همه مطالب

یکی از راهبردی‌ترین اقدامات در مسیر تولید علم، صورت‌بندی و روایت تحلیلی از شیوه و روش علمورزی عالمان است. از این جنس مطالعات در رشته فقه به مکتب شناسی فقهی یاد می‌شود. مکتب شناسی فقهی تلاشی است برای بازخوانی عناصر محوری در روش استنباط فقهای بزرگ به منظور کشف منهج اختصاصی ایشان و تفکیک انواع روش های تفقه از یکدیگر …

نشست سوم چهارمین هم‌اندیشی توسعه و توانمندسازی علوم اسلامی با حضور اساتید به بررسی موضوعات کلیدی همچون «روش کاربردی‌سازی علوم اسلامی»، «فناوری‌های تبدیل معارف اسلامی به کاربست‌ها»، «نظام‌سازی در علوم» و «نقش علوم اسلامی در زندگی فردی و اجتماعی» پرداخت. سخنرانان این هم‌اندیشی، از جمله استاد مجتبی الهی خراسانی، استاد محمد قطبی، استاد رضا اسلامی، استاد علیرضا پیروزمند و استاد …

شبکه اجتهاد: اکنون یکصد و سه سال از بازتأسیس حوزه علمیه قم توسط عالِم عامل با ورع می‌گذرد. تشکیل حوزه علمیه به آغازین روزهای بعثت رسول اکرم صلوات‌الله‌علیه بازمی‌گردد. از همان هنگام که پیامبر به رسالت برگزیده شد، آموزش و تعلیم معارف اسلام نیز آغاز شد. تبلیغ دین وظیفه‌ای بود که پیامبر اسلام صلوات‌الله‌علیه از همان ابتدای بعثت، به آن …

شبکه اجتهاد: بیانات رهبر انقلاب در جمع دست‌اندرکاران برگزاری «همایش بین‌المللی تفسیر تسنیم» منتشر شد. بیاناتی که علاوه بر تعابیر ویژه نسبت به شخصیت آیت‌الله جوادی آملی و تفسیر برجسته ایشان، «تفسیر تسنیم»، اشارات مهمی درباره جایگاه تفسیر در حوزه‌های علمیه داشت و از ضعف و کمک‌کاری حوزه‌های علمیه، به‌ویژه حوزه‌های علمیه شیعه در طول تاریخ حکایت می‌کرد: «در مقوله …

آیت‌الله جوادی آملی مولف تفسیرشریف تسنیم، پس از رونمایی از ۸۰ جلد تفسیر تسنیم، به نقش حوزه‌های علمیه در ترویج معارف قرآنی اشاره کرده و تفسیر «تسنیم» را محصول تلاش‌های حوزه دانست و اظهار داشت: بدون تردید این کار، کار حوزه است، بنده یک نفر در برابر این گروه با عظمت هستم. به گزارش شبکه اجتهاد، همایش بین المللی تفسیر …

رهبر انقلاب، با تجلیل از شخصیت ممتاز آیت‌‌الله جوادی آملی مفسّر بزرگ قرآن کریم و صاحب تفسیر تسنیم، حوزه علمیه را وام‌دار مجاهدت این عالم فرزانه در ممارست بیش از ۴۰ ساله برای تحقیق و تدریس و تألیف تفسیر تسنیم دانستند و افزودند: البته فعالیت‌های آیت‌الله جوادی آملی در زمینه علوم عقلی و نقلی و کارهای فقهی، فلسفی و عرفانی …

اختصاصی شبکه اجتهاد: بعد از مناظره دو استاد مطرح درس خارج حوزه علمیه قم، گزارش‌ها و نقد‌های متنوعی بر این جلسه صورت گرفته؛ ولی زوایای دیگری در این مناظره وجود داشت که هنوز از آن سخنی گفته نشده. این مناظره موجب تازه شدن دردی کهنه در روش و نوع نگرش رویارویی حوزویان در مسائل اختلافی بود. فارغ از قضاوت پیرامون …

شبکه اجتهاد: سید حسن نصرالله، فرزند حوزه‌های علمیه شیعه است، اما آیا این دستگاه تربیتی، الگویی همچون او را به‌عنوان یک استاندارد و نُرم می‌پذیرد؟ یا آنکه نسبت او به حوزه علمیه صرفاً در ابعاد معنوی و تلبس به عبا و عمامه تعریف می‌شود و فهم سیاسی، رهبری میدانی، فراست و هوشیاری او در عرصه‌های حساس مبارزه و سیاست، محصولی …

شبکه اجتهاد: یکی از مؤلفه‌های هویت‌بخش هر تمدنی، ارزش‌هایی است که بر همه ابعاد و اضلاع آن تمدن و به ویژه بر سوگیری‌های آن اثرگذار است. زنده نگاه داشتن این ارزش‌ها در گروی مجاهدت‌ها و فداکاری‌ها و از جان‌گذشتگی‌های شخصیت‌هایی است که چه بسا بهره‌وران و حتی نقش‌آفرینان آن تمدن در دوره‌های بعد از آن آگاه نباشند ولی این ناآگاهی …

اساتید حاضر در هم‌اندیشی توسعه و توانمندسازی علوم اسلامی، مباحثی همچون روش‌های کاربردی‌سازی علوم اسلامی، چالش‌ها و الزامات آن، آینده‌پژوهی در فقه، نقد رویکردهای سنتی در حقوق و مجازات، نقش علوم اسلامی در حکمرانی و توسعه، و ارتباط آن با سایر علوم؛ به تبادل نظر پرداختند. حاضران ضمن بررسی ابعاد مختلف این موضوع، بر ضرورت نگاه جامع، تقسیم کار علمی، …

چهارمین و پنجمین هم‌اندیشیِ توسعه و توانمندسازی علوم اسلامی با بررسی دو موضوع «روش کاربردی‌سازی در علوم اسلامی» و «ظرفیت‌ها و چالش‌های هوش مصنوعی در علوم اسلامی» با حضور متخصصان برجستۀ علوم اسلامی در مشهد برگزار شد تا بستری برای تبادل اندیشه‌ها، شناسایی و ارائه راهکارهای نوین در مسیر پیشرفت علوم اسلامی فراهم گردد. به گزارش خبرنگار اجتهاد، اگرچه اصطلاح …

رئیس پژوهشکده تبلیغ و مطالعات اسلامی باقرالعلوم (ع) به چالش‌های فقه فرهنگ در دنیای مدرن اشاره کرد و گفت: امروزه با پدیده‌های نوظهوری مانند سینما، موسیقی، سبک زندگی، فضای مجازی و… مواجه هستیم که نیازمند پاسخگویی فقه فرهنگ هستند. اما فقه فرهنگ، همچنان با این پدیده‌ها بیگانه است و نمی‌تواند پاسخ مناسبی برای آنها ارائه دهد. لذا فقه فرهنگ باید …

استاد خارج فقه و اصول حوزه علمیه مشهد گفت: فقه حکمرانی نیازمند بازنگری، توسعه و نوسازی است تا بتواند به نیازهای پیچیده و نوظهور جامعه امروز پاسخ دهد. این امر مستلزم شفاف‌سازی فرایندهای استنباط، تقویت موضوع‌شناسی، توسعه مبانی و پیش‌فرض‌ها، توجه به مسائل کلان و نظام‌سازی و اجرای فقه در جامعه است.  به گزارش شبکه اجتهاد، نشست علمی «ظرفیت‌ها و …

استاد اراکی با تأکید براینکه اساس اقتصاد اسلامی باید بر سه اصل اساسی «هم‌پیوندی حاکمیت و مردم»، «ممنوعیت انحصار» و «عدالت در بهره‌برداری از منابع» بنا شود، گفت: در این چارچوب، دولت اسلامی وظیفه دارد که در جهت هدایت و نظارت بر منابع طبیعی و فعالیت‌های اقتصادی مردم حرکت کند، و از انحصار و تبعیض جلوگیری نماید. از سوی دیگر، …

اختصاصی شبکه اجتهاد: فقه حقوق شهروندی، اگرچه موضوعی جدید و به منزله یک باب فقهی نوپیدا است؛ لکن همین تعداد کم نگاشته‌های موجود در آن نیز بیشتر به رویکرد واکنشی و منفعلانه پیرامون حقوق نوپیدای شهروندی پرداخته‌اند. این در حالی است که می‌توان از الآن، به‌ پیش‌بینی و آینده‌پژوهی پیرامون موضوعات آینده حقوق شهروندی پرداخت و آنها را از منظر …

فقه حقوق شهروندی اسلامی، از منبع وحی و الهی گرفته شده است درحالی‌که سایر نظامات حقوق جهان، عمدتاً سکولار هستند؛ زیرا این نظامات بر خلاف نظام اسلامی، اساساً به دنبال مدیریت جامعه نیستند لذا نسخه و بیانی هم برای شیوه مدیریت اجتماع ندارند، درحالی‌که کارویژه مهم نظام اسلامی، اداره جامعه بر اساس اندیشه توحیدی است. اختصاصی شبکه اجتهاد: فقه حقوق …

کتاب مرجعیت مجتهد متجزی تألیف حجت‌الاسلام والمسلمین ناصر متقی املشی و به کوشش حجت‌الاسلام علیرضا رضائی به همت انتشارات میراث ماندگار در زمستان ۱۴۰۳ در ۱۳۶ صفحهٔ چاپ رقعی به زیور طبع آراسته گردید. به گزارش شبکه اجتهاد، این کتاب در شش گفتار منتشر شده که گفتار اول مربوط به تعریف اجتهاد بوده که در آن مباحثی همچون مدخل، تعریف …

اختصاصی شبکه اجتهاد: جریان مناظره روز هفده بهمن‌ماه ۱۴۰۳ در مرکز فقهی ائمه اطهار علیهم السلام قم، بین دو تن از اساتید خارج فقه و اصول، اساتید معظم علیدوست و اسلامیان، با عنوان «بررسی نقش استقلالی عقل و تاثیرگذاری مقاصد شریعت در استنباط احکام»، با برخی حواشیِ خارج از موضوع، به ویژه در ده دقیقه پایانی همراه بود، که توقع …

شبکه اجتهاد: در بررسی متون کهن، به‌ویژه در حوزه‌های حدیث و تاریخ، پدیده‌ی تصحیف (تحریف یا تغییر ناخواسته در متن) یکی از چالش‌های جدی پیش‌روی محققان است. این تصحیفات می‌توانند ناشی از عوامل متعددی باشند، از جمله اشتباهات ناسخان، شباهت‌های ظاهری بین اسامی، یا عادات ذهنی کاتبان. در این موجز، شش قاعده‌ی کلیدی که برای کشف و تصحیح این تصحیفات …

اختصاصی شبکه اجتهاد: هفته گذشته و به فاصله‌ای نه چندان زیاد از مناظره استاد ابوالقاسم علیدوست و دکتر سروش شاهد برگزاری مناظره میان دو تن از اساتید حوزه علمیه قم بودیم؛ استاد علیدوست و استاد اسلامیان. طبیعتاً سؤال مهمی که بعد از مشاهده این دو مناظره به ذهن می‌رسد این است که چه می‌شود که مناظره میان دو نفر در …

شبکه اجتهاد: مسائل و موضوعات در دنیای مدرن، بخاطر نفوذ مدرنیته تقریبا به همه حوزه‌های جامعه شناختی، شکل پیچیده‌ای به خود گرفتند و برای استنباط احکام فقهی مرتبط با آن موضوعات، بدون درنظر گرفتن تاثیرات مدرینته بر موضوع مورد بحث و حیثیت‌های مختلف شکل گرفته موضوع، نمی‌توان به ادله فقهی مربوطه مراجعه کرد. چه‌بسا، موضوع در جهان مدرن، بگونه‌ای تغییر …

شبکه اجتهاد: با انتخاب اعضای محترم دوره جدید شورای عالی حوزه‌های علمیه، امیدهای تحولی در حوزه‌ علمیه زنده شده‌اند. امید به تحولاتی اساسی در سخت‌افزار و نرم‌افزار حوزه‌های علمیه. امید به نقش‌آفرینی حوزه‌ علمیه در تأمین نیازمندی‌های گام دوم انقلاب (یعنی گام دوم فردسازی، جامعه‌پردازی و تمدن‌سازی). امید به تحقق مرجعیت علمی حوزه‌های علمیه در مطالعات اسلامی و علوم انسانی …

شبکه اجتهاد: اخیراً در برنامه حسینیه معلی مطرح شد که این برنامه در پی ارائه الگوی شادی مورد تایید دین است. این مطلب بهانه‌ای برای نوشتن نکات زیر شد: ۱. چند مطلب مورد تایید و تقدیر نگارنده است: شخصیت مجری و داوران این برنامه که انصافاً عمری در ترویج شعائر و مکتب اهل‌بیت علیهم‌السلام تلاش کرده‌اند و ان‌شاء‌الله از این …

شبکه اجتهاد: پنج سال از نگارش یادداشت «بلاتکلیفی مکلفین در مسئله موسیقی» گذشت و ابهامات فقهی پیرامون موسیقی، قوی‌تر بروزرسانی می‌شود. ابهاماتی که تمامی ندارد مراجع عظام تقلید، همواره به سوالات موسیقیایی پاسخ داده‌اند؛ اما این پاسخ‌ها غالباً ابهام استفتاء کننده را برطرف نمی‌کند. چرا؟ چون مفهوم “عرف” و “لهوی” که در پاسخ‌ها به آن اشاره می‌شود، به اندازه کافی …

شبکه اجتهاد: اخلال در نظام اجتماعی به چه معناست؟ آیا این گزاره نیز از آن دست مفاهیمی است که کبری (اصل کلی) دارد، اما هرگز در فقه اسلامی صغری (مصداق عملی) برای آن یافت نشده است؟ در فقه اسلامی، قاعده‌ای تحت عنوان «اخلال در نظام اجتماعی» وجود دارد که فقها معتقدند در برخی موارد می‌تواند بر سایر احکام شرعی — …

شبکه اجتهاد: در سال‌های اخیر استعمال اصطلاحات مربوط به فقه، بی آنکه مرز تمایز آن اصطلاحات و ارتباط منطقی آنها با یکدیگر به نحو روشن بیان گردد، زیاد شده است؛ اصطلاحاتی همچون: «فقه معاصر»، «فقه نظام»، «فقه نظام ساز»، «فقه حکومتی»، «فقه الدوله»، «فقه حکمرانی»، «فقه امارت»، «فقه اجتماعی»، «فقه امنیت»، «فقه رسانه»، «فقه هنر» و غیره. شایسته است به …

موسسه بسوی اجتهاد با برگزاری نشستی علمی، گزارشی از تدوین جامع‌ترین موسوعه فقهی بر اساس متن تحریرالوسیله از تقریرات فقیه عالیقدر آیت‌الله سید حسن مرتضوی ارائه نمود. به گزارش شبکه اجتهاد، در این جلسه علمی، بر ویژگی‌های منحصر به فرد کتاب تحریرالوسیله به عنوان متن علمی درس خارج و مقایسه آن با دیگر کتب فتوایی چون عروه الوثقی تأکید شد. …

شبکه اجتهاد: این یادداشت به نکاتی چند پیرامون قاعده ملازمه و درک عقل نسبت به ملاکات احکام شرعی، ناظر به مناظره اخیر اساتید معظم علیدوست و اسلامیان اشاره کرده است که در ادامه از نگاه می‌گذرد. ۱. اظهارنظر در رابطه با قاعده ملازمه و کاربست فقهی آن بدون در نظر گرفتن مبانی اصولی و کلامی مؤثر در آن، امری غیر قابل …

عضو شورای عالی حوزه علمیه خراسان گفت: دولت اسلامی زمانی محقق می‌شود که حکمرانی دینی در تمام سطوح مدیریتی کشور پیاده‌سازی شود، حکمرانی دینی نیازمند کارگزارانی است که به اصول شرعی پایبند باشند و مدیریت را بر اساس حلال و حرام دینی انجام دهند. به گزارش شبکه اجتهاد، آیت‌الله سید احمد علم‌الهدی ظهر یکشنبه در مراسم اختتامیه مدرسه زمستانه «فقه …

انقلاب اسلامی ایران که به رهبری امام خمینی(ره) شکل گرفت و به پیروزی رسید، جامعه را با مسائل جدیدی روبه‌رو ساخته. اداره جامعه از سوی فقیهی آگاه و براساس قوانین اسلامی، بستری را فراهم آورد که به پیدایش مسائل جدیدی انجامید. پس نیازهای تازه‌ای شکل گرفت که حکومت خواه‌ناخواه باید با آن روبه‌رو می‌شد. بنابراین، فقها باید درباره انطباق این …