آخرین اخبار

یکی از دغدغه‌ها‌ی امام خمینی(ره) در سالهای آخر عمر شریفشان این بود که با توجه به نیازهای گسترده جمهوری اسلامی به آراء فقهی، فقه امامیه متهم شود که پاسخگوی نیازهای امروز جامعه نیست. دست‌کم بخشی از کارآمدی جمهوری اسلامی به عنوان یک حکومت دینی در گرو کارآمدی فقه و فتاوای روزآمد فقهی است، به گونه‌‌ای که مدیران کشور در عرصه‌ها‌ی گوناگون احساس نکنند که فقه و فتاوای فقیهان مانع توسعه و پیشرفت کشور است و برای پیشرفت کشور باید فقه را از عرصه اداره جامعه کنار نهاد، بلکه احساس‌شان این باشد که فقه راهگشاست به گزارش شبکه اجتهاد، حجت‌الاسلام و …

استاد محمد قائنی، با بیان اینکه اهدای جنین برده‌داری نوین است، گفت: روایات متعدد و قطعی داریم که نفی نسب و اثبات نسب غیرواقعی را حرام می‌داند. تا جایی این مسئله پیش می‌رود که یکی از علل حرمت زنا در برخی روایات تضییع نسب بیان شده است. به گزارش شبکه اجتهاد، استاد محمد قائنی، در نشست علمی «چالش‌های فقهی اهدای جنین» که در مرکز فقهی ائمه اطهار(ع)، گفت: شخصا از بحث اهدای جنین احساس اشمئزاز دارم زیرا یادآور حالت برده‌داری انسان محسوب می‌شود. اهدای جنین یعنی تملک جنین و اینکه مبدا تکون و اصل انسانی را به کسی ببخشیم. البته …

در مسئله هک با توجه به شرایطی سایت مورد مطالعه که مورد حمله هکری قرار می‌گیرد همچون عمومی یا خصوصی بودن، داخلی یا خارجی بودن، قانونی یا غیرقانونی بودن فعالیت‌های سایت، مسلمان و یا نامسلمان بودن صاحب سایت و مسائل دیگر می‌توان ۸۴ حالت مختلف را متصور شد که هر یک از این حالات باید به صورت تک به تک مورد بررسی حقوقی و فقهی قرار گیرد. به عنوان نمونه نمی‌توان همه اقسام هک سیاه را از لحاظ حقوقی، غیرقانونی تلقی کرد چرا که حمله هکرها به سامانه‌های رژیم صهیونیستی عملی غیرقانونی نیست. به گزارش شبکه اجتهاد، یکصد و هفتمین …

شبکه اجتهاد: یک راه برای پرداختن به موضوعات مستحدثه شروع از موضوع‌شناسی و واکاوی زمینه‌ها، عوامل پیرامونی، پدیدارها و ماهیت موضوع؛ و در ادامه یافتن قواعد فقهی دخیل در مسئله و بررسی ادله اربعه است. راه دیگر رفتن به سراغ ادله با پیش‌داشت موضوع به صورت اجمالی و یافتن دلالت‌های آنها برای موضوع به نحو تفصیلی است. استاد علی رحمانی سبزواری در فرصتی که در اختیار «مناط» قرار داد ذیل دو گفتار بررسی‌های خود را سامان داده است. این استاد خارج فقه و اصول حوزه علمیه قم در گفتار نخست با عنایت به رویاتی که درباره طبیب و طبابت در …

جدیدترین استفتائات مطابق با فتوای رهبر معظم انقلاب از جمله حکم استخراج، خرید و فروش ارز دیجیتال و استفاده از اموال کسی که خمس نمی‌دهد منتشر شد. به گزارش شبکه اجتهاد، جدیدترین استفتائات (بهمن ۱۴۰۰) مطابق با فتوای حضرت آیت‌الله خامنه‌ای منتشر شد. متن ذیل سؤال و جواب هفت استفتاء در موضوع عبادات و معاملات است که توسط بخش استفتائات دفتر مقام معظم رهبری پاسخ داده شده و به صورت ماهانه به‌روز رسانی می‌شود. ارز دیجیتال سؤال: استخراج، خرید و فروش ارز دیجیتال چه حکمی دارد؟ جواب: حکم آن، تابع قوانین و مقررات نظام جمهوری اسلامی ایران است. استفاده از …

دانشیار گروه اقتصاد اسلامی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی گفت: پیش‌نویس لایحه اصلاح نظام بانکداری طبق نظر اسلام و مراجع عظام تقلید از سوی حوزه علمیه قم تدوین شده و طبق آن قرار است تغییرات اساسی در نظام بانکداری کشور اتفاق بیفتد. به گزارش شبکه اجتهاد، حجت‌الاسلام والمسلمین احمدعلی یوسفی، عضو هیات علمی و مدیر گروه اقتصاد اسلامی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، از تنظیم پیش‌نویس اصلاح نظام بانکداری خبر داد و به ایکنا گفت: یک سری برنامه‌ها در رابطه با اصلاح نظام بانکداری کشور در حال انجام است که به زودی جزئیات کامل آن منتشر خواهد شد. تدوین پیش‌نویس …

کتاب «کاربرد قواعد فقهی در روابط زوجین» به قلم مهدیه رضایی تألیف و توسط انتشارات جامعه الزهرا علیهاالسلام چاپ شد. به گزارش شبکه اجتهاد، کتاب «کاربرد قواعد فقهی در روابط زوجین» به همت انتشارات جامعه الزهرا سلام‌الله‌علیها چاپ و منتشر شد. این کتاب به قلم سرکار خانم مهدیه رضایی دانش آموخته جامعه الزهرا سلام‌الله‌علیها به رشته تحریر درآمده و در سه فصل تدوین شده است. فصل اول کتاب با عنوان «کلیات و مفاهیم»، فصل دوم «کاربرد قواعد اختصاصی فقهی در روابط زوجین» و فصل سوم به موضوع «کاربرد قواعد عمومی فقهی در روابط زوجین» می‌پردازد. با توجه به مسائل و …

در نشست «فقهِ موسیقی» ضمن اشاره به سه نظر عمده فقها پیرامون حرمت و حلیت غنا تصریح شد که به غنا بماهو غنا عنوان شرعی تعلق نگرفته، بلکه غنا به واسطه بعضی از متغیرها مثل محتوا و کاربرد غنا موضوع حکم شرعی واقع می‌شود. به گزارش شبکه اجتهاد، موضوع غنا و موسیقی یکی از مسائل مهم و چالش برانگیز در حوزه فرهنگ و اجتماع است که سال‌هاست به موضوعی مورد مناقشه در محافل فرهنگی و حوزوی بدل شده است و گاه و بی‌گاه هم در رسانه‌ها درباره آن اظهار نطراتی گفته و شنیده می‌شود. به همین جهت نشستی با عنوان …

آقازاده مرحوم ‌‌‌‌آیت‌الله گلپایگانی درباره چگونگی مرجعیت ایشان‌‌ می‌گوید: «آقا» زمانی که مرجعیت را به قول خودشان با اصرار بر گردن ایشان گذاشتند، تنها یک تومان در جیب داشتند و چندماه توان پرداخت شهریه را هم نداشتند. ایشان به مردم اهمیت‌‌ می‌دادند تا جائیکه وقتی در جریان شهید جاوید از ایشان خواستند از اهانت کنندگان به ایشان شکایت کنند، فرمودند: «اینها فرزندان ما هستند و گاهی اوقات بین فرزند و پدر اختلافاتی ایجاد‌‌ می‌شود. من راضی نیستم که کسی به عنوان پشتیبانی من متعرض اینها شود». به گزارش شبکه اجتهاد، حجت‌الاسلام والمسلمین سیدباقر گلپایگانی در گفتگویی به بیان ابعادی از …

شبکه اجتهاد: حجت‌الاسلام سید تقی حسینی در این بررسی با تبیین روش‌شناسی حل تزاحمات و تعارضاتی که در استنباط احکام موضوعات نوپدید پیش می‌آید، به فرایندی که فقیه می‌بایست نظرات کارشناسان متخصص در موضوع و نیز قواعد فقهی دخیل در مسئله را به کار ببندد به نحو اجمالی می‌پردازند. وی با بیان امور پیرامونی مسئله دوگانه تولید داخلی واکسن و یا خرید آن از کشورهای خارجی، ضمن تنقیح محل نزاع به پاسخ‌هایی که هر یک ناشی از شرایط مختلف است به همراه ادله و شواهد آنها می‌پردازند. باتوجه به وقوع مسائل و حوادث جدید در فقه، قاعده اصلی و اساسی …

هفتمین کرسی ترویجی ارائه مقالات مرتبط با جشنواره بین المللی «دین و فضای مجازی» با ارائه دکتر سیده مریم اعتماد، وکیل پایه یک دادگستری و مدرس دانشگاه و مهندس سجاد نعیم وفا، کارشناس رسمی دادگستری در رشته کامپیوتر و (ICT) و مدرس دانشگاه با موضوع «قلمرو حریم خصوصی در فضای مجازی از منظر فقه» با نقد و نظر حجت‌الاسلام پورموسی، پژوهشگر و مدرس سطوح عالی حوزه و حجت‌الاسلام صابری پژوهشگر و مدرس سطوح عالی حوزه در دفتر مطالعات اسلامی پژوهشگاه فضای مجازی برگزار شد. به گزارش شبکه اجتهاد، ارائه دهندگان مقاله در این جلسه، با تاکید بر به رسمیت شناخته …

شبکه اجتهاد: دانش فقه امامیه میراث‌دار تلاش و مجاهدت علمی بزرگان زیادی از علمای حوزه‌های علمیه است. گسترده‌ترین شکل از نظردهی و تبادل‌نظر و تحولات فکری را در این دانش می‌توان مشاهده کرد. اجتهادات و فتاوای متفاوت فقیهان نتیجه همین کنکاش‌های علمی بوده است. سنت فکری حاکم بر این دانش میان فقیهان آن است که باید هرگونه نظردهی و تحول در اندیشه فقهی، مبتنی‌بر منطق علمی و معقول باشد. بر همین اساس است که درکنار علم فقه، دانش اصول‌الفقه نیز شکل گرفته است. علم اصول تنها به‌منظور درست فهمیدن منابع فقه نیست بلکه برای تفکیک فقیه اهل نظر از غیرفقیه …

شبکه اجتهاد: مراسم تشییع پیکر عالم ربانی و امام جماعت حرم مطهر امام رضا(ع) آیت‌الله حاج شیخ حسین گرایلی با حضور جمعی از علما، اساتید و روحانیان از مهدیه مشهد تا حرم مطهر رضوی با حضور طلاب، علما، خدام و مردم مشهد برگزار شد. پس از ورود پیکر مرحوم استاد گرایلی به حرم ثامن الحجج(ع)، آیین وداع با پیکر و اقامه نماز میت به امامت آیت‌الله سید جعفر سیدان در صحن کوثر انجام شد. پس از اتمام آیین وداع و اقامه نماز میت، پیکر این عالم ربانی با حضور آیت‌الله اشرفی شاهرودی، آیت‌الله سیدان، حجت‌الاسلام عاملی مدیرحوزه علمیه خراسان و… …

علم فقه فرزند قرآن و حدیث هست به جهت اینکه تکیه گاه و مستندات اصلی فقه، قرآن و حدیث است لذا به نظر‌ می‌رسد کسی که‌ می‌خواهد مجتهد در فقه باشد و درس خارج فقه بدهد، قبل از آن باید مجتهد در قرآن و حدیث باشد. اگر اطلاعات استاد فقه از علوم قرآن و حدیث در حد عمومی باشد، کفایت‌ نمی‌کند و این درس خارج، مناسب نیست. یک استاد درس خارج باید متخصص در مباحث قرآن و مجتهد در علوم قرآن و علوم حدیث باشد؛ در کرسی‌های دروس خارج این خلاء و کمبود مشهود است بنابراین اولین پیشنهاد این است …

شبکه اجتهاد: اهل حدیث، مقصودم علمای اصحاب حدیث سنی تا قرن‌‌ها با شکل‌گیری اتوریته‌‌های نهادینه دینی و یا دینی|سیاسی مخالف بودند. حدیث متاع دستیاب‌ تری بود و بدون مقدمات زیاد می‌شد در حدیث و حفظ آن مرتبه‌ای یافت. همین امر به آن دیدگاه که گفتم هم کمک می‌کرد و هم از نتایج آن هم همزمان بود؛ یعنی این دو پدیده در ارتباط مستقیم با هم بودند. با خواندن چند متن در حدیث و گرفتن چند اجازه در آن هر آشنا با الفبایی برای خود محدثی به شمار می‌آمد. این برخلاف فقه بود که در مدارس خاص معمولاً تدریس می‌شد و …

شبکه اجتهاد: در میان نوشته‌های عالمان شیعی، نخستین تفسیر روایی که‌ می‌توان در حال حاضر به آن مراجعه کرد، تفسیر منسوب به امام حسن عسکری (علیه‌السلام) است؛ اما علما بر اساس این تفسیر سیر نکردند؛ یعنی اگر چه از آن روایت نقل کرده‌اند، اما آن را به عنوان یک کتاب متقن بدانند، اینگونه نیست. شک دارند که آیا کسی که این روایات را از امام حسن عسکری (علیه‌السلام) نقل و جمع آوری کرد، آیا همه را از خود حضرت نقل کرده است و یا اینکه خودش هم در آن چیزی را اضافه نموده است. مرحوم آیت‌الله محمد‌هادی معرفت از شخصیت‌هایی …

شبکه اجتهاد: در مراحل حل مسائل فقهی مرتبط با موضوعات جدید، توجه به مبادی حِکمی، موضوع‌شناسی و حکم‌شناسی سه عنصر تعیین‌کننده هستند که در یکدیگر ‌تنیده‌اند. به همین جهت غفلت از هریک موجب نقصان در کل فرایند حل مسئله است. مبادی حکمی چالش‌های فقهی حاکمیتی به ماهیت جامعه و حاکمیت می‌پردازد و سازوکارهای بنیادین آن را مورد مداقه قرار می‌دهد. حجت‌الاسلام مهدی توسلی در متن زیر که پیاده‌شده مصاحبه «مناط» با وی است در مقدمه بحث به تفاوت فقه فردی و اجتماعی از منظری حکمی می‌پردازند. ایشان در ادامه به دلایل ساخت واکسن داخلی و ادله ضمان دولت در قبال …

اگر درست بنگریم می‌بینیم وظیفه فقیه اظهارنظر و ارائه حکم در مسائل پیشرو جامعه و عصر خودش است و فهمیدن حکم شرعی نیز در گرو فهم مسئله می‌باشد؛ پس بحث ما فراتر از موضوع‌شناسی است و مربوط به مسئله‌شناسی است. فقیه برای حل یک مسئله، می‌خواهد حکمی را استخراج نماید و تا آن مسئله را به‌درستی شناسایی نکند نمی‌تواند بگوید حکم شرعی آن چیست. امروزه برخی از انظار فقهیِ علما، تمام زندگی مردم را تحت تاثیر قرار می‌دهد و خواه و ناخواه ناکامی حکومت اسلامی در اداره زندگی مردم به پای روحانیت و دین گذاشته می‌شود که ضرورتِ مسئله‌شناسی را …

حق حوزه و روحانیت است موقوفاتی که مردم برای روحانیت در طول تاریخ قرار داده‌اند به روحانیت برگردد. حاکمیت در این صورت می‌تواند همه بودجه پرداختی خود را قطع کند. یعنی سازمان اوقاف بیاید تمام موقوفاتی که برای روحانیت وقف شده را به‌درستی، تنقیح و منظم‌شده از چنگ متصرفان درآورده و به دست خود روحانیت بدهد تا این غائله ختم شود. به گزارش شبکه اجتهاد، حجت‌الاسلام‌ والمسلمین سید ابوالحسن نواب از متقدمین خدمت‌رسانی به طلاب، فضلا و حوزه‌های علمیه و پایه‌گذار برخی از مهم‌ترین خدمات عمومی برای همه طلاب و روحانیون در سطح کشور است. «مباحثات» به فراخور بحثی که …

اختصاصی شبکه اجتهاد: با توجه به پیشرفت چشم‌گیر و هر روزه دنیای مادی، دادوستد و کسب درآمد به‌عنوان یکی از مهم‌ترین امور که با مسائل دیگر به‌گونه‌ای مرتبط است نیز دچار تغییر و تحول شده است و راه‌های کسب درآمد که سابقاً افراد می‌توانستند از آن طریق بهای کالا را دریافت یا پرداخت کنند، به‌کلی دستخوش تغییر شده است. از جدترین متدهایی که پا به عرصه حضور گذاشته می‌توان ارز دیجیتال را نام برد. پول‌های دیجیتالی به دو قسم متمرکز و غیرمتمرکز منقسم می‌شوند؛ که هدف ما در این نوشتار پول‌های غیرمتمرکز هستند. این پول توسط یک گروه یا یک …

آیت‌الله حاج شیخ حسین گرایلی، از علمای مشهد و مدیر اسبق حوزه علمیه خراسان که در بیمارستان بستری بود، پس از عمری مجاهدت علمی و تبلیغی و تربیت شاگردان، دقایقی قبل دارفانی را وداع گفت. به گزارش خبرنگار اجتهاد، آیت‌الله حسین گرایلی از اساتید دروس خارج فقه و اصول و تفسیر حوزه علمیه مشهد و امام جماعت مسجد گوهرشاد و عضو شورای عالی مجمع خطبای خراسان در سن ۷۸ سالگی دعوت حق را لبیک گفت. استاد حسین گرایلی هفتم مهر سال ۱۳۲۲ در شهرستان بهشهر دیده به جهان گشود و از سال ۱۳۳۰ تحصیل را در مدارس آن خطه آغاز …

اختصاصی شبکه اجتهاد: بحث «حجیت خبر» در دنیای اسلام از تاثیرگذارترین مباحث اصول است، شما هیچ مبحثی را به اندازه حجیت خبر ندارید که تاثیرگذار باشد، چون حجیت خبر کاربرد وسیع و میدان وسیعی دارد. دیگر مباحث همچون اجماع، ظواهر کتاب، قیاس در مقایسه با خبر واحد، محدود است و دامنه کمی دارد. سه دیدگاه سه دیدگاه اساسى را در مبحث حجیت خبر، مى‏‌توان تقریر کرد: ۱. حجیت تعبدى خبر؛ این مسلک بر این اساس استوار است که ما از شارع مقدس، تکلیف به قبول خبر داریم؛ چه بخواهد آن خبر طبق شواهد و قرائن عقلایى، وثوق و اطمینان و …

در برنامه زاویه حجج‌اسلام کاظم قاضی‌زاده و علیرضا پیروزمند به بیان دیدگاه‌های خود در خصوص «واشکافی نسبت میان حوزه‌های علمیه و ساختار حاکمیت» پرداختند و دیدگاه امام خمینی در این زمینه را مورد واکاوی قرار دادند. به گزارش شبکه اجتهاد، برنامه تلویزیونی زاویه با حضور حجت‌الاسلام والمسلمین کاظم قاضی‌زاده، عضو هیأت ‌علمی دانشگاه تربیت مدرس و حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر علیرضا پیروزمند، عضو هیأت‌ علمی فرهنگستان علوم اسلامی قم، به موضوع «واشکافی نسبت میان حوزه‌های علمیه و ساختار حاکمیت» پرداخت. گفتنی است در این مناظره که با رعایت اخلاق مباحثه حوزوی و در عین اختلاف رای زیاد بدون هیچ‌گونه بی‌احترامی و …

اختصاصی شبکه اجتهاد: بحث سیره عقلاء، یکی از مهمترین منابعی است که در فقه کاربرد فراوانی دارد، شاید بتوانم بگویم ۸۰ درصد اجتهاد به این موضوع بستگی دارد. به عنوان مثال: کسی دندان کاشته یا پرکرده و بعد غذای نجسی خورد یا اینکه دهانش خون آمد، آیا این دندانی که پرکرده، حکم بواطن را دارد که نجس نمی‌شود یا اینکه حکم بواطن را ندارد. چون روایتی داریم که باطن نجس نمی‌شود یا دهان نجس نمی‌شود، در استظهار از این روایت، آیا ظهور زمان ائمه (سلام الله علیهم) حجت است یا ظهور الآن حجت است؟ اگر کسی گفت ظهور الآن حجت …

استاد و پژوهشگر حوزه علمیه با تأکید بر لزوم انجام مطالعات نظری و تطبیقی در حوزه حدیث، کارکردگرایی را رویکردی قابل دفاع در ساختاردهی به مطالعات حدیثی عنوان کرد. به گزارش شبکه اجتهاد، حجت‌الاسلام والمسلمین محمد الهی خراسانی، استاد و پژوهشگر حوزه علمیه، دوم بهمن‌ماه در نشست علمی «ساختار نوین مطالعات حدیثی» که در دفتر قم بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی برگزار شد، گفت: رویکردهای مختلفی درباره ساختار مطالعات حدیثی از گذشته تاکنون وجود داشته است. یک رویکرد، تکثیرگرایی است که متقدمان از علمای حدیث آن را مطرح کرده‌اند؛ به گونه‌­ای که سیوطی می­‌گوید انواع علم حدیث آنقدر زیاد …

ملاحظه جنبه‌های عینی مسائل فقهی و پیامدهای آن موجب می‌شود با برآورده شدن نیازهای فقهی موجود در کشور اهمیت فقاهت در موضوعات حاکمیتی آشکار شود. از سوی دیگر واقعی بودن مسائل، جهت‌گیری فقه را در این برهه از تاریخ جهان اسلام به سمت پاسخگویی بیشتر و جامع‌تر هدایت می‌کند. حجت‌الاسلام مهدی علوی مهر در این مطلب با عنایت به مسائل تعیین‌کنند و گلوگاهی در نظام قانون‌گذاری واکسیناسیون، بررسی‌های خود را سامان داده‌ است. وی مجموعه‌ای از مسائل را مورد بررسی قرار می‌دهد که چالش محوری آنها اولویت دفع مضرت نسبت به جلب منفعت در مقیاس فردی و حاکمیتی است. شبکه …

شبکه اجتهاد: در مورد ازدواج کودکان مطالب مهمی است که از نظر فقهی باید مورد توجه قرار بگیرد، این بحث را حول چند محور تبیین می‌کنیم که بعضی از این محورها جنبه مقدماتی برای مدعای ما دارد و برخی استدلال است. مدعی این است که با تعریفی که از کودک خواهد شد، اولا هرگونه اجرای عقدی دائما یا موقتاً برای صغیر یا صغیره باطل است وضعا، مگر موردی را که استثنا خواهیم کرد و ثانیاً هرگونه استمتاع و بهره برداری جنسی از کودک حرام است تکلیفا. برای اثبات این دو مدعی عرض کردم که محورهایی از بحث هست: ۱. اساس …

سند‌هایی که در تک‌تک احادیث کلینی است، هرکدام نشان از تحول در این دفاتر است و اگر ما فرض کنیم دوره مشایخ حدیث اهل تسنن دوره تثبیت جوامع شیعی است تقریباً همان دوره، دوره‌ی تثبیت جوامع اولیه سنی است یعنی در اواخر قرن سوم؛ بنابراین آخر قرن ۳ و اوایل قرن ۴ دوره تثبیت جوامع اولیه حدیث جهان اسلام است. همان توجیهاتی که در نسخه سازی کتب بیان می‌‌‌‌‌‌شود که قدرت استنساخ نبوده، کاغذ کم بوده است و … همه برای کتب شیعی هم بوده است. به گزارش خبرنگار اجتهاد، نشست چهارم از فصل سوم مدرسه مجازی حدیث پژوهی مقارن …

«گرفتن دیرکرد از سوی بانک‌ها»، «فرصت‌طلبی از ذخایر بانک مرکزی»، «تعدد بانک در شهرها»؛ «کاهش ارزش پول ملی کشور»، «تسهیلات با سود ۲۵درصد!» از جمله انتقاداتی بود که مراجع در دیدار با رئیس‌کل بانک مرکزی مطرح کردند. همچنین «ثبات کافی ارز و قیمت‌ها در بازار»، «رونق بخشی به صنعت و تولید»، «گسترش ابزارهای مبتنی بر عقود اسلامی به تسهیل کسب‌وکارها»، «نظارت بر رویه و عملکرد بانک‌ها» و «بهبود معیشت مردم و رشد اقتصادی» از جمله توصیه‌های مراجع به صالح‌آبادی بود. به گزارش خبرنگار اجتهاد، دکتر علی صالح‌آبادی رئیس‌کل بانک مرکزی به همراه اعضای شورای فقهی این بانک در سفر به …

اختصاصی شبکه اجتهاد: درباره قیاس و ماهیت آن از دیرباز در کتب مربوط به اصول فقه سخن گفته شده و البته در روایات شیعه و سنّی از آن سخن به میان آمده است. برای نمونه در کتبی همچون «بصائر الدّرجات» و «الکافی» روایاتی درباره قیاس وجود دارد که البتّه گاه کمتر مورد توجّه قرار گرفته‌اند. برای نمونه در «کِتَابُ فَضْلِ الْعِلْم‏‏ بَابُ الْبِدَعِ وَ الرَّأْیِ وَ الْمَقَایِیس‏» از کتاب کافی گزارشی درباره «محمّد بن حکیم» که خود از یاران امام کاظم(ع) و از مشایخ برخی اصحاب اجماع همچون  ابن ابى عمیر و احمد بن ابى نصر و حسن بن محبوب …