همه مطالب

در این مقاله به سه مبنا و پیامد هر کدام اشاره و سپس به آیات و روایات استناد می شود. مفاد آیات و روایات آن است که تخلف از «احکام شرعی» و «فرمان های حکومتیِ پیامبر (ص) و ائمه هدی (ع)»، نیز «قوانین دولتِ مشروع دینی در عصر غیبت»، با این شرط که تخلف از آنها نافرمانی خدا، پیامبر و امام معصوم باشد، گناه است. ولی گناه بودن سرپیچی از قوانین و مقررات عرفی مثل قوانین و مقرراتی که در جوامع دیگر هم برای تنظیم روابط اجتماعی وضع می شوند، محل تردید است

مقاصد شریعت، اهداف و اغراضی هستند که شارع مقدس آنها را در همه احکام یا بخش اعظمی از آنها لحاظ کرده است. هدف اصلی علم مقاصد شریعت، اثبات اصول و کلیات شریعت است تا بتوان از آنها در استناط احکام استفاده کرد.

فقیهان عقد مضاربه را با وجه نقد و فقط در صورتی صحیح می دانند که عملیاتی که توسط عامل انجام می شود عملیات تجاری باشد. این دو شرط در مواد ۳۶ و ۳۷ آیین نامه فصل سوم قانون عملیات بانکی بدون ربا و ماده ۹ قانون عملیات بانکی بدون ربا نیز مطرح شده است. اینکه مراد از عملیات تجاری چیست، محل تردید است.

«اصل احتیاط» یکی از اصول مهم حقوقی است که در دهه های اخیر حقوقدانان از آن سخن به میان آورده اند و قوانین داخلی و بین المللی و رویه قضایی بعضی از کشورها را تحت تاثیر قرار داده است. ضرورت حفظ محیط زیست و حیات انسانی باعث گردید، خردمندان در پی احتراز از خطرات احتمالی باشند که ممکن است در اثر اقدامات بی باکانه بشر امروزی به بار آید. این نگرانی، بیشتر از آنجا ناشی می شود که توسعه ظاهری پاره ای از علوم در حوزه های صنعت، پزشکی، غذایی، کشاورزی و ... همگان را متحیر و به نتایج حاصل از آن مفتون کرده است. در این میان، هستند دانایانی که نگاه آنان معطوف به افق های دوردست است و از این تصرفات لجام گسیخته، در محیط زیست و حیات انسانی، بیمناک گردیده اند.

این نتیجه به دست آمد که هم در حوزه علمیه نجف و هم در حوزه علمیه قم، مکتب های فقهی به رویکرد حکومتی و کارکرد حکومتی گرایش پیدا کرده اند و بر اساس همین نگرش، حقوق امام را تامین کننده بخشی از هزینه های حکومت اسلامی دانسته اند. امام خمینی آغازگر رویکرد حکومتی به فقه بود و برخی از شاگردان ایشان از این رویکرد پیروی کردند و این گرایش در حوزه علمیه نجف نیز نضج پیدا کرد و شهید صدر به این نظر متمایل شدند و این رویکرد توسط شاگردان ایشان توسعه یافت.

یکی از شرایط صحت دادوستد نبود غرر در ارکان معامله است و در صورت تحقق چنین حالتی، معامله باطل می گردد. چون در روایات واردشده از پیشوایان دین، از عقد غرری نهی است و نهی از غرر در معاملات موجب بطلان آن می شود؛ یعنی چنانچه در معامله نسبت به نهی واردشده، توجه نشود و به مقتضای آن عمل نگردد، آن معامله باطل بوده و ترتیب اثری به آن داده نمی شود. بیمه هم یک عقد مشروع، مستقل و لازم­الوفاء است که امکان تحقق غرر در آن وجود دارد؛ چراکه امکان ایمن نبودن از ضرر در آن برای متعاقدین وجود دارد

یک پژوهشگر حوزه دانش اجتماعی مسلمین، با اشاره به فعال‌شدن ظرفیت فقه در دوران کنونی گفت: برای طرح فقه به مثابه یک رویکرد در علم مدنی و اجتماعی، نیاز به یک «رویکرد جدید در تعریف فقه» داریم؛ این به معنای «تعریف فقه جدید» نیست. تعریف علوم، اعتباری است و ما برای نیازی دیگر می‌توانیم یک تعریف جدید از فقه داشته باشیم که در آن «فعل مکلف» از آن حیث که یک کنش اجتماعی است موضوع مطالعه باشد. به گزارش شبکه اجتهاد، سومین نشست از سلسله نشست‌های علم اجتماعی مسلمین با موضوع «رویکرد فقهی در علم اجتماعی مسلمین» به همت انجمن …

نویسندگان در این پژوهش، با بررسی آرای مختلف به این نتیجه رسیده­اند که صاحبان اسپرم و تخمک، والدین واقعی کودک هستند و صاحب رحم در حکم مادر رضاعی است. در نتیجه می توان گفت که کودکان آزمایشگاهی با این افراد و همسران آن­ها محرم هستند و موانع نکاح بین ایشان حاکم است.

برای استنباط احکام فقه الأمن باید به اسناد چهار گانه رجوع کرد که در این زمینه با ابواب دیگر فقهی اشتراک دارد؛ در این زمینه مجال نگاه تعبدی نیست و نمی‎توان مثل احکام طهارت و دیات به این مسایل نگاه تعبدی داشت و این مساله از نقاط تفارق محتوایی با ابواب دیگر است. به گزارش شبکه‌ اجتهاد، حجت‌الاسلام ‌والمسلمین ابوالقاسم علیدوست در نشست علمی «فقه دفاع و امنیت» که در مرکز فقهی ائمه اطهار(ع) برگزار شد، با بیان اینکه فقه امنیت در بازشناسی واژگان این عرصه بسیار مهم و موثر است، بیان داشت در این زمینه ابتدا باید مرزهای این …

معرفی کتاب حمایت از مال عمومی در فقه اسلامی

با وجود اجماع فقها در حرزیت اموال به عنوان یکی از شرایط سرقت مستوجب حد، بعضی از فقها پرنده را استثنا کردند و اعتقاد دارند اگرچه پرنده در حرز نیز باشد، باز هم به دلیل وجود روایاتی در این زمینه، سرقت آن موجب اجرای حد قطع بر سارق نمی شود.

بازنگری جدید فقه حنفی بر مبنای مذهب امام ابوحنیف(ره) با ذکر دلایل از قرآن و سنت: بخش عبادات مشتمل بر مباحث نماز، زکات، روزه

کتاب حاضر تقریر درس خارج فقه حضرت حجه‌السلام و المسلمین سیدمحمدمهدی میرباقری با موضوع ولایت فقیه است. ابتدا در مبانی دین‌شناختی، دین و دین‌داری تعریف شده و گستره آن مشخص شده است. سپس مبانی جامعه‌شناختی مبحث ولایت فقیه مطرح شده و ساختار و کارکرد حکومت نیز مورد بررسی قرار گرفته است. در ادامه فرآیند جریان دین در جامعه و حکومت بررسی شده و نظریه «وکالت حکیم» که توسط مهدی حائرییزدی در کتاب حکمت و حکومت، در این خصوص مطرح شده، به نقد گذاشته شده است.

برای فهم اصل آزادی قراردادی و دریافتن مبنا و منشاء اخلاقی آن در فقه شیعه و نظام حقوقی ما، نباید به دنبال این اصل در متون فقهی بود بلکه باید به بررسی مبانی اخلاقی دو قاعدهای پرداخته شود که اصل مزبور در مفهوم خود متضمن آنها است . این دو قاعده عبارت است از آزادی در انعقاد عقد و آزادی عناوین. در این مقاله به دلیل گستردگی بحث تنها به مطالعه مهم ترین قاعده مندرج در اصل آزادی قراردادی یعنی آزادی در عناوین پرداخته ایم.

معرفی کوتاه:دانش فقه‌الحدیث، به عنوان حوزه‌ای از علوم دینی که متصدی فهم احادیث و مسائل مربوط به آن است. کتاب حاضر به بررسی برخی دستاوردهای دو حوزه معناشناسی و ترجمه‌شناسی در علم زبان‌شناسی و همین‌طور برخی از نکته‌سنجی‌های منطقیان و اصولیان در فصل‌های مختلف پرداخته است. بررسی مباحثی همچون چالش تاریخی درنقل به معنا، ترجمه شناختی نقل معنا، نظریه و عمل نقل به معنا، ویژگی‌های زبان متون مقدس از محورهای اصلی کتاب است.

معرفی کوتاه:در کتاب حاضر فقه منابع طبیعی بررسی شده است. ابتدا منابع طبیعی و مالکیت تعریف شده و ویژگی‌ها و منشاء مالکیت گفته شده است. سپس مالکیت در نظام‌های اقتصادی سرمایه‌داری، سوسیالیسم و اسلام بیان شده و مالکیت خصوصی مطرح شده است. طبقه‌بندی مالکیت در نظام اقتصادی اسلام از جمله مالکیت دولتی، عمومی، عامه، خصوصی و ... آورده شده، سپس مالکیت انواع منابع طبیعی مانند زمین، معدن، آب و ... به تفصیل بررسی شده است. در ادامه بهره‌برداری از منابع طبیعی دولتی و عمومی؛ و قواعد و اصول آن گفته شده است. در نهایت مدیریت اقتصادی منابع طبیعی و آثار اقتصادی مدیریت ثروت‌های طبیعی بر جامعه مورد بحث قرار گرفته است.

کتاب «بررسی فقهی وقف پول»، تحقیقی مستند در مورد وقف پول و آثار اقتصادی بالقوه آن در جوامع اسلامی است. مؤلفان این اثر، نظر به سابقه وقف پول در فقه اسلامی با عنوان «وقف الدراهم و الدنانیر»، ضمن تمرکز بر دیدگاه فقیهان و مراجع تقلید، ادله مشروعیت وقف پول را بررسی کرده‌اند و سرانجام به جواز وقف پول بر اساس آموزه‌های اسلامی رسیده‌اند. شبکه اجتهاد: وقف پول، وقف خیریه تأسیس شده با سرمایه پولی می‌باشد. وقف پول، وقفی است که توسط فرد یا گروهی از افراد با موجودیت قانونی، در قالب پول صورت می‌گیرد. وقف پول نوع خاصی از بخشش‌هاست …

فقهای امامی درباره آثار نسب پس از رجوع پدر از لعان فرزند نظرات مختلفی ابراز کرده اند. مقاله حاضر با در نظر گرفتن ماهیت حقوقی رجوع از لعان که نوعی اقرار است، به تحلیل مستندات فقهی هر یک از نظرات، از جمله روایات موجود و اصول عملیه قابل استناد، همت گمارده است و در صدد پاسخ گویی به این پرسش است که آیا تمام آثار نسبی پدر و فرزند و نیز خویشاوندان پدری با فرزند پس از رجوع پدر از لعان بازمی­گردد یا تنها بخشی از آثار نسبی که تکلیفی برای پدر محسوب می­شوند، باز می­گردند

امروزه اقتصاد اسلامی دغدغه‌ای است که توجه اغلب اقتصاددانان مسلمان را در سراسر جهان به خود جلب کرده است. اما در این میان با توجه به فقدان تعریفی واحد و مورد اتفاق همگان در این علم، گاه رخ می‌دهد که اقتصاددانان مسلمان با نگاه‌های متفاوتی نسبت به ماهیت اقتصاد اسلامی وارد این حوزه می‌شوند و نظرات خود را تدوین و عرضه می‌کنند. نگارنده در این کتاب در تلاش است تا پس از اشاره به ضرورت مطالعه جامع علوم اسلامی پیش از تولید علم اقتصاد اسلامی، فرآیند تأثیرگذاری این علوم را در شکل‌گیری بنیادها و نظامات فکری یک متفکر و نظریه‌پرداز اقتصاد اسلامی نیز نشان دهد.

معرفی کوتاه:در اثر حاضر راههای محرمیت از دیدگاه فقه امامیه بررسی شده است. ضرورت رابطه میان زن و مرد، حفظ حجاب، لزوم رعایت آن و راههای محرمیت از مسائل ضروری شریعت اسلام است. در این کتاب ابتدا معنای محرم و مفاهیمی همچون محرمات، مصاهرت، احصان، شبهه و ... بررسی شده است. سپس در خصوص ضروری بودن رابطه زن و مرد و حدود و چگونگی آن بحث شده و مشروعیت ازدواج و ماهیت راههای محرمیت مطرح شده است. در ادامه اسباب تحریم در دو بخش تحریم عقوبتی و تحریم حرمتی بررسی شده و راههای ایجاد محرمیت از طریق شیر دادن، عقد و سایر موارد آورده شده است. راههای محرمیت فرزندان فرزنده خوانده با فرزندپذیران و بستگان آنان از جمله مباحث مهمی است که در این کتاب مورد بررسی قرار گرفته است.

معرفی نشریات فقهی: مجله پژوهش‌های فقهی

اگر اصول فقه موجود در پی ارتقاء از سطح احکام فردی و حداکثر اجتماعی به سطح احکام حکومتی است چاره‌ای از این که در مقیاس فهم نیز قائل به ارتقاء شده و قدم در عرصه پذیرش تاسیسی بودن زبان شارع در منطق تفاهم و روند حجیت بگذارد، ندارد. به گزارش شبکه اجتهاد، حجت‌الاسلام علی میثمی تهرانی دانش آموخته سطح چهار حوزه علمیه و پژوهشگر فرهنگستان علوم اسلامی قم، یادداشتی را با عنوان «تاسیسی بودن زبان شارع لازمه اصول فقه احکام حکومتی» در سایت ۵۹۸ منتشر کرده است که در ادامه می‌‌خوانید: نمی توان انکار کرد که زبان در طول تاریخ …

عضو اتاق فکر دفتر تبلیغات اسلامی خراسان رضوی با بیان اینکه فقه باید با هنر ارتباط و نزدیکی داشته باشد، اظهار کرد: فلسفه فقه و هنر، طرح بایدها و نبایدها است. به گزارش شبکه اجتهاد، حجت‌الاسلام محمدعلی فیض‌آبادی، عضو اتاق فکر دفتر تبلیغات اسلام خراسان رضوی، به تعریف کلی از فقه و هنر پرداخت و به ایکنا گفت: علم فقه، علم به رفتارها از نظر شرعی است و اینکه رفتار انسان‌ها از نظر شرعی چه حکمی دارد. حجت‌الاسلام فیض‌آبادی ادامه داد: علم فقه در تمام مسائل از جمله مسائل سیاسی، اجتماعی، خانوادگی و هنر ورود پیدا کرده چون مورد نیاز …

ظریه حق‌الطاعه، تحقیقی نوین از یک بحث اصولی با جایگاه‌سازی و ساماندهی مناسب است که تاثیرات مهمی در فقه و نگرش به مسائل اصولی داشته است. این اثر حاصل تقریر و تحقیق درس‌های خارج اصول فقه آیت‌الله محمدجواد فاضل لنکرانی است.

خانواده یکی از مهم‌ترین و حساس‌ترین کانون‌های رشد و تکامل بشر به شمار می‌رود. اسلام نیز با توجه خاص به این کانون، احکام فراوان فقهی و اخلاقی را در خصوص آن تشریع کرده است. تحقیق حاضر بخشی از احکام ازدواج را که عبارت است از حکم زوجیت فرقه‌های مختلف مسلمان با همدیگر مورد بحث قرار داده است. نویسنده در صدد است تا شرط بودن وحدت مذهبی زوجین را بررسی کند. از آن‌جایی که این موضوع ارتباط مستقیم به عرض و نسل دارد، ضروری است که برای تبیین بیشتر آن، تحقیق جدید و کامل‌تری پیرامون آن صورت بگیرد.

امروزه در قوانین اغلب کشورها، مرد بودن جزو شرایط لازم برای اعتبار شهادت نیست؛ ولی در قوانین ایران، تفاوت هایی در اعتبار شهادت زن نسبت به شهادت مرد وجود دارد. مساله مقاله حاضر این است که آیا زن یا مرد بودن می تواند تاثیری در اعتبار شهادت داشته باشد یا خیر؟

به طور قطع می‌توان ادعا کرد که هیچ علمی از شاخه‌های مختلف علوم را نمی‌توان یافت که به نوعی با عنصر زمان در ارتباط نباشد. لذا در علوم مختلف، به طور جداگانه مباحثی را به عنصر زمان اختصاص داده‌اند. در علم اقتصاد متعارف مکاتبی مانند مکتب اتریش به شکل مجزا نقش عنصر زمان در اقتصاد را مورد تحلیل قرار داده است. در اقتصاد اسلامی نیز مباحث مربوط به پول و بانکداری اسلامی کاملا با عنصر زمان عجین شده و حل بسیاری از مشکلات موجود در نظام بانکداری جز با شناخت دقیق عنصر زمان ممکن نیست. کتاب حاضر به بررسی نقش عنصر زمان در عقود معاملات بر مبنای فقه امامیه پرداخته و سعی کرده تا افق جدیدی در حل این مشکلات بگشاید.

مصادر تشریع نزد اباضیه بنا بر گفته‌های شیخ علی یحیی معمر عبارتند از: قرآن، سنت، اجماع، قیاس، استدلال (زیر مجموعه آن: استصحاب، استحسان ومصالح مرسله)

چکیده: بیمه از جمله عقود نامعین است. هرچند امکان دارد بیمه در قالب عقود و عناوین دیگر واقع شود، هیچ کدام نیست و عقد مستقلی به حساب می آید. تسری غرر به بیمه، هرچند محتمل است (همانند سایر عقود معاوضی) محرز نیست، بلکه محتمل است، زیرا شاید حق بیمه، کمتر از قسط پرداختی بیمه گذار یا حتی کمتر از اصل آن باشد.

شبکه اجتهاد: در این جدول با ۵ عنوان جدید از تازه‌های نشر اسفند ۹۴ که در موضوع خانواده و فرهنگ به مرحله انتشار رسیده‌اند،‌ از جمله « جامعه‌شناسی جنسیت با رویکردی اسلامی» و «مشکلات مهم تلقیح مصنوعی» آشنا می‌شوید.