فرهنگ و ارتباطات

بررسی الزامات فقهی در آموزش و پرورش

با استقرار حکومت اسلامی در جامعه انتظار می رودکه قوانین الهی بر زندگی انسان حاکمیت داشته باشد تادر پرتو این قوانین، علاوه براینکه انسانها به حقوق حقه خود دست می یابند، باعبودیت وبندگی خدا، به عالی ترین مراحل کمال خود( که هدف ازخلقت انسان است) نائل گردند، واز لحاظ اعتقادی، اخلاقی ورفتاری در شأن یک فرد ازامت اسلامی باشند. ولی متأسفانه در جامعه اسلامی ما که تنها حکومت شیعه در جهان است، بسیارند افرادی که دارای افکار واعمالی هستند که هیچگونه سنخیتی با اسلام ندارد. به دنبال طرح این مسأله، این تحقیق که باروش تحلیلی–استنباطی و با عنوان« بررسی الزامات فقهی در آموزش وپرورش» می باشد، جهت ارائه راه حلی برای این مسأله گردآوری شده است، که در آن،ضمن بیان اهمیت وجایگاه آموزش وپرورش بعنوان یک نهاد تأثیرگذار، ابتدا به کمک روایات وتعریف حضانت حکم تعلیم وتربیت استخراج وبا استناد به دلایلی چون: حسبه وواجبات نظامیه مسوولیت دولت اسلامی درامر تعلیم وتربیت مشخص شده، وبا توجه به اینکه تعلیم وتربیت برای حکومت اسلامی هم هدف، وهم وسیله است،مشخص گردید که دولت اسلامی، چه به لحاظ مسوولیت در حمایت از حقوق فردیِ افراد جامعه وچه به لحاظ مسوولیت در تأمین نیازهاوضروریات جامعه موظف است که با تأسیس نهادآموزش وپرورش، بنیادهای لازم برای ارتقاء اجتماع را فراهم کند. واجبات و محرمات(الزامات فقهی) دو بخش اساسیِ احکام فقهی هستند، که به دلیل متکی بودن آنها به مصالح ومفاسدقطعی وتأثیرگذاری آنها در زندگی، مورد تأکید شارع بوده وشارع به سهل انگاری وکم توجهی نسبت به آنها راضی نیست. ازین رو، ضرورت داردپیش آز آنکه افراد ومتربیان به حد بلوغ شرعی برسند، زمینه رویاروییِ درست با این احکام در آنها ایجاد شود. یکی از راههای الزام بخشی به مسائل وفعالیتهاازطریق تعلیم وتربیت است.لذا با استناد به آیات شریفه ۱۲۲سوره توبه ودوم سوره مائده لزوم بیان احکام وآموزه های فقهی را استنباط کرده وساحتهایی را که آموزش وپرورش ملزم به ارائه آموزه های فقهی می باشد را با توجه به سن وجنس دانش آموزان وبراساس کتب فقهی امامیه بیان گردید.

Read More »

بازپژوهی آرای فقهی در باب کتب ضلال (چالشها، مفاهیم، مصادیق، احکام)

رساله¬ی حاضر به بررسی یکی از چالشهای مهم فقه شیعه و دنیای معاصر یعنی حرمت تکسّب به واسطه¬ی حفظ کتب ضلال و دیگر متعلّقات حکم کتب ضلال، می¬پردازد. نگارنده ابتدا، به معناشناسی ضلال در آیات و روایات و رابطه¬¬ی آن با مفاهیم مشابه پرداخته و ضلال را هر انحرافی از مطلوب دین اسلام که قدر میقّن آن ضروریات است، می¬دانند که در صدق عنوان آن میان خطاء و عمد تفاوتی نیست. سپس نگره¬ی اسلام را نسبت به آزادی بیان و عقیده تبیین می¬نماید. و به بازخوانی آرای مشهور فقیهان امامیه به عنوان یک چالش مهم مسئله آزادی بیان و اطلاع‌رسانی می¬پردازد. و پس از بیان سیر تاریخی مسئله و موضوع‌شناسی کتب ضلال، احکام تکلیفی کتب ضلال را در دو مرحله¬ی پس از تولید و مرحله تولید و سپس احکام وضعی آن را مورد مطالعه قرار می¬دهد. گرچه تا حدود چندین قرن موضوع کتب ضلال در اندیشه¬ی فقیهان بیان نشده و این مطلب باعث دیدگاه¬های متفاوت در مسئله در قرن¬های بعدی شده¬است، لکنّ نگارنده در متن پیش رو فارغ از بیان احکام، موضوع کتب ضلال را هر کتابی که مشتمل بر ضلال باشد، می¬داند. و ادلّه¬ی دیدگاه مشهور در حکم تکلیفی حفظ، نسخه‌برداری، مطالعه کتب ضلال را قاصر از اثبات مدعای ایشان می¬داند. نگارنده بر آن است ¬که: حفظ و نسخه¬برداری و مطالعه و تدریس کتب ضلال بدون قصد اضلال، جائز می¬باشد و همراه با قصد اضلال و اغوای دیگران عنوان تجرّی بر آن صادق است (و در فرض وقوع اضلال و اغوا در خارج است که فرد حرام مرتکب شده است). و حتی با این وجود از بین بردن و انعدام این کتب ضلال واجب نیست. و در واقع حرمت اغواء و اضلال از مخصّصات اطلاقات حاکی از آزادی بیان می¬باشد. در مسئله انتشار و تعلیم و تولید کتب ضلال، علاوه بر عدم قصد اغواء و اضلال، وجود قرائنی که دلالت بر ضلال بودن محتوا و عدم اعتقاد فرد دارد، شرط جواز می¬باشد؛ در غیر این¬صورت با محظور اغرای به جهل و انتشار اکاذیب مواجّه است. و ادلّه¬ی این مسئله صرفاً حکایت از شخصی بودن احکام دارد و از آنها رویه¬ای عمومی برای سلب آزادی شهروندان حکومت اسلامی، بدست نمی¬آید. البته وجود قصد اغواء و اضلال در فرض ایراد ضرر به اشخاص مسئولیّت کیفری و حقوقی نیز به دنبال خواهد داشت.

Read More »

مصادیق و مبانی فقه رسانه

امر اطلاع رسانی پیشینهای از زمان پیدایش بشر داشته است و دین مبین اسلام نیز از آغاز، اطلاع رسانی و آگاهی بخشی را محور توسعه مکارم اخلاقی و تعمیق باورها و ارزشهای انسانی در جامعه دانسته و هنجارسازی جهت اطلاعرسانی صحیح را امری اساسی میشمرد. ظهور فنآوریهای نوین اطلاع رسانی موجب شده است تا تأثیر جوامع از یکدیگر بسیار عمیق و گسترده گردد و رسانه های همگانی با هدایت افکار عمومی چالشهای فراوانی را برای اندیشمندان و دلسوزان به وجود آورند.‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬میهن اسلامی ما نیز از این قاعده مستثنی نیست، آنچه ذهن اندیشمندان دینی، مسئولین و بسیاری از دینداران را به خود مشغول ساخته و پرسشهای اصلی این پژوهش به شمار میرود آن است که مصادیق رسانه چیست؟ جایگاه مبانی فقهی کارکرد اطلاع رسانی رسانه به عنوان مهمترین کارکرد ابزارهای ارتباطی جهان کجاست؟ آزادی بیان در اسلام چه جایگاهی دارد؟ آیا آزادی بیان را حد و مرزی نیست؟ فریضه واجب امر به معروف و نهی از منکر چه نسبتی با فعالیت اطلاعرسانی رسانهها خواهد داشت؟ و آنجا که پای رسانه های همگانی به میان میآید، افشاء اسرار، نشر اکاذیب، تهمت و تهدید، سخره و استهزا، چه آثاری بر افکار عمومی مسلمین و به طبع آن جامعه دارد؟ آیا اسلام بنا به هر مصلحتی گمراه نمودن، تحقیر و دخالت در حریم خصوصی مسلمانان را بر میتابد؟‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬ ‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬نیاز امروز جامعه دینی ایرانی آشنایی با مبانی فقهی کارکرد اطلاعرسانی رسانه است. مبانی که حقوق اطلاع رسانی و رسانه را در اسلام به وجود میآورند و چارچوبهای آن تفاوتهای بنیادین با روش و نگرش غرب به حرفه رسانه را آشکار میکند.‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬این پژوهش طی چهار فصل، حتی الامکان و در بضاعت نگارنده با رویکردی کلی در جهت نیل به این هدف میکوشد که: به تبیین جایگاه مبانی فقهی جلوه های معاصر پدیده اطلاع رسانی بپردازد و در تحدید حدود و تعیین ثغور آن مبتنی بر مبنای شرع منور سر فصلهایی ارائه داده، بستر مطالعه بیشتر را برای پژوهندگان در این باب فراهم آورد.‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬ ‬‬‬‬‬

Read More »

عید باستانی نوروز، از نگاه فقیه عرب

اما در این میان آیت الله سید عبدالرضا شهرستانی، کتابی با عنوان «النوروز فی الاسلام» در ۱۸ صفر سال ۱۳۷۱ ق نگاشته است که به زیبایی مسئله نوروز را با نگاه تازه فقهی به بحث گذاشته است. با این‌که این کتاب بعد از تقریباً بیست سال، توسط حجت الاسلام علی کاظمی ترجمه شده و در دو هزار نسخه، توسط انتشارات اعلمی تهران در تاریخ ۵/۳/۱۳۵۴ (۱۳۹۴ ق) به چاپ رسیده است، به نظر می‌رسد، در فضای علمی و رسانه‌ای کشور مغفول مانده است. امید است این نوشته در معرفی و احیای دوباره این کتاب مؤثر باشد.

Read More »

بررسی فقهی و حقوقی آلودگی محیط زیست و هوا

معرفی کوتاه:در کتاب حاضر، مؤلف به بررسی فقهی و حقوقی آلودگی و پاکی محیط‌زیست می‌پردازد. مجازات‌های لازم جهت جلوگیری از آلوده کردن هوا، قانون نحوه جلوگیری از تخریب محیط‌زیست، مستندات و دیدگاه فقهای امامیه درباره تخریب محیط‌زیست، تخریب و تجاوز به تربیت ازنظر منابع اسلامی، اهتمام دین اسلام به محیط‌زیست، ضرورت توجه فقهی و حقوقی به محیط‌زیست، اهمیت مباحث زیست‌محیطی، جایگاه حقوق محیط‌زیست، جرائم زیست‌محیطی، تعریف جرم زیست‌محیطی برخی از موضوعات مورد بررسی در این کتاب هستند.

Read More »

نقش فقه در تربیت اجتماعی

معرفی کوتاه:یکی از دغدغه‌های انسان، رسیدن به کمال و خوشبختی است و انسان‌ها برای این گرایش ذاتی، تلاش‌هایی را انجام می‌دهند. دین برای پاسخ به این گرایش فطری توسط انبیای الهی به کمک انسان‌ها شتافته است و برنامه‌ای را با هدف تربیت انسان برای رسیدن به کمال حقیقی و واقعی، ارائه کرده که در سه حوزه مهم شناخت، احساس و رفتار و سه شاخه کلی عقاید، اخلاق و احکام است. کتاب حاضر با نگاهی میان‌رشته‌ای، به دنبال بیان نقش فقه در یکی از با اهمیت‌ترین ابعاد تربیت؛ یعنی تربیت اجتماعی است.

Read More »

بررسی «غنا در فقه شیعی» توسط استاد خارج فقه‌ هنر

موسیقی

نویسنده کتاب در این اثر با نگرشی جدید به روایات و منابع مرتبط و تتبّع در اقوال بزرگان فقهاء، فروعات مختلف غنا، در فقه شیعه را مورد بررسی دقیق و موشکافانه قرار داده است. به گزارش شبکه اجتهاد، انتشارات «مدرسه اسلامی هنر» کتابی را با عنوان «غنا در فقه شیعی» از حجت‌الاسلام والمسلمین سید عباس سید کریمی(حسینی)، استاد درس خارج …

Read More »

مبانی فقهی مشروعیت عزاداری امام حسین (ع) از دیدگاه اهل سنت

معرفی کوتاه:پژوهشی در مورد بایسته‌های فقهی عزاداری حسینی با استناد به آیات قرآن و سنت و سیره پیامبر اسلام(ص) و امامان معصوم(ع) و نیز سیره صحابه و متشرعه است. در این نوشتار با توجه به گریستن و نحوه عزاداری پیامبر اسلام برای مرگ برخی از فرزندان و خویشاوندان خویش مانند: فرزندش ابراهیم، عمویش ابوطالب، همسرش خدیجه، پسر عمویش جعفر بن ابیطالب، عثمان بن مظعون و ...، به بررسی مشروعیت عزادارای و گریه بر میت پرداخته شده و مبانی فقهی عزداری بر میت تبیین شده است. در ادامه نویسنده به تبیین مبانی مشروعیت فقهی عزاداری برای امام حسین(ع) پرداخته و ادله مشروعیت آن را با استناد به آیات قرآن، سنت، ادله عقلی و سیره متشرعه را بررسی کرده است. وی دیدگاه اهل‌سنت را نیز در این زمینه منعکس کرده و مشروعیت اقامه عزاداری حسینی را از دیدگاه فقهای آنان بیان نموده است.

Read More »

برای اجتهاد در مسائل هنری، باید با نظام موضوعات هنر آشنا بود

میرخندان:

حجت‌الاسلام میرخندان عضو هیئت علمی دانشکده صدا و سیما قم تصریح می‌کند اگر کسی که می‌خواهد در فقه هنر کار کند لازم است برود یکی از رشته‌های هنری را تعمّق کند و در حد لزوم آشنا شود. اینکه بگوییم هنرمند باشد و خودش تاری دست بگیرد که اصلاً نیاز نیست، یا اینکه حتما باید فیلمی بسازد و نقاشی کند دیگر …

Read More »

حجاب در آیات و روایات: نقدی بر کتاب «حجاب شرعی در عصر پیامبر(ص)»

معرفی کوتاه:فضیلت بودن عفاف و به تبع آن پوشش مناسب بانوان، یکی از مسائلی است که در طول تاریخ، بارها مورد خدشه و نقد افرادی قرار گرفته که در پی تحولات آزادی‌خواهانه، حجاب را نوعی بردگی در سایه دین تلقی کرده‌اند و با انتقاد از آموزه‌های دینی، حجاب را دخالت در امور شخصی افراد برشمرده‌اند. کتاب «حجاب شرعی در عصر پیامبر(ص)» تلاشی است با شیوه‌ای جدید تا به جای نقد و مقابله با تعالیم دین اسلام، آن‌ها را وارونه جلوه دهد و مطلوب دین اسلام از حجاب را به شکلی دیگر به تصویر بکشد. در کتاب حاضر تلاش شده تا با نقد صحیح، آن‌چه در کتاب حجاب شرعی در عصر پیامبر(ص) مطرح شده، خواننده را بر آن دارد تا با مراجعه به منابع متقن و بی‌غرض، علاوه بر فهم درست از جایگاه حجاب در اسلام، به بی‌اساس بودن این شبهات پاسخ دهد.

Read More »

رفع تحیر از مکلفان در موسیقی، وظیفه نهاد فقه است

موسقی

به نظر می‌رسد موسیقی درست فهم نشده است، برخی آن را به عنوان یک آهنگ و نوایی که از دستگاه موسیقی خارج می‌شود می‌بینند و برخی به موسیقی به عنوان یک پدیده اجتماعی نگاه می‌کنند. «رفع تحیر از مکلفان» نیز تکلیفی است که متوجه نهاد افتاء و فقه است. شبکه اجتهاد: هر از گاهی موسیقی در محافل مختلف مورد بحث …

Read More »

فلسفه فقه و هنر، طرح بایدها و نبایدها است

فقه و هنر

عضو اتاق فکر دفتر تبلیغات اسلامی خراسان رضوی با بیان اینکه فقه باید با هنر ارتباط و نزدیکی داشته باشد، اظهار کرد: فلسفه فقه و هنر، طرح بایدها و نبایدها است. به گزارش شبکه اجتهاد، حجت‌الاسلام محمدعلی فیض‌آبادی، عضو اتاق فکر دفتر تبلیغات اسلام خراسان رضوی، به تعریف کلی از فقه و هنر پرداخت و به ایکنا گفت: علم فقه، …

Read More »

تازه‌های نشر بهمن ۹۴ در موضوع خانواده و فرهنگ

جلد 13 «موسوعه الفقه الاسلامی المقارن» مکتوب شد

شبکه اجتهاد: در این جدول با ۶ عنوان جدید از تازه‌های نشر بهمن ۹۴ که در موضوع «خانواده، سلامت و فرهنگ» به مرحله انتشار رسیده‌اند،‌ از جمله «ازدواج موقت از دیدگاه قرآن و احادیث» و «دین و مبانی ارتباطات» آشنا می‌شوید.

Read More »

شیخ الازهر: شیعه و سنی دو بال اسلام هستند؛ علمای الازهر و شیعه دیدار کنند

تلاش الازهر برای جرم دانستن تحریک به نفرت

همزمان با تشدید تحرکات فتنه‌افکنانه رژیم وهابی آل سعود در جهان اسلام و ادامه سیاست‌های ویرانگر و کشتار مسلمانان بیگناه به دست تروریست‌های تکفیری شیخ الازهر تاکید کرد شیعه و سنی دو بال اسلام هستند و تقریب میان آنها یک ضرورت است.

Read More »

معرفی کتاب: سلسله گفتگوها در باب «فقه هنر»

تحقیق پیش رو، سلسله گفتگوهایی درباره «فقه هنر» و شیوه استنباط در آن است و شامل شش گفتگوست؛ که چهار مورد در چارچوب فقه خُرد (بررسی‌یک قالب خاص هنری مانند مجسمه‌سازی، شعر، غنا و…) و دو مورد آخر نیز در چارچوب فقه کلان است. به گزارش شبکه اجتهاد، انتشارات «پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات» و «مدرسه اسلامی هنر» کتابی را …

Read More »

یادداشت روز/ چگونه فقاهت و هنر را به یکدیگر نزدیک کنیم؟

گامی برای تحقق عینی نظارت شرعی بر نشر آثار هنری

با درنظر گرفتن این تنوع در زمینه‌های هنری، این سوال مطرح می‌شود که برای تبیین درست فقه هنری چه باید کرد تا مسیری درست طی شود و از یک سو جوانب دینی موضوع و از سوی دیگر اقتضائات زمینه‌های هنری به صورت دقیق مد نظر قرار گیرد.

Read More »

ضرورت توجه به فقه اجتماعی

«فقه اجتماعی قرار است چه دردی را از جامعه درمان کند؟» لازم است بپرسیم «چه شده است که به فکر فقه اجتماعی افتاده‌ایم؟» بی‌تردید بخش قابل توجهی از راز این نیاز در پیروزی انقلاب اسلامی نهفته است، اما چرا سه‌ونیم دهه پس از پیروزی انقلاب اسلامی هنوز گفت‌وگو پیرامون فقه اجتماعی جدی نیست و گویا تازه باب آن در حال گشوده شدن است؟

Read More »

فتوای هسته‌ای رهبر انقلاب نشان دهنده عظمت فقه است/ دین به صورت عمیق در خانواده‌ها حضور ندارد

فتوای مقام معظم رهبری درباره مباحث هسته ای، مسأله کوچکی نبود؛ چراکه ایشان با تبحر و هوشیاری لازم به موقع اقدام کردند و به نظر می آید اگر آن فتوای ایشان نبود، ما امروز قطعا چیزی به نام برجام نداشتیم.

Read More »

رهبر انقلاب:‌ هنر، از اموری است که فقه باید به آن بپردازد

از حوزه‌ى علمیّه انتظار نیست که سینماگر یا شاعر یا نقّاش یا مجسّمه‌ساز یا معمار تربیت بکند امّا انتظار هست که مبانى اسلامى را در باب موضوع هنر بیان بکند؛ اوّل کشف کند و تحقیق کند و عمق‌یابى کند، بعد هم آن را تبیین کند.

Read More »

باید مذاهب را، طرق مختلف به سمت هدفی واحد ببینیم

اگر ما راه مذاهب را، طرق مختلف به سمت هدفی واحد ببینیم و بیابیم، وحدت امکان‌پذیر است. اما اگر مذاهبی را در مسیر اهداف و مذاهبی را معکوس، در مسیر دوری از اهداف، تلقی کنیم و ببینیم، وحدت حاصل نخواهد شد. فلیس من طلب الحق فأخطئه کمن طلب الباطل فأدرکه.

Read More »

دین باید جزئی از حکومت باشد، بی‌دینی آسیب زیادی به جامعه می‌زند

رئیس مجلس اعلای اسلامی عراق با قدردانی از ایران برای برگزاری کنفراس وحدت اسلامی، تأکید کرد که برای مقابله با خشونت و افراطی گری، فقط برگزاری چنین کنفراسهایی کفایت نمی کند، بلکه نتایج آن باید به سازمانهای بین المللی ابلاغ شود تا گامی مهتر برداشته شود.

Read More »

کنفرانس بین المللی وحدت اسلامی؛نقطۀ عطف اتحاد امت اسلامی

ضرورت وحدت اسلامی به ویژه هم نوائی و همگرائی علما و اندیشمندان مسلمان در مقابله با اندیشه های تکفیری و ارهابی وارائۀ راهکارهائی برای برون رفت از وضعیت بغرنج کنونی جهان اسلام، ضرورت کنفرانس وحدت اسلامی را دو چندان نموده است.

Read More »
Real Time Web Analytics