اندیشوران فقهی

به صورت یک عادت مذموم عمومی در آمده بود و حتی عالمان نیز توان رویارویی با آن را نداشتند. بعد از این بود که علامه کاشف الغطاء تصمیم گرفت برای حل بحران و جلوگیری از توهین به سنی‌ها و نیز اعمال منکری که این عده انجام دادند، وارد میدان شود. شبکه اجتهاد: از معضلات زمان علامه کاشف الغطاء که ایشان در حل آن، نقش کلیدی ایفا کرد، بحث توهین و اهانت به اهل سنت بود که به منزله معضلی فراگیر، امنیت داخلی عراق و نیز وحدت مسلمانان را تهدید می‌کرد. این واقعه نیز در سال ۱۳۵۳ ق به وقوع پیوست.(جنه …

ما اگر معتقدیم که پیرو مکتب اهل بیت(ع) هستیم و از نظر کلامی اشعری نیستیم، هم در کلام و هم در فقه باید چنین بگوییم؛ حال با این تعاریف، مشخص می‌شود که ما هم فقه و هم اخلاق را داریم و اخلاق مقدم بر فقه است چرا که اخلاق خوب و بد را به صورت درونی به ما می‌گوید و آن چیزی که از بیرون خوب و بد اعمال را به ما تذکر می‌دهد فقه است. مسائل اخلاقی باید به پشتوانه شریعت وارد قانون شود و در تعارض قانون و شریعت ما باید اصل را اخلاق قرار دهیم. به گزارش …

شبکه اجتهاد: جمهوری اسلامی مبتنی بر مکتب فقهی اهل‌بیت(ع) الگوی نوینی از حکمرانی را با محوریت ولایت فقیه مطرح ساخت. هویت اسلامی این نظام متکی و برآمده از میراث اندیشه فقهی است که با تلاش متمادی علما و فقهای تشیع در قرون متمادی به دست ما رسیده و امروز نیز حوزه‌های علمیه رسالت تداوم آن مجاهدت‌ها را بر عهده دارند، تا نظم قانونی حکمرانی را از منابع شریعت استنباط نمایند. فقه تشیع با وجود غنای برآمده از میراث علمی خود، پس از برپایی جمهوری اسلامی با مسائل و نیازهای نوینی در جامعه مواجه شده که استنباط احکام آنها مستلزم تکاپوهایی …

حجت‌الاسلام ‌والمسلمین ربانی با اشاره به فروش خانه آیت‌الله سبحانی برای کمک به سیل‌زدگان خوزستان، گفت: ایشان یک برگ چک‌بانکی به من دادند و گفتند «من خانه‌ای قدیمی داشتم، آن را فروختم و کمی از پول آن را در جایی هزینه کردم و مابقی را به شما می‌دهم تا به سیل‌زدگان بدهید. سلام مخصوص من را نیز به آن‌ها برسانید». به گزارش شبکه اجتهاد، حجت‌الاسلام‌ والمسلمین سید حسن ربانی، رئیس مرکز خدمات حوزه‌های علمیه که به اهواز سفر کرده بود با آیت‌الله موسوی جزایری، دیدار نمود و سخنان قابل توجهی بیان کرد که از جمله آن می‌توان به کمک ۸۰۰ …

اختصاصی شبکه اجتهاد: آیت‌الله محمدمهدی شب‌زنده‌دار، استاد باسابقه خارج فقه و اصول حوزه علمیه قم چندی است کتاب جدید «الفائق فی الاصول» را برای طلاب علاقه‌مند در مسجد اعظم تدریس می‌کند که مورد استقبال قرار گرفته است. او در راستای تکمیل نواقص موجود در اصول و همچنین ورود به مسائل جدید و یا کمتر کار شده فقه با تشکیل لجنه‌ای از اساتید حوزه علمیه وارد کار شده است تا با تولید کتب درسی، خلأ موجود را در سطح عالی حوزه علمیه را پُر نماید. استاد شب‌زنده‌دار معتقد است مسائل جدید باید همواره مورد توجه اساتید قرار بگیرد اما انتقادهایی که …

اختصاصی شبکه اجتهاد: معصومه ظهیری به تدریس احکام پزشکی زنان و نهج‌البلاغه در دانشگاه فاطمیه قم، اخلاق نظری، احکام و مسائل خانواده و زن، کلاس‌داری و روش تدریس در جامعه‌الزهرا(س) قم مشغول است. وی کارشناسی مباحث زنان در مرکز علوم اسلامی غیرایرانی‌ها در شهر قم، کارشناسی شورای برنامه‌ریزی معاونت پژوهش و عضویت در هیئت علمی جامعه‌الزهرا(س) را در کارنامه علمی و اجرایی خود دارد. معاون فرهنگی تبلیغی حوزه‌های علمیه خواهران معتقد است مرجعیت، پست و اجتهاد رتبه علمی به‌شمار می‌رود، پس نمی‌توانیم درجه علمی را محدود و محصور به مردان کنیم، این امر ربطی به مردان و زنان ندارد. زنان …

شهید صدر می‌گفت که من شب‌ها بعد از درس منزل آقای خویی می‌رفتم و یکسری اشکالات را به درس و آرای ایشان مطرح می‌کردم، گاهی این بحث و مشاجره و مناقشه به درازا می‌کشید و تا نصف شب طول می‌کشید، در این هنگام خادم خانه دیگر عاجز می‌شد، فکر می‌کرد که ایشان یکی از شاگردان مزاحم است که اینقدر استاد را خسته کرده و نگه داشته است و اجازه می‌خواست که چراغ‌ها را خاموش بکند اما آقای خویی می‌گفت نه! شما کار نداشته باشد، من خودم مایل به ادامه‌ی بحث هستم. حتی شهید صدر در بعضی آرای فقهی آقای خویی …

رهبر انقلاب نسبت به خانواده‌ی شهدا علاقه‌ی خاصی دارند و همین‌طور نسبت به بیوت بزرگان احترام خاصی قائل هستند، اما ارادت ایشان در ارتباط با خانواده‌ی شهید صدر یک ارادت مضاعف بود، اولاً به لحاظ جایگاه علمی و شخصیت انقلابی شهید صدر و ثانیاً هم به لحاظ شهید بودن ایشان، یک علاقه‌ی مضاعفی نسبت به ایشان داشتند. قرار ملاقات تعیین شد … به گزارش شبکه اجتهاد، حجت‌الاسلام والمسلمین محمد حسن رحیمیان از شاگردان شهید صدر به مناسبت ایام سالگرد شهادت استادش به بیان چند خاطره از ایشان پرداخته‌ است. تعریف شهید صدر از دستپخت طلبگی بنده در اوایل دهه‌ی چهل …

یکی از نکات درباره‌ی مرحوم آقای صدر مسأله‌ی مقاصدیت است، ایشان یک فقیه بزرگ و مقاصدی است، مقاصد نه به آن شکلی که مقاصدیون دیگر مطرح می‌‌کنند، یعنی یک عموماتی مطرح کنند که هیچ اثری بر استنباط نداشته باشد بلکه ایشان مقاصد را آن چنان به دست می‌‌آورد که این مقاصد در استنباط احکام اثر می‌گذارد و یک ذوق فقهی منسجم با مقاصد برای بررسی همه‌ی ادله‌ی قرآنی و روایی پیدا می‌شود تا در استنباط اثر عملی داشته باشد. به گزارش شبکه اجتهاد، حضرت آیت‌الله خامنه‌ای در پیام به کنگره بزرگداشت شهید آیت‌اللّه سید محمدباقر صدر، این شهید را یک …

اختصاصی شبکه اجتهاد: حجت‌الاسلام ‌والمسلمین محمود رجبی استاد حوزه علمیه قم، سال‌ها از درس خارج آیات عظام بهجت(ره)، شیخ کاظم تبریزى(ره)، شیخ مرتضى حائرى(ره)، محمد شاه‌آبادى(ره) و وحید خراسانى، بهره برده است. تفسیر موضوعی را از محضر آیت‌الله مصباح فرا گرفت. مباحث کلام اسلامی را نزد آیت‌‏الله صلواتى و آیت‌‏الله حسینى‌کاشانى آموخت. او در طى این سال‌ها از درس اخلاق حضرات آیات علی مشکینى و محمدتقی مصباح یزدى و حسین مظاهری بهره برده است. استاد رجبی معتقد است با توجه به اینکه مسیر اجتهاد مسیرعلم دین است و اینکه خواهران می‌توانند بالاترین مراتب علمی را طی کنند رسیدن به درجه …

اختصاصی شبکه اجتهاد: به هنگام آمدن سیل و زلزله و بلایای طبیعی، علوم مختلف به تحلیل آن می‌پردازند. علم کلام از خشم و غضب خداوند متعال یا ثواب و نعمت بودن آن بلا صحبت می‌کند، زمین‌شناسی از پیامدهای مثبت و منفی آن سخن می‌گوید و علم فقه نیز با مسائلی مواجه می‌شود که باید به تحلیل و حل آن‌ها بپردازد. در این یادداشت، به بررسی برخی از زوایای فقهی سیل اخبر پرداخته‌ایم. وجوب کمک‌رسانی انسان‌ها فارغ از هر دینی به هنگام بروز مشکلات به کمک هم می‌آیند. این امر را می‌توان غریزی دانست، ولی از حیث شرعی این مددرسانی وجوب …

اختصاصی شبکه اجتهاد: مریم معین‌الاسلام از اساتید حوزه و دانشگاه است که داراى مدرک کارشناسى از دانشگاه و تحصیلات حوزوى تا سطح خارج مى‌باشد. فعالیت‌های تحقیقى و پژوهشى خود را از حدود ۲۵ سال گذشته آغاز کرده و ماحصل آن تألیف چند جلد کتاب بوده است. وى همچنین ۲۵ مقاله تدوین نموده که در کنفرانس‌ها و سمینارهاى متعدد ارائه و در مطبوعات به چاپ رسیده است. با عضو هیئت علمی دانشگاه فرهنگیان پردیس حضرت معصومه (س) درباره حوزه علمیه خواهران، چالش‌ها، اهداف و دستاوردهای آن گفت‌وگو کرده‌ایم که از منظرتان خواهد گذشت. اجتهاد: با توجه به اینکه در طول تاریخ …

عضو شورای عالی حوزه علمیه و استاد تفسیر حوزه با برشمردن ویژگی‌های المیزان و علامه طباطبایی(ره) تأکید کرد: پرداختن صحیح وی به اسرائیلیات و آیات امامت خدمت بزرگ ایشان به تشیع است. به گزارش شبکه اجتهاد، آیت‌الله رضا استادی، در ادامه جلسات تفسیری خود  در دارالقرآن علامه طباطبایی به ویژگی‌های المیزان و نویسنده آن پرداخت و گفت: برخی آثار به علت نویسنده آن اهمیت دارد و برخی برعکس. المیزان از آن دسته آثاری است که هم خود کتاب و هم نویسنده آن بسیار مهم و شاخص هستند. وی با اشاره به مجموعه امتیازات علامه و المیزان که سبب شهرت آن …

یادی از مغز متفکر اسلامی، شهید مجاهد آیت‌الله سیدمحمدباقر صدر و خواهر بزرگوارش در سی و نهمین سالروز شهادتشان. شبکه اجتهاد: آنچه از شاهدان عینی دریافتم، این است که جنایتکار خیره سر، صدام تکریتی، خود، سیدِ شهید و خواهر گرامی اش را پس از شکنجه‌های فراوان و با بدترین شیوه‌ها به قتل رساند. آنچه از شاهدان عینی دریافتم، این است که جنایتکار خیره سر، صدام تکریتی، خود، سیدِ شهید و خواهر گرامی اش را پس از شکنجه‌های فراوان و با بدترین شیوه‌ها به قتل رساند. سیدِ شهید را با بندهای آهنی بسته بودند و صدامِ جنایت پیشه با تازیانه بر …

سیدنورالدین اشکوری می‌گوید: کسی به خود زحمت نمی‌داد متوجه ارزش‌های نوآوری‌های ایشان بشود. خوشبختانه من وقتی پی کاری را می‌گیرم، دیگر رها نمی‌کنم و با شور و شوق پیش می‌برم، به همین دلیل با تمام وجود سعی می‌کردم از محضر ایشان استفاده کنم، ولی همه این شور و شوق را ندارند. اغلب درک درستی از نبوغ و جایگاه علمی شهید صدر نداشتند و به من می‌گفتند: تو خودت آقازاده‌ای. چرا دنبال این سیدعرب راه افتاده‌ای؟!… حقیقتا در چنین محیطی، معرفی این شخصیت بسیار کار دشوار و حتی ناممکنی بود. به نظر من قبل از ظهور شهید سیدمحمدباقر صدر و مرجعیت …

استاد خارج فقه و اصول حوزه علمیه قم گفت: مونه‌های تاثیرگذاری نوشته‌های شهید محمدباقر صدر، روژه گاردی متفکر کمونیست بود که بعد از اسلام آوردن بسیار مورد آزار و اذیت قرار گرفت، تا حدی که از انتشار مطلب و سخنرانی محروم شد. به گزارش خبرنگار اجتهاد، آیت‌الله شیخ محسن اراکی طی سخنانی پیرامون شخصیت علمی شهید آیت‌الله سید محمدباقر صدر، اظهار کرد: شهید سید محمدباقر صدر شخصیتی بی‌نظیر در جهان اسلام است که نقشی بنیانی و اساسی در بسیاری از عرصه‌ها داشت. اگر گفته‌ها و بیاناتی که متفکران عرب حتی غیر مسلمان در رابطه با کتاب «فلسفتنا»ی شهید صدر داشتند …

به مناسبت ایام شهادت آیت‌الله سید محمدباقر صدر، نشست «بازخوانی اندیشه اجتماعی شهید محمدباقر صدر» در دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران در تاریخ سه‌شنبه، ۳ اردیبهشت ۱۳۹۸ برگزار می‌شود. به گزارش شبکه اجتهاد، با توجه به ضرورت‌هایی، همچون بازخوانی علمی و هدفمند اندیشه‌های اندیشمندان مسلمان، روزآمدکردن نظریه‌های موجود در این عرصه به‌منظور پاسخ‌گفتن به پرسش‌ها و نیازهای روز جامعه و نیز ترویج علمی و تخصصی اندیشه‌های متفکران مسلمان در فضای دانشگاه و با هدف فراهم‌کردن بستری مناسب و علمی برای گفت‌وگوهای تخصصی استادان و دانشجویان و ایجاد گفتمانی جدی با محوریت اندیشه‌های این اندیشمندان و در راستای فراهم‌کردن زمینه‌های لازم …

اخیراً گفتگویی مکتوب میان حجت‌الاسلام رسول جعفریان و مهدی نصیری در مورد تمدن سازی شکل گرفت که در آن امکان و امتناع تمدن تراز دین مورد بررسی قرار گرفته است. به گزارش شبکه اجتهاد، متن زیر گفتگویی مکتوب میان حجت‌الاسلام رسول جعفریان و مهدی نصیری در مورد تمدن سازی است که در ادامه می‌خوانید؛ چطور می‌شود حمام را اسلامی کرد؟ حجت‌الاسلام رسول جعفریان نوشت: آیا می‌توان توصیه‌هایی را در باره حمام مطرح کرد که در این مورد مشخص، نوعی زیست متفاوت با آنچه که مثلاً در غرب یا شرق هست، تعریف شود؟ اگر عبادات را منها کنیم، در امری مثل …

یکی از شاگردان از ایشان پرسید: شما روزی چند ساعت کار علمی می‌کنید؟ ایشان فرمودند: سؤال شما غلط است. باید این‌گونه بپرسید که چگونه کار می‌کنید؟ محمدباقر صدر مساوی است با ده درصد مطالعه و نود درصد فکر کردن. اختصاصی شبکه اجتهاد: دی‌ماه ۱۳۹۷، نشست علمی با موضوع «سبک پژوهشی شهید سید محمدباقر صدر» در جامعه‌المصطفی قم برگزار شد. در این نشست که با حضور ‌استاد سید منذر حکیم، رئیس پژوهشکده «الذریه‌النبویه» و از اساتید سطوح عالیه و خارج حوزه علمیه قم برگزار شد، ناگفته‌های فراوانی از شیوه زندگی و سبک پژوهش این نابغه شهید گفته شد. به مناسبت سالروز …

«حریم امام» در پرونده «ساختار حوزه‌های علمیه خواهران» گفتگوهایی با آیات و حجج‌اسلام: مرتضی مقتدایی، عبدالکریم بهجت‌پور، محمودرضا جمشیدی، علی‌اکبر حصاری، رسول عبداللهی و فریبا علاسوند و معصومه ظهیری داشته است. به گزارش خبرنگار اجتهاد، هفته‌نامه حریم امام (شماره ۳۶۰) به مدیرمسئولی علی جوادی‌راد و سردبیری علی عباسی، نگاهی به ساختار حوزه‌های علمیه خواهران داشته و گفتگوهایی با برخی از اعضای سیاستگذاری این حوزه ترتیب داده است که بخش‌هایی از آن را می‌خوانید. مقتدایی: برای ارتقای حوزه‌های علمیۀ خواهران برنامه‌های ویژه‌ای داریم آیت‌الله مرتضی مقتدایی، رئیس شورای سیاست‌گذاری حوزه‌های علمیه خواهران در گفتگویی با اشاره به ساختار تشکیلاتی این شورا، …

انقلاب اسلامی همان عینک جدیدی است که در اختیار فقیه قرار گرفت تا نگاه دوباره‌ای به تاریخ فقه و شریعت داشته باشد و چه بسا به استنباطاتی برسد که هیچ‌کدام از اکابر و اساطین شیعه آن را نداشته‌اند. انقلاب اسلامی به حرکت خود ادامه می‌دهد و فقهایی که نتوانند حدود و ثغور آن را استخراج کرده و خود را با آن تطبیق دهند هرچند اسمی از آنها باشد؛ ولی ناخواسته رسمی از آن‌ها در حوزه‌های علمیه باقی نخواهد ماند. شبکه اجتهاد: یکی از شاخصه‌های رشد در جامعه علمی میزان نگاه به آینده و بلند‌پروازی‌های علمی است. برای مثال، ساخت فیلم‌های …

سید جواد میری در یادداشتی مطالعه کتاب «پرسش از امکان امر دینی در جهان معاصر» نوشته بیژن عبدالکریمی را به مخاطبان پیشنهاد کرده است. این کتاب در پاسخ به رویای رسولانه سروش و پروژه شبستری و میراث فکری ملکیان و عبور از سنت‌گرایی ظاهرگرا نگاشته شده است ولی نقطه کانونی روایت عبدالکریمی (عرف) کماکان نیاز به بازنگری جدی دارد. شبکه اجتهاد: این کتاب یکی از تامل برانگیزترین کتاب‌هایی بود که در سال ۱۳۹۷ به فارسی خواندم. در این کتاب، استاد عبدالکریمی پرسش‌های بیشماری را مطرح کرده است و تلاش نیز کرده است که پاسخ‌های شالوده شکنانه‌ای هم ارایه بدهد. در …

شرط قبول عبادات، غیر از شرط صحت است. یک معنای قبول این است که اگر قبول شد، خداوند ثواب می‌دهد. این که می‌گویند: عملت مقبول نیست؛ یعنی ثواب به آن نمی‌دهند، نه اینکه عمل باطل باشد. باطل آن است که در آخرت به خاطر انجام ندادن عمل، استحقاق عقاب دارد. بنابراین عمل مخالفان مذهب باطل نیست. به گزارش شبکه اجتهاد، آیت‌الله محمد آصف محسنی از علمای افغانستان و از شاگردان آیت‌الله خویی در پاسخ به این سوال که «این همه روایاتی که گفته است، مخالفان کافرند و کسانی که ولایت را نپذیرند، در جهنم‌اند و به اینها استناد می‌شود، اینها …

حضرت آیت‌الله خامنه‌ای رهبر معظم انقلاب اسلامی طی حکمی حجت‌الاسلام والمسلمین احمد مروی را به تولیت آستان قدس رضوی منصوب کردند. به گزارش شبکه اجتهاد،‌ حضرت آیت الله خامنه‌ای در حکمی حجت‌الاسلام والمسلمین حاج شیخ احمد مروی را به تولیت آستان قدس رضوی منصوب کردند. متن حکم رهبر انقلاب اسلامی به این شرح است: بسم الله الرحمن الرحیم جناب حجهالاسلام آقای حاج شیخ احمد مروی دامت برکاته توفیق خدمتگزاری در آستان مقدس حضرت ثامن‌الحجج ابی‌الحسن الرضا علیه آلاف التحیه و الثنا فوزی عظیم و کرامتی بزرگ است که شایسته است برخوردارشوندگان از آن، خدای سبحان را پیوسته از عمق جان …

شبکه اجتهاد: بعثت یعنی برخاستن؛ خوانشی دوباره و چندباره از دین؛ دینی که هر بار مقرر می‌شد تا در خدمت انسان – تعبیر امام موسی صدر- باشد اما با کمال تأسف توسط متولیان به انحراف می‌رود و انسان را به خدمت خویش می‌گیرد. برخاستن انسانی از انسان‌ها به نمایندگی از همه آدمیان تا برای چندمین‌بار برضد مصادره دین به نفع قدرت، ثروت و شهوت برآشوبد و متولیان دین انحرافی را به مبارزه بخواند. اما و هزار اما که این دین نیز بسان ادیان پیشین به آسیب‌هایی همانند آن‌ها گرفتار شد؛ آسیب‌هایی همچون جابه‌جایی بنیان‌ها و بنیادها با قالب‌ها و شکل‌ها، …

ما الآن با بعضی از خانواده‌ها مواجه هستیم که خیال می‌کنند اگر فرزندشان وارد حوزه شود، فقط قرآن می‌خواند و مفاتیح دوره می‌کند و از یک ساعت قبل از نماز، نماز مستحبی خوانده و به زیارت می‌رود. تصورشان از حوزه این است که مرکزی برای تقدس است. در کنار آن‌هم بحث‌های حاشیه‌ای وجود دارد. مردم نمی‌دانند که ما بحث‌های بسیار تخصصی داریم که هر چه جوان ما نبوغ داشته باشد و آن را در فقه و اصول خرج کند، بازهم کم می‌آورد. اختصاصی شبکه اجتهاد: گذشت بیش از ده سال از عمر بزرگترین سایت فقهی و حقوقی کشور، زمان مناسبی …

برخی اعتراض می‌کنند که گاهی عناوین مطالب، غیرواقعی است. این نقد به نظر من وارد است. دوستان گاهی در انتخاب تیتر، اجتهاد می‌کنند. دنبال عناوینی هستند که چالش‌برانگیز باشد کما اینکه در عکس‌ها، به دنبال عکسی هستند که یک‌جور ماجراجویی را صورت بدهد و جذاب‌تر بشود. گاهی میز مطلبی را تلخیص می‌کنند و بر آن پیش‌درآمد می‌گذارند. این‌ کار مقدار برای شبکه اجتهاد مناسب نیست. عناوین را یا با مشورت بگذارند یا موضع اصلی را دربیاورند. گاهی مطلبی را تقطیع می‌کنند و از سیاق آن درمی‌آورند ولو متکلم در سیاق خود، درست گفته است؛ اما وقتی جدا می‌شود، قابل‌قبول نیست. …

من به این نکته واقفم که هر سایت و شبکه‌ای اهداف و سیاست‌ها و خطوطی دارد که آن خطوط حتماً باید رعایت شود؛ اما انتظار بنده این است که شبکه اجتهاد تلاش کند، آن خطوط خودش را حداقلی کند چراکه ساحت فقه، یک ساحت هم پر قلمرو و پر هیمنه است و هم پر حضور است؛ یعنی حضور فقه در ساحت زندگی انسان‌ها خیلی زیاد است. این دو ویژگی که دو ویژگی حداکثری برای فقه است، ما را ملزم می‌کند که تلاش کنیم حداکثر ظرفیت‌های موجود را در میان فقه‌پژوهان و متفقهان استفاده کنیم و لذا نکته‌ای که به‌عنوان اولین …

به نظر من باید سطح افراد مصاحبه‌شونده را بالا ببریم. نباید شبکه اجتهاد را از اساتید مبرز حوزه که شناخته‌شده هستند، خالی کنیم. شبکه اجتهاد یک تصاویری را از بعضی از آقایان زده است و این تصاویر همچنان باقی است. من کسانی را می‌بینم که شاید کم هم نباشند که یا اساساً جزء اساتید حوزه نیستند یا حداقل در حوزه قم شناخته‌شده نیستند. وقتی افرادی را به‌عنوان شاخص می‌آوریم و تابلوی شبکه اجتهاد قرار می‌گیرد درحالی که تراز علمی بالایی ندارند، خوب نیست. با افراد سطح بالا، کمتر مصاحبه شده است. شما سعی کنید در کنار اساتیدی که گمنام هستند، …

شبکه اجتهاد: حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر منصور میراحمدی دانشیار دانشکده‌ی علوم اقتصادی و سیاسی دانشگاه شهید بهشتی در یادداشتی بیانیه‌ی گام دوم انقلاب را در چارچوب فرآیند ۵ مرحله‌ای حرکت از انقلاب اسلامی به‌سوی تمدن نوین اسلامی مورد تحلیل و بررسی قرار داده‌ است. افتخار به گذشته، امید به آینده این بیانیه را باید در زمینه‌های مختلف سیاسی، اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و همچنین بین‌المللی مورد تحلیل قرار دهیم. قطعاً این متن برآمده از وضعیت کشور ما طی ۴ دهه‌ی گذشته از ابعاد مختلف داخلی، منطقه‌ای و  بین‌المللی است. از سوی دیگر، در چهلمین سالگرد انقلاب، دشمنان و مخالفان جمهوری اسلامی با …