نبراس الأذهان فی اصول الفقه المقارن

مجموعه حاضر، رویکردی تطبیقی در مورد مسائل مربوط به اصول فقه شیعه و مذاهب اربعه اهل سنت و مذهب زیدیه است. در این اثر دیدگاه‌های برخی از اصولیان شیعه و اهل سنت با هم مقایسه شده و مبانی و مصادر اجتهاد از منظر آنان با یکدیگر تطبیق داده شده است.

به گزارش خبرنگار اجتهاد، کتاب ۵ جلدی «نبراس الأذهان فی اصول الفقه المقارن» به زبان عربی به قلم استاد سیدمیرتقی حسینی گرگانی، مدرس خارج فقه و اصول و عضو هیأت مدیره انجمن اصول فقه حوزه علمیه قم نگاشته شده است. اولین انتشار این مجموعه در سال ۱۳۹۲و ۱۳۹۳ بوده و چاپ دوم آن در سال ۱۳۹۴ روانه بازار نشر گردید.

مؤلف، تمامی قواعد اصولی مذاهب مختلف شیعه و اهل سنت و زیدیه را گردآوری کرده و ادله و مبانی مربوط به هر یک از این قواعد را بررسی نموده و انتقادات مذاهب نسبت به هم را منعکس کرده و در پایان، قول مختار خویش را آورده است.

نویسنده در همین راستا به معرفی برخی از اصولیون شیعه و سنی و بررسی آثار ایشان پرداخته و فرایند تدوین مسائل و اختلاف روش شناسی در این کتب را نیز مورد کنکاش قرار داده است.

بررسی معنای حکم شرعی نزد اصولیان شیعه و اهل سنت، مصادر اجتهاد و استنباط نزد آن‌ها، اقسام حکم از دیدگاه آنان، بیان مفهوم و مصادیق عام و خاص و مطلق و مقید نزد آنان، حقیقت و مجاز، حقیقت شرعیه، مجمل و مبین، اقسام دلالت و مفاهیم، دلالت صیغه و هیئت امر و نهی و برخی دیگر از مباحث مربوط به الفاظ با رویکردی تطبیقی از اصلی ترین مسائل مطرح شده در این نوشتار است.

جلد اول از مجموعه نبراس الأذهان شامل درس‌های ۱ الی ۵۶ و مبحث کتاب الله تعالی می‌باشد:
نشأه علم الأصول، اصول الفقه و أدلته، الفرق بین قواعد الاصولیه و الفقهیه، هل للعموم صیغه تخصه فی اللغه أم لا، المتفاهم العرفی من لفظه کل، الحقیقه و المجاز، استفاده العموم من الجمع المحلی، القدر المتیقن فی مقام التخاطب و…

جلد دوم شامل درس‌های ۵۷ الی ۱۱۲ و ادامه مبحث کتاب الله تعالی و مبحث سنت رسول الله می‌باشد:
تقریر حروف المعانی، الفاء للتعقیب، ثم للتراخی، أنواع البیان و أحکامه، الإستدلال بالمعقول، مقدمه فی حجیه سنه أهل البیت، الإستدلال بحدیث الثقلین علی حجیه أهل البیت، حق العتره، اقسام الخبر، أدله المجوزین علی حجیه خبر الواحد، الإستدلال بسیره العقلاء علی حجیه خبر الواحد، تنویع الحدیث و…

جلد سوم مشتمل بر درس‌های ۱۱۳ الی ۱۶۰ و مباحث اجماع و قیاس می‌باشد:
تعریف الإجماع، الإجماع المحصل، الدلیل العقلی علی حجیه الإجماع، القیاس، بیان أرکان القیاس، القول فی رد القیاس و…

جلد چهارم حاوی درس‌های ۱۶۱ الی ۱۹۴ و مباحث استحسان، مصالح مرسله، سد ذرائع و تعاض ادله می‌باشد:
الاستحسان فی اللغه، فی ضوابط المصطلحه، الدلیل العقلی عند الامامیه، العقل مدرک لا حاکم، فی سد الذرائع، سد الذرائع هل هو أصل فی مقابل بقیه الاصول، فی تعارض الأدله و…

جلد پنجم نیز دربرگیرنده درس‌های ۱۹۵ الی ۲۳۹ و ادامه مبحث تعارض ادله می‌باشد:
صور تعارض الأدله، لا تعارض بین الاصول و الأدله الإجتهادیه، التوقف، الترجیح و خاتمه.

گفتنی است، کتاب «نبراس الأذهان فی اصول الفقه المقارن» نوشته استاد سیدمیرتقی حسینی گرگانی از سوی مرکز بین المللی ترجمه و نشر المصطفی (صلی الله علیه وآله وسلم) در پنج جلد به زبان عربی در ۲۸۱۶ صفحه و به قیمت (دوره پنج جلدی) ۱۱۵۵۰۰۰ ریال عرضه شده است.