است و ان شاء الله آحاد مردم نیز در این مسیر گامهای موثر و درستی بردارند تا شاهد شکوفایی ایران عزیز باشیم.

نویسنده: محمدباقر باباهادی، دانشجوی دکتری جامعه شناسی سیاسی – khamenei.ir