آخرین اخبار

عضو شورای فقهی سازمان بورس و اوراق بهادار درباره مسائل شرعی سود سرمایه گذاری در صندوق‌های (ETF) توضیحاتی را ارائه کرد. به گزارش شبکه اجتهاد، حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر عباس موسویان عضو شورای فقهی سازمان بورس و اوراق بهادار، درباره مسائل فقهی سود حاصل از خرید و فروش سهام صندوق‌های سرمایه گذاری قابل معامله (ETF) اظهار کرد: از نظر مراجع تقلید خرید و فروش سهام دو شرط دارد. شرط نخست این است که کالاهای تولیدی در آن شرکت از مسیر حرام تولید نشده باشد و شرط بعدی اینکه شرکت سهامی،  دارای سود ربوی نباشد. وی ادامه داد: سرمایه گذاری در بورس …

شبکه اجتهاد: انقلاب معرفتی وحید بهبهانی، به رغم آن که در ظاهر، در نقد یک جریان قدیمی با عنوان اخباری گری بود، و اما فی الواقع، تلاشی برای باز کردن مسیر برای سازگاری بیش از پیش دین با امر دنیا و عرف بود. دقیقا همین نکته بود که بسیاری از اخباری‌ها را نگران می‌کرد، نگران این که علم اصول، در حال از بین بردن اصل شریعت است. در اینجا، مروری بر رساله آداب المتعلمین (رساله‌ای از دوره ناصری) داریم که هرچند اساس آن در دفاع از عقل است، اما در باطن، در جهت کاستن مقام عقل، در حد یک خدمتگزار …

فایل PDF ارج‌نامه مرحوم حجت‌الاسلام والمسلمین سید‌هادی خسروشاهی با عنوان «هادی نامه» با مقالاتی از اساتید و اندیشوران، به کوشش حجت‌الاسلام دکتر رسول جعفریان در دسترس علاقه‌‌مندان قرار گرفت. به گزارش خبرنگار اجتهاد، کتاب «هادی نامه» که به منظور گرامیداشت مقام علمی و فرهنگی مرحوم استاد سید‌هادی خسروشاهی تهیه شده است، شامل ۵۴ مقاله از سوی اساتید و اندیشوران حوزه دین و اندیشه در ۱۰۷۹ صفحه می‌باشد. این ارج‌نامه به کوشش حجت‌الاسلام والمسلمین رسول جعفریان (استاد تاریخ و رئیس کتابخانه دانشگاه تهران) به زیور طبع آراسته شده و با قیمت ۱۵۵ هزار تومان از سوی نشر مورخ روانه بازار نشر …

اختصاصی شبکه اجتهاد: شب‌‌‌ها و روزها ـ به لحاظ حقیقت ذات ـ یکسانند و به لحاظ تعلّق به خالق، در فضیلت، برابر. اما گاهی به لحاظ متعلّقی شریف، شبی، قدرِ کلان می‌بیند و بر صدرِ زمان می‌نشیند. از آن پس، رنگ تیره‌‌ی شب، که تمثال سیاهی و تباهی بوده، از رنگ سپیده‌‌ی صبح، برتر می‌شود و سَلَامٌ هِی حَتَّى مَطْلَعِ الْفَجْرِ. یکی از مهمترین، بلکه مهمترین شب سال، «شب قدر» است. اهمیت این شب به حدی است که در لسان خالق، از هزار ماه برتر دانسته شده (خَیرٌ مِنْ أَلْفِ شَهْرٍ) و برای اشاره به اهمیت عمل در آن، در …

شبکه اجتهاد: در سالروز شهادت مولای متقیان حضرت امیرالمؤمنین امام علی علیه‌السلام، لزوم واکاوی پیدایش و خاستگاه فکری خوارج به ویژه در برهه کنونی که به بلیه «داعش» و تندروی و افراط گری گرفتار آمده‌ایم غیر قابل انکار است. فقاهت علوی زمینه ساز عقلانیت امت اسلامی در وهلۀ نخست باید گفت دوران ۵ ساله حکومت امام علی(ع) در بستر فقاهت شکل گرفت؛ فقاهتی که در قول، فعل و تقریر آن حضرت به منصۀ ظهور رسید. از سوی دیگر تلفیق فطرت، عدالت و قلب سلیم با فقاهت، حکمت را شکل می‌دهد؛ و اینچنین آن حضرت، شعور عمومی مردم را در بستر …

کتاب «دراسات فی فقه الربا فی، عشره فصول من احکام المعاملات و البنوک» اثر استاد ناظم‌زاده قمی به همت بوستان کتاب چاپ و روانه بازار نشر شد. به گزارش خبرنگار اجتهاد، «دراسات فی فقه الربا فی، عشره فصول من احکام المعاملات و البنوک» به قلم حجت‌الاسلام والمسلمین سید اصغر ناظم‌زاده قمی استاد خارج فقه و اصول حوزه علمیه قم به‌تازگی از سوی مؤسسه بوستان کتاب کتاب منتشر شد. بنابراین گزارش استاد ناظم‌زاده قمی در این اثر «معنای ربا در لغت و قرآن و ادیان گذشته»، «چگونگی تشریح ربا در اسلام»، «ادله حرمت ربا در قرآن»، «سنت و اجماع»، «شبهات وارده …

شبکه اجتهاد: در مورد شخصیت حضرت امیرالمؤمنین علی بن ابی طالب علیهماالسلام هزاران هزار کتاب نوشته شده است، و مرور زمان روز به روز وسعت و عظمت آن وجود بی‌نظیر را آشکارتر می‌سازد؛ و هر کس در مطالعه تاریخ زندگی و فضیلت آن حضرت وارد می‌شود، خود را در برابر عظمت‌هایی تازه می‌بیند که گمان می‌کند بر دیگران مجهول مانده است. بمناسبت این ایام، به قطره‌ای از اقیانوس بیکران فضایل امیرالمؤمنین علی علیه‌السلام که قسمتی از کتاب شریف نهج البلاغه است اشاره می‌کنیم: سند افتخار بشریت یکی از اسناد مهمّ افتخار جامعه‌ اسلام مخصوصاً تشیع، عهدنامه امیرمؤمنان علیه‌السّلام به مالک …

عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی به بررسی حقوقی انتقال ویروس‌های واگیر مانند کرونا پرداخت و گفت: در برخی موارد، این انتقال، جنایت عمدی، در برخی موارد شبه عمد و در برخی موارد خطای محض است. به گزارش شبکه اجتهاد، حجت‌الاسلام والمسلمین علی محمدی جورکویه، عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، در کرسی علمی ترویجی مسئولیت کیفری ناشی از سرایت دادن بیماری‌‌‌های مسری در این پژوهشگاه گفت: بحث انتساب جرم به متهم و احراز آن، در برخی موارد از مسائل پیچیده در حقوق است. مثلاً وقتی شخصی بیماری مسری دارد و آن را به دیگری منتقل …

«قدر» به چه معناست؟ / چرایی نامیده شدن این شب به «قدر»؟ / زمان دقیق «شب قدر»؟ / اختصاص شب قدر به امت پیامبر(ص) حتی بعد از وفات ایشان / ارزش شب قدر / نزول قرآن در شب قدر / شب استغفار / نزول فرشتگان در شب قدر / شب قدر و چگونگی حلول در افق‌‌های متعدد مناطق مختلف جهان؟! / شب قدر و نقش انسان در تعیین سرنوشت خویش؟! / اعمال و مناسک شب قدر؟ شبکه اجتهاد: شب‌‌های قدر، نقطه عطف ماه مبارک رمضان، به عنوان ماه ضیافت الله و بهترین فرصت برای عبودیت و مناجات و تقرب الهی …

بایسته‌های فقه کار آمد با توجه به تعریفی که از کارآمدی داریم این است که نگاه به فقه متفاوت است یعنی کسانی که فقه را حداقلی معنا می‌کنند و مرادشان از فقه دستوراتی است که بین خالق و مخلوق  است و رعایت حریم‌های بین افراد است و طهارت و نجاست حلیت و حرمت مراد است و از حوزه اجتماعی فاصله می‌گیرد در حوزه و بین فقها چنین نظریات و افرادی وجود دارد مخصوصا در عصر غیبت تعبیر از حداقلی فقه می‌شود یعنی فقه باید زنده و وجود داشته باشد تا زمان ظهور امام زمان، که این مبنای صحیحی است. اختصاصی …

شبکه اجتهاد: آیت‌الله سبحانی ضمن بیان فضیلت و اعمال شب‌های قدر به مساله کروناویروس اشاره کرده و بیان می‌کند: هرچند بشر به وسیله گناهانی که کرده و خون‌هایی که می‌ریزد، تا حدّی مستحق چنین مواخذه است اما دعا کنیم خداوند منان از گناهان بشر بگذرد و رحمت خود را بر همه بفرستد. آیت‌الله جعفر سبحانی در این فیلم به مناسبت شبهای مبارک قدر بیان دارد: همانطورکه زمین‌ها از نظر فضیلت و برتری با یکدیگر تفاوت دارند مانند سرزمین مکه و کربلا که از اعتبار خاصی برخوردار است که در زمین‌های دیگر نیست، برخی ماه‌ها و زمان‌ها از شرافت خاصی برخوردار …

اختصاصی شبکه اجتهاد: «مؤسسه‌ی موضوع شناسیِ احکام فقهی» متشکل از محقّقان و اساتید بزرگوار حوزه‌ی علمیه‌ی قم ـ که بنده افتخار شاگردیِ حداقل دو نفر از آنها را داشته ام، نامه‌‌ای به شماره‌ی ۱۱/۱/ص/۹۹ مورخه‌ی ۱۳ اردیبهشت ۱۳۹۹ منتشر کردند که مفاد این نامه‌ی دو صفحه‌‌ای و دارای یک صفحه پیوست، بیانگر این است که گروهی متشکّل از ۱۵ تن از فضلای حوزه‌ی علمیه‌ی قم، در سه نوبت از فصول مختلف سال، در اوقاتی که مانعی مثل ابر و غبار در افق نبوده، در فاصله‌ی حدود ۶۰ کیلومتریِ بیرون شهر قم، طلوع فجر را با دقتِ تمام رصد کرده و اعلام …

به همت مرکز پژوهشی مبنا، اولین نشست تخصصی نظریه دولت اسلامی برگزار شد. در این جلسه که با ارائه نظریه، توسط حج‌ الاسلام والمسلمین دکتر محمدجواد ارسطا، دانشیار گروه حقوق دانشگاه تهران و استاد درس خارج حوزه علمیه قم صورت گرفت، سایر اساتید حاضر در جلسه به نقد مباحث مطرح شده و ارائه نظرهای خود پرداختند. به گزارش شبکه اجتهاد، در ابتدای این نشست دکتر محمد تقی دشتی مدیر مرکز پژوهشی مبنا، به ضرورت نظریه پردازی در زمینه دولت از دیدگاه اسلام پرداخت و بیان داشت: نظریه دولت، امری است که بر خلاف غرب هنوز در بین اندیشمندان مسلمان به …

شبکه اجتهاد: از همان روزهای اول شیوع کرونا در کشور علاوه بر توصیه های موکد مراجع به رعایت تمام دستورالعمل های بهداشتی و همچنین تعطیلی درس های خارج فقه، بسیاری از طلاب و روحانیون در صف مدافعان سلامت قرار گرفتند.

اختصاصی شبکه اجتهاد: مقام معظم رهبری خطاب به ستاد ملی کرونا فرمودند: «من همان‌ طور که گفتم، پیشنهادی ندارم، نظر کارشناسی و بررسی‌شده‌ی ستاد را معتبر می‌دانم منتها توصیه‌ام این است که بررسی این مورد را به کسانی بدهید که اهمّیّت حضور دعا و توسّل و مسائل معنوی را به معنای واقعی کلمه درک کرده باشند، اینها بررسی کنند مسئله را و تصمیم‌گیری کنند؛ هر چه تصمیم‌گیری کردند، بر عهده‌ی من و همه‌ی مردم است که بر طبق آن تصمیم‌گیری‌ها ان‌شاءالله عمل بشود.» این بیانات فصل نوینی را در ابعاد مختلف فقه و مسئله کرونا بازگشود که البته می‌توان رهیافت‌هایی …

فراخوان نگارش مقاله با موضوع «تحلیل تمدنی جهان در میانه فاجعه کرونا و آینده‌نگاری تمدنی جهان پساکرونا» از سوی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی اعلام شد. به گزارش شبکه اجتهاد، دکتر حسین رمضانی رییس مرکز مطالعات پیشرفت و تمدن وابسته به پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی با اعلام این خبر گفت: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی در نظر دارد شماره آتی فصلنامه کتاب نقد را به نگارش مقالات پیرامون تحلیل تمدنی جهان در میانه فاجعه کرونا و آینده‌نگاری تمدنی جهان پساکرونا اختصاص دهد. وی افزود: بیماری همه‌گیر کرونا، در این روزها تبدیل به بحرانی عالمگیر شده است؛ و زندگی فرد …

شبکه اجتهاد: در مواجهه با مسئله‌ی کرونا و کارشناسی پزشکی، در این ایامِ دو سه ماهه، در فضای حوزه‌های علمیه، دو جریان فکری بیشترین بروز و ظهور را داشته‌اند؛ ۱- یک جریان طیف فقاهت متداول که کار فقیه را حکم‌شناسی و کار کارشناسان را موضوع‌شناسی قلمداد می‌کند و با صدور پیشینی احکامِ دو عنوان مبتلاء به خوف خطر و احتمال ضرر و اضرار، کار خود را تمام شده تلقی کرده و عملاً با واگذاری تعیین مصداقِ این عناوین به کارشناسان، عرصه مدیریت عینی جامعه را علی الاطلاق به پزشکان و اقتصاددانان و … واگذار نموده است و هر از چندگاهی …

استاد درس خارج فقه و اصول حوزه علمیه مشهد گفت: پذیرش شخصیت حقوقی بحث مهم و کاربردی است که امروزه عمده‌ترین فعالیت‌ها در قالب همین شخصیت حقوقی صورت می‌گیرد و حل آن ضرورت اجتناب ناپذیر است که شرکت‌های سهامی مصداقی از این مسائل است و با توجه به اینکه شرکت‌های سهامی نقش بزرگی در اقتصاد دارند که اگر شرکت‌های سهامی به لحاظ فقهی مشروعیت نداشته باشند چالش بزرگ اقتصادی به وجود خواهد آمد چراکه اقتصاد کشور بر اساس شرکت‌های سهامی عام است. به گزارش شبکه اجتهاد، حجت‌الاسلام والمسلمین حمید درایتی، استاد درس خارج فقه و اصول حوزه علمیه مشهد در …

امام موسی صدر معتقد است که وقتی همه جامعه در خدمت انسان است، انسان نیز باید در خدمت جامعه باشد که این را با بحث ایمان تقویت می‌کند. در نتیجه باید حق جامعه با ادای خمس پرداخت شود. بنابراین پرداخت خمس وظیفه‌ای است که برای ارتقای اجتماعی باید آن را مورد توجه قرار دهیم. به گزارش شبکه اجتهاد، پانزدهمین جلسه تفسیر قرآن امام موسی صدر با ارائه شریف لک‌زایی، عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، شب ‌گذشته، ۲۰ اردیبهشت‌ماه، به صورت مجازی برگزار شد و یکی از موضوعات مطرح شده در این جلسه بررسی نگاه تفسیری امام موسی …

حجت‌الاسلام دکتر حسینی ضمن پاسخ به چالش‌های نسبت فقه و حقوق مطرح کرد: برخی به غلط می‌گویند «علم فقه همراه با علم اخلاق برای تنظیم عملی زندگی مومنانه پیش بینی شده است …». روشن است که در حکومت اسلامی قانون برای تنظیم روابط اجتماعی است، نه پستوی خانه و زندگی مومنانه. یعنی علاوه بر زیست مومنانه در بُعد فردی، جامعه باید اسلامی باشد و قوانین اسلام، برای جامعه سازی اسلامی شود. آیا کسی می‌تواند وجود قوانین اجتماعی را انکار کند؟ بنابراین زندگی مومنانه فقط در بُعد فردی منحصر نمی‌شود بلکه مهم‌تر از آن، بُعد اجتماعی است. به گزارش شبکه اجتهاد، …

رئیس مرکز تحقیقات زن و خانواده گفت: اینکه حجاب نماد زن انقلابی است باعث می‌شود که هر کس انگیزه مقابله با انقلاب دارد، سراغ حجاب می‌رود و فردا اگر حاکمیت از بحث حجاب کوتاه آمد، به منزله شکست انقلاب قلمداد می‌شود و من این سخن را به رهبر معظم انقلاب عرض کردم. ایشان به بنده حاشیه زدند که گویا تصور کردید که ما حجاب را به امری نمادین تبدیل کردیم، در حالی که جریانات چپ، حجاب را به امری نمادین تبدیل کرده‌اند که شکست حجاب را به مثابه شکست انقلاب قلمداد کنند؛ من بعد از مطالعه درباره این موضوع به …

در پی شیوع ویروس کرونا و به‌ منظور بررسی احتمالات مختلف در خصوص انجام مناسک حج در حالت اضطراری، نشستی با حضور نمایندگان دفاتر مراجع عظام تقلید و نماینده ولی‌فقیه در امور حج و زیارت در قم برگزار شد. به گزارش شبکه اجتهاد، در پی شیوع ویروس کرونا، به ‌منظور بررسی احتمالات مختلف در خصوص انجام مناسک حج در حالت اضطراری، نشستی با حضور نمایندگان دفاتر مراجع عظام تقلید و نماینده ولی‌فقیه در امور حج و زیارت در قم برگزار شد. در این نشست که نمایندگانی از دفاتر آیات عظام جوادی‌آملی، حائری، حکیم، سبحانی، سیستانی، شبیری‌زنجانی، صافی‌گلپایگانی، مکارم‌شیرازی، نوری‌همدانی و …

استاد درس خارج فقه حوزه علمیه مشهد گفت: آنچه در بحران کرونا بروز کرده است چالش مدیریتی و تدبیری است که در یک پاندمی ضعف مدیریتی در پزشکی و امور مساجد وجود دارد. باید پروتکل‌هائی برای باز بودن مساجد طراحی شود و این ربطی به فقه ندارد، اینها ضعف‌های تدبیر است که نیاز به توسعه آموزش‌های فردی است. به گزارش شبکه اجتهاد، نشست تخصصی مجازی «کرونا و زیست فقهی» با حضور حجت‌الاسلام والمسلمین رضا اسلامی، عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، حجت‌الاسلام والمسلمین مجتبی الهی خراسانی، استاد درس خارج فقه حوزه علمیه مشهد، حجت‌الاسلام والمسلمین مهدی ابراهیمی، عضو …

یک سؤال بی‌پاسخی وجود دارد در مورد مراسم دعا و نماز و عبادت؛ من البتّه هیچ پیشنهادی را در مورد مساجد و مراکز دعا و مانند اینها به ستاد ملّی ارائه نمیکنم؛ یعنی من تابع نظر کارشناسی و تشخیص کارشناسی ستاد ملّی هستم منتها توصیه‌ام این است که بررسی این مورد را به کسانی بدهید که اهمّیّت حضور دعا و توسّل و مسائل معنوی را به معنای واقعی کلمه درک کرده باشند، اینها بررسی کنند مسئله را و تصمیم‌گیری کنند؛ هر چه تصمیم‌گیری کردند، بر عهده‌ی من و همه‌ی مردم است که بر طبق آن تصمیم‌گیری‌ها ان‌شاءالله عمل بشود. به …

مؤسسه آموزش عالی حوزوی امام رضا (ع) تهران در پنج رشته فقه تخصصی نظام ساز پژوهشگر و کارشناس علمی می‌پذیرد. یه گزارش شبکه اجتهاد، مؤسسه آموزش عالی حوزوی امام رضا (ع) تهران در رشته‌های فقه السیاسه، فقه القضاء، فقه التکنولوجیا الحیویه (زیست فناوری)، فقه التربیه و فقه الملکیه الفکریه، پژوهشگر و کارشناس علمی می‌پذیرد. بنابراین گزارش، ۱- برخورداری از سوابق فقهی و پژوهش‌های مرتبط ۲- توان مدیریت گروه علمی ۳- سوابق پژوهشی در رشته درخواستی ۴- داشتن فراغت کافی؛ از شرایط پذیرش می‌باشد. پژوهشگران و علاقه مندان می‌توانند رزومه کاری خود را به شماره ایتا ۰۹۳۸۱۵۰۴۲۷۷ ارسال کنند. علاقه مندان …

پژوهش حاضر ضمن اشاره به سیر تدوین و تطور این دانش و مجموعه‌ی صحابه نگاری‌ها و صحابه نگاران، به نقش شیعه و اهل سنت در تحولات ساختاری و محتوایی و بیان مزایا و نواقص صحابه نگاری‌ها پرداخته است. به گزارش شبکه اجتهاد، گروه فرهنگ و تمدن اسلامی پژوهشکده تاریخ و سیره اهل بیت علیهم السلام پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی کتاب «سیر تدوین و تطور صحابه نگاری» نوشته حجت‌الاسلام والمسلمین محمدرضا هدایت پناه (عضو هیئت علمی گروه تاریخ پژوهشگاه حوزه و دانشگاه قم) را منتشر کرده است. مسلمانان در سده‌‌ی نخست هجری به دلایل گوناگونی، به سیره‌‌ی نبوی توجه کردند …

شبکه اجتهاد: به بهانه ۱۶ رمضان و نیم قرن از درگذشت علًامه شیخ محمد رضا مظفًر(ره)؛ با نگاهی به تاریخ شکل گیری دانشکده فقه یا «کلًیه الفقه» یا «کلیه منتدی النشر» که شخصیت‌های برجسته‌ای از آن فارغ التحصیل شدند. دانشکده فقه یا کلًیه الفقه و یا کلیه منتدی النشر که از آنجا که شخصیت‌های برجسته‌ای فارغ التصیل گردیده که هرکدام چهره برجسته‌ای در حوزه علمیه نجف اشرف ودیگر حوزه‌ها بشمار می‌آمدند، به دانشکده اجتهاد شهرت یافت. کلًیه الفقه، نامی ماندگار در حافظه تاریخی بیش از نیم قرن اخیر نجف اشرف است. مکانی که دهها فاضل و دانش آموختگان حوزوی، زیر …

«بررسی دیدگاه امام خمینی درباره مرسلات فقهی شیخ صدوق»، «چرایی عدم ابلاغ وجوب خمس درآمدها (ارباح مکاسب) در زمان پیامبر اکرم(ص)»، «نقد و بررسی مبانی فقهی دیدگاه مشهور در مفهوم‌شناسی عدالت فقهی»، «از فقه ادله تا فقه علل»، « نگاهی نو به حکم فقهی «جهاد زن» و « پژوهشی فقهی و حقوقی در مبانی تعمیم حکم سب النبی بر غیر نبی(ص)» از جمله مقالات اخیر شماره بهار و تابستان ۹۹ فصلنامه «پژوهش‌های فقهی» است. به گزارش خبرنگار اجتهاد، فصلنامه علمی- پژوهشی «پژوهش‌های فقهی» در جهت انعکاس جدیدترین یافته‌های فقهی اساتید برجسته حوزه و دانشگاه به جامعه علمی، به صاحب امتیازی …

استاد فیرحی معتقد است: تضادی که روشنفکری دینی بین فقه و اخلاق ایجاد کرده، هر دو را از کار می‌اندازد؛ وقتی فقه را با شمشیر اخلاق زده می‌شود، قسمت‌ مولد فقه را که پایه‌هایی برای قواعد مدنی است شل می‌کند. با اخلاق نمی‌توان هیچ جامعه‌ای را اداره کرد چون اخلاق ضمانت اجرایی ندارد. به گزارش خبرنگار اجتهاد، نشست‌های زنده مجازی «دین و جامعه امروز»، از اول ماه مبارک رمضان به همت بنیاد اندیشه و احسان توحید و انجمن اندیشه و قلم در حال برگزاری است. حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر داود فیرحی استاد دانشگاه تهران که شب گذشته استاد مدعو این نشست …

شبکه اجتهاد: بخشی از واکنشهایی که پس از صلح امام حسن علیه‌السلام با معاویه در سال ۴۱ قمری یعنی درست هزار و چهارصد سال پبیش صورت گرفت، از سوی شیعیان بود؛ ولی اینطور نبود که همه واکنشهای شیعیان آن روزگار به این موضوع یک واکنش همدلانه باشد. سوالی که قرار است در این گفتار به آن پاسخ دهیم این است که در ذهن و باور شیعیان آن روزگار چه می‌گذشت که آن گونه به مخالفت با صلح امام حسن علیه السلام پرداختند؟ اگر ما در آن زمان حضور داشتیم چه پاسخی به مخالفان شیعی صلح امام حسن علیه السلام می‌دادیم؟ …