دیدگاه و گزارش

فقه در وضعیت موجود خود، دچار پراکندگی موضوعات و مسائل است و ما نیازمند این هستیم که تبویب نوینی در فقه، ناظر به نیازهای زمانی و مکانی ایجاد کنیم و مسائل و مباحث مرتبط با یکدیگر در فقه را در یکجا گردآوری و تنظیم کنیم. اختصاصی شبکه اجتهاد: اولین نشست از سلسله نشست‌های علمی ـ تخصصی گروه فقه سیاسی مرکز …

در مباحث فقهی چرا از عللی که امام گفته است روی‌گردان می‌شویم، در حالی که سایر طهورات مورد توجه است. اینکه طهورات را در استنباطهای فقهی به عنوان حکمت بیان کنیم توجیه ندارد، مگر دلیلی برخلاف آن باشد؛ بسیاری از مشکلات فقه با همین مسئله یعنی اخذ علل حل می‌شود، از جمله در بحث هشت فرسخ و نماز مسافر بحث …

پروژه الگوریتم اجتهاد در چهار مرحله تعریف شده است؛ ۱- الگوریتم «مسأله شناسی، دلیل یابی و قرینه یابی» ۲- الگوریتم استظهار مدلول انفرادی ادله ۳- الگوریتم جمع ادله ۴- الگوریتم اجرای اصول عملیه.  به گزارش شبکه اجتهاد، کرسی علمی ترویجی با موضوع «روش‌شناسی استظهار از ادله (کشف مدلول انفرادی ادله نقلی)»، به همت گروه منطق فهم دین پژوهشگاه فرهنگ و …

خسروپناه ضمن تبیین مفهوم نظامات اجتماعی و سیر تطور فقه، تصریح کرد: وقتی می‌خواهیم فقه ساختاری بسازیم و نهاد، ساختار و سازمان ایجاد کنیم، به فقه استکشافی نیاز داریم. به گزارش شبکه اجتهاد، نشست علمی «جایگاه دانش فقه در شکل‌گیری نظامات اجتماعی» با حضور حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر عبدالحسین خسروپناه، معاون علوم انسانی و هنر دانشگاه آزاد اسلامی به صورت مجازی …

رساله دکتری «تأثیرات نظامات اجتماعی بر فرایند شکل‌گیری فقه اسلامی تا قرن سوم هجری؛ مطالعه موردی: نکاح، برده‌داری، جهاد و دیات» در دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران توسط حجت‌الاسلام ‌روح‌الله توحیدی‌نیا، به‌صورت حضوری و مجازی مورد دفاع قرار گرفت. به گزارش خبرنگار اجتهاد، در این جلسه حجت‌الاسلام والمسلمین‌ دکتر رسول جعفریان به عنوان استاد راهنما، حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر …

ویژه‌نامه «چالش‌های فقهی کرونا» حاوی نوشتار و آثاری از اساتید حوزه و دانشگاه است که با نگاهی فقهی به مباحث و چالش‌های متأثر از ویروس کرونا به طبع رسیده است. در این ویژه‌نامه مسائلی همچون تعارض اقتصاد و سلامت، قاعده لاضرر، قاعده احسان، ضمان حاکمیت و … مورد بررسی قرار گرفته است. به گزارش خبرنگار اجتهاد، زیست کرونایی و آثار …

شبکه اجتهاد: حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر حسین الخِشِن مدیر وقت حوزه‌های علمیه و مؤسسات حوزوی علامه سید محمدحسین فضل الله در دومین کنفرانس بین‌المللی فقه، اخلاق و قانون با رویکردی فقهی حقوقی مقاله‌‌ای با عنوان «النزعه الأخلاقیه والإنسانیه فی الفقه الإسلامی» را ارائه داد و بر همین اساس، مناظره‌‌ای میان ایشان و برخی محققان حوزوی و دانشگاهی صورت گرفت. از آنجا …

مقصود ما توسعه مسائل اصول فقه است، نه توسعه مباحث. چندی پیش خدمت یکی از مراجع بودم که می‌فرمود: بعد از هدایه المسترشدین آیا در اصول فقه مسأله‌ای هست که مورد بررسی قرار گیرد؟! این نگاه غلط است، ما برای کشف نظام اقتصادی اسلام ناچاریم اصول فقه را توسعه دهیم. البته نباید بین مباحث و مسائل خلط شود، به گزارش …

شیخ انصاری ابتدا ساختار مباحث و شبکه مسائل را ترسیم می‌کند. این ساختار را بر اساس محل نزاع می‌چیند نه اقوال. ابتدا عنوان مسئله را ذکر می‌کند و نظرات در آن را مطرح می‌کند. سپس مقام و مسئله را می‌چیند که تفکیک بین مسائل جزئی و صورت‌بندی و پیکربندی مسئله رخ دهد. سپس محل نزاع را در هر مسئله توضیح …

طلاب دروس خارج، امسال می‌توانند با شرکت در دروس خارج فقه معاصر علاوه بر بررسی اجتهادی موضوعات جدید و مورد نیاز از امتیازات ویژه این دروس بهره‌مند گردند. به گزارش خبرنگار اجتهاد، دفتر فقه معاصر حوزه علمیه قم چندی سالی است در راستای تحقق خواست مقام معظم رهبری و مراجع عظام، اساتید و عموم طلاب، بر تحول صحیح، دقیق، به‌روز …

مجریان تکلیفشان مشخص است، مجریان بر اساس قانون عمل می‌کنند و باید چیزی تبدیل به قانون شود تا مجری آن را عمل کنند. نسبت به قانون گذار اما این حرف قابل تامل است. مشکلی وجود دارد و آنکه ایده‌ها و نظریاتی که در حوزه فقه حکومتی تولید می‌شود، این مسائل باید در درجه اول در قالب یک طرح جامع اداری …

مقوله مولوی و ارشادی را‌ می‌توان ازجمله مباحث تأثیرگزار در مسیر استنباط احکام شرعی دانست و عالمان فقه در مجال استخراج نظر شارع با حمل نمودن برخی از دلایل بر ارشادیت به استخراج و تحلیل فروعی متفاوت از مقتضیات ظاهر حکم‌ می‌پردازند. یعنی درپاره ایی از موارد بی آنکه مکلف را به سوی اطاعت از حکم هدایت نمایند، زحمت مطّلع …

شبکه اجتهاد: یکی از مهم‌ترین موضوعاتی که طی سال‌های گذشته کتب، مقالات و پایان‌نامه‌های بسیاری درباره آن به نگارش درآمده نظریه/علم مقاصد الشریعه است که در میان اهل سنت به ویژه پس از چاپ کتاب الموافقات شاطبی توسّط محمّد عبده با اقبال فقیهان مواجه شد. در ایران و حتّی در برخی آثاری که در جهان عرب نوشته می‌شود تصوّر بر …

پیش‌نیاز یک درس خارج، روش‌ تحقیق و روش تفکر است، گاه سروران و افاضل محتواهای خوبی را دارند ولی همه‌اش بصورت ناخودآگاه است و در سیر آزمون و خطا به دست آمده است و چون قدم به قدم، الگوریتمی و روشمند و خودآگاه نیست، نحوه تعمیم، نحوه انتقالش به دیگران، نحوه استفاده در حل مسئله، به نقصانها و خلاهایی دچار …

استاد احمد مبلغی معتقد است: درس خارج به دو معنا باید فارغ از فضای درسی باشد؛ اول اینکه به قرائت متن نپردازد و دوم اینکه علم را از جایی که تا حال پیش رفته است، جلوتر ببرد. باید الگویی برای درس خارج، تعریف و ترسیم کنیم و اجزا و عناصری را در آن ملاحظه کنیم که تأمین‌کننده این دو جنبه …

اگر بخواهیم طلبه را برای درس خارج اصول آماده کنیم، باید او را به شناخت خوبی از قواعد و مهارت در کاربرد آن قاعده‌ها در نمونه‌هایی از بحث‌های فقهی برسانیم. در وضع موجود در درس خارج حرف‌هایی زده می‌شود که اصلاً در کتاب‌های سطح نبوده است. مثلاً نظریه شهید صدر، نظریه مرحوم عراقی یا نظریه مرحوم نایینی مطرح می‌شود که …

بی مهری سیاسی که عامل غفلت امت اسلامی از این حدیث در دوران ۲۵ ساله خلافت خلفای نخست بود، با طرح آن از سوی علی علیه السلام در مسجد کوفه، در آغاز ورود به این شهر در سال ۳۶ و پس از پایان جنگ جمل، تا اندازه ای جبران شد. امام در این ماجرا که به روایت «مناشده حدیث غدیر» …

باید میان دین واقعی و دین ظاهری تفاوت قائل شد. دین واقعی همان وحی نازل شده بر قلب مبارک پیامبر اکرم (ص) بوده که ثابت است و هیچ تغییری نمی‌پذیرد، اما دین ظاهری فهم بشر از نصوص دینی است. از آن‌جا که فهم، مقوله‌ای واحد نیست، دین ظاهری قابل تغییر است و از همین رو فقها در فهم با یکدیگر …

اختصاصی شبکه اجتهاد: استاد شهید آیت‌الله سید محمدباقر صدر از جمله اندیشمندان معاصر است که اندیشه‌ها و رویکردهای ویژه‌ای در عرصه علم کلام داشته است. وی با به‌کارگیری شیوه حساب احتمالات در مباحث کلامی، روشی نو را به بحث از مسائل کلامی وارد کرد که همچنان آثار و ثمرات این نوآوریِ روشی نیازمند پژوهش است. همچنین شهید صدر در آثار …

شبکه اجتهاد: بدون شک سخن گفتن درباره شیوه‌های استنباط و مبانی اجتهادی مورد قبول نزد یک فقیه، فی نفسه امری دشوار است، تا چه رسد به آن که بخواهیم یک مقاله کوتاه را به آن اختصاص دهیم. این دشواری درباره‌ آیت‌الله‌ سیستانی جنبه‌ دیگری نیز می‌یابد؛ از آن رو که نوشتاری به خامه‌ ایشان منتشر نشده و همه‌ آنچه از …

رساله‌های «معیار تشخیص و کاربرد قیاس منطقی و فقهی در کتاب جواهرالکلام» و «قاعده دیه اعضای فرد و زوج و استثنائات آن در مذاهب خمسه» در سطح ۴ و پایان‌نامه «ماهیت و آثار استیفای از عمل و ملک غیر در فقه و حقوق» در سطح ۳ حوزه علمیه خراسان بررسی و دفاع شد. به گزارش شبکه اجتهاد، جلسه‌ی دفاعیه رساله‌ی …

آن روش آقای بروجردی اگر اِحیا بشود، یعنی اگر ما روش و متد را یاد بگیریم و در ثانی وسایل کار را آماده کنیم، می‌توانیم فقیهی را تربیت بکنیم که در طی سه سال، چهار سال بتواند در تمام ابواب فقه نظر بدهد. ما در این جهت مشکل نداریم. ما مشکل‌مان این است که اینها بحث تخصص را با یک …

ضرورت توسعه به‌عنوان یکی از مستحدثات مهم امروز از طرفی و گستردگی قلمروی شریعت مقدس اسلام از سویی دیگر فقیه را به پاسخگویی در مورد تعیین وظیفه عملی در قبال اجرای طرح‌های توسعه وادار می‌کند. از سویی دیگر می‌بینیم موقوفات بسیار گسترده هستند و خواه ناخواه تحت تأثیر اجرای طرح‌های توسعه قرار می‌گیرند. به دلیل اهمیت بسیار بالایی که در …

یک مغالطه‌ای در این چند دهه‌ی اخیر از سوی افرادی که می‌خواهند دین را از اعتبار ساقط کنند صورت گرفته و تفکیک کرده‌اند بین دین و برداشت از دین، بین قرآن و برداشت از قرآن، بین روایات و برداشت از روایات. وقتی دین و قرآن و سنت را از برداشت آنها جدا کنیم، نتیجه‌اش این می‌شود که بگوییم شما یک …

شبکه اجتهاد: معمولا هر روز پس از نماز مغرب اگر به دفتر آیت‌ﷲ‌ سید موسی شبیری زنجانی بروید که نزدیک‌ترین دفتر در میان دفاتر مراجع بزرگ تقلید به حرم حضرت معصومه(ع) است، این مرجع تقلید ۹۳ ساله را می‌بینید که حتی روز تعطیل آخر هفته به دفتر می‌آید و با حاضرین در دفترش بحث آزاد علمی می‌کند. این دفتر که …

عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، تفکیک میان دو مکتب قم و نجف را در حال حاضر سخت دانست و گفت: مبادلات علمی و تضارب آراء به‌ویژه بعد از سقوط صدام به شکل خوبی بین دو مکتب انجام گرفته و روبه رشد است و آینده منزلت مرجعیت در گرو رفتارهای مراجع تقلید، مردم، اقتضائات جهانی و حاکمیت می‌باشد. به گزارش …

همان قدر که سهم عرف و عادت در شریعت و دخالت فهم آن در استنباط احکام امری مسلم روشن و مقبول همگان است، تعیین دقیق این دخالت و فهم صحیح آن امری مبهم و بحث‌دار است؛ از این رو بسیاری از اظهار نظرهایی که درباره‌ی نقش و تاثیر عرف در این زمینه شده خالی از افراط و تفریط نیست. اختصاصی …

اختصاصی شبکه اجتهاد: بر پایه آموزه‌های قرآن و سنت، تأسی و الگوگیری از افعال پیامبر(ص) لازم و ضروری است. خداوند، پیامبر را به‌عنوان الگو معرفی کرده و مؤمنان را به تأسی از رفتار ایشان فراخوانده است (احزاب، ۲۱). همچنین امیرالمؤمنین (ع) تأسی به افعال انبیا به‌ویژه رسول اکرم(ص) را جزو وظایف دینی مسلمانان برشمرده و آنان را به پیروی از سیره …

منتقدان «تاریخ‌مندی احکام» ضمن استناد به قاعده اشتراک احکام به حدیث «حَلاَلُ مُحَمَّدٍ حَلاَلٌ أَبَداً إِلَى یَوْمِ اَلْقِیَامَهِ…» تمسّک کرده و اثبات ابدیت احکام فقهی را در پس این روایت می‌جویند. هدف نگارنده در این نوشتار، ارزیابی بحث «تاریخ‌مندی» احکام فقهی و ابعاد آن نیست و تنها نگرش فقیهان به این روایت مد نظر قرار داشته است. شبکه اجتهاد: مسأله …

هرکسی مبنایی دارد و فتوایی می‌دهد که نتیجه آن سردرگمی مردم است. این سردرگمی‌ها سبب بدبینی به نظام فقهی ما شده است. مردم می‌پرسند چرا نباید فقهاء بنشینند و درباره این مباحث به نتیجه برسند. وقتی‌که شورا تشکیل شد مردم نظر اکثریت را می‌بینند. یعنی شورای فتوا جلو بدبینی به فقه و موهن شدن دین را می‌گیرد. فایده دیگر این …