عناصر لازم برای نوسازی فتواها

استاد مبلغی نوسازی بیانی و ادبیاتی فتوا را مهم دانست و گفت: امروزه واژه‌های فتوا قدیمی شده‌اند و نسل جدید با آن ارتباط برقرار نمی‌کنند. از طرفی بازسازی محتوایی هم بسیار مهم است به طوریکه اجراپذیر باشد و قابل عمل کردن باشد. کلی گویی و ابهام در فتوا فسادزاست و سلیقه وارد آن می‌شود.

به گزارش شبکه اجتهاد، نشست هفتگی «برکرانه فقه»، با موضوع «مسائل نوپیدای فقهی و نوسازی فتواها» در مدرسه عالی فقاهت عالم آل محمد(ص) برگزار شد. در این نشست استاد احمد مبلغی، عضو مجلس خبرگان رهبری و مدرس حوزه علمیه قم با بیان اهمیت به روزرسانی فتواها گفت: وفای به عهد، عدالت و صداقت چکیده شریعت ماست اما در این زمینه‌ها فتوایی نداریم در حالیکه باید با کنکاش در سیره ائمه، روح و مقاصد شریعت را دنبال کنیم تا در این موارد دانایی بیشتری پیدا کنیم.

وی عناصر لازم برای نوسازی فتواها را برشمرد و گفت: باز آفرینی تعریف محتوا و نسبت آن با اجتهاد یکی از این عناصر است. ذهنیت‌ها قرن‌ها پیش شکل گرفته و نیازمند تقویت است. فتوا باید گسترده تر دیده شود و به نوعی موضع شریعت در آن بیان شود.

استاد خارج فقه حوزه علمیه قم افزود: نگاه فتوایی باید در موضوعات خرد و کلان وجود داشته باشد. شریعت مکانیزمی برای قوام و برپایی دین است و دین هم محل ظهورش بین مردم و پل ارتباطی بین مردم و شریعت هم فتواست که این مسئله اهمیت فتوا را بیشتر می‌کند.

رئیس شورای دین پژوهان کشور با بیان اینکه فتوا باید شاخص باشد افزود: مسئولیت اجتماعی به معنای تولید باکیفیت کالا و خدمات و توزیع مناسب آن در جامعه است. کالای دین باید همراه با اخلاق حرفه‌ای و به صورت باکیفیت عرضه شود. فتوا نیز به نوعی عرضه است و باید به آن نگاهی مسئولانه وجود داشته باشد و پیامدهای آن مدنظر باشد. البته تا زمانی که تعریف و جایگاه فتوا تغییر نکند فتوا نوسازی نمی‌شود.

مبلغی نوسازی بیانی و ادبیاتی فتوا را هم مهم دانست و افزود: امروزه واژه‌های فتوا قدیمی شده‌اند و نسل جدید با آن ارتباط برقرار نمی‌کنند. از طرفی بازسازی محتوایی هم بسیار مهم است به طوریکه اجراپذیر باشد و قابل عمل کردن باشد. کلی گویی و ابهام در فتوا فسادزاست و سلیقه وارد آن می‌شود. مسائلی مثل حجاب، موسیقی، حضور زنان در جامعه باید قابل اجرا باشد. همچنین فقیه نباید با احتیاط و ترس فتوا دهد بلکه باید مطالعه و شناخت هم همراهش باشد.

عضو مجلس خبرگان رهبری ادامه داد: دیگر عنصر بازسازی محتوایی، انطباق پذیری است. به گونه‌ای که بر همه اجزا پوشش داشته باشد و پاسخگو باشد. همچنین کارکرد پذیری، حل مسئله و خروج مسائل از بن بست محتوایی باید در دستور کار باشد.

این استاد حوزه علمی قم درباره نوسازی انواع فتوا هم گفت: ما الان یک نوع فتوا داریم در حالیکه فتوا باید انواع مختلفی داشته باشد؛ مثلا فتوا درباره قوانین که با به روز شدن قانون‌ها باید به روز شوند و مورد استفاده قرار گیرند.

مبلغی در پایان نوسازی دامنه‌ای و اجتماعی فتوا را هم ضروری دانست و افزود: فتوای راهبردی مسئله‌ای است که امروزه جامعه به آن خیلی نیاز دارد و تلاش‌ها در زیرمجموعه آن چارچوب پیدا می‌کند. عالم دینی و راهبردنویس از ابتدا باید با اجماع در جهت صدور فتوای راهبردی عمل کنند.