یادداشت فقهی و اصولی

شبکه اجتهاد: «تاریخ معلم انسان‌ها است». این جمله کوتاه و آزموده شده‌ای است که امام خمینی (ره) بر اساس قرآن، احادیث و تجربه بشری به یادگار نهاده است. یکی از دوران‌های مهم تاریخی که باید بسیار مورد مطالعه و عبرت آموزی واقع شود، جریان مشروطیت است؛ انقلاب بزرگی که به ثمر هم رسید، اما با دسیسه‌های دشمنان و اختلاف و ساده‌لوحی دوستان به شکست انجامید و بلکه به ضد خود تبدیل شد. عبرت آموزی از تاریخ مشروطیت امام خمینی که بارها به عبرت آموزی از تاریخ مشروطیت و بوی‍‍‍ژه سرنوشت شیخ فضل‌الله نوری، تاکید کرده است، در یک نمونه فرموده …

اختصاصی شبکه اجتهاد: مطابق بند ۹ اصل ۱۱۰ قانون اساسی، یکی از وظایف و اختیارات رهبر «امضای حکم ریاست جمهوری پس از انتخاب مردم» است. به لحاظ حقوقی، تنفیذی دانستن یا ندانستن امضای رهبری، منوط به این است که امضای رهبری را یک الزام حقوقی و جزء وظایف او بدانیم یا آنکه در ردیف اختیارات وی به شمار آوریم. در صورتی که امضا از اختیارات رهبر شمرده شود، وی می‌‏تواند از امضای حکم ریاست جمهوری پس از مراحل قانونی یعنی پس از رأی مردم و تأیید انتخابات توسط شورای نگهبان خودداری نماید. مفهوم تنفیذ تنفیذ در فقه و حقوق به …

در حال حاضر معاملات اموال غیرمنقول به دو صورت سند عادی و سند رسمی صورت می‌گیرد. صحت معاملات عادی منشا مشکلات متعددی شده است. نوشتار پیش رو، در صدد اثبات شرعی این مطلب است که در معاملات اموال غیر منقول پرارزش، در صورت وجود طریق اطمینان آور، در فرض اختلال نظام، رجوع به امارات ظنیه جایز نیست و سلوک طریق اطمینان آور وجوب دارد و از طرفی چنین معامله‌ای صحیح نیست. در این مقاله با فرض وجود و دسترسی به سامانه‌ای که برای خریدار، علم یا اطمینان به مالکیت فروشنده ایجاد می‌کند، اثبات می‌شود امارات ظنی مالکیتِ فروشنده‌‌‌ی اموالِ ارزشمند، …

شبکه اجتهاد: یکی از محترمین متن پرسش و پاسخی را برای این جانب فرستاده‌اند و در خواست کرده‌اند که اگر نقدی بر پاسخ وارد است، آن را بیان کنم. پرسش و پاسخ این است: س) آیا سگ در قرآن نجس است؟ ج) بسیاری از مسلمانان عقیده دارند که سگ نجس است؛ این باور نه تنها پایه قرآنی ندارد، بلکه در تضاد با قرآن است؛ در هیچ جای قرآن چنین چیزی نیست که سگ نجس باشد. برعکس در داستان اصحاب کهف خداوند درباره آن‌ها می‌فرماید:” إِنَّهُمْ فِتْیَهٌ آمَنُوا بِرَبِّهِمْ وَزِدْنَاهُمْ هُدًی” سپس خداوند آن قدر به سگ آن‌ها ارز ش می‌دهد …

اختصاصی شبکه اجتهاد: در هر قضیه سه طرف داریم: موضوع، محمول، نسبت قضیه. برای حل مساله فقهی چند گام و مرحله را باید طی کنیم. گام اول: موضوع شناسی گام اول برای حل مساله فقهی این است که ما موضوع را تشخیص دهیم. موضوعات دو گونه هستند یا موضوعات مستنبطه هستند و یا صرفه. موضوعات مستنبطه یعنی شارع آن‌ها را اختراع کرده است و باید به ادله شرعی مراجعه کنیم. اما موضوعات صرفه یعنی آن موضوعات مخترع شارع نیست و باید در آن به عرف رجوع کرد مانند اینکه خون چیست و یا اینکه بیع چیست. اگر موضوع عرفی و …

اختصاصی شبکه اجتهاد: بازی شهروند و مافیا، از بازی‌های جذاب گروهی است که در کشور ما و سایر کشورها در حال رواج و بومی‌سازی است. عناصر مهمی که در این بازی نقش دارند؛ عده‌ای مافیا هستند که باید هویت خود را مخفی نگه‌دارند و عده‌ای دیگر که شهروند هستند، باید مافیا را شناسایی نموده و از بازی حذف کنند. این معرفی اجمالی بازی است و هر یک از بازی کنان نقشی دارند که بر اساس آن بازی می‌کنند و به شهر خود یا گروه مافیایی خود کمک می‌کنند. این بازی در نگاه اول نمایانگر رواج کذب است و افراد در …

شبکه اجتهاد: برای اینکه یک خبر به مرتبه‌ی تواتر برسد باید به گونه‌ای پی در پی نقل شده باشد. معنای لغوی تواتر همین است؛ به این صورت که فلان راوی از راوی دیگر، تبعیت کند و عین همان خبری را که راوی اول نقل کرده منتقل کند. برای تحقق چنین حالتی باید سندها و مصادر روایت، متعدد باشد؛ لذا اگر روایتی، تنها یک سند داشت ولی به دلیل وجود قرائن خاصی، علم به صدور آن پیدا کردیم – مانند روایت «العمری» در باب حجیت خبر واحد که شهید سید محمد باقر صدر، نسبت به صدور آن، اطمینان دارد – این …

شبکه اجتهاد: علامه امینی برای اثبات صدور حدیث غدیر از چهار روش بهره جسته است که عبارتند از: ۱. اثبات وجود تواتر در نقل حدیث غدیر؛ ۲. احتجاج به حدیث غدیر از سوی اهل‌بیت(ع) و شماری از افراد در تاریخ؛ ۳. نزول شماری از آیات شاهدی بر صحت صدور حدیث غدیر؛ ۴. معرفی روز غدیر به عنوان روز عید مسلمانان. ۱. اثبات وجود تواتر در نقل حدیث غدیر علامه امینی برای اثبات وجود تواتر در نقل حدیث غدیر از دو روش بهره جسته است که عبارتند از: ۱. بررسی ناقلان حدیث غدیر در سده‌های مختلف؛ ۲. معرفی پدید آورندگان آثار …

اختصاصی شبکه اجتهاد: چندی پیش نسخه‌­ای از میراث موجود در یمن، توجه نگارنده را به خود جلب نمود. این نسخه دربردارندۀ حکمت­‌های زیبایی از امیرالمؤمنین علی (علیه الصلاه و السلام) بود؛ گویی بخش تازه‌­ای از حکمت‌­های نهج البلاغه یافت شده است.[۱] با دیدن این اثر ارزشمند، به تصحیح و تحقیق این اثر منحصر به فرد پرداخته شد و به یاری خداوند متعال پس از مدتی، این تحقیق به بار نشست و برای نخستین بار در ماه­‌های اخیر، به زیور طبع آراسته شد. هم­زمان با فرا رسیدن فرخنده‌­روزِ عید غدیر خم، شایسته است به معرفی این نسخه و تحقیقِ آن بپردازیم. …

شبکه اجتهاد: تا کنون شاهد خوانش‌های گوناگونی از غدیر بوده‌ایم: خوانش تاریخی، خوانش کلامی، خوانش ادبی و خوانش فقهی و مناسکی؛ خوانش تاریخی: که رایجترین خوانش از غدیر است و هدف آن کند و کاو در باره هر چیزی است که برای به دست دادن یک روایت قابل اعتماد از این رویداد به کار آید. پژوهش در باره مکان دقیق این رویداد، زمان دقیق آن، افراد حاضر در آن، متن کامل سخنان پیامبر، تعداد افراد حاضر، مقدمات وقوع رویداد از جمله محورهای این خوانش از غدیر است. منابع کهن و جدید تاریخی از جمله منابعی هستند که متون مربوط به …

شبکه اجتهاد: گرچه مدت حکمرانی امیرالمومنین علی(ع) کوتاه بود ولی حامل هزاران پیام خُرد و کلان است. فهم و درک این پیام‌ها، برای پیروان راستین آن حضرت که خواهان برپایی حکمرانی علوی هستند، بسیار لازم و ضروری است؛ اما شرط لازم برای فهم درست و جامع این پیام‌های نورانی آن است که سخنان آن حضرت را منسلخ از متن و شرایط زمانه نگاه نکنیم. مطالعه انتزاعی و غیرانضمامی این سخنان زمینه استفاده ابزاری از آنها را فراهم می‌آورد. ۱- آغازین جمله در دومین سوره قرآن کریم آن است که کتاب وحی از برای متقین و پرهیزکاران است: «ذلِکَ الْکِتابُ لا …

شبکه اجتهاد: این روزها وقایعی در افغانستان می‌گذرد که کم و بیش همگان نسبت به آن با خبرند و نمی‌توان نسبت به آن بی‌تفاوت بود. از این رو لازم است توجه کنشگران به این وقایع به نکاتی جلب گردد: ۱- ملت افغانستان ملتی رشید، توانا و مقاومی است که اگر دسیسه‌های کفر و الحاد از خارج افغانستان و عوامل آنها در داخل نباشد، می‌تواند به خوبی خود را اداره کند و کشوری آباد و آزاد را در معرض دید جهانیان قرار دهد. به همین دلیل هر نوع دخالت ناخواسته از هر کشور بیگانه‌ای در این کشورِ مظلوم ولی توانمند، محکوم …

شبکه اجتهاد: یکی از آسیب‌های سازمان‌ها، بانک‌ها و بخش‌های مختلف انقلاب اسلامی، در نظر نگرفتن حکمرانی در تدوین قانون و اسناد است، به گونه‌ای که با گذشت چهار دهه از انقلاب اسلامی هنوز نقص نبود حکمرانی آشکارا خود را نشان می‌دهد و راهکار چیرگی لحاظ حکمرانی اسلامی در دولت است. حکمرانی اسلامی فرایند راهبردی در سیاست‌گذاری، تقنین و سازمان‌سازی بر اساس مبانی اعتقادی احکامی و اخلاقی در مسیر اهداف کلی دین و حاکمیت است و در صورتی محقق می‌شود که دولت اسلامی در سیاست‌گذاری، تقنین و سازمان‌سازی بر اساس مبانی اعتقادی احکامی و اخلاقی در مسیر اهداف حاکمیت و مقاصد …

شبکه اجتهاد: در جوابیه آقای دکتر سروش از صدیق ارجمند آیت‌الله آقای علیدوست، چند مطلب مهم در زمینه ارتداد، جهاد ابتدایی و نیز قضاوت‏‌های غیرصحیح در زمینه علم فقه وجود دارد که در این زمینه نکاتی را به اجمال تقدیم اهل نظر می‌نمایم. الف) نکاتی در مورد علم فقه ایشان درباره‌‌ی علم فقه ۱۰ مطلب آورده‌اند که در ادامه نکاتی در این زمینه متذکر می‌شوم. ۱- مع‌الفارق بودن قیاس فقه با علوم بشری این‌که «علم فقه» را مانند سایر علوم بشری دانسته‌اند، خطایی آشکار است. زیرا در این علم، فقیه حق ندارد منابع فقه، مانند: قرآن را تفسیر به رأی …

شبکه اجتهاد: هنگامی که از گفتگوی بین مذاهب سخن می‌گوییم خیلی‌ها خود را طرفدار گفتگوی مذهبی معرفی می‌کنند، همان‌گونه که وقتی از وحدت و تقریب مذاهب اسلامی صحبت می‌شود،‌ همین عده خود را طرفدار وحدت اسلامی معرفی می‌کنند؛ اما گفتگو با جهت‌گیری تقریب مذاهب اسلامی از جهات متعددی با گفتگوهای فرقه‌ای در دنیای اسلام متمایز است که موارد زیر را می‌توان برشمرد: ۱- گفتگو در تقریب مذاهب اسلامی از اشتراکات اسلامی و اتفاق نظر مسلمانان آغاز می‌شود و ابتدا اتصال و برادری اسلامی را میان مسلمانان احیا نموده و گسترش می‌دهد‌. این موضوع یکی از محورهای اصلی تمایز گفتگوهای تقریبی …

شبکه اجتهاد: آیا ما در فقه اسلامى عملى به‌عنوان جرم سیاسى داریم یا خیر؟ سؤالى است که باید به آن پاسخ داد. در حقوق اسلام شاید نتوان این عنوان خاص (جرم سیاسى) را پیدا کرد، کما اینکه در حقوق موضوعه هم این عنوان خاص در زمان‌هاى گذشته مطرح نبوده است، ولى مصداق آن مطرح بوده است. فقهاى شیعه، بغى را در «کتاب الجهاد» مورد بحث و بررسى قرار داده‌‏اند هر چند بعضى از فقها در یک کتاب مستقل در کنار مسائل مربوط به حدود و قصاص و دیات مسأله مزبور را مطرح کرده‌‏اند. محقق حلى در عبارتى کوتاه بغى را …

شبکه اجتهاد: دولت سیزدهم اولین دولت در قرن جدید و گام دوم انقلاب است. به خواست خدای متعال تشکیل این دولت گام مهمی برای رسیدن به مرحله دولت‌سازی اسلامی در فرایند تمدن بزرگ اسلامی خواهد بود. بر خود لازم دیدم با توجه به شرایط اقتصادی موجود مطالبی را برای جهت‌گیری صحیح اقتصادی به عرض حضرتعالی برسانم: ۱- الگوی نظام جمهوری اسلامی ایران براساس تصریحات و تاکیدات امامین انقلاب، الگوی مردم‌سالاری دینی در عرض الگوی سرمایه‌سالاری و دولت‌سالاری است. ذیل این نظریه در عرصه اقتصادی، الگوی مردم‌سالاری اقتصادی دینی قرار دارد که در عرض الگوی سرمایه‌سالاری نظام اقتصادی و دولت‌سالاری اقتصادی …

شبکه اجتهاد: نگاشته ذیل درصدد نتیجه‌گیری در موضوع مد نظر نیست، بلکه نکاتی است که به باور نگارنده هرکس در این زمینه بخواهد استنباطی داشته باشد لاجرم باید به این نکات توجه بنماید: نکته اول: تصویر صورت مسأله است، این مساله در چند فرض‌ می‌تواند مطرح بشود: – جایی که حکم خدا و رضایت مردم یکی است، در اینجا، بحث خاصی مطرح نیست. – جایی که حکم صریح نداریم و از عمومات نیز حکم خاصی برای آن مساله به دست نیامده است (در صورت امکان چنین فرضی) – جایی که حکم خدا را به شیوه‌های گوناگون می‌توان اجرا کرد و …

اختصاصی شبکه اجتهاد: پس از پخش برنامه سوره با موضوع «دولت اسلامی، گستره وظایف و اختیارات»، با حضور استاد علیدوست، همان‌طور که انتظار می‌رفت، شاهد بازخورد‌های گوناگونی بودیم که از باب فرمایش امیرالمؤمنین علیه‌السلام: «اِضرِبُوا بعضَ الرأیِ ببعضٍ یَتَوَلَّدْ مِنهُ الصَّوابُ» آن‌ها را به فال نیک گرفته و از آن استقبال می‌کنیم. در همین راستا نقدی از جناب حجت‌الاسلام دکتر شاهنوش در سایت «اجتهاد» منتشر شد (اینجا بخوانید)؛ ضمن تشکر از حسن توجه، در نقد فرمایشات ایشان در همان دو محوری که نقد کردند مطالبی بیان می‌گردد: ۱- مراد از مصلحت شرعی پیش از پرداختن به نقد محتوایی کلام ناقد …

اختصاصی شبکه اجتهاد: اگرچه جواز یا عدم جواز مرجعیت زنان بحث تازه‌ای نیست اما هر از گاهی در محافل علمی یا رسانه‌ای پررنگ می‌شود؛ نکته‌ای است که معمولا در این باب زیاد مورد توجه قرار نمی‌گیرد و آن انفکاک رسالت اجتماعی از شأن مرجعیت، و نگاه صرفا تخصص و کارشناسی به آن است. اگر مقام مرجعیت را تنها از باب رجوع مردم به خُبره و متخصّص بدانیم در این صورت می‌توان گفت که بنا بر اصل عقلی، جنسیت در آن مهم نخواهد بود و آنچه موضوعیت دارد تخصّص و تفقّه است، از این رو این درک عقلی برای ما حجت …

شبکه اجتهاد: لفظ فقه چه به معنای عملیات استنباط و اجتهاد و چه به معنای دانش فقه، با شریعت تفاوت دارد؛ فقه داعیه‌دار کشف شریعت است. شریعت، الهی و معصوم است و در آن خطا و اختلاف نیست ولی ممکن است حاصل فقه، خطا داشته باشد زیرا عصمت ندارد. بنابراین فقه، دانشی بشری است، خواه فقه فردی باشد یا تمدنی و تعابیر دیگر. و اما سه تعریف از فقه فردی؛ فقه فردی، فقهی است که مسائل مورد اجتهاد آن موضوعات فردی است؛ مثلا در کتاب البیع شیخ انصاری، برای هر معامله، یک فروشنده، یک خریدار و یک کالا را فرض …

اختصاصی شبکه اجتهاد: تمدن بالاترین سطح پیشرفت و تعالی یک جامعه است، از این‌رو می‌توان رویکرد تمدنی هر دانش را به معنای قرار گرفتن آن دانش در مسیر تحقق تمدن دانست. در نتیجه مقصود از فقه تمدنی صرفاً تأثیر فقه بر تمدن نیست بلکه فقه تمدنی به معنای ایجاد یک تمدن بر محور فقه است. فقه با رویکرد تمدنی، یعنی «مباحث و مسائل فقهی به‌گونه‌ای فهم و تبیین شود که گویی فقیه نه فقط مسئول برآوردن نیازهای مقلدان خود، بلکه همه پیروان مکتب اهل‌بیت (علیهم‌السلام) و بالاتر از آن همه مسلمانان و بلکه همه مردمان و همه حاضران و آیندگان …

شبکه اجتهاد: جناب استاد علیدوست در صحبت اخیر خود در برنامه تلویزیونی سوره چند بار تأکید داشتند که منظورشان از مصلحتی که مبنای حکم است، مصلحت شرعی است. این در حالی است که مصلحت خود مبنای حکم شرعی است. اگر مصلحت مقید به وصف شرعی بودن شود منجر به دور در قانون‌گذاری می‌شود زیرا از طرفی مصلحت مبنای تشریع است و از طرف دیگر اینکه چه مصلحتی مبنای قانون‌گذاری باشد به تشریع یا انتخاب شارع وابسته است. در نتیجه با این بیان نمی‌توان مصلحت را مبنای حکم شرعی دانست بلکه همه چیز وابسته به انتخاب شارع خواهد بود. این نگاه …

شبکه اجتهاد: سنت اجازه یکی از سنت‌های ریشه‌دار و باسابقه در اسلام به‌ویژه در میان شیعیان است. (۱) به‌عنوان نمونه یکی از هشت راهی که محدثین بزرگوار و علمای گران‌قدر برای تحمل حدیث (۲) ذکر کرده‌اند، اجازه است. (۳) متن برخی از اجازات نقل حدیث و روایت از قرن چهارم هجری الآن موجود است. البته در این میان، بسیاری از اجازات نیز از بین رفته است و دست‌کم بین شیعه از سده‌ی دوم هجری اجازه‌ی روایت سابقه دارد. این مسئله نشان‌دهنده‌ی قدمت و اهمیت مسئله‌ی اجازه در فرهنگ اسلامی است. کتاب‌های مستقلی نیز درباره‌ی فوائد، کم‌وکیف و انواع اجازات نوشته …

شبکه اجتهاد: آیت‌الله حاج سیدجواد خامنه‌ای، روحانی زاهد و ساده‌زیست اهل آذربایجان بود که در نهایت بعد از سال‌ها درس و بحث در نجف اشرف راهی مشهد شد و آنجا سکنا گزید. روحانی معروف و زاهدی که هنگام رحلت در مشهد علاقه‌مندان زیادی داشت، امّا تمام دارایی‌اش بعد از ۹۱ سال عمر با عزت و ۵۰ سال فعالیت تبلیغی و دینی و امامت جماعت، یک خانه‌ی محقر در یکی از محلات فقیرنشین مشهد و ۴۵ هزار تومان وجه نقد بود. حاج سیدجواد خامنه‌ای فرزند آیت‌الله سیدحسین خامنه‌ای از روحانیون آزاداندیش و حامی مشروطه‌ی آذربایجان بود. بی‌جهت هم نبود که شیخ …

اختصاصی شبکه اجتهاد: کار «آیت‌الله‌ های خود خوانده» بالا گرفته است. آنها که پیش از این، گاه به شوخی و با طعم لبخند، از خود، با عنوان «آیت‌الله» یاد می‌‌‌کردند و وقتی همان لقب دوست داشتنی را پیش از نامشان می‌‌‌گذاشتی، قدری سرخ و سفید هم می‌‌‌شدند، این بار برای آیت‌الله شدن، سر و صدا می‌‌‌کنند، سیستم طراحی می‌‌‌کنند و استراتژی و نقشه دارند. شاید وقتی حدود دویست سال پیش، شیخ انصاری پس از مواجه شدن با پیشنهاد صاحب جواهر برای مرجعیت پس از خود، شرمگین شد و راهی حرم امیرالمؤمنین گشت و برای بقای عمر صاحب جواهر دعا کرد، …

شبکه اجتهاد: شکی نیست که فهم دقیق برخی از احادیث و گزارش‌های تاریخی در گرو واقعیات موجود در جامعه عصر نزول است. به طور خاص برخی از مسائل معروف و شناخته شده جامعه عربی، موضوع احکام شرعی قرار گرفته‌است و به همین دلیل شناخت دقیق آن برای دستیابی به حکم شرعی یا فهم مسائل تاریخی اهمیت دارد. واحدهای اندازه‌گیری یکی از این مسائل هستند. در گزارش‌های تاریخی و حدیثی متعددی در مقام بیان وظیفه شرعی یا بیان یک واقعه خارجی، از واحدهای اندازه‌گیری معروف و متداول زمان خود استفاده شده است و با توجه به فاصله زمانی بسیار زیادی که …

شبکه اجتهاد: واکنش در برابر جرم به دو صورت «سرکوبگر» و «پیشگیرنده و حمایتی» است. انتخاب واکنش جزایی به صورت کیفر در مرحله قانون‌گذاری باید تابع مبانی، اصول و معیارهایی باشد. البته کیفر، اقدامی قانونی است که بر ارتکاب رفتاری که در قانون جرم‌انگاری شده ‌است، بار می‌گردد. در تاریخ تحولات حقوق کیفری همیشه موضوع کیفرها در محور تحولات قرار داشته است و مکاتب حقوق کیفری رویکردهای مختلفی را درباره آن‌ها ابراز داشته‌اند. در خصوص کیفرگذاری، توجه به تحولات در حوزه کیفر، نظریات، دکترین حقوقی، دستاوردهای مکاتب حقوقی و مهم‌تر از همه مبانی انسان شناختی و اهداف و فلسفه کیفر، …

اختصاصی شبکه اجتهاد: امروزه کتاب‌هایی با نام‌های ائمه (ع) مشهور گشته‌اند که بایستی با ریزبینی به کنکاش در مورد آن‌ها پرداخت تا بتوان سره از ناسره را شناخت. دو کتاب فقه الرضا و طب الرضا از امام رضا (ع) مورد تفقد برخی قرار گرفته است؛ اما به‌راستی انتساب این دو به حضرت امام رضا (ع) به جاست یا خیر؟ جواد زمانی، پژوهشگر حوزه علمیه نجف‌اشرف، در این نوشتار، انتساب کتاب فقه الرضا به حضرتش را مورد بررسی قرار داده است. به‌طورکلی کتاب فقه الرضا (ع) را بایستی از سه منظر بررسی کرد تا با حل آن‌ها بتوان حجیت آن را …

اختصاصی شبکه اجتهاد: یکی از محدثان بسیار پویا در حوزه‌­های حدیثی فریقین، ابوالمفضل شیبانی (درگذشتۀ ۳۸۷ق) است. میراث بسیار گسترده‌­ای از روایاتِ وی در منابع روایی امامیه، زیدیه و اهل سنت باقی مانده است. اما از آن جا که او در منابع رجالی امامیه و اهل سنت، تضعیف شده است، در عمل بسیاری از میراث وی به حاشیه رفته است.[۱] برای آن که بتوانیم به شناخت دقیق‌تری از این محدّث بزرگ دست یابیم، علاوه بر آنچه در منابع رجالی آمده است، باید به سرنخ­‌های دیگری که بیان­گر گوشه­‌های دیگری از شخصیت اوست، نیز مراجعه نمود. یکی از این سرنخ­‌ها که …