همه مطالب

فقه مقارن در اندیشه بزرگان اهمیت فقه مقارن فواید فقه مقارن/ آیت الله مکارم شیرازی پراکندگی جغرافیایی مذاهب فقهی اسلام کتابشناسی توصیفی فقه مقارن مهم ترین منابع فقه مقارن برخی از آثار با موضوع «فقه مقارن» گزارشی از نخستین رشته تخصصی فقه مقارن در حوزه‌های علمیه راهنمای رشته تخصصی فـقـه مُقـارَن

علمای شیعه از جمله علمای معاصر به تأثیر شگرف تنوع افکار و تضارب آراء در غنای آثار و دقت نتایج، توجه داشته‌اند که از آن جمله می توان به فرمایشات ایت الله العظمی بروجردی، حضرت امام خمینی، مقام معظم رهبری و آیت الله مکارم شیرازی اشاره نمود.

شکی نیست که مذهب فقهی امامیه و سایر مذاهب فقهی، استناد به ادله قرآنی و روایی را در اولویت قرار می‌دهند، و همه این مذاهب در یافتن ادله نقلی فراوان‌تر و ایضاح دلالی بیشتر تلاش کرده‌اند. از طرف دیگر، آیات قرآن و بسیاری از عمومات و اطلاقات نبوی و حتی مضامین برخی از روایات ائمه علیهم السلام، مشترک و مورد توجه همه مذهب فقهی است. اما به دلیل تنوع برداشت‌های دلالی، تأکید و مهارت بیشتر برخی از مذاهب در بخش‌هایی از فقه، فقهای هر یک از این مذاهب، ذهن و مهارت خود را به گونه‌ای مصروف ادله نقلی کرده‌اند که برای مذاهب دیگر می‌تواند مایه استفاده باشد.

حقیقت این است که مسئله فقه مقارن در ادوار گذشته شور و نشاط بیشتری داشته و با اینکه وسا‌یل ارتباط در آن زمان کم و ارتباط مشکل بود، در عین حال کتاب¬های خوبی در زمینه فقه مقارن، چه در جهان شیعه و چه در جهان اهل تسنن، نوشته شده است. ولی با گذشت زمان می‌بینیم این مسئله اُفت کرده و حتی در عصر ما که شروع به نموّ مجدّد کرده، باز هم به آن پایه گذشته نرسیده است. عصر ما عصر ارتباطات است و در چنین عصری فقه مقارن که نتیجه ارتباط اقوام با یکدیگر است، باید شکوفایی بیشتری داشته باشد.

بیشتر امامیه (شیعیان دوازده‌امامی) در هند، ایران، عراق، آذربایجان، لبنان، افغانستان، پاکستان و کشورهای حاشیه خلیج فارس مانند یمن و بحرین زندگی می‌کنند. بر اساس آمار، ۸۹% مردم ایران۶۰ تا ۶۵% مردم عراق و ۳۰% مردم کویتو ۱۶% از مردمان امارات متحده عربی شیعه دوازده‌امامی هستند.

فقه مقارن (فقه تطبیقى) که در گذشته خلافیات نامیده می‌شد و عهده‌دار مقایسه میان آراء و مبانى فقهى بود، پیشینه‏ اى بسیار کهن دارد و به اولین سده‏ هاى تألیف و تدوین در فقه و اصول باز می‌گردد به طوری که ابن خلدون از آن به عنوان دانشى مستقل با نام "خلافات" یاد می‌کند و در اهمیت آن می‌گوید: «این‌دانش بسى سودمند است و مبانى و مأخذ پیشوایان فقه در ضمن آن شناخته می‌گردد».

از دیرباز، علمای شیعه به تأثیر شگرف تنوع افکار و تضارب آراء در غنای آثار و دقت نتایج، توجه داشته‌اند که از آن جمله می توان به آثار ارزشمندی اشاره نمود که در حوزه فقه مقارن به یادگار مانده است، و نیز علمای اهل سنت نیز، در این زمینه به تحقیق و تتبع پرداخته‌اند.

از دیرباز موضوع فقه مقارن (فقه خلاف) دغدغه ذهنی بسیاری از علما و اندیشمندان بزرگ و روشنفکر بوده که شاهد این مدعا، وجود کتاب‌ها و مقاله‌های بسیاری است که در این زمینه به رشته تحریر درآمده است.

اگر چه فقه مقارن (به معنای فقه بین‌مذهبی)، در فقه شیعه سابقه دیرینه‌ای دارد، اما طراحی و برگزاری یک رشته تخصصی در این موضوع، برای اولین بار در سال ۱۳۸۳ هجری شمسی در حوزه علمیه مشهد و به همت گروه فقه دفتر تبلیغات اسلامی خراسان رضوی صورت گرفت.

با تصویب این دوره آموزشی به عنوان رشته تخصصی سطح سه در حوزه علمیه خراسان در سال ۱۳۹۰، نخستین دوره ثبت نام به عنوان یک رشته رسمی انجام شد و هم‌اکنون دانش‌پژوهان آن در سال آخر این رشته تحصیل می‌کنند.

با وجودیکه در حال حاضر امکان حج تمتع در سال استطاعت محقق نیست به این معنى که وقتى انسان از نظر مالى مستطیع مى‌شود همان سال نمى‌تواند به حج برود آیا مى‌تواند در اموال خود تصرف کند و خود را از استطاعت مالى خارج کند؟ و سئوالات مشابه آن

استطاعت و قرض داشتن استطاعت با دریافت مهریه، هدیه و … استطاعت خدمه کاروان‌ها تعریف استطاعت سود سپرده حج خمس هزینه حج حج برای اموات دریافت وام حج تأخیر در انجام حج هزینه ها و امور زندگی موانع استطاعت

زنی که نصف خانه (خانه ای که در آن زندگی می کند) به نام اوست آیا برای رفتن به حج مستطیع هست یا نه ؟

من خانه‌اى در ملکیت خود ندارم در حالیکه مردم در سطح من و یا پایین‌تر از سطح من خانه شخصى دارند. آیا مى‌توانم با پول موجودم که به مقدار حجّ مى‌باشد خانه بخرم و حجّ رفتن را به تأخیر بیندازم؟ و سئوالات مشابه آن

آیا با پول وام می توان حج واجب رفت؟ و سئوالات مشابه آن

پدری که حج بر او مستقر شده بود بدون اینکه به نیابت از وی درباره حج وصیت کند از دنیا رفته است. آیا با اینکه اولاد از وضعیت پدر متوفی مطلع هستند بر آنان واجب است که از جانب پدر حج بجا بیاورند؟ یا نه؟ و سئوالاتی مشابه آن

آیا هزینه ثبت نام حج تمتع که سال از آن گذشته باشد خمس دارد ؟و سئوالات مشابه آن

پولى که بانک در ازاء پولى که حجاج براى حج ریخته اند مى دهد، آیا با آن به مکه مى شود رفت یا نه؟ خواهشمند است حکم شرعى را بیان فرمایید؟ و سئوالات مشابه آن

یکی از شرایط مهم برای انجام حج، استطاعت است. استطاعت از جهت مال یعنی داشتن زاد و راحله که توشه راه و مرکب سواری است ، و چنانچه عین آنها را ندارد کافی است چیزی مثل پول یا متاع دیگر داشته باشد که ممکن است آن را صرف در تهیه آنها نماید، و شرط است که مخارج برگشتن (۱) را نیز داشته باشد(۲) . و امور دیگری در استطاعت معتبر است که در مسائل آینده بیان می شود

خدمه کاروانها و پزشکان و امدادگران و افراد دیگرى که با مأموریت به میقات آمده‏اند آیا مستطیع هستند و باید حجهالاسلام بجا آورند یا نه؟ خدمه ایى که در کاروان به حج مىروند با توجه به عدم استطاعت مالى خود، حج را چگونه انجام دهند آیا باید نیت واجب کنند؟

اگر هدایاى ازدواج به میزانى باشد که بتوان با آن براى حج تمتع ثبت نام کرد در صورتى که اطلاع از آینده و توان یا عدم توان پرداخت بقیه مبلغ و همچنین هزینه‌هاى جانبى سفر را نداشته باشند آیا واجب الحج مى باشند یا خیر؟[

کسى که با دریافت وام منزل مسکونى ساخته و یا سایر لوازم زندگى را بصورت قسطى تهیه کرده است، آیا در صورت فراهم بودن شرایط استطاعت باید حجه الاسلام بجا آورد؟

علامه شهید، آیه الله سید محمد باقر صدر، یکی از بزرگترین اندیشمندان مسلمان و به تعبیر امام خمینی «مغز متفکر اسلامی» در تاریخ اسلام به ویژه در قرن چهاردهم هجری است.

اخیراً کسانى۱ بر این نکته پاى فشرده‏‌اند که آخوند خراسانى چندان به تصدى حکومت توسط فقیهان و به اصطلاح، ولایت فقیه و به‌ویژه در شکل مطلقه‏‌اش باور نداشته و تنها چون در موقعیت خاص مشروطه قرار گرفته، به عنوان مناسب‌ترین رویکرد، از آن پشتیبانى کرده است. مستندِ اینان، ادله‏‌اى است که مرحوم آخوند در یک «سندِ گزارشى» منتسب به او، بر ناممکن بودن حکومت دینى اقامه کرده است.

اختصاصی شبکه اجتهاد: عزاداری و سوگواری اهل بیت علیهم السلام، یکی از مهم‌ترین عرصه‌های معرفتی و عملی مسلمانان خصوصاً شیعیان است که نقش به‌سزایی در سبک زندگی آنان دارد. توجه به معیارهای شرعی در این زمینه می‌تواند در نوع نگاه و نیز تقویت عزاداری‌های شایسته، کمک شایانی کند. آنچه تقدیم می‌شود، تجمیع نظرات مراجع معظم تقلید به صورت پاسخ‌هایی است که ذیل هر پرسش آمده و در مواردی که نظر همه ایشان یکسان باشد، واژه «اجماع» درج شده است. این مجموعه توسط اداره پاسخگویی به سؤالات دینی آستان قدس رضوی تنظیم و توسط شبکه اجتهاد، منتشر می‌شود. جهت مشاهده پرسش‌ها …

برپایی مجالس شادی در وفیات معصومان(ع)

اقامۀ مجالس عزاداری کارمندان در ادارات و نهادهای دولتی، مشروعیت احترام به وسایل عزاداری

حکم زنجیرزنی، زنجیرهای تیغ‌دار، هروله‌کردن

  پرسش: آیا لطمه‌زنی در عزاداری جایز است؟ عزاداری برای حضرت امام‌حسین(ع) طبق سنت متعارف و معمول بین شیعیان اشکال ندارد (آیت‌الله نوری همدانی، استفتائات، سؤال۶۰۱). اشکالی ندارد (آیت‌الله سیستانی).

پرسش: برخی از مردم در زیارتگاه‌ها، خود را بر زمین می‌اندازند و صورت و سینۀ خود را بر زمین می‌مالند تا خون جاری شود و با همان حال وارد حرم می‌شوند. این رفتار چه حکمی دارد؟ این اعمال به‌عنوان اظهار حزن و عزاداریِ سنتی و محبت ائمه(ع) محسوب نمی‌شوند و از نظر شرعی اعتباری ندارند؛ چنانچه اگرمنجر به ضرر بدنی قابل توجه و یا وهن مذهب شوند، جایز نیست (آیت‌الله خامنه‌ای).