همه مطالب

آیات عظام مکارم‌شیرازی، نوری‌همدانی و سبحانی در واکنش به اعتراضات اخیر در برخی شهرها خواستار توجه مسئولان به درد دل‌های مردم شدند.

شبکه اجتهاد: فقه را دانشی معرفی کرده‌اند، که احکام فرعی و تفصیلی را از منابع آن استخراج می‌‌کند، که خروجی آن در رساله عملیه یا توضیح المسائل نمایان است. تفکری که سایه بر حوزه فقاهت افکنده، چنین می‌نماید که تمام تلاش فقیه برای صدور فتواست. جهان این فقاهت، دارای ابعادی است که گاه از رسالتِ حقیقی فقه دور شده و به تار و پود ذهنیت‌های تاریخی گره خورده است. چنین فقاهتی، که فقه رساله‌ای بر آن می‌نامیم، فرد را موضوع تلاش خویش قرار می‌دهد، آن هم فردی که در زمان صدور نصوص و در قرون اولیه تاریخ اسلام زیست می‌کند.

شیخ احمد الطیب در بیانیه ای، خواستار بسیج همه امکانات برای برگزاری موفق کنفرانس جهانی الازهر با عنوان «یاری قدس» شد که قرار است ۱۷ ژانویه(۲۷دی)برگزار گردد.

منشور حوزه و روحانیت از منظر رهبر معظم انقلاب، مجموعه مدون آراء و نظرات حضرت آیت‌الله خامنه‌ای در موضوع «حوزه و روحانیت» است که کار پژوهش و تدوین آن از سال ۱۳۸۶ آغاز و هم اکنون آماده عرضه می‌باشد.

شبکه اجتهاد: حساسیت‌ امنیتی و رسانه‌ای درباره فعالیت‌های برخی فعالان مذهبی رادیکال و تکفیری اهل سنت ایران در شهر مشهد اگرچه مسأله جدیدی نیست و یکی از مهم‌ترین جلوه‌های آن، شایعه ارتباط تخریب یکی از مساجد اهل سنت این شهر با انفجار خون‌بار حرم امام رضا(ع) در عاشورای سال ۱۳۷۳ است، ولی این حساسیت به تدریج در حال افزایش است.

تفاوت بین بحث ولایت فقیه از دیدگاه امام و دیدگاه آیت‌الله خویی، ثمره عملی اندکی دارد. به عبارت دیگر، درست است که آقای خویی چون ادله لفظیه ولایت فقیه را نمی‌پذیرد، به تبع آن اطلاق ادله را نیز نمی‌پذیرد، اما چون ایشان تصرف فقیه در امور حسبه را می‌پذیرد، فلذا بسیاری از تصرفات فقیه را داخل در همین موضوع دانسته و آن‌ها‌ را نه تنها می‌پذیرد، بلکه آن‌ها‌ را ضروری نیز می‌داند. فقط در یک حیطه خیلی کوچکی است که این تفاوت نظری دارای توابع عملی نیز می‌شود.

یک تعبیری شهید بهشتی(ره) دارد که می‌فرماید "رابطه‌ی مردم جامعه با ولایت باید یک رابطه انتخابی باشد و نمی‌تواند غیرانتخابی و غیر آزادانه باشد." البته باید آگاهی در جامعه وجود داشته باشد تا انتخاب دقیقی صورت بپذیرد و گاهی این آگاهی دچار نقص می‌شود. این رابطه‌ای باید آزاد و انتخابی باشد و غیر این فاقد هرگونه ارزشی خواهد بود. البته این رابطه آزاد، پس از انتخاب ولیّ در جامعه نباید منقطع شود بلکه همچنان در طی این مسیر باید تداوم یابد.

شبکه اجتهاد: حجت‌الاسلام والمسلمین محمد قائینی استاد خارج فقه و اصول حوزه علمیه قم در گفتار پیش‌روی موضوع ضابطه عمد در جنایات را یکی از مسائل مبتلابه برای جامعه بشریت مطرح نمود و با اشاره به وجود معیار مشهور در مسأله، و ادعای اجماع بر آن، لزوم بررسی دقیق اجماع را متذکر شده است و بر این مسأله تأکید دارد که با بررسی کلمات فقها مشخص می‌شود که چنین اجماعی و یا شهرت قدمائیه‌ای وجود ندارد.

در جامعه ما مسئله حجاب به لحاظ دغدغه‌های اجتماعی پررنگ است، کتاب «اسداء الرغاب» می‌تواند جایگاه خوبی داشته باشد، خصوصاً در مطالعات فقهی انتقادی از موضوع پوشش و نگاه که نویسندگان معاصر به آن می‌پردازند.

مدت زمانی است که پرسش‌های فراوانی از سوی کاربران شبکه‌های اجتماعی پیرامون حکم شرعی استفاده از پول دیجیتال «بیت کوین» و رویکرد شرع به آن و حکم معاملات و خرید و فروش‌هایی که با آن صورت می‌گیرد، مطرح شده است. این سوالات سبب شد تا شوقی علام مفتی مصر با بررسی ابعاد کامل ماهیت شرعی «بیت کوین» فتوای خود پیرامون استفاده از پول دیجیتال را اعلام کند.

حقیقت این است که مسئولین چاره‌ای جز این ندارند که به درد دل مردم مستقیما گوش فرا دهند و بهترین راه این است که در تمام طول سال یک روز هفته را برای شنیدن مشکلات مردم بگذارند.

عضو مجلس خبرگان رهبری گفت: در عرصه برجام، نقش فقه مغفول واقع شد که باید نقش استنباطی ایفا می‌کرد و اگر این چنین می‌شد قطعا موفقتر عمل می‌کردیم؛ ففه مقاومت در منطقه از جمله مسایلی است که در این زمینه وجود دارد؛ مثلا اینکه چرا زیر پرچم بشار اسد با داعش می‌جنگید؟ این بحث در عرصه فقهی مطرح شده است که می‌توان زیر پرچم حاکم جائر و حتی بعثی از کیان اسلامی دفاع کرد؛ گواه این مساله نیز در مساله آیت الله کاشف الغطا و فتحعلی شاه، قابل رویت است.

اختصاصی شبکه اجتهاد: نظریه انسداد باب علم و علمی، از دیرباز مورد توجه اصولیان بوده است. بزرگانی همچون میرزای قمی و از میان متأخرین، آیات سید محمد روحانی و شبیری زنجانی را می‌توان از پیروان مشهور این نظریه برشمرد. بسیاری از قائلین به این نظریه البته از آنجا که جو غالب محافل فقهی و اصولی برخلاف آن است، از ابراز آن استنکاف می‌کنند. باری، با تشکیل حکومت اسلامی و کاربردی شدن هرچه بیشتر دانش‌های فقه و اصول‌فقه، به نظر می‌رسد هر روز طرفداران این نظریه افزون گردند.

در سال‌های اخیر، برای رای و حضور مردم، عنوان حق الناس بودن، مطرح شد؛ برای من، جالب است که واژه حق الناس، مقداری با واژگان دیگری که قبلا در این حوزه، مطرح می‌شد، متفاوت است. جالب‌تر این که علیرغم پی‌گیری‌های زیادی که کردم، تا ببینم نظریه‌پردازان و تئوری‌پردازانی که درباره واژگان قبلی، بحث‌هایی را مطرح می‌کردند، نسبت به این واژه چه کار کرده‌اند؟

اختصاصی شبکه اجتهاد: اصول‌فقه‌مقارن مانند فقه‌مقارن دارای تألیفات فراوانی نیست و به‌سختی می‌توان در کتابخانه‌ها کتابی را در این زمینه یافت کرد. در بین متقدمین اهل‌سنت و شیعه به‌هیچ‌وجه رویکرد مقارنه‌ای وجود نداشته و تنها در میان علمای قرن اخیر آن‌ها، بعضاً این رویکرد دیده می‌شود. همچنین در میان متأخرین نیز برخی اگرچه کتابی تحت عنوان «اصول‌فقه‌مقارن» تألیف کرده‌اند،

شبکه اجتهاد: نمی‌دانم چون منی چگونه می‌توان درباره چون اویی قلم به‌دست شود؛ ولی شاید آشنایی، ارتباط و ارادت بیش از سه دهه به این شخصیت ممتاز و حکیم موجب چنین جراتی باشد، آن‌هم برای ابراز ارادت.

پشت بسیاری از ازدواج‌های بچه‌ها، فقر، نابرابری، عدم تحصیل، حاکمیت ایدئولوژی مردسالار و استیلای مردانه وجود دارد که معتقد است بچه‌ها باید توسط همسر یا پدر حمایت شوند. این خانواده‌ها ترجیح می‌دهند از ترس تجاوز جنسی یا حاملگی خارج از ازدواج، زودتر دختر خود را به اصطلاح از خانه بیرون کنند.

از زمانی که کتاب‌های موریس مترلینک ـ فیلسوف و نمایشنامه‌نویس شهیر بلژیکی ـ را از کتابفروشی‌های اطراف حرم حضرت معصومه(س) می‌خرید، تا واپسین لحظات زندگی‌اش که دغدغه شرک‌آمیز بودن علوم انسانی را داشت، شش دهه طول کشیده بود.

محسن اسماعیلی می‌گوید: در تفکر امام موسی صدر کرامت ذاتی انسان و حرمت او جایگاه والایی دارد و تنها راه دعوت به دین نیز حفظ همین کرامت ذاتی است؛ برای همین اندیشه‌های امام صدر جذابیت بالایی دارد.

آیت‌الله سبحانی اظهار داشت: در قرن گذشته پنج شخصیت حافظ تشیع بودند، علامه کاشف الغطا در عراق، سید محسن جبل عاملی و شرف‌الدین جبل عاملی در لبنان و آقابزرگ تهرانی و آیت‌الله امینی.

امروزه شاهدیم، شهر به عنوان یک پدیده پویا اثرات انکارناپذیری بر زندگی مردمان خود گذاشته است. از آنجا که ساخت شهرها مبتنی بر اندیشه‌ای بنیادین رقم می‌خورد و خود بستری برای انتقال این اندیشه به ساکنانش می‌گردد، ضروری است نظام شهرسازی مبتنی بر آموزه‌های اسلامی بیش از پیش مورد توجه قرار گرفته و این مهم جز با هم‌اندیشی متخصصان علوم اسلامی و شهرسازی تحقق نمی‌یابد.

موسوعه کلامی علامه محمدحسین کاشف الغطا در ۱۳ جلد و مأخذشناسی جامع فقه اسلامی از سوی مرکز احیای آثار اسلامی دفتر تبلیغات اسلامی منتشر و توسط آیت‌الله صافی گلپایگانی رونمایی شد.

اختصاصی شبکه اجتهاد: دکتر مجید شایگان‌فر، استاد حقوق دانشگاه آزاد مشهد و متخصص حقوق جزا و جرم‌شناسی است. با او که سالیانی است، مبحث بزهکاری اطفال را در دانشگاه تدریس می‌کند، تعزیر کودکان نابالغ از منظر فقه و حقوق را به بحث گذاشتیم. به باور وی، عناوینی مثل رشد در حقوق مدنی مبهم است و باید در مورداجرای حدود و تعزیرات بر کودکان دقت کرد تا بزهکار تربیت نکرده باشیم.

اختصاصی شبکه اجتهاد: در رابطه با دو عنوان بلوغ و رشد مباحث بسیاری مطرح است که در اینجا مجال پرداختن به آن‌ها نیست، امّا دو نکته ارتباط مستقیم با موضوع این بحث دارد: نخست اینکه بلوغ چیست و آیا مقصود از آن خصوص رسیدن به مرحله خاصی از رشد جنسی است یا ملاک و معیار دیگری وجود دارد؟ دوم اینکه چه آثاری بر آن مترتب گردیده است؟

استادیار گروه حقوق بشر پردیس فارابی دانشگاه تهران با بیان این که اصطلاح مقاصد شریعت در فقه ما بکار نرفته است، خاطرنشان کرد: اگرچه اسم این مطلب در فقه ما نیامده است، لکن رسمش در کلام فقها دیده می‌شود و در موارد متعددی به محتوای مقاصد شریعت استناد کرده‌اند. اصل کرامت انسانی، یکی از مقاصد شریعت بوده و به صورت مشخص جزء اصول راهنما است که در بحث حقوق بشر به ما کمک بسیاری می‌کند.

چندی پیش نشستی با عنوان «اسم‌گرایی، کارکردگرایی و هویت‌گرایی در فقه هنر» با سخنرانی حجت‌الاسلام والمسلمین ابوالقاسم علیدوست در پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی قم برگزار شد. علیدوست در این نشست که در واقع پیش‌نشست دومین همایش ملی فقه هنر است، ایده خودش را در باب چارچوب استنباط احکام در فقه هنر ارائه کرد.

پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی نشستی را با موضوع نسبت پژوهش و امر سیاسی چندی قبل برگزار کرد. در این نشست حجت‌الاسلام داود مهدوی‌زادگان عضو هیات علمی این پژوهشگاه با موضوع «بازتاب فقه‌پژوهی در سیاست» به ارائه سخن پرداخت.

اگر بپرسیم وضعیت حوزه‌ها طوری هست که به مسائل ولایت امر آن‌طور که حقش است می‌رسند، باید گفت خیر. متأسفانه این قصوری است که در حوزه علمیه وجود دارد.

با توجه به تحولات روزافزون صنعت بانکداری و استفاده گسترده از فناوری‌های نوین، لازم است تحقیقات مالی اسلامی به تحلیل ابزارها و شیوه‌های جدید مبادلات بپردازد.

مقاله سیاستی «بررسی ابعاد فقهی سپرده‌پذیری سرمایه‌گذاری مدت‌دار بانکی» توسط پژوهشکده پولی و بانکی بانک مرکزی منتشر شد و در اختیار علاقه مندان قرار گرفت.