همه مطالب

استاد علیدوست می‌گوید هنر از آن تعیّنات و پدیده‌هایی است که حتما در شریعت مورد نظر است؛ یعنی ما نمی‌توانیم بگوییم که شریعت مطهر اسلام راجع به هنر نظری ندارد. اگر هنر را به معنای اعم در نظر بگیریم از مرز استحباب شروع می‌شود. او معتقد است که مرز هنر، اباحه نیست، بلکه استحباب است. «ان ﷲ جمیلٌ و یحب الجمال»، این یحب حداقل استحباب را که می‌رساند. لذا کف هنر استحباب است ولی این استحباب می‌تواند به مرز وجوب برسد؛ یعنی یک جاهایی هنر لازم می‌شود که هم باری بر دوش حاکمیت، هم بر دوش فرهیختگان و عالمان می‌شود …

این نظریه را اکثراً به شهید مطهری (ره) یا شهید صدر (ره) نسبت می‌دهند، اما منشأ این نظریه این‌جا نیست؛ چرا که از نظر کلامی، پیامبر و ائمه معصومین، جایگاه و شأن‌شان سه چیز بوده: نبوت و تبلیغ احکام، امارت و مدیریت جامعه و در آخر قضاوت. اولین نفر که تصریح کرده و این نظریه را صورت‌بندی کرده، شهید اول بوده، هرچند ریشه‌های آن به عصر حضور برمی‌گردد. بعد می‌توان این نظریه را در مجادلات مشروطه و آثار مرحوم نائینی دنبال کرد؛ ایشان بودند که مفهوم ثابت و متغیر را وارد ادبیات سیاسی اسلامی کردند. شاگردان مرحوم نائینی همین راه …

تغییر در حکمرانی در دو سطح مطرح می‌شود: تغییر در رویه‌ها و تغییر در بنیان‌ها. در سطح اول، در فقه مفهومی داریم به اسم تظلم و دادخواهی که حق مردم در تغییر را به رسمیت می‌شناسد. در سطح دوم، باید توجه داشت که فقه فعالیت‌های براندازانه را برنمی‌تابد و متناظر با آن در فقه مفاهیمی مثل بغی و محاربه و افساد فی الارض داریم. حال اگر اکثریت مردم، حکمرانی مشروعی را نخواهند، بر اساس مبنایی که وجود دارد، حالت‌ها متفاوت می‌شود. به گزارش شبکه اجتهاد، حجت‌الاسلام والمسلمین منصور میراحمدی؛ استاد تمام علوم سیاسی دانشگاه شهید بهشتی، در نشست علمی مدرسه …

کتاب «حقّ الناس و راه‌های جبران آن» اثر علی اکبر کلانتری در ۱۱۹ صفحه به همت مؤسسه بوستان کتاب به چاپ رسید. به گزارش شبکه اجتهاد، «حق الناس» از موضوعات بسیار مهمی است که بی‌توجهی یا کم توجهی به آن، آثار زیانبار دنیوی و پیامدهای خطرناک اخروی دارد. بسیاری از گناهان مربوط به «حق الله» صرفاً به وسیله توبه و پشیمانی بخشیده می‌شوند، ولی تعدی به حق الناس و کوتاهی در این باب – هرچند بسیار اندک – بدون رضایت صاحب حق، قابل بخشش نیست و باید به نحوی جبران شود. معمولاً هنگام بحث از حقوق الناس، به حقوق جانی، …

آیت‌الله شیخ‌ هادی آل راضی گفت: اگر در انسان ذره‌‌ای انسانیت وجود داشته باشد،‌‌ نمی‌تواند در قبال کشت و کشتارها در غزه تحت تاثیر قرار نگیرد و حرفی نزند و آن را محکوم نکند. اما علی رغم این فواجعی که در حال رخ دادن است و احتمالا تا روزهای مدید هم ادامه‌‌ می‌یابد و فقط خدا‌‌ می‌داند کی تمام‌‌ می‌شود، جهانیان ساکتند و تماشاگر. به گزارش شبکه اجتهاد، آیت‌الله آل راضی از علما و استادان مطرح خارج فقه حوزه علمیه نجف اشرف که در درس خارج فقه و اصول خود سخن‌‌ می‌گفت، بیان کرد:‌‌ نمی‌توانیم درس را بدون پرداختن به فجایعی …

مقاله بازخوانی انتقادی غنیمت‌انگاری زنان در فقه اسلامی در جهان معاصر طی یک نشست پژوهشی مورد نقد قرار گرفت. به گزارش شبکه اجتهاد، حجت‌الاسلام علی الهی خراسانی، نویسنده و دین‌پژوه امروز در نشست پژوهشی نقد مقاله بازخوانی انتقادی غنیمت‌انگاری زنان در فقه اسلامی در جهان معاصر که به همت مرکز فعالیت‌های قرآنی جهاد دانشگاهی و با همکاری مدرسه اسلام‌شناسی حضرت زهرا(س) برگزار شد، گفت: مشروعیت جهاد ابتدایی در مکتوبات فقهی، از گزاره‌هایی است که بستر «کنیزگیری» زنان توسط گروه‌های تکفیری را فراهم کرده است. وی ادامه داد: جامعه جهانی در برابر چنین رفتارهایی از ابزار جرم‌انگاری استفاده کرده است. با …

امام ‌‌خمینی (ره) ولایت و منصب سیاسی از ناحیه حاکم جائر را حرام‌‌ می‌داند، چه آن منصب و مقام برای کارهای حلال و مشروع باشد و چه برای انجام کارهای حرام و یا مخلوطی از کارهای حلال و حرام؛ چرا که سلطنت و حکومت با جعل الهی برای رسول الله و با جعل رسول الله برای امیرالمؤمنین و ائمه طاهرین پس از ایشان، جعل شده است. شبکه اجتهاد: «علم فقه» در خانواده علوم اسلامی از جایگاه ویژه‌‌ای برخوردار است، چرا که دانشی است که عموم مسلمانان در تمامی دوره‌ها و عرصه‌های زندگی خود با احکام شرعی سروکار دارند و استنباط …

استاد آملی لاریجانی با تاکید بر اینکه نظام جمهوری اسلامی ما نیازمند استنباطاتی است که در مقام اجرا کارایی داشته باشد، اظهار داشت: امروز ادعا می‌کنیم که باید علوم انسانی اسلامی تولید کنیم اما ابزار اصولی فعلی ما کفایت می‌کند! باید مقدمات دیگری ضمیمه کنیم و در این راستا نباید از توسعه علم اصول بهراسیم. علمای ما در طول زمان با همه مشکلات و کاستی‌هایی که در مقام عمل داشتند آثار فاخری تولید کردند و امروز علم اصول ما قابل عرضه به بیرون حوزه علمیه و حتی خارج از کشور است. به گزارش خبرنگار اجتهاد، مراسم رونمایی از «نرم افزار …

شبکه اجتهاد: فرایند ثبت‌نام ششمین دوره انتخابات مجلس خبرگان از فردا ۱۴ آبان آغاز شده و به مدت یک هفته ادامه خواهد داشت، این درحالی است که براساس مشاهدات، سطوح عالی و فقهای حوزوی واکنش‌های جدی نسبت به ثبت‌نام در این انتخابات نداشته‌اند. هر ازچندی که در محافل یا گعده‌های علمایی این موضوع طرح می‌شود با مواجهه‌ی بسیارسرد نیز مواجه می‌شود. همان‌گونه که در آئین‌نامه مجلس خبرگان آمده است یکی از اصلی‌ترین شرایط نمایندگی در این مجلس «اجتهاد» است. اگرچه تعاریف و احراز این شرط برای کاندیداها در دوره‌های مختلف تغییرات و اصلاحاتی داشته اما کلیت آن همچنان شرط اصلی …

این بحث‌ها اگر مهار نشود، آسیب دارد؛ اصولا اخلاق در فقه باید باشد و‌‌ نمی‌تواند نباشد، اما این را ممکن است کسی بهانه قرار دهد. اخیرا گفته‌اند ازدواج اصولا اخلاقی نیست چون یک تعهد منفعت طلبانه در آن هست! مسلم است که ما‌‌ نمی‌توانیم از برخی از گزافه گویی‌ها دفاع کنیم. ما اگر از عدالت و فضیلت در فقه دفاع می‌کنیم این قضیه در برابر فقه نص بسند هست؛ نص بسندی‌ها عمده به اطلاقات ادله تمسک‌‌ می‌کنند، یا ممکن است حتی توهم اطلاق داشته باشند! به گزارش شبکه اجتهاد، نشست علمی «مناسبات فقه و اخلاق در کشاکش اثبات و نفی» …

شبکه اجتهاد: برخی از معممین حوزوی و غیر حوزوی عرفی‌گرا سالهاست که آگاهانه و نا آگاهانه تلاش می‌کنند دو گانه مرجعیت دینی و حکومت اسلامی را در افکار عمومی القا کنند. به زعم آنان مرجعیت دینی راه جدایی دین از سیاست و عدم دخالت دین در سیاست را می‌پیماید ولی حکمرانی دینی راه عدم جدایی و لزوم دخالت دین در سیاست را طی می‌کند. وقتی این دسته از حوزویان عرفی گرا بی‌هیچ سند و مدرکی چنین نسبت‌های ناروایی را به مراجع دینی حیّ و حاضر می‌دهند، طبیعی است که به خود اجازه دهند گذشتگان از علما و مراجع را همداستان …

دومین مجلد «تحف العقول فی علم الأصول» دربردارندۀ تقریرات خارج اصول حضرت آیت‌الله وحید خراسانی، به‌قلم استاد حاج شیخ علی کرباسی منتشر شد. به گزارش خبرنگار اجتهاد، جلد دوم کتاب ارزشمند «تحف العقول فی علم الاصول» توسط انتشارات باقرالعلوم (علیه‌السلام) تحت اشراف موسسه تنظیم و نشر آثار حضرت آیت‌الله وحید خراسانی به زیور طبع آراسته شد. این کتاب به مباحثی از علم اصول پرداخته که آیت‌الله حاج شیخ حسین وحید خراسانی در مسجد اعظم قم تدریس نموده و توسط حجت‌الاسلام والمسلمین شیخ علی کرباسی به رشته تحریر در آمده است. محتوای این کتاب فاخر متضمن مباحث اصولی متاخرین و معاصرین …

کمیته اجتهاد و فتوای اتحادیه جهانی علمای مسلمان بیانیه‌ای با عنوان فتوای دولت‌های کشورهای مسلمان در مورد تعهداتشان در قبال جنگ غزه صادر کرد. به گزارش شبکه اجتهاد، نشست خبری اتحادیه جهانی علمای مسلمان (اتحاد العلماء) روز گذشته در مقر این اتحادیه در دوحه قطر با حضور تعدادی از اعضا به ریاست دبیرکل اتحادیه شیخ علی القره داغی برگزار شد. کمیته اجتهاد و فتوای اتحادیه جهانی علمای مسلمان بیانیه‌ای با عنوان «فتوای دولت‌های کشورهای مسلمان در مورد تعهداتشان در قبال جنگ غزه» صادر و تصریح کرد: مداخله نظامی و ارائه تجهیزات نظامی به دولت فلسطین و گروه‌های مقاومت یک تکلیف …

یکی از کارهای مهمی که طوفان الاقصی انجام داد این است، یک درس بزرگی است که با تدارکات و امکانات بسیار کم اما با ایمان و عزم راسخ می‌تواند محصول سالها تلاش جنایتکارانه‌ی دشمن را در ظرف چند ساعت دود کند و به هوا بفرستد. ما شک نداریم «أَنَّ وَعْدَ اللهِ حَقٌّ» وعده‌ی الهی حق است «وَ لا یَسْتَخِفَّنَّکَ الَّذِینَ لا یُوقِنُون‏» اینهایی که یقین به وعده‌ی الهی ندارند با منفی بافی‌های خودشان شما را متزلزل و سست نکنند و ان‌شاءالله پیروزی نهایی و نچندان دیر با مردم فلسطین و فلسطین خواهد بود. به گزارش شبکه اجتهاد، رهبر معظم انقلاب …

نویسنده کتاب «ضمان آلودگی هوا از منظر فقه امامیه» ضمن بیان فتوای فقهای معاصر درباره حرمت آلایندگی هوا و ضمان ناشی از آن، عناوین فقهی قابل تطبیق بر آلودگی هوا را اضرار، ایذاء، افساد، اتلاف، اسراف و تغییر خلقت برشمرد و افزود: آیه «وإذا تولّی سعی فی الأرض لیفسد فیها و یهلک الحرث و النسل و الله لا یحب الفساد» قابل تطبیق بر برخی از انواع آلودگی‌های هوایی است زیرا طیف‌هایی از آلودگی هوا موجب از بین رفتن گیاهان، حیوانات و انسانها می­‌شود. به گزارش خبرنگار اجتهاد، حجت‌الاسلام والمسلمین سلمان بهجتی اردکانی، در نشست علمی «آلودگی هوا از منظر فقه …

عضو هیات علمی پژوهشگاه قرآن و حدیث گفت: آیت‌الله بروجردی بر دو رکن مهم تأکید دارد: یکی نقش مسائل و موضوعات مطروحه در عصر معصوم و تاثیر آن بر فهم روایات؛ و دیگری کاربست روایات اهل سنت در بازیابی فضای صدور و گفتمان رایج که بستر شناخت مسائل و موضوعات مطروحه در عصر معصوم است. به گزارش شبکه اجتهاد، نشست علمی «فضای صدور حدیث اهل بیت علیهم‌السلام از دیدگاه آیت‌الله بروجردی تا کتاب مدارک فقه اهل السنه» در «جامعه آل البیت علیهم السلام العالمیه» قم برگزار شد. در این نشست علمی حجت‌الاسلام والمسلمین سید محمدحسن حکیم به ارائه بحث پرداخت …

دبیر شورای‌عالی انقلاب‌فرهنگی معتقد است: بهترین روش حکمرانی، حکمرانی هوش حکمی است. معنای حکمرانی هوش حکمی این است که اگر می‌خواهیم سیاست‌گذاری و تنظیم‌گری و خدمات عمومی داشته باشیم، باید حکمی باشد. یعنی اولاً حکمرانی با علم باشد، نه قبیله‌گرایی حزبی؛ عالمان حکمرانی کنند، نه چون اصول‌گرا یا اصلاح‌طلب هستند. الان حکمرانی در کشور ما قبیله‌گرایی است، نه علم محوری. یک قبیله می‌آید سر کار، سپس قبیلۀ دیگر می‌آید. به گزارش شبکه اجتهاد، یکی از لوازم و ضروریات اصلی زندگی اجتماعی انسان‌ها و تداوم آن، وجود حکومت برای تنظیم‌گری روابط اجتماعی و نحوۀ حرکت اجتماع، جهت پیشبرد اهداف بشر است. …

اختصاصی شبکه اجتهاد: همگرایی اسلامی میان شیعیان و اهل سنّت برای آزادسازی قبله نخست مسلمانان، باعث شده، صهیونیستها تحرّکات تفرقه‌گرای خود را بیشتر کنند؛ از سویی فلسطینیان را از خطر «گسترش تشیع» بترسانند و چهره مبارزان فلسطینی مرتبط با ایران را به عنوان «مزدوران ایران» و «گسترش دهندگان تشیع در فلسطین» تخریب کنند و از سوی دیگر به ایرانیان و شیعیان این گونه تلقین کنند که فلسطینی‌ها، ناصبی و دشمن اهل بیت(ع) هستند و نه تنها نباید به آنان کمک کرد بلکه این اراده خداست که ظالمان را به جان ظالمان بیاندازد و توسط یهود، فلسطینیان ناصبی بدتر از یهود …

فقه سیاست مربوط به حوزه «تدبیر و مدیریت» است. فقه سیاست با دیگر فقه‌های مضاف، مانند فقه اقتصاد، فقه فرهنگ و… به لحاظ موضوع و ماهیت تفاوت دارد، اما امور مربوط به تدبیر در حوزه فرهنگ، اقتصاد، امنیت و… مربوط به قلمرو فقه سیاست است. ما در حوزه سیاست با دو سنخ بحث روبرو هستیم: مباحث مربوط به اندیشه سیاسی که محل بحث آنها دانش کلام است. اما مبحث مربوط به رفتارهای سیاسی و تدبیر امور در فقه سیاسی مورد بحث قرارمی گیرد. اما متاسفانه در فضای کنونی دانش فقه سیاسی، این هر مطلب با یکدیگر خلط شده است. به …

از آنجا که مرجحات باب تزاحم و تعارض متفاوت است، تعیین نسبت میان این‌گونه واجبات ضمنی، حائز اهمیت است. میرزای نائینی مشکل در عجز در انجام دو واجب ضمنی را در مرحله امتثال می‌داند نه جعل. در مقابل، آیت‌الله خویی معتقد است اطلاق دلیل دو واجب ضمنی با یکدیگر تنافی دارند. در نتیجه، دلیل دو واجب ضمنی با هم تعارض دارند. به گزارش شبکه اجتهاد، نشست علمی با موضوع «نسبت میان واجبات ضمنیِ غیرقابل جمع، از دیدگاه محقق نائینی» در مدرسه حضرت ولی‌عصر (عج) شهر مقدس قم برگزار شد. در ابتدای این جلسه حجت‌الإسلام والمسلمین احمد آذربایجانی، دبیر نشست، هسته …

عضو هیأت علمی پژوهشکده زن و خانواده گفت: اگر ما از نظر فقهی بپذیریم که قاعده نفی عسر و حرج یک قاعده فقهی است و بر احکام اولیه، مقدم و حاکم است، نباید محدود شود به دو موردی که در قوانین کشور وجود دارد. در این پژوهش، علاوه بر بررسی جریان این قاعده در طلاق و سقط جنین، تطبیق آن در سایر مسائل خانواده مثل «حضانت»، «قوامیت زوج»، «حقوق زوجین در کمیت و کیفیت رابطه جنسی»، «فرزندخواندگی»، «رعایت ولایت ولی در ازدواج دختر باکره» و «حق حبس زوجه و حرج زوج» مورد بررسی و تحلیل واقع شده است. در نهایت، …

عضو مجلس خبرگان رهبری اظهار داشت: گاهی اقتضائات تقریب رعایت نمی‌شود. ما یا نباید در یک عرصۀ جهان اسلامی با این عظمت و با این ابعاد گسترده ورود داشته باشیم یا اگر وارد شدیم، باید اقتضائاتش را بشناسیم. مثلا یکی از اقتضائاتش این است که حوزه باید پای کار تقریب بیاید. نمی‌شود که انقلاب بخواهد، حوزه نخواهد یا حوزه بخواهد، بخشی از آن بخواهد، آن بخشی هم که می‌خواهد کمتر حرف بزند، آن بخشی که نمی‌خواهد، صدایش بلندتر باشد. جالب هم این است که در برابر آن کسانی که صدای بلند ضدتقریب داشتند، آن کسانی که اهل تقریب و وحدت …

شبکه اجتهاد: امروزه با جمع آوری خیل عظیمی از داده‌‌ها و ایجاد کلان داده، مباحث مهمی پیرامون اینکه مالکیت این دارایی‌های ناملموس برای چه کسی است و چه قوانین فقهی و حقوقی بر آن منطبق می‌شود شکل گرفته است. فقه اسلامی قوانین مشخصی برای دارایی‌ها و تملیک آن دارد که می‌توان از این قوانین در بررسی ماهیت دارایی‌های ناملموس الهام گرفت. در ایران، مالکیت کلان داده ممکن است به دو صورت دولتی و خصوصی باشد. در حالت دولتی، این نوع داده‌ها به عنوان دارایی‌های ملی محسوب می‌‌شوند و معمولا در زمینه‌هایی مانند اقتصاد، امنیت ملی و … مورد استفاده قرار …

مرحوم آیت‌الله لنکرانی می‌فرماید: اگر ورود کودکان به مسجد سبب زحمت و آزار نمازگزاران نشوند و حضورشان در مسجد باعث علاقمندی آن‌ها به نماز شود، حتی مستحب هم است و برخی فقهای معاصر همچون آیت‌الله مکارم شیرازی این حضور را با دو شرط عدم ایجاد مزاحمت و سبب علاقمندی به مسجد و نماز، مستحب و حتی واجب هم می‌دانند. به گزارش شبکه اجتهاد، مسجد به عنوان پایگاه دینی مسلمانان از مکان‌های مهم در ساختار اجتماعی جامعه اسلامی بوده و است اینجا سؤال پیش می‌آید که آیا کودکان برای حضور در مسجد محدودیتی دارند و بین مسجد و کودک چه ارتباطی …

استاد مبلغی مراجعه به آیات و روایات و نظریه پردازی و رجوع به متخصصان را به عنوان راه‌‌‌های یافتن مصادیق آبادانی ذکر کرد و گفت: قرآن کریم وقتی شهر را بیان می‌‌کند آن را در حصاری از فضای سبز تصویر می‌‌کند: «لقد کان لسبإ فی مسکنهم آیه جنّتان عن یمین و شمال کلوا من رزق ربّکم و اشکروا له». به گزارش خبرنگار اجتهاد، موسسه عالی فقه و علوم اسلامی در راستای تولید و ترویج گزاره‌‌های فقهی ناظر به محیط زیست، دروس خارج فقه محیط زیست را برگزار می‌کند. همچنین میز پژوهشی فقه محیط زیست با هدف پشتیبانی از پژوهش‌های فقهی …

شبکه اجتهاد: در طول سال گذشته، مجموعه‌های از مباحثات دربارۀ حجاب و نقش دولت دینی دربارۀ آن مطرح شده و جنبه‌های متفاوتی از این مسأله، آشکار گردیده است، اما در این میان، آقای مصطفی ملکیان در مصاحبه‌ای که چندی پیش انجام داده است، چهار اشکال را نسبت به حجاب و الزام دولتی به آن بیان کرده که تکرار همان پرسش‌ها و شبهه‌هایی است که تاکنون اظهار شده بودند. به‌طور معمول، روّیۀ ایشان بدین صورت است که به سراغ ریشه‌ها و پیش‌فرض‌های یک مسأله می‌رود و می‌کوشد با بیان پرسش‌های پیشینی، در منزلت آن تردید ایجاد کند. وی این منطق را …

کتاب «علامه طباطبائی و تفسیر آیات الاحکام» که به مبانی و روش شناسی علامه در تفسیر این آیات می‌پردازد به قلم حجت‌ا‌لاسلام جواد معین، مدرس دانشگاه علوم اسلامی رضوی تدوین و از سوی انتشارات این نهاد در ۵۰۰ نسخه به چاپ رسید. به گزارش شبکه اجتهاد، علامه سید محمدحسین طباطبایی(ره) از جمله عالمان معاصر است که در دو دانش فقه و اصول از تبحر ویژه‌ای برخوردار بود، اما دیگر ابعاد شخصیت او حجابی شد تا به نظرات فقهی و اصولی این فقیه والامقام کمتر توجه شود، چنان‌که ظهور و بروز شخصیت این عالم ربانی در علوم عقلی و تفسیر قرآن …

استاد محسن فقیهی گفت: تفقه انقلابی نیازمند فقیه انقلابی است یعنی ابتدا باید فقیه انقلابی باشد تا تفقه او هم در این راستا باشد وگرنه فقاهت او ابتر خواهد بود و کسی که باطنا انقلابی نباشد ممکن است مدتی دوام بیاورد ولی در نهایت از خط خارج خواهد شد. از سوی دیگر استاد عباس کعبی بیان داشت: ما چیزی به نام فقاهت انقلابی و فقاهت غیرانقلابی نداریم؛ فقاهت، علم و فن شناخت عمیق دین و معارف اسلامی و بایدها و نبایدهای اسلام در عرصه حقوقی است و منابع آن هم کتاب و سنت و عقل و اجماع است و البته …

استاد درس خارج حوزه علمیه گفت: فقه باید حریم خود را بشناسد یعنی نه حق خود را به دیگران بدهد و نه حقی از دیگران بگیرد؛ ما قبل از انقلاب به خاطر برخی تصورات مانند اینکه سیاست ما عین دیانت است و کشاندن فقه به مدیریت کشور وارد ساحاتی شده‌ایم که ماموریت و رسالت فقه نیست لذا تصورات ساده‌ای از تفکیک قوا، حق مشارکت و پول و اسکناس و مرگ مغزی و بورس دارد و اینها را وارد فقه می‌کند؛ این را بگذارید کنار فقیهی که خودش عهده‌دار این مسائل نمی‌شود و به کارشناسان ارجاع می‌دهد. به گزارش شبکه اجتهاد، …

عربستان برنامه‌ریزی برای حج تمتع آینده را آغاز و در جلسات اخیر به کاهش تصدی‌گری دولت‌ها در اعزام زائران و تقلیل عوامل اجرایی حج کشورها اشاره کرد. به گزارش شبکه اجتهاد، عربستان برنامه‌ریزی برای برگزاری حج تمتع آینده را آغاز کرد و در جدیدترین تصمیم‌ها به نظر می‌رسد که قرار است سعودی‌ها سهمیه عوامل حج تمتع کشورهای مختلف را کاهش دهند. کاهش ۱۰۰۰ نفری عوامل حج گذشته در سال‌های گذشته سهمیه عوامل حج تمتع برای کشورها سه درصد سهمیه حجاج آن کشور بود؛ به طوری که از هر ۱۰۰ هزار حاجی فقط سه هزار نفر به عنوان عوامل پذیرفته شده …