یادداشت فقهی و اصولی

پیش نیازهای موضوع شناسی احکام/ بهنام طالبی طادی

پیش نیازهای موضوع شناسی احکام/ بهنام طالبی طادی

اختصاصی شبکه اجتهاد: مقام معظم رهبری خطاب به ستاد ملی کرونا فرمودند: «من همان‌ طور که گفتم، پیشنهادی ندارم، نظر کارشناسی و بررسی‌شده‌ی ستاد را معتبر می‌دانم منتها توصیه‌ام این است که بررسی این مورد را به کسانی بدهید که اهمّیّت حضور دعا و توسّل و مسائل معنوی را به معنای واقعی کلمه درک کرده باشند، اینها بررسی کنند مسئله …

Read More »

اندر باب ولایت، عقلانیت و کرونا/ علی محمدی

اندر باب ولایت، عقلانیت و کرونا/ علی محمدی

شبکه اجتهاد: در مواجهه با مسئله‌ی کرونا و کارشناسی پزشکی، در این ایامِ دو سه ماهه، در فضای حوزه‌های علمیه، دو جریان فکری بیشترین بروز و ظهور را داشته‌اند؛ ۱- یک جریان طیف فقاهت متداول که کار فقیه را حکم‌شناسی و کار کارشناسان را موضوع‌شناسی قلمداد می‌کند و با صدور پیشینی احکامِ دو عنوان مبتلاء به خوف خطر و احتمال …

Read More »

دانشکده‌ای ماندگار در حافظه تاریخی نجف اشرف/ هادی انصاری

دانشکده‌ای ماندگار در حافظه تاریخی نجف اشرف/ هادی انصاری

شبکه اجتهاد: به بهانه ۱۶ رمضان و نیم قرن از درگذشت علًامه شیخ محمد رضا مظفًر(ره)؛ با نگاهی به تاریخ شکل گیری دانشکده فقه یا «کلًیه الفقه» یا «کلیه منتدی النشر» که شخصیت‌های برجسته‌ای از آن فارغ التحصیل شدند. دانشکده فقه یا کلًیه الفقه و یا کلیه منتدی النشر که از آنجا که شخصیت‌های برجسته‌ای فارغ التصیل گردیده که هرکدام …

Read More »

تنوع واژگان یادکرد صلح امام حسن (ع) و دلالتهای آن/ محسن الویری

تنوع واژگان یادکرد صلح امام حسن (ع) و دلالتهای آن/ محسن الویری

شبکه اجتهاد: بخشی از واکنشهایی که پس از صلح امام حسن علیه‌السلام با معاویه در سال ۴۱ قمری یعنی درست هزار و چهارصد سال پبیش صورت گرفت، از سوی شیعیان بود؛ ولی اینطور نبود که همه واکنشهای شیعیان آن روزگار به این موضوع یک واکنش همدلانه باشد. سوالی که قرار است در این گفتار به آن پاسخ دهیم این است …

Read More »

نقش امام حسن(ع) در فرآیند تکاملی انقلاب نبوی/ عباسعلی مشکانی سبزواری

نقش امام حسن(ع) در فرآیند تکاملی انقلاب نبوی/ عباسعلی مشکانی سبزواری

شبکه اجتهاد: در مطلب حاضر، نویسنده با رویکردی تحلیلی و با بهره گیری از بیانات دقیق رهبر معظم انقلاب به تبیین نقش شاخص امام حسن مجتبی(ع) در حفظ و استمرار انقلاب نبوی پرداخته است. ۱- «فرآیند تکاملی انقلاب نبوی»، الگو و مدلی از «تبلیغ و اجرای» مکتب اصیل اسلام و احکام آن است که از لحاظ شرایط زمانی و مکانی …

Read More »

نمایه کتاب‌های کارآمدی فقه

رونمایی از آخرین آثار «فقه پزشکی» مرکز فقهی ائمه اطهار(ع)

اختصاصی شبکه اجتهاد: در این نوشتار، کتابهایی که در آنها به نحوی به کارآمدی فقه پرداخته شده‌ نمایه شده‌اند. این کتابها غالبا تمام حجم خود را به این امر اختصاص نداده‌اند بلکه در میانه مباحث خود، به کارآمدی نیز پرداخته‌اند یا آن که کارآمدی فقه را در عرصه خاص یا زاویه‌ای خاص مورد بحث قرار داده‌اند. ۱-فقه و سیاست در …

Read More »

نمایه مقالات کارآمدی فقه

نمایه مقالات کارآمدی فقه

اختصاصی شبکه اجتهاد: در این نمایه مقالات، تلاش می‌شود مقالاتی که از زاویه‌ای به کارآمدی فقه می‌پردازند نمایه شوند. این نمایه اگرچه ممکن است ناقص باشد اما تلاش فراوان شده است که حتی الامکان مقاله مرتبطی جا نیفتد. ۱-تحلیل عناصر کارامدی علم فقه (مطالعه موردی، شروط امر به معروف و نهی از منکر) منبع: فقه و اصول سال پنجاهم پاییز …

Read More »

موضوع پول، چگونه در فقه استنباط می‌شود؟/ سیدمحمدحسین متولی امامی

موضوع پول، چگونه در فقه استنباط می‌شود؟/ سیدمحمدحسین متولی امامی

شبکه اجتهاد: موضوع برخی از احکام شرعی، کلمه‌هایی است که معنایی خاص دارند. معنایی که شارع خود آن‌ معنا را به وجود آورده و با خصوصیاتی که دارد، پیش از این در شرایع پیشین سابقه نداشته است. از این‌گونه موضوع‌ها می‌توان نماز و روزه و زکات را نام برد. این‌گونه از موضوعات احکام را «موضوعات مخترع شرع» می‌نامند. در مقابل …

Read More »

اشکالات میراث حدیثی در گذشته و حال/ سیدحسن موسوی بروجردی

اشکالات میراث حدیثی در گذشته و حال/ سیدحسن موسوی بروجردی

شبکه اجتهاد: با وجود این همه مؤسسات و مراکز تحقیق و پژوهش و ساختمان‌های شکیل و بزرگ، و دوره‌های تخصصی در زمینه احیای میراث مکتوب، و کثرت انتشار کتاب‌های تحقیق و تصحیح شده قدمای شیعه و به ویژه میراث حدیثی، با غلاف‌های رنگارنگ و طرح‌های مختلف، و از همه مهمتر اهتمام دانش آموختگان و آموزان به قضایای تراثی و تاریخی …

Read More »

آیت‌الله امینی و احیای «اندیشه و فقه سیاسی»/ سیدجواد ورعی

آیت‌الله امینی و احیای «اندیشه و فقه سیاسی»/ سیدجواد ورعی

شبکه اجتهاد: به دنبال تأسیس نظام جمهوری اسلامی و حضور روحانیت در عرصه اجتماع و سیاست، و مسئولیت اداره جامعه و رویارویی با پرسش‌ها و معضلات جدید، بیش از پیش ضرورت تحقیق و پژوهش در عرصه‌های نو احساس شد. تعدادی از علمای حوزه به خاطر حضور و تعلق خاطر به انقلاب و نظام سیاسی برآمده از آن، وارد صحنه شده …

Read More »

بانوی مجتهده قرن/‌‌ هادی انصاری

بانوی مجتهده قرن/‌‌ هادی انصاری

شبکه اجتهاد: بانو سیده نصرت بگم امین در سال ۱۲۶۵ شمسی (۱۳۰۸ق) در اصفهان چشم به جهان گشود. نَسَبش با سی واسطه به امام علی بن الحسین زین العابدین (ع) می‌رسد. از چهار سالگی به فراگرفتن قرآن و از یازده سالگی به تحصیل زبان عربی پرداخت. با اینکه در پانزده سالگی ازدواج کرد، هرگز همسرداری و تربیت فرزندان، او را …

Read More »

روزه ماه رمضان؛ واجبی بی‌بدیل بر افراد توانا/ عبدالله عصمتی

نقدِ نقد؛ پاسخ به جوابیه‌‌ی استاد عالی

اختصاصی شبکه اجتهاد: اخیراً نوشته‌هایی در فضای مجازی منتشر شده که نویسنده آن، آقای امیرحسین ترکاشوند، مدعی شده است که روزه ماه رمضان ناسخ روزه سه روز در هر ماه مسلمانان بوده و لذا می‌توان با توجه به شرائط فعلی که بعضی روزه ماه رمضان را مضر به دستگاه ایمنی بدن می‌دانند، به آن حکم منسوخ مراجعه نمود؛ زیرا منسوخ …

Read More »

فلسفه سیاسی شهید صدر برای حکمرانی خوب/ مجتبی الهی خراسانی

فلسفه سیاسی شهید صدر برای حکمرانی خوب/ مجتبی الهی خراسانی

شبکه اجتهاد: چندی است مفهوم حکمرانی در ادبیات علمی رشته‌های علوم سیاسی، مدیریت و جامعه‌شناسی رایج شده و در مطالعات اقتصادی و حقوقی نیز به کار گرفته می‌شود. مفهوم حکمرانی(Governance) هم‌خانواده با با مفهوم حکومت (Goverment) اما متفاوت از آن است. حکمرانی به جای تمرکز بر دولت، قدرت را در داخل و خارج از اقتدار رسمی و نهادهای حکومت و …

Read More »

ولایت فقیه به مثابه تئوری برای عمل اجتماعی ـ سیاسی/ احمد رهدار

ولایت فقیه به مثابه تئوری برای عمل اجتماعی ـ سیاسی/ احمد رهدار

شبکه اجتهاد: از زمانی که حضرت امام(ره) «تئوری ولایت فقیه» را به مثابه یک تئوری عمل سیاسی در برابر تئوری‌های موجودِ عمدتاً غربی مطرح کردند، صاحب‌نظران زیادی از عالمان اسلامی، اعم از شیعه و سنّی و نیز اندیشمندان دانشگاهی ایرانی و خارجی، درباره آن به اظهار نظر پرداخته‌اند، که توجه به نکات ذیل در خصوص این اظهار نظرات حائز اهمیت …

Read More »

عرصه خصوصی شهروندان در نظام اسلامی به چه میزان است؟/ سید کاظم سیدباقری

عرصه خصوصی شهروندان در نظام اسلامی به چه میزان است؟/ سید کاظم سیدباقری

شبکه اجتهاد: نوشتار پیشِ رو در جست‌وجوی پاسخ به این پرسش است که از منظر فقه شیعه، ضوابط دخالت نظام اسلامی در عرصه خصوصی شهروندان کدام است؟ یکی از مسائل مهم و چالش برانگیز در نظام‌های سیاسی، گستره اختیارات حاکمان و دخالت یا عدم دخالت آنان در زندگی خصوصی شهروندان می‌باشد. عرصه خصوصی اغلب از قیدوبندهای اجتماعی، رهاست و از …

Read More »

استقلال حوزه؛ آری یا نه؟/ علی شفیعی

استقلال حوزه؛ آری یا نه؟/ علی شفیعی

اختصاصی شبکه اجتهاد: اخیراً استاد محترم جناب حجت‌الاسلام سیدمحدعلی ایازی گفتگویی با سایت اجتهاد در باب «حوزه و معیشت» و «حوزه و استقلال» داشته است (بخوانید) که می‌تواند فتح بابی برای پرونده «حوزه و استقلال» باشد. یادداشت زیر در این راستا تقدیم شده است. بگذارید با این بیت این نوشته را شروع کنم که: «اگر با دیگران اش بود میلی …

Read More »

انگاره‌های پولطلایی در جهان امروز/ سیدمحمدحسین متولی امامی

توهم توطئۀ پولطلا/ سید محمدحسین متولی امامی

شبکه اجتهاد: طرف‌داران پولطلا در جهان، هرچند بر سر ایده تغییر نظام پولی اتفاق نظر دارند، اما به دلیل وجود تفاوت‌های عمیق در مبانی، اهداف و شیوه استدلال، به چند انگاره قابل دسته‌بندی هستند. توجه به این تفاوت‌ها، زمینه تحلیل و مطالعه هر یک از این جریان‌ها را فراهم کرده و تلقی یکسان‌انگاری میان همه طرف‌داران پولطلا را از بین …

Read More »

سرنوشت سه کتاب مهم شیعی؛ امان از دست کاتبان نسخه‌های خطی/ سیدحسن موسوی بروجردی

سرنوشت سه کتاب مهم شیعی؛ امان از دست کاتبان نسخه‌های خطی/ سیدحسن موسوی بروجردی

شبکه اجتهاد: کاتبان نسخه‌های خطی حافظان تاریخ و فرهنگ یک تمدن هستند، امانت‌داری در انتقال میراث فکری و علمی و کیفیت این انتقال توسط آن‌ها اولین گزینه برای شناسایی و درجه‌بندی ایشان است، به‌طورکلی ناسخان به اقسام مختلفی تقسیم می‌‌شوند، یکبار کاتب خود از قشر عالمان است و کتاب را برای خود کتابت کرده، که در این صورت قطعاً نسخه …

Read More »

بررسی نسبت «ماهیّت» و «منابع» روحانیّت تشیّع با «خرافات»/ محمدحسین کمالی

سه واکنش به یادداشت استاد علیدوست

اختصاصی شبکه اجتهاد: اخیرا کلیپی از دکتر عبدالکریم سروش منتشر شده که در آن روحانیت در همۀ ادیان از جمله روحانیّت تشیّع را متهم به خرافه زایی کرده؛ و از منابع مرجع ایشان از جمله کتاب بحار الانوار – علیرغم تجلیل از شخصیّت عالم و محقق علامه مجلسی ره- به عنوان منبع خرافات یاد نموده است. لذا از کار یکی …

Read More »

جایگاه اصل کرامت انسانی در اجتهاد شیعی/ مصطفی محقق داماد

جایگاه اصل کرامت انسانی در اجتهاد شیعی/ مصطفی محقق داماد

شبکه اجتهاد: قرآن مجید به صراحت برای بشر «کرامت» اعلام کرده است. این اصل هر چند در کتب تفسیر قرآن تا حدودی مورد تحلیل و تبیین قرار گرفته، ولی انتظار بود که اولا در حکمت اسلامی که وجود انسان بسیار مورد توجه است و از جهات مختلف گفتگو می‌شود، به هستی کرامت انسانی بیش از این پرداخته می‌شد و ثانیاً …

Read More »

علم و جهاد در زندگی شهید صدر/ محسن اراکی

صوت منتشر نشده از آیات گلپایگانی، مرعشی نجفی و امام خمینی در پی شهادت آیت‌الله سید محمدباقر صدر

شبکه اجتهاد: استاد بزرگوار، شهید اسلام و مسلمین آیت‌الله حاج سید محمدباقر صدر (قدس الله نفسه الزکیه) در همه ابعاد گستره وجودی شخصیت خود، ممتاز، کم‌نظیر یا بی‌نظیر بود. بُعد علمی شخصیت ایشان دارای شعبه‌های مختلف و دامنه‌‌ای گسترده است؛ بعد اخلاقی، بعد اندیشه و رفتار سیاسی، رفتار خانوادگی، معاشرت با مردم، طلاب، شاگردان و سایر شخصیت‌ها و علمای معاصر …

Read More »

حوزه‌‌های علمیه در برابر رخدادهای ناگوار/ علیرضا سبحانی

شریعت جامع؛ نقدی بر یک مقاله/ علیرضا سبحانی

شبکه اجتهاد: هر پدیده‌ای که در عالم رخ می‌دهد قطعاً حکمتى در آن نهفته است، برخى از این پدیده‌ها بدست بشر اتفاق می‌‌افتد، مانند جنگ‌ها، و برخى رخدادها طبیعى نیز است مانند: سیل و زلزله…؛ برخى از این وقایع خیراست و برخى از آنها شرّ میباشند که در مباحث علم کلام بدان پرداخته شده است. به اعتقاد کارشناسان بعد از …

Read More »

پاسخگویی حوزه به نیازهای فقهی و فرهنگی صدا و سیما/ ابوالقاسم مقیمی‌حاجی

کارکردهای فقهی و سیاسی نظریه خطابات قانونیه

شبکه اجتهاد: امسال با پخش سریال پایتخت۶ و دیگر سریال‌ها، دفاع و نقدهای مختلفی در فضای مجازی مطرح می‌شود مانند: دیالوگ‌هایی از این مجموعه که نشان دهنده حرکت جهت داری در هنجارشکنی دینی و عرف ملی ایرانی و یا نشان دادن روابط دختر و پسر و یا پخش ساز و آواز تند و رقص و یا به سخره گرفتن افراد …

Read More »

فقیهی ممتاز که دنبال جایگاه علمی دنیوی نبود/ احمد مروی

ماجرای تشکیل شورای افتای آیت‌الله خامنه‌ای

شبکه اجتهاد: مرحوم آیت‌الله سیدجعفر کریمی مسئولیت دفتر استفتائات رهبرانقلاب را به عهده داشت و از ابتدای رهبری حضرت آیت‌الله خامنه‌ای در جلسه فقهی شورای افتاء شرکت می‌کرد که در آن جلسات گفت‌وگوهای مفصل فقهی پیرامون مسائل جدید مورد ابتلای جامعه اسلامی انجام می‌دادند. در بخشی از پیام تسلیت رهبرانقلاب آمده است: «مرحوم آیت‌الله آقای حاج سیدجعفر کریمی در شمار …

Read More »

مبانی دینی نظریه مردم‌سالاری در حکومت اسلامی/ حیدر همتی

مبانی دینی نظریه مردم‌سالاری در حکومت اسلامی/ حیدر همتی

شبکه اجتهاد: درگفتمان انقلاب اسلامی در ایران راه سومی را در سبک زندگی انسان و از جمله در عرصه نظام‌های سیاسی، در مقابل بشر معاصر نهاد که از ویژگی‌های آن نه شرقی و نه غربی بودن، عدم موافقت با تحجر و تجدد و خارج از دوگانه سنت و مدرنیته به وجود آورد. تبیین ابعاد نظری این گفتمان از ضروریات امروزین …

Read More »

جمهوریت و اسلامیت، تعارض یا تناسب؟/محمدجواد ارسطا

فقه؛ از فردمحوری تا جامعه‌محوری/ محمدجواد ارسطا

شبکه اجتهاد: نظام جمهوری اسلامی ایران، به عنوان یک نظام مردم سالار دینی، از جمله نظام‌هایی است، که در عین حفظ ماهیت اسلامی خود به مبانی نظام جمهوری نیز پایبند می‌باشد و ضمن این‌که قوانین آن از دین مبین اسلام گرفته شده، به طور شایسته با برگزاری انتخابات متنوع نشان داده است که رای و نظر مردم از جایگاه بسیار …

Read More »

نهاد وکالت و چالش‌های آن/ سیداحمد حبیب‌نژاد

نهاد وکالت و چالش‌های آن/ سیداحمد حبیب‌نژاد

‍شبکه اجتهاد: به عنوان یک معلم حقوق عمومی نکاتی را در خصوص نهاد وکالت و چالش‌های آن عرض‌‌‌ می‌‌کنم. ۱- اینکه اصلی مجزا در قانون اساسی در کنار حق بر دادخواهی برای حق بر داشتن وکیل در نظر گرفته شده نشان از اهمیت وکالت دارد. ۲- اینکه مقنن اساسی وکالت را جدا از اصل دادخواهی و نه در ضمن آن …

Read More »

جرم‌انگاری شرب الکل سفید مخلوط با آب/ محمد حسنی

شبکه اجتهاد: قبل از بیان حکم مسأله یادسپاری چند مقدمه ضرورت دارد: مقدمه اول: برای مسکر تعریف‌‏های مختلفی وجود دارد از جمله این که، مسکر چیزی است کـه سـبب سست و بی‏‌حس شدن نسبی یا کامل عصب‏‌ها و کانون‌های مهم مغز می‏شود که در اثر آن اختلال در تکلّم ایجاد می‏شود و یا این که مسکر چیزی است که عقل …

Read More »

قبض و بسط کرونایی فقه؛ آثار فقهی کرونا/ حسین سیمایی صراف

قبض و بسط کرونایی فقه؛ آثار فقهی کرونا/ حسین سیمایی صراف

شبکه اجتهاد: ویروس کرونا ضمن ایجاد تغییرات در سبک زندگی مردم، بر رفتار مذهبی و دینی آنان تاثیر گذاشته و سؤال‌های زیادی را در حوزه الهیات، اخلاق و فقه برای متدینان و متشرّعان پدید آورده است. هدف ما در این نوشتار کوتاه، بررسی حکم فقهی این تغییرات و رفتارهای تازه و نوپیدایی است که در اثر ظهور این ویروس پدید …

Read More »

نگاهی به اختلافات اعتبار سنجی احادیث از منظر آیت‌الله خویی و آیت‌الله محسنی/ علی ظفر یوسفی

نگاهی به اختلافات اعتبار سنجی احادیث از منظر آیت‌الله خویی و آیت‌الله محسنی/ علی ظفر یوسفی

اختصاصی شبکه اجتهاد: در اعتبار سنجی احادیث، دو منهج معروف وجود دارد؛ روشِ «وثوق سندی» و «وثوق صدوری»؛ دانش رجال، وثوق سندی کاربرد بیشتری دارد؛ معظم نظریاتِ آیت‌الله خویی (ره)، نشان می‌دهد که ایشان قایل به وثوق سندی هستند و برای همین است که شهرت عملی و روایی را باعث اعتبار روایت نمی‌داند و یا این که مشایخ اجازه باید …

Read More »
Real Time Web Analytics