شبکه اجتهاد اجتهاد و اصول فقه, حکومت و قانون, اقتصاد و بازار, عبادات و مناسک, فرهنگ و ارتباطات, خانواده و سلامت
یک مدرس و پژوهشگر نجوم در خصوص رصد هلال رمضان ۱۴۴۲ جزئیاتی ارائه کرد و گفت: رصد هلال ماه رمضان، عصر روز دوشنبه-۲۳ فروردین ماه غیرمحتمل است و تنها در قاره آمریکا قابل رصد است، اما سه شنبه شرایط رصد فراهم است و چهارشنبه، نخستین روز رمضان خواهد بود.
به گزارش شبکه اجتهاد، علی ابراهیمی سراجی، عضو گروه رؤیت هلال ستاد استهلال استان تهران و مدرس دوره‌های نجوم گفت: برای رؤیت پذیری هلال ماه نیاز به بررسی برخی از شرایط است؛ از این رو برای این منظور یکسری پارامترها مورد بررسی قرار خواهد گرفت.
وی بررسی هلال ماه رمضان در بیست و نهمین روز از ماه قمری را از جمله این پارامترها نام برد و اظهار کرد: ماه دارای یکسری فاکتورها و مشخصه‌هایی است که در مقایسه با رصدهای گذشته، متوجه می‌شویم که آیا هلال ماه قابل رؤیت است یا خیر.
ابراهیمی با تاکید بر اینکه نبود داده از رصدهای مشابه به ما کمک خواهد کرد تا با قطعیت اعلام کنیم که ماه به دلیل پارامترهای ضعیفی که دارد، رؤیت نمی‌شود، خاطر نشان کرد: وجود این شرایط به ما نشان میدهد که وضعیت رؤیت پذیری هلال ماه در شامگاه بیست و نهمین روز از ماه شعبان به چه صورتی خواهد بود.
عضو گروه رؤیت هلال ستاد استهلال استان تهران ادامه داد: اولین موردی که برای رؤیت پذیری هلال ماه رمضان مورد بررسی قرار می‌‌گیرد، لحظه مقارنه ماه و خورشید است. این لحظه یک لحظه استاندارد بین‌المللی است که بر اساس آن مرکز ماه، خورشید و زمین در زمانی که بر روی یک صفحه قرار میگیرند، روی میدهد و سپس ماه رسما وارد آسمان شامگاهی خواهد شد.
به گفته وی، در این زمان از آنجایی که ماه به خورشید بسیار نزدیک است، از این رو قابل رؤیت و مشاهد نیست و حتی اگر زمانی ماه از روی سطح خورشید عبور کند و دچار خورشیدگرفتگی شود، اگر به ماه نگاه کنیم تنها دیسک سیاهی از آن قابل مشاهده خواهد بود و هیچ بخشی از آن روشن نیست.
ابراهیمی، اضافه کرد: بعد از آنکه ماه فاصله و زاویه مناسبی از خورشید بگیرد، قادر به مشاهده ماه خواهیم بود و با دیدن نخستین هلال ماه پس از غروب خورشید ماه قمری رسماً آغاز میشود.
وی افزود: تقویم قمری بر اساس شمارش اهله ما قدمتی بسیار طولانی پیش از ظهور اسلام دارد و حتی به نظر می‌رسد نخستین تقویم مورد استفاده بشر باشد.
ابراهیمی خاطر نشان کرد: بر این اساس در شامگاه ۲۳ فروردین ماه جاری که مطابق با ۲۹ شعبان است، هلال ماه را اگر بخواهیم در مناطق مختلف ایران مشاهده کنیم، لازم است تا ابتدا شرایط رؤیت‌پذیری و برخی پارامترهای ماه را بررسی کنیم.
این محقق حوزه استهلال ماه، یادآور شد: بررسی‌ها نشان میدهد که در شامگاه ۲۳ فروردین، به ویژه در مناطق شمالی ایران ماه ارتفاع زیادی ندارد و جدایی زاویه‌ای مطلوبی نیز از خورشید ندارد.
ابراهیمی تاکید کرد: بر این اساس علی‌رغم آنکه از لحظه مقارنه ماه و خورشید در روز ۲۳ فروردین ۱۲ تا ۱۳ ساعت گذشته است، امکان رؤیت هلال ماه در این روز به دلیل ارتفاع و جدایی زاویه کم ماه، در هیچ یک از نقاط ایران وجود ندارد.
وی ارتفاع ماه از افق در جنوب ایران را ۳.۵ درجه ذکر کرد و گفت: آن چیزی که باعث میشود که هلال ماه در ایران در شامگاه ۲۳ فروردین ماه جاری قابل رؤیت نباشد، این است که علی‌رغم آنکه ماه از افق ارتفاع کمی دارد، ولی ماه به خوبی از خورشید زاویه نمی‌گیرد و این مقدار در غرب ایران حدود ۶.۵ درجه است و این امر موجب شده که امکان دیده شدن هلال ماه در ایران ایجاد نشود.
ابراهیمی ادامه داد: علت اصلی دیده نشدن هلال ماه در ایران این است که زمانی که ماه از کنار خورشید عبور میکند، ۲ فاکتور منفی در هلال ماه رمضان امسال بوجود آمده است؛ یکی اینکه در ۲۳ فروردین و زمان مقارنه ماه و خورشید بخش‌های پایینی خورشید عبور میکند که در اصطلاح نجومی عرض ماه در این شرایط، جنوبی است که یک فاکتور منفی به شمار می‌رود.
عضو گروه رؤیت هلال ستاد استهلال استان تهران، دومین فاکتور منفی را قرار داشتن ماه نزدیک به اوج مداری خود عنوان کرد و یادآور شد: به این معنا که فاصله ماه تا زمین در بیشترین حالت خود است که در چنین وضعیتی ماه در مدار خود بسیار کند حرکت میکند و به همین دلیل در طول ۱۲ ساعت فاصله مناسبی از خورشید نمی‌گیرد و بنابراین در شامگاه ۲۳ فروردین در تمام پهنه ایران این هلال قابل رؤیت نخواهد بود و ما قادر به مشاهده هلال ماه در این شب نیستیم.
این مدرس دوره‌های نجوم، اظهار کرد: بر این اساس به نظر می‌رسد اولین نقاطی که بر روی کره زمین می‌توانند هلال ماه رمضان را با چشم مسلح مشاهده کنند، مناطقی در بخش‌هایی از غرب آفریقا و قاره آمریکا است.
وی با تاکید بر اینکه تنها در بخش‌های کوچکی از آمریکای مرکزی و جنوبی می‌توانند هلال ماه را با چشم غیر مسلح مشاهده کنند، اضافه کرد: به غیر از این مناطق در هیچ نقطه از کره زمین امکان مشاهده هلال ماه نیست، در حالی که ماه در آسمان وجود دارد؛ ولی به دلیل نور شدید خورشید و فاکتورهای نامناسب، امکان مشاهده این جرم نجومی وجود ندارد.
ابراهیمی، ادامه داد: ولی در شامگاه سه‌شنبه ۲۴فروردین، مصادف با ۳۰ شعبان هلال ماه به راحتی در همه پهنه آسمان ایران قابل مشاهده است.
در لحظه ماه نو، هلال قابل دیدن نیست/ ۲۴ فروردین ماه امکان رصد دارد
همچنین، عمران مرادی در گفت و گو با ایسنا، اظهار کرد: رویت هلال ماه‌های قمری با یکدیگر متفاوت است و ممکن است، گاهی شرایط رصد ساده و گاهی دشوار باشد، رصد هلال ماه بسته به فاکتورهای خاص به هلال رویت پذیر و بحرانی تقسیم میشود که در صورت نداشتن فاکتورهای مناسب شرایط رصد، امکان رویت دشوار است که در اصطلاح نجومی هلال آن ماه بحرانی در نظر گرفته میشود.
وی با بیان اینکه در رویت هلال یا اصطلاح فارسی آن هلال بینی، رویت هلال ماه‌های رمضان و شوال برای مسلمانان از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است، افزود: تلاش برای رویت هلال ماه را استهلال می‌‌نامند که دارای ارزش معنوی و مذهبی برای کشورهای اسلامی است، البته این رویداد ارزش علمی نیز دارد و کشورهای غیراسلامی نیز رویت هلال را در نظر میگیرند.
این مدرس و پژوهشگر نجوم با تاکید براینکه در خصوص موضوع رصد هلال نوعی رقابت بین رصدگران وجود دارد، تصریح کرد: اعلام رسمی آغاز رمضان از سوی ستاد استهلال بیت مقام معظم رهبری ارائه میشود. در علم ستاره شناسی، رویت هلال مقوله‌ای تعریف شده و دارای ارزش نجومی- علمی است، اما رویت هلال ماه‌های رمضان و شوال به لحاظ مذهبی مهم تر است و در این زمان‌ها، آغاز و پایان دقیق ماه مهم است.
مرادی با تاکید بر اینکه در مباحث رویت هلال مباحث فقهی و علمی نجومی مطرح است، خاطرنشان کرد: مباحث فقهی، مسائل مذهبی را بررسی میکند و در این بخش ممکن است این موضوع مطرح شود که چرا با وجود تلسکوپ‌های قوی و نرم افزارهای موجود اختلاف نظرهایی بین برخی مراجع تقلید وجود دارد؟ در پاسخ به این سوال باید گفت این موضوع به دلیل مباحث فقهی است و اینکه آیا مراجع تقلید استفاده از تلسکوپ را مجاز می‌‌دانند که برخی معتقد به استفاده هستند و برخی نه.
وی در خصوص مباحث نجومی و علمی رصد هلال ماه، توضیح داد: از نظر علمی ماه باید ویژگی‌هایی داشته باشد تا رویت پذیر شود. پارامترهایی برای رصد هلال اول ماه وجود دارد که نشان میدهد، رصد هلال ماه سخت است یا آسان. این آیتم‌ها در ماه‌های مختلف متفاوت است.
این پژوهشگر نجوم با بیان اینکه در ابتدای هر ماه قمری و زمان ماه نو، خورشید و ماه در حالت مقارنه هستند و نمی‌‌توانیم آن را رصد کنیم، تصریح کرد: در این زمان ماه با خورشید طلوع و با آن غروب میکند، در نتیجه نور خورشید مانع رصد ماه میشود. در اصطلاح نجومی ماه اگر نزدیک خورشید باشد، مقارنه رخ میدهد و در این حالت که اول ماه قمری است، ماه به گونه‌ای در راستای دید ما در کنار خورشید قرار می‌‌گیرد که قابل رویت نیست.
به گفته مرادی هر چه از این زمان می‌‌گذرد، ماه از خورشید فاصله گرفته و زمانی که به اندازه کافی از خورشید دور شود تاحدی که نور خورشید برای رویت هلال ماه مانع نباشد، امکان رویت فراهم میشود؛ بنابراین برای رصد هلال ماه، باید صبر کنیم تا ماه از این حالت مقارنه خارج شود.
این پژوهشگر نجوم افزود: هلال ماه به دلیل حرکت مداری، فاصله ماه نسبت به خورشید و جایگاهی که در حرکت مداری به دور زمین دارد ویژگی‌های مختلفی پیدا میکند و گاهی رصد آن آسان و در برخی ماه‌ها دشوار میشود.
به گفته مرادی، ضخامت هلال، میزان سطح روشن ماه نسبت به سطح کل آن (فاز ماه)، ماه در اوج است یا حضیض، مدت زمان مکث ماه در آسمان بعد از غروب خورشید و ارتفاع ماه در زمان غروب خورشید از جمله پارامترهای هستند که هر یک از این پارامترها موجب میشود، شرایط رصد متغیر شود.
وی گفت: اگر ارتفاع ماه در آسمان، کمان ماه، درصد سطح روشنایی ماه (کمتر از یک درصد) سن هلال و مدت مکث ماه در آسمان کم باشد و ماه در دورترن فاصله نسبت به خورشید باشد، شرایط رصد سخت میشود. مجموع این فاکتورها رویت پذیری را سخت و رصد هلال را بحرانی می‌‌سازد.
مرادی در توضیح سن هلال گفت: سن هلال در اصطلاح از زمان مقارنه بر حسب ساعت شروع میشود. ماه‌هایی که سن هلال آنها تا ۲۰ ساعت باشد، ماه جوان و ماه‌هایی که سن هلال ۲۰ تا ۲۷ ساعت باشد ماه میانسال می‌‌نامیم. اگر سن هلال بیشتر از ۲۷ ساعت باشد ماه پیر است. برای رصد هرچه ماه جوانتر باشد، رویت آن دشوارتر است.
وی ادامه داد: اگر حداقل ارتفاع ماه از خورشید ۷ درجه و بالاتر باشد، ضخامت کمان ماه از ۱۵ ثانیه قوسی بیشتر باشد، مدت مکث ماه در آسمان طولانی (بیش از ۴۵ دقیقه) و فاصله ماه نسبت به خورشید زیاد باشد، امکان پذیری رویت هلال شرایط بهتری پیدا میکند.
مرادی اضافه کرد: اما سه شنبه -۲۴ فروردین مکث ماه (زمانی که ماه بعد از غروب خورشید در آسمان است) حدود ۷۵ دقیقه و سن ماه بیش از ۳۶ ساعت است و در اصطلاح، ماه پیر است، همچنین درصد سطح روشنایی ماه بیش از ۲ درصد است و مجموع این فاکتورها باعث میشود که ماه رویت پذیر باشد.
وی تصریح کرد: در نتیجه برای رصد هلال اول ماه رمضان ۱۴۴۲ در روز سه شنبه مشکلی نخواهیم داشت و به راحتی قابل رصد است و روز چهارشنبه- ۲۵ فروردین اول ماه رمضان خواهد بود.
