دیدگاه (گفت‌وگو/یاداشت)

شبکه اجتهاد: مسئلۀ فهم متن، به عنوان یک مسئلۀ جدی، مرهون مباحث هرمنوتیک معاصر است. اگر چه اصل این مسئله در علم اصول نیز مطرح بوده است؛ اما با مباحث هرمنوتیک فلسفی هایدگر و گادامر این مسئله اهمیت خاصی یافت و انقلابی در برداشت عمومی ‌‌در این باب، ایجاد نمود. گادامر با تحلیلی خاص از فهم می‌‌کوشد تا نشان دهد اساساً …

در مسئله هک با توجه به شرایطی سایت مورد مطالعه که مورد حمله هکری قرار می‌گیرد همچون عمومی یا خصوصی بودن، داخلی یا خارجی بودن، قانونی یا غیرقانونی بودن فعالیت‌های سایت، مسلمان و یا نامسلمان بودن صاحب سایت و مسائل دیگر می‌توان ۸۴ حالت مختلف را متصور شد که هر یک از این حالات باید به صورت تک به تک …

شبکه اجتهاد: یک راه برای پرداختن به موضوعات مستحدثه شروع از موضوع‌شناسی و واکاوی زمینه‌ها، عوامل پیرامونی، پدیدارها و ماهیت موضوع؛ و در ادامه یافتن قواعد فقهی دخیل در مسئله و بررسی ادله اربعه است. راه دیگر رفتن به سراغ ادله با پیش‌داشت موضوع به صورت اجمالی و یافتن دلالت‌های آنها برای موضوع به نحو تفصیلی است. استاد علی رحمانی …

در نشست «فقهِ موسیقی» ضمن اشاره به سه نظر عمده فقها پیرامون حرمت و حلیت غنا تصریح شد که به غنا بماهو غنا عنوان شرعی تعلق نگرفته، بلکه غنا به واسطه بعضی از متغیرها مثل محتوا و کاربرد غنا موضوع حکم شرعی واقع می‌شود. به گزارش شبکه اجتهاد، موضوع غنا و موسیقی یکی از مسائل مهم و چالش برانگیز در …

شبکه اجتهاد: دانش فقه امامیه میراث‌دار تلاش و مجاهدت علمی بزرگان زیادی از علمای حوزه‌های علمیه است. گسترده‌ترین شکل از نظردهی و تبادل‌نظر و تحولات فکری را در این دانش می‌توان مشاهده کرد. اجتهادات و فتاوای متفاوت فقیهان نتیجه همین کنکاش‌های علمی بوده است. سنت فکری حاکم بر این دانش میان فقیهان آن است که باید هرگونه نظردهی و تحول …

شبکه اجتهاد: اهل حدیث، مقصودم علمای اصحاب حدیث سنی تا قرن‌‌ها با شکل‌گیری اتوریته‌‌های نهادینه دینی و یا دینی|سیاسی مخالف بودند. حدیث متاع دستیاب‌ تری بود و بدون مقدمات زیاد می‌شد در حدیث و حفظ آن مرتبه‌ای یافت. همین امر به آن دیدگاه که گفتم هم کمک می‌کرد و هم از نتایج آن هم همزمان بود؛ یعنی این دو پدیده …

اختصاصی شبکه اجتهاد: با توجه به پیشرفت چشم‌گیر و هر روزه دنیای مادی، دادوستد و کسب درآمد به‌عنوان یکی از مهم‌ترین امور که با مسائل دیگر به‌گونه‌ای مرتبط است نیز دچار تغییر و تحول شده است و راه‌های کسب درآمد که سابقاً افراد می‌توانستند از آن طریق بهای کالا را دریافت یا پرداخت کنند، به‌کلی دستخوش تغییر شده است. از …

اختصاصی شبکه اجتهاد: بحث «حجیت خبر» در دنیای اسلام از تاثیرگذارترین مباحث اصول است، شما هیچ مبحثی را به اندازه حجیت خبر ندارید که تاثیرگذار باشد، چون حجیت خبر کاربرد وسیع و میدان وسیعی دارد. دیگر مباحث همچون اجماع، ظواهر کتاب، قیاس در مقایسه با خبر واحد، محدود است و دامنه کمی دارد. سه دیدگاه سه دیدگاه اساسى را در …

اختصاصی شبکه اجتهاد: بحث سیره عقلاء، یکی از مهمترین منابعی است که در فقه کاربرد فراوانی دارد، شاید بتوانم بگویم ۸۰ درصد اجتهاد به این موضوع بستگی دارد. به عنوان مثال: کسی دندان کاشته یا پرکرده و بعد غذای نجسی خورد یا اینکه دهانش خون آمد، آیا این دندانی که پرکرده، حکم بواطن را دارد که نجس نمی‌شود یا اینکه …

شبکه اجتهاد: در مورد ازدواج کودکان مطالب مهمی است که از نظر فقهی باید مورد توجه قرار بگیرد، این بحث را حول چند محور تبیین می‌کنیم که بعضی از این محورها جنبه مقدماتی برای مدعای ما دارد و برخی استدلال است. مدعی این است که با تعریفی که از کودک خواهد شد، اولا هرگونه اجرای عقدی دائما یا موقتاً برای …

اختصاصی شبکه اجتهاد: درباره قیاس و ماهیت آن از دیرباز در کتب مربوط به اصول فقه سخن گفته شده و البته در روایات شیعه و سنّی از آن سخن به میان آمده است. برای نمونه در کتبی همچون «بصائر الدّرجات» و «الکافی» روایاتی درباره قیاس وجود دارد که البتّه گاه کمتر مورد توجّه قرار گرفته‌اند. برای نمونه در «کِتَابُ فَضْلِ …

شبکه اجتهاد: بسیاری قدمت حوزه علمیه‌ قم را با مهاجرت و اسکان افراد قبیله اشعری از کوفه به قم یکسان می‌دانند و گسترش و افزایش مهاجرت اشعریان شیعی در سده‌ دوم هجری را که محدثان و علمای اهل تشیع در بین ایشان را نشان‌دهنده‌ی تکوین حوزه علمیه‌ شیعی در نخستین دهه‌های سده‌ی دوم هجری می‌دانند. هرچند با رونق حوزه‌های مشابه …

اختصاصی شبکه اجتهاد: گاهی با کوشش بسیار در فهم واژگان و عبارت یک حدیث، باز هم می‌­بینیم دشواری‌هایی در آن­ها وجود دارد که درک معنای آن را با چالش روبرو می­‌سازد. در چنین مواردی، یکی از احتمال­‌هایی که باید در ذهن ما پررنگ شود، رخ دادن یک یا چند تصحیف است که زمینه­‌ساز گره‌­خوردگی در عبارت شده است. و در …

شبکه اجتهاد: یکی از مشکلاتی که متأسفانه در چند دهه اخیر در کشور ما رو به افزایش نهاده است، ناسازگاری‌‌های بین زوجین است. آمار فزاینده طلاق به خوبی گویای توسعه چنین مشکلی هست و بدتر از آن، طلاق عاطفی است که در آمارها نمی‌آید ولی شیوع آن به حدّی است که چه بسا هر شخصی نمونه‌‌هایی از آن را در …

شبکه اجتهاد: در ابتدای رساله‌های توضیح المسائل می‌نویسند که انسان برای عمل به احکام دین باید یا مجتهد باشد یا مقلد یا محتاط. همواره برایم سوال بود که: «انسان مجتهد باشد یا مقلد» رویه‌ای معقول است (نه‌ فقط در فقه، بلکه در تمام عرصه‌های زندگی: مثلا برای علاج بیماری، انسان یا مجتهد [= پزشک] است یا مقلد [= به پزشک …

حجت‌الاسلام غلامی گفت: زنی می‌تواند مانتویی باشد، اما کاملاً محجبه ارزیابی شود. باز هم تاکید می‌کنم که حجاب برتر در منطق اسلام، چادر است، اما تنوع و تکثر معنای حجاب به معنی نفی چادر نیست؛ بلکه پذیرش سایر پوشش‌ها با رعایت حداقل‌های آن در حیطه حجاب اسلامی است. به گزارش شبکه اجتهاد، مسأله حجاب در ایران طی چند سال گذشته …

شبکه اجتهاد: درباره ریشه‌‌ها و تحولات اولیه گردآوری و تدوین احادیث تاکنون تحقیقات بسیاری از سوی اسلام شناسان غربی و نیز محققان مسلمان صورت گرفته است. دلایل گردآوری حدیث پیامبر و زمینه‌‌های استناد به سنت در شکل حدیث و نیز چگونگی استناد به آن در فقه و شریعت و تحولات سندی آن و مکاتب مختلف حدیث در مرحله پیدایش همه …

شبکه اجتهاد: جناب آقای مجتهد شبستری در یادداشتی با عنوان «نوشدارو بعد از مرگ سهراب» تلاش کرده که سخنان دو مرجع بزرگوار در دیدار با رییس جمهور را مصادره به مطلوب کند و نگاه سکولاری خود را به این دو مرجع عظیم الشأن نسبت دهد. جناب شبستری همانگونه که نوشته نه تنها با حاکمیت و ولایت فقیه مخالف است، بلکه …

شبکه اجتهاد: خطا در اینجا مقابل گناه است. عمدِ مُجاز مثل اجرای قصاص یک قاتل درصورت عدم عفو خانواده مقتول، از سوی دستگاه حکمرانی انجام می‌شود نه خانواده مقتول، اما گناه نیست و استیفای حق مقتول است. منظور از قتل و جرح خطایی در حوزه حکمرانی، جایی است که به نوعی حکمرانی طرف اتهام واقع می‌شود نه یک شخص حقیقی. …

شبکه اجتهاد: با توجه به تغییر گفتمانی تدریجی فرهنگ عزاداری فاطمی و غیرفاطمی در کشور ما و به حاشیه رانده‌شدن تدریجی گفتمان معرفت‌افزا و چیرگی گفتمان مناسک‌گرا، ما اکنون دو گزینه پیش روی داریم: تن سپردن به این تغییر گفتمان و دست کشیدن از ادامه گفتن‌ها و نوشتن‌ها و ابراز نگرانی‌ها از این تغییر و یا ادامه دادن گفتن‌ها و …

شبکه اجتهاد: چندی پیش در جلسه علمی دفتر مطالعات اسلامی فضای مجازی، استاد محسن اراکی ضمن بررسی نسل جدید فضای مجازی، با تطبیق قاعده «اکل مال بالباطل» خرید و فروش زمین‌های مجازی در متاورس را دارای اشکال اعلام کردند. متأسفانه در نشست صد سالگی حوزه علمیه قم جناب حجت‌الاسلام رسول جعفریان با تمسخر این حکم، آن را از مشکلات حوزه …

اختصاصی شبکه اجتهاد: این مقاله، به یک یادداشتِ بیانگر وقف می‌پردازد که تنها اثر برجای‌مانده از کتابخانۀ مشهورِ دانشمندِ شیعه، علی بن موسی بن طاووس (۶۶۴ق/۱۲۶۶م – ۵۸۹ق/۱۱۹۳م) است. این یادداشت، بینش جدیدی نسبت به کتاب‌هایی که وی در اختیار داشته، ارائه می‌دهد و چارچوب قانونی‌ای را که این کتاب‌ها طی آن به نوادگانِ او منتقل شده‌اند، روشن‌تر می‌سازد. هم‌چنین در …

اختصاصی شبکه اجتهاد: دانش اصول فقه، دانشی است که به قواعد و ضوابط استنباط فقهی می‌پردازد. الگوریتم، فرایند گام به گام هر عملیاتی از ابتدا تا انتها است. این اصطلاح، در علوم کامپیوتری و ریاضی بکار برده می‌شود؛ ولی الگوریتم، ترجمه لاتینی الخوارزمیه است که روش دانشمند ایرانی، در عملیات جمع و تفریق، ضرب و تقسیم بوده است. روش خوارزمی، …

شبکه اجتهاد: قاعده‌ای کلی وجود دارد که طرفداری از وحدت اسلامی بدون متهم شدن به تفریط در اندیشه مذهبی و تسامح نخواهد بود. اما چند سالی است که این اتهام از ناحیه کسانی به فعالان عرصه وحدت اسلامی داده می‌شود که خود را طرفدار انقلاب اسلامی و معتقد به ولایت فقیه می‌دانند. بدیهی است که این عده به واسطه‌ی راهبُردی …

شبکه اجتهاد: فهرست پانصد مسلمان تأثیرگذار همه ساله در دسامبر منتشر‌ می‌شود و به معرفی مشاهیر جهان اسلام بر طبق شاخصه‌های «مرکز سلطنتی تحقیقات راهبردی اسلام» در اَمان پایتخت اُردن‌ می‌پردازد. این لیست با معرفی فعالان جهان اسلام در دو دسته پنجاه نفر برتر و بخش چهارصد و پنجاه بعدی تقسیم شده است. بنابر اساسنامه و فهرست این مؤسسه که …

رئیس پژوهشگاه فقه نظام در خصوص تأثیرگذاری فقه بر فرایند مدیریت شهری بیان کرد: وقتی متوجه این مسئله شویم که دین تا چه اندازه می‌تواند در مدیریت شهری اثرگذار باشد، نقش فقه به مثابه روشی برای استنباط صحیح دین و برای تحقق احکام الهی و باورهای دینی در زندگی اجتماعی، مشخص می‌شود. به گزارش شبکه اجتهاد، حجت‌الاسلام والمسلمین محمد حاج‌ابوالقاسم، …

شبکه اجتهاد: درباره حلیت یا حرمت ذاتی توریه برای شماری از فقیهان که تعداد ایشان اندک هم نیست دیدگاه واضح و روشنی نیافتیم؛ علی‌رغم این، بسیاری از ایشان بین حکم دروغ و توریه تمایز قائل شده‌اند. آن‌ها ادله‌ی حرمتِ دروغ را شامل توریه نمی‌دانند؛ زیرا دروغ و توریه دو موضوع مختلف هستند. این دسته از فقیهان به جهت تأیید سخن …

اختصاصی شبکه اجتهاد: اخیراً یکی از اساتید بزرگوار فرمودند «اگر هوش مصنوعی به معنای کلان خویش به میدان بیاید می‌تواند اجتماعی بودن دین را تثبیت کند و هوش مصنوعی می‌تواند تحولی در اجتهاد به وجود بیاورد». ۱- ورود تکنولوژی و پدیده‌های مدرن به جهان اسلام و چگونگی مواجهه فقها با آنها، همیشه به عنوان یک مسئله جدی و قابل تأمل …

شبکه اجتهاد: مفهوم «ولایت» که معادل هدایت، سرپرستی و تربیت است، به عنوان اصل و اساس دین، می‌بایست در مفاهیم پایین دستی دین جاری شود، از این رو ضروری است که در بسیاری از مفاهم خودساخته تجدید نظر کنیم. به عنوان مثال دوگانه «تعبد یا تعقل» که خصوصاً در فضای روشنفکری رایج است از غفلت از همین مفهوم ولایت شکل …

شبکه اجتهاد: آقای محقق‌داماد در سخن اخیر خویش، مطلقِ «دخالت در سیاست» را نفی و تقبیح کرده است، نه گونۀ خاصی از آن را و بدتر این‌که آن را به «دو تن از بزرگان حوزه»، نسبت داده است. این یعنی حوزه از «اساس»، سکولار است و بر اساس سکولاریسم، بنا شده است. این سخن، «استنتاجِ منطقیِ» من از سخن ایشان …