همه مطالب

اختصاصی شبکه اجتهاد: نظریه انسداد باب علم و علمی، از دیرباز مورد توجه اصولیان بوده است. بزرگانی همچون میرزای قمی و از میان متأخرین، آیات سید محمد روحانی و شبیری زنجانی را می‌توان از پیروان مشهور این نظریه برشمرد. بسیاری از قائلین به این نظریه البته از آنجا که جو غالب محافل فقهی و اصولی برخلاف آن است، از ابراز آن استنکاف می‌کنند. باری، با تشکیل حکومت اسلامی و کاربردی شدن هرچه بیشتر دانش‌های فقه و اصول‌فقه، به نظر می‌رسد هر روز طرفداران این نظریه افزون گردند.

در سال‌های اخیر، برای رای و حضور مردم، عنوان حق الناس بودن، مطرح شد؛ برای من، جالب است که واژه حق الناس، مقداری با واژگان دیگری که قبلا در این حوزه، مطرح می‌شد، متفاوت است. جالب‌تر این که علیرغم پی‌گیری‌های زیادی که کردم، تا ببینم نظریه‌پردازان و تئوری‌پردازانی که درباره واژگان قبلی، بحث‌هایی را مطرح می‌کردند، نسبت به این واژه چه کار کرده‌اند؟

اختصاصی شبکه اجتهاد: اصول‌فقه‌مقارن مانند فقه‌مقارن دارای تألیفات فراوانی نیست و به‌سختی می‌توان در کتابخانه‌ها کتابی را در این زمینه یافت کرد. در بین متقدمین اهل‌سنت و شیعه به‌هیچ‌وجه رویکرد مقارنه‌ای وجود نداشته و تنها در میان علمای قرن اخیر آن‌ها، بعضاً این رویکرد دیده می‌شود. همچنین در میان متأخرین نیز برخی اگرچه کتابی تحت عنوان «اصول‌فقه‌مقارن» تألیف کرده‌اند،

شبکه اجتهاد: نمی‌دانم چون منی چگونه می‌توان درباره چون اویی قلم به‌دست شود؛ ولی شاید آشنایی، ارتباط و ارادت بیش از سه دهه به این شخصیت ممتاز و حکیم موجب چنین جراتی باشد، آن‌هم برای ابراز ارادت.

پشت بسیاری از ازدواج‌های بچه‌ها، فقر، نابرابری، عدم تحصیل، حاکمیت ایدئولوژی مردسالار و استیلای مردانه وجود دارد که معتقد است بچه‌ها باید توسط همسر یا پدر حمایت شوند. این خانواده‌ها ترجیح می‌دهند از ترس تجاوز جنسی یا حاملگی خارج از ازدواج، زودتر دختر خود را به اصطلاح از خانه بیرون کنند.

از زمانی که کتاب‌های موریس مترلینک ـ فیلسوف و نمایشنامه‌نویس شهیر بلژیکی ـ را از کتابفروشی‌های اطراف حرم حضرت معصومه(س) می‌خرید، تا واپسین لحظات زندگی‌اش که دغدغه شرک‌آمیز بودن علوم انسانی را داشت، شش دهه طول کشیده بود.

محسن اسماعیلی می‌گوید: در تفکر امام موسی صدر کرامت ذاتی انسان و حرمت او جایگاه والایی دارد و تنها راه دعوت به دین نیز حفظ همین کرامت ذاتی است؛ برای همین اندیشه‌های امام صدر جذابیت بالایی دارد.

آیت‌الله سبحانی اظهار داشت: در قرن گذشته پنج شخصیت حافظ تشیع بودند، علامه کاشف الغطا در عراق، سید محسن جبل عاملی و شرف‌الدین جبل عاملی در لبنان و آقابزرگ تهرانی و آیت‌الله امینی.

امروزه شاهدیم، شهر به عنوان یک پدیده پویا اثرات انکارناپذیری بر زندگی مردمان خود گذاشته است. از آنجا که ساخت شهرها مبتنی بر اندیشه‌ای بنیادین رقم می‌خورد و خود بستری برای انتقال این اندیشه به ساکنانش می‌گردد، ضروری است نظام شهرسازی مبتنی بر آموزه‌های اسلامی بیش از پیش مورد توجه قرار گرفته و این مهم جز با هم‌اندیشی متخصصان علوم اسلامی و شهرسازی تحقق نمی‌یابد.

موسوعه کلامی علامه محمدحسین کاشف الغطا در ۱۳ جلد و مأخذشناسی جامع فقه اسلامی از سوی مرکز احیای آثار اسلامی دفتر تبلیغات اسلامی منتشر و توسط آیت‌الله صافی گلپایگانی رونمایی شد.

اختصاصی شبکه اجتهاد: دکتر مجید شایگان‌فر، استاد حقوق دانشگاه آزاد مشهد و متخصص حقوق جزا و جرم‌شناسی است. با او که سالیانی است، مبحث بزهکاری اطفال را در دانشگاه تدریس می‌کند، تعزیر کودکان نابالغ از منظر فقه و حقوق را به بحث گذاشتیم. به باور وی، عناوینی مثل رشد در حقوق مدنی مبهم است و باید در مورداجرای حدود و تعزیرات بر کودکان دقت کرد تا بزهکار تربیت نکرده باشیم.

اختصاصی شبکه اجتهاد: در رابطه با دو عنوان بلوغ و رشد مباحث بسیاری مطرح است که در اینجا مجال پرداختن به آن‌ها نیست، امّا دو نکته ارتباط مستقیم با موضوع این بحث دارد: نخست اینکه بلوغ چیست و آیا مقصود از آن خصوص رسیدن به مرحله خاصی از رشد جنسی است یا ملاک و معیار دیگری وجود دارد؟ دوم اینکه چه آثاری بر آن مترتب گردیده است؟

استادیار گروه حقوق بشر پردیس فارابی دانشگاه تهران با بیان این که اصطلاح مقاصد شریعت در فقه ما بکار نرفته است، خاطرنشان کرد: اگرچه اسم این مطلب در فقه ما نیامده است، لکن رسمش در کلام فقها دیده می‌شود و در موارد متعددی به محتوای مقاصد شریعت استناد کرده‌اند. اصل کرامت انسانی، یکی از مقاصد شریعت بوده و به صورت مشخص جزء اصول راهنما است که در بحث حقوق بشر به ما کمک بسیاری می‌کند.

چندی پیش نشستی با عنوان «اسم‌گرایی، کارکردگرایی و هویت‌گرایی در فقه هنر» با سخنرانی حجت‌الاسلام والمسلمین ابوالقاسم علیدوست در پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی قم برگزار شد. علیدوست در این نشست که در واقع پیش‌نشست دومین همایش ملی فقه هنر است، ایده خودش را در باب چارچوب استنباط احکام در فقه هنر ارائه کرد.

پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی نشستی را با موضوع نسبت پژوهش و امر سیاسی چندی قبل برگزار کرد. در این نشست حجت‌الاسلام داود مهدوی‌زادگان عضو هیات علمی این پژوهشگاه با موضوع «بازتاب فقه‌پژوهی در سیاست» به ارائه سخن پرداخت.

اگر بپرسیم وضعیت حوزه‌ها طوری هست که به مسائل ولایت امر آن‌طور که حقش است می‌رسند، باید گفت خیر. متأسفانه این قصوری است که در حوزه علمیه وجود دارد.

با توجه به تحولات روزافزون صنعت بانکداری و استفاده گسترده از فناوری‌های نوین، لازم است تحقیقات مالی اسلامی به تحلیل ابزارها و شیوه‌های جدید مبادلات بپردازد.

مقاله سیاستی «بررسی ابعاد فقهی سپرده‌پذیری سرمایه‌گذاری مدت‌دار بانکی» توسط پژوهشکده پولی و بانکی بانک مرکزی منتشر شد و در اختیار علاقه مندان قرار گرفت.

شبکه اجتهاد: تحقیقات انجام شده در حوزه مهم و جدید «بانکداری مرکزی اسلامی» معدود و پراکنده هستند. در واقع، پژوهش‌های بسیار کمی مشاهده می‌شود که در آن به صورت متمرکز، ابعاد فعالیت بانک مرکزی و رابطه این بانک با دولت، بانک‌ها و عموم مردم از منظر اسلامی مورد تحلیل قرار گرفته باشد. این در حالی است که بدون شک اثرگذاری فعالیت‌های بانک مرکزی در زندگی عموم مردم، بسیار بیشتر از یک بانک تجاری است و به همین دلیل، اسلامی بودن فعالیت‌های این بانک (و به ویژه در زمینه ابزارهای مورد استفاده) از اهمیت بیشتری برخوردار است.

حجت‌الاسلام مبلغی با تاکید بر اینکه اگر فقه شبکه‌ای نباشد از پس این جامعه بر نمی‌آید، به تبیین مقصود از غنی‌سازی روش استنباط پرداخت و گفت: متاسفانه در حوزه روش استنباط فقهی هنوز تعریف مشخصی وجود ندارد.

یکی از موضوعات مهم فقهی که پژوهش اجتهادی درباره آن ارزشمند است؛ انسان سیاسی است. این پژوهش، انسان سیاسی را از سه جهت مورد مطالعه قرار می‌دهد: انسان سیاسی به عنوان موضوع خطابات شرعی، انسان سیاسی به عنوان مفسر خطابات شرعی، انسان سیاسی در مفاد خطابات شرعی.

رئیس مؤسسه بهداشت معنوی می‌گوید: فقه معنویت یا فقه القلوب از مهمترین عرصه‌هایی است که نتایج آن می‌تواند علوم انسانی را تحت تأثیر قرار دهد. بسیاری از مباحث هنجاری در علوم انسانی به معنویت گره خورده و فقه معنویت می‌تواند از رهگذر حل مسائل معنوی، بر این علوم اثر بگذارد.

آیت‌الله اعرافی با بیان اینکه نباید نام سطح چهار را اجتهاد بگذاریم، بلکه آن یک سطح کارشناسی ممتاز و خوب است عنوان کرد: دوره‌ای ویژه برای فارغ‌التحصیلان سطح چهار باید ایجاد شود تا آن مسیر اجتهاد را باز کند.

صدور فتوای حرمت تبریک سال نو میلادی به مسیحیان از سوی برخی مفتیان مصری سبب شد تا الازهر اعلام کند که از نظر شرع تبریک میلاد مسیح(ع) و سال نو به مسیحیان جایز است.

شبکه اجتهاد: آیت‌الله علیرضا اعرافی رئیس جامعه المصطفی العالمیه و مدیر حوزه‌های علمیه کشور با حضور در موزه «فقه و زندگی» قم از بخش‌های مختلف آن بازدی به‌عمل آورد.

با حضور جمعی از اساتید و پژوهشگران حوزه و دانشگاه نشست علمی «بررسی فقهی معاملات سهام در بورس اوراق بهادار» با سخنرانی رئیس کارگروه تخصصی فقهی بازار سرمایه و عضو هیئت علمی دانشگاه مفید در موسسه فقهی امام محمد باقر(ع) قم برگزار شد.

یک پژوهشگر حوزوی در جشنواره علامه حلی به تشریح مباحثی پیرامون اختلاف فقه در امور فروعات فقهی پرداخت.

آیت‌الله مکارم شیرازی از مراجع تقلید شیعه با اشاره به گردش پول مردم در بانکها گفت که بر این اساس غذای بدون شبهه هیچ جا پیدا نمی‌شود.

شبکه اجتهاد: مراسم ولادت امام حسن عسکری(ع) با حضور علما و مراجع تقلید در مسجد امام حسن عسکری(ع) قم برگزار شد.

دربارۀ «وحدت با اهل‌سنت»، رویکردهای مختلفی ذکر شده است و هر یک از تحلیل‌گران نظر به برداشت‌های خود، به این موضوع پرداخته‌اند.