دیدگاه و گزارش

سند‌هایی که در تک‌تک احادیث کلینی است، هرکدام نشان از تحول در این دفاتر است و اگر ما فرض کنیم دوره مشایخ حدیث اهل تسنن دوره تثبیت جوامع شیعی است تقریباً همان دوره، دوره‌ی تثبیت جوامع اولیه سنی است یعنی در اواخر قرن سوم؛ بنابراین آخر قرن ۳ و اوایل قرن ۴ دوره تثبیت جوامع اولیه حدیث جهان اسلام است. …

استاد ابوالقاسم علیدوست به تشریح بایسته‌های ورود فقهی به مسائل جدید مانند متاورس پرداخت و تأکید کرد: ورود به مسائل نوپدید از منظر فقهی بایسته‌هایی دارد که بی‌توجهی به آنها باعث ایجاد مشکلاتی خواهد شد. فقیه باید میان موضوع‌ و مصداق فرق قائل شود و در همه موارد وارد تعیین مصادیق نشود و اجازه دهد که موضوع نوپدید به حدی …

گفتمان‌های کهن حدیثی شیعه چه بوده است؟ و چه تأثیری بر جوامع اولیه حدیث شیعه گذاشته است؟ پاسخ به این پرسش جز با مطالعه تاریخی حدیث شیعه امکان‌پذیر نیست و پیشنهاد ما تاریخ‌نگاری انگاره‌ای و اندیشه‌ای است. به گزارش خبرنگار اجتهاد، نشست دوم و سوم از فصل سوم مدرسه مجازی حدیث پژوهی مقارن با حضور و ارائه دکتر سید محمدهادی …

استاد علیدوست، عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم در نشستی با اعضای گروه فقه و اصول دانشگاه علوم اسلام رضوی برخی از ابزارهای استنباط در مسائل مستحدثه را تبیین کرد. به گزارش شبکه اجتهاد، استاد ابوالقاسم علیدوست در سخنانی بیان داشت: مکرر از من سوال می‌کنند که آیا مسائل مستحدثه را با همان ابزار گذشته می‌شود بدست آورد یا اینکه …

استاد خارج فقه و اصول حوزه علمیه قم با بیان اینکه روش‌شناسی اجتهاد امروزه به سمت خوبی پیش نمی‌رود و گفتمان و تخصص لازم دارد، اظهار کرد: گاهی فصلنامه‌ها و کتاب‌ها، مطالبی به نام روش‌شناسی مطرح می‌کنند که درست نیست. متاسفانه در حوزه‌های علمیه، روش‌شناسی، کارتن‌خواب است و ردیف بودجه ندارد؛ روش‌شناسی باید حداقل در زندگی علمی ما از کارتن‌خوابی …

استاد مبلغی نوسازی بیانی و ادبیاتی فتوا را مهم دانست و گفت: امروزه واژه‌های فتوا قدیمی شده‌اند و نسل جدید با آن ارتباط برقرار نمی‌کنند. از طرفی بازسازی محتوایی هم بسیار مهم است به طوریکه اجراپذیر باشد و قابل عمل کردن باشد. کلی گویی و ابهام در فتوا فسادزاست و سلیقه وارد آن می‌شود. به گزارش شبکه اجتهاد، نشست هفتگی …

نظریه موافقت معنایی در واقع یک صورت بندی زبان شناختی و معنا شناختی با یک نگاه بین رشته‌ای است؛ این نظریه کمک می‌کند که ما جاهایی که مشکل با روایات داریم، روایت را تبیین کنیم و به نوعی از روحیه اخباری گری فاصله می‌گیریم. به گزارش شبکه اجتهاد، مراسم رونمایی از کتاب «موافقت معنایی» اثر حجت‌الاسلام دکتر علیرضا قائمی‌نیا از …

رویکرد گزینش روایات در بخاری، رجالی و براساس اسناد بوده، حال آنکه برای کلینی، موازین مضمونی از اهمیت بیشتری برخوردار بوده است. بخاری در بسیاری موارد، روایات را به‌جهت ضعف سندی کنار می‌گذاشت. حال آنکه کلینی به جهت‌گیری و استحکام متن توجه داشته و درواقع، در نگاه کلینی متن بر سند اولویت داشته است. به گزارش خبرنگار اجتهاد، دومین جلسه …

رئیس سابق دانشکده الهیات دانشگاه تهران گفت: هر جامع‌نگار معیار‌های خاص علمی خود را دارد؛ ما در جوامع شیعی، شفافیت در معیار را می‌بینیم؛ اما در کتب اهل تسنن در این زمینه با کوهی مشکلات مواجه هستیم. از دو کتاب صحیح بخاری و صحیح مسلم مهم‌تر که نداریم، در حالی بعد از گذشت این همه سال معیار‌های آن دو هنوز …

در ادامه سلسسله نشست علمی مدرسه فقهی امام محمدباقر (علیه‌السلام) قم، نشست «انواع سیاق و حدود حجیت آن» با ارائه حجت‌الاسلام حسن رضایی صرمی با حضور اساتید، فضلا و طلاب این مدرسه برگزار شد. آنچه می‌خوانید گزارشی از این نشست است. شبکه اجتهاد: یکی از مشکلاتی که در رابطه با سیاق داشتیم این بود که تعریف خاصی برای آن در …

استاد طالقانی با بیان اینکه قاعده لطف از نگاه شیخ طوسی در چهار مسأله اصولی شروط حسن امر، واجب تخییری، قیاس و اجماع لطف اثرگذار است، بیان داشت: مهمترین جایی که شیخ طوسی از قاعدۀ لطف استفاده کرده است در بحث اجماع می‌باشد که ایشان از قاعدۀ لطف برای اثبات حجت اجماع استفاده می‌کند که ظاهراً بعدا نیز همه با …

حجت‌الاسلام سیدمحمود طیب‌حسینی، دانشیار پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، گفت: روایاتی داریم که از نظر سندی ضعیف و از نظر  معنا هم معنای تعجب‌برانگیزی دارد و اینها را باید بازتحلیل کنیم؛ مثلاً در تفسیر عیاشی روایتی نقل است: «لو قری القرآن کما انزل …؛ اگر قرآن را همانطور که نازل شده بود قرائت می‌کردید، ما اهل بیت(ع) را با اسممان در …

شبکه اجتهاد: «الروضه البهیه» یا همان «شرح لمعه» یکی از متون درسی در نظام آموزشی حوزه‌های علمیه برای آموزش روش استدلال و استنباط است. در این نوشتار گفته شده است که شرح لمعه نه‌تنها کتاب استدلالی نیست بلکه نیمه‌استدلالی هم نمی‌باشد. انگیزۀ خود شهیدین نیز از نوشتن این آثار، اثر نیمه‌استدلالی نبوده است. نیمه‌‌‌استدلالی نبودن شرح لمعه را با مقایسۀ …

احمدالنعیم در نشست «فقه و مصلحت» ضمن اشاره به اینکه مطالبی که در فقه وجود دارد الهی نیست بلکه فهم انسان از مسائل الهی است تصریح کرد: حاصل آن هم احکامی است که من بسیاری از آنها را رد می‌کنم. علیدوست در پاسخ به اظهارات احمدالنعیم اظهار کرد: اینکه بگوییم برخی مطالب فقه‌ فهم بشری است یا در فقه، فهم …

محقق، مؤلف و استاد سطوح عالی حوزه علمیه قم، نقادی و پرسشگری و پیش مطالعه از سوی طلاب، شیوه تدریس اساتید، تقویت روابط اساتید با طلاب را از جمله موانع و کاستی‌های رسیدن دروس خارج به وضعیت مطلوب دانست و گفت: تأثیر عنصر زمان و مکان در امر اجتهاد قابل انکار نیست، اما تأثیر زمان و مکان را به علم …

استاد درس خارج فقه و اصول حوزه علمیه قم اظهار کرد: دانش فقه پذیرای ترمیم، تکمیل و توسیع از سوی صاحبان تخصص و تمحض است و در آن ظرفیت‌های پنهانی وجود دارد که کشف و بهره وری از آن با انضباط فقه جواهری، دانش فقه را پاسخگوی مسائل نوپیدا‌ می‌کند. به گزارش شبکه اجتهاد، استاد ابوالقاسم علیدوست، عضو جامعه مدرسین …

تعابیری که در این اجازات هست جایگاه والای ایشان را نشان می‌دهد و معلوم می‌شود که این اجازه‌ها از سطح بالایی برخوردار است. مثلاً آیت‌الله شیخ عبدالکریم حائری بر خلاف شیوه معمول خود در تأیید اجازات که عمدتاً تنها به یک جمله اکتفا می‌کردند درباره ایشان به تفصیل بیشتری اجازه را صادر کرده‌اند که همین نشان‌دهنده ارزش خاص این اجازه …

استاد درس خارج فقه و اصول حوزه علمیه قم بر ضرورت ساماندهی دروس خارج تاکید کرده و‌ می‌گوید: برخی دروس در حدّ دو تا سه شاگرد و برخی با حضور صدها شاگرد برگزار‌ می‌شود که بعضا آسیب‌هایی از جمله نداشتن ارتباط کافی بین استاد و شاگرد و حضور برخی در جلسات درس خارج به عنوان مستمع آزاد و با سنین …

به‌رغم اینکه گرایش تفسیری علامه، «گرایش فقهی» نبوده ولی در بسیاری از آیات الأحکام، به‌خوبی یک تفسیر فقهی، به بررسی آن آیات پرداخته و از همین جهت است که رویکرد فقهی در المیزان، جای مناسبی برای تحقیق و پژوهش دارد. به گزارش شبکه اجتهاد، در چند دهه اخیر، دیدگاه‌های علامه طباطبایی به‌عنوان یکی از اندیشمندان معاصر در عرصه‌های مختلف دانش‌های …

حجت‌الاسلام مرتضی نوروزی در دوره تقریرنویسی درس خارج طی نشست علمی، مکاتب اصولی را معرفی و به تشریح پرداخت و با بیان اینکه مکتب اصولی مجموعه‌ای نظام واره است که جریان‌اند‌یشه ورزی اصولی را در جهت تعقیب هدف و رسالت دانش اصول افزایش می‌دهد، گفت: این مجموعه از سه رکن مبانی زیربنایی، سازو کارهای‌اند‌یشه سازی و‌اند‌یشه‌ها‌ی روبنایی تشکیل می‌شود. به …

اختصاصی شبکه اجتهاد: یکی از مسائل اصولی که در میان علمای اصول اهل سنت و متقدمین از علمای شیعه همواره مورد بحث بوده است، مسئله قطعی و یا ظنی بودن عمومات قرآن است. از منظر مشهور علمای شیعه، ظنی بودن عمومات قرآن امری قطعی است. فقط عده‌ای در میان متقدمین از جمله شیخ مفید، سید مرتضی، شیخ طوسی و برخی …

حجت‌الاسلام والمسلمین مهدی زمانی‌فرد در نشست علمی از دوره تقریرنویسی درس خارج، روش حل مسئله اصولی را مورد بررسی و تبیین قرار داد و در مقدمه بحث خود به روش تشخیص مسئله از اصولی، فقهی و قاعده فقهی پرداخت. به گزارش شبکه اجتهاد، استاد خارج فقه و اصول حوزه علمیه مشهد در این نشست گفت: از دیدگاه مشهور «از جمله …

کرسی نقد کتاب «تضعیف راویان؛ بازخوانی مبانی و معیارهای عالمان رجالی در پنج قرن نخست هجری» امروز برگزار شد و ارائه‌دهنده بر این نکته تاکید کرد که وثاقت با همه نوع انحراف مذهبی مگر غلو قابل جمع است، البته نه اینکه غالی نمی‌تواند ثقه باشد، بلکه احتیاط شدید ائمه(ع) و باور درون مذهبی ما بر عدم نقل از آنهاست؛ همچنین …

تلقی ما این است که همیشه بین فقه موجود و فقه مطلوب فاصله قابل توجهی است و قلمرو فقه صرفا آن ابوابی نیست که تاکنون بحث شده، قلمرو فقه، مجموعه قلمرو شریعت است و ماموریت فقها کشف مجموعه شریعت است، نه فقط آن بخشی از شریعت که قبلا هم کشف شده و فقهای قبلی به آن توجه کرده‌اند؛ لذا همه …

قرآن کریم در تمامی خطاب‌های خود از جمله آیات الاحکام، عقل و فطرت انسان‌ها را مورد خطاب قرار داده و به تعبیر دیگر موضوع فقه قرآنی خود انسان است نه فرهنک و مردمان یک زمان و منطقه خاص، احکام قرآنی برای تأمین نیازهای همیشگی وهمگون بشریت آمده و حتی در آیاتی که سبب نزول داشته مانند آیات تحریم، ظهار یا …

شبکه اجتهاد: یکی از تفاوت‌های منهجی علمای امامیه و اهل سنت در مباحث حدیثی، بحث تقیه است. اهل سنت در مواجهه با روایات، به هیچ وجه تقیه را نپذیرفته‌اند، از این رو در طرح روایات دست بازتری دارند. در نگاه اهل سنت، هر روایتی که نتوان به رسول خدا (ص) نسبت داد(۱) روایت جعلی است؛ اما نگاه علمای امامیه در …

یکی از قواعد مهم در علم اصول که مرتبط با حکمت است، تبعیت احکام از مصالح و مفاسد است. دلیل قول به تبعیت احکام از مصالح و مفاسد این است که خداوند حکیم است و کار لغو انجام نمی‌دهد و تمام افعال او مبتنی بر اهداف و اغراضی است. البته مسائل دیگری نیز مبتنی بر قاعده‌ی تبعیت می‌باشد که نشانگر …

یکصدمین شماره از فصلنامه علمی پژوهشی علوم حدیث، (ویژه تابستان ۱۴۰۰) با ۱۱ مقاله حدیثی، به صاحب امتیازی دانشکده علوم حدیث و مدیر مسئولی آیت‌الله محمدی ری شهری به زیور طبع آراسته شد. به گزارش خبرنگار اجتهاد، شماره جدید فصلنامه علمی پژوهشی «علوم حدیث» به صاحب امتیازی دانشکده علوم حدیث و مدیر مسئولی محمد محمدی ری‌شهری، سردبیری رضا برنجکار و …

اختصاصی شبکه اجتهاد: بهمن دهستانی؛ پژوهشگر فقه مقارن/ هفته وحدت اسلامی و ایام میلاد رسول اعظم اسلام(ص) از فرصت‌های مناسب برای گفتگو و بررسی مسائل و مصائب امت اسلامی در جهت کمک به حل و فصل مناقشات گوناگونی است که سال‌ها است جوامع اسلامی را به خود مشغول داشته است. در حالی که رأفت و مهربانی و صبر و مدارا …

اختصاصی شبکه اجتهاد: در میان کتب فقهی امامیه، در باب سلطنتِ انسان بر اموال خودش، به مقوله «الناس مسلطون علی اموالهم» زیاد استناد می‌شود و بدون بررسی، آن را به پیامبر (ص) نسبت می‌دهند. این حدیث به‌لحاظ سندی ضعیف شمرده می‌شود و همگان نیز به آن اقرار دارند؛ اما برخی معتقدند که عمل اصحاب و فقهای شیعه، ضعف سندی آن …