دیدگاه (گفت‌وگو/یاداشت)

به طور خاص به لحاظ شرعی نمی‌توان حکم وجوبی یا حکم تحریمی نسبت به چادر مشکی داشته باشیم. با توجه به عناوینی که ذکر شد، در برخی موارد، در مواقعی که یکی از عناوین ذکر شده صادق باشد، چادر مشکی ترجیح دارد؛ و در برخی موارد محدود چادر مشکی شاید مورد توصیه نبوده و اگر در حد لباس شهرت نیز باشد، شاید استفاده از آن حرام باشد. اختصاصی شبکه اجتهاد: پوشش از ابتدای خلقت همواره از مسائل روزمره و مهم جامعه به شمار آمده است. پوشش و حجاب در هر اجتماع عقلایی انسانی، دارای اهمیت بوده ولی حد و مرز …

اختصاصی شبکه اجتهاد: یکی از ابزارهای فهم حدیث و سنجش اعتبار آن، «مطالعه تاریخ» عنوان شده است. شأن نزول حدیث، موضوع شناسی حدیث، فضای صدور حدیث و مواردی از این دست، در پرتوی تاریخ‌خوانی آشکار می‌شود و به فهم بهتر حدیث کمک می‌کند. به یقین، باورمندان به این نگاه، نمی‌گویند همه چیزِ فهم و سنجش حدیث، در تاریخ است؛ بلکه هدف ایشان این است که بگویند این ابزار نیز کارآمد است و نباید مورد غفلت واقع شود. ظاهر این فرمایش، متین و معقول و غیرقابل مکابره می‌نماید و انگیزه مطالعات تاریخی را برای دانشیانِ احادیثِ فقهی و کلامی و اخلاقی …

اختصاصی شبکه اجتهاد: در جلسه گذشته پیرامون چرایی گفتگو از حوزه‌های حدیثی، هدف از شناخت گذرگاه‌های حدیث، شیوه بحث و سرفصل‌های بحث سخن گفتیم. تتمه: یونس بن عبدالرحمن پیرامون یونس نکاتی بیان شد و نکاتی اینک بیان می‌کنیم. او در طبقه سوم اصحاب اجماع است و یکی از چهار نفر از اعضاء اصلی این طبقه نیز هست. یونس متعلق به کدام اقلیم جغرافیایی است؟ در منابع رجالی شیعه به قمی بودن او یا حتی به ارتباطش با قمی‌ها مطلقا اشاره نشده است. حتی از گزارش ۱۲۰۸ نجاشی و برخی گزارشات با توجه به مشایخ و مرتبطین با او می‌توان دریافت …

اختصاصی شبکه اجتهاد: هیچ وحدت و اشتراک و ملازمه‌ای بین حکم بی‌حجابی و حجاب اجباری نیست. اگر بی‌حجابی اجباری در دوره رضاخان یا در اروپای قرن بیست‌ویکم خلاف آزادی و کرامت و اراده آزاد انسان در پوشش بوده به معنای جریان این تقبیح در حجاب اجباری نیست. از حکم بی‌حجابی اجباری برای حجاب اجباری قیاس نمی‌توان کرد. شرایط قیاس صحیح در آن‌ها نیست. مسلمانانی با اعتقادات اسلامی آنان و اوامر شرع و فقهی که پیروی می‌کنند نوعی پوشش را واجب و لازم‌الاطاعت می‌دانند. از سویی، التزام و تقید به این حکم آنان هیچ‌گونه تجاوز به‌حق دیگران و باعث تضییع حقوق …

شیخنا الاستاذ، آیت‌الله‌ تبریزی در کتاب اصولی دروس فی مسائل علم الاصول در ذیل مباحث، قواعد فقهی المیسور، نفی ضرر، الصحه، ید، فراغ و تجاوز، قرعه و… را مطرح می‌کنند. حتی در برخی از این قواعد، نظرات خاصی نیز مطرح می‌کنند که تا بحال مطرح نبوده است. اختصاصی شبکه اجتهاد: آیت‌الله میرزا جواد تبریزی (ره)، اگرچه به ظاهر، فردی ساده و مرجعی معمولی و دارای مقلدین نه‌چندان زیاد به نظر می‌رسید، اما محبوبیت و مقبولیت علمی وی در حوزه‌های علمیه، هیچ‌گاه با میزان آشنایی مردم با وی همسان نبود. این مقبولیت تا آنجاست که شاید بتوان گفت اکثر اساتید فعلی …

با توجه به سه قسمی که در پرداخت خمس معادن مطرح شد، واضح است که چون خمس را ملک منصب می‌دانند، خمس هیچ معدنی ازجمله چاه‌های نفت لازم نیست توسط دولت پرداخت شود. معادن و چاه‌های نفت در دست دولت است و دولت هم آن‌ها را در امور عامه صرف می‌کند؛ لذا فقیه که مالک تمام خمس است، همه این موارد را مصلحت دانسته و به دولت این اختیار را می‌دهد که خمس معادن را در امور عامه مصرف کند. اختصاصی شبکه اجتهاد: امروزه منابع و معادن، از مهم‌ترین مؤلفه‌های ثروت هر اجتماعی به شمار می‌آیند. در فقه اما سخن …

اختصاصی شبکه اجتهاد: هنوز مدت زیادی از تنش میان «حیدر حب الله» و آیت‌الله محسنی به واسطه چاپ کتاب «المعتبر من بحار الانوار» نگذشته بود که او به دعوت مدرسه بهاره تخصصی حدیث دفتر تبلیغات به مشهد آمد. نزدیکان وی خبر داده بودند که موضوع سخن وی، موضوع چالشی و جنجال‌برانگیز «اجتهاد النبی» است. البته در بنرهای دفتر تبلیغات عنوان عام تری مکتوب شده بود که شاید دلیل آن، همان جنجالی بودن تیتر «اجتهاد النبی» بود. این عنوان که از عالَم اهل تسنن سربرآورده است و مخالفت با عصمت رسول را با خود به همراه دارد و توجیه اجتهادات به …

اگر بینه را حجت شرعی تعبدی به ملاک ظن نوعی دانستیم، قاضی موظّف است همه‌جا مطابق آن حکم کند ولو اینکه در برخی موارد به جهت وجود قرائن مخالف، نسبت به صحت مفاد بینه مردد شود؛ اما اگر بینه را به‌عنوان طریق حصول وثوق فرض کنیم، قاضی زمانی باید به بینه حکم کند که نسبت به صحت مؤدای آن اطمینان شخصی یابد؛ ازاین‌رو چه‌بسا نتواند به بینه اکتفا کند، بلکه ناچار شود از مراکز ثبتی استعلام کرده و شواهد دیگر را بررسی نماید تا با کمک آن‌ها، به اطمینان نائل آید. اختصاصی شبکه اجتهاد: در هر حکومتی همواره قضاوت در …

این نوشتار در پی آن است که الگوی پیشنهادی برای روابط گوناگون مسلمانان در این نامه را بکاود و ضمن استخراج و معرفی آن، کارآمدی آن را برای الگو قرار گرفتن از سوی همه مسلمانان در جهان معاصر بنمایاند. شبکه اجتهاد: در نگاهی کلی می‌‌‌‌‌‌توان آموزه‌‌‌‌‌‌های دینی را به دو دسته آموزه‌‌‌‌‌‌های مرتبط با ساحت اندیشه و آموزه‌‌‌‌‌‌های مرتبط با ساحت رفتار تقسیم کرد. آموزه‌‌‌‌‌‌های دسته نخست آموزه‌‌‌‌‌‌هایی هستند که در بردارنده گزاره‌‌‌‌‌‌هایی در باره عالم هستی و مراتب آن مانند عالم ماده و عالم مجردات و ویژگیهای این جهان و آن جهان و در یک کلام مجموعه هست و …

شبکه اجتهاد: عصر امام صادق علیهم السلام را از جهاتی می‌توان عصر تعلیم و تربیت شاگردان فاضل و ساماندهی تشکیلات مرجعیت شیعه و فقاهت فقهاء نامید. دوران امامت حضرت باقر و امام صادق علیهما السلام مصادف با شکسته شدن فضای تحریم چندین ساله نقل و ضبط احادیث، سقوط سلسله بنی‌امیه و آغاز حکومت عباسیان شد و تا حدودی فضای باز علمی و سیاسی در جامعه حاکم گردید. این دو امام همام از این فرصت تاریخی، بهره مناسب بردند و در پی نیم قرن (۱۴۸ ـ ۹۴ه‍‌) تلاش و اهتمام کم‌نظیر، عالمان، فقیهان و دانشمندان بسیاری در مکتب اهل‌بیت (ع) پرورش …

شبکه اجتهاد: بیست و پنجم شوال یادآور سوگمندیِ سترگِ جامعه دیرپای شیعی در نیمه قرن دوم هجری است که به تازگی در عهد پنجمین و ششمین امامش با عمق معارف دینی و مذهبی‌اش آشنا شده بود. پیش از آن، آنچه در دید و فرادید بود بیشتر، شور انقلابی بود و عواطف پاک انسانی؛ تفضیل این صحابی بر آن صحابی بود یا صرفا به قدرت رساندن شایستگان. کسانی هم البته در کار چهره پردازیِ ماورائی از اولیای برگزیده خدا بودند. راه ناهمواری که صادقین علیهماالسلام پیمودند، به مراتب، سخت تر از تاسیس یک جامعه یا دولت یا حتی یک دین و …

در بازگشت از عتبات، توقفی اجباری در هویزه به الزام حاکم آن دیار داشته و بعدازآن توفیقی اجباری در شوشتر به الزام مردمان آن برای تبلیغ دین داشت. بعد از رجوع به اصفهان و ادامه کرسی درس، نامه‌های فراوانی از اهالی شوشتر و هویزه دریافت کرد که وی را به شهر خود فرامی‌خواندند. درنهایت در سال ۱۰۷۹ قمری، به دعوت حاکم خوزستان، فتحعلی خان رهسپار شوشتر گردید. اختصاصی شبکه اجتهاد: به مناسبت سالروز درگذشت، مرحوم سید نعمت‌الله جزایری، گذری اجمالی بر زندگی وی کردیم. تلاش بر آن بود تا نکات و بزنگاه‌های زندگی فقیه جزایری مطرح گردد تا از آشنایی …

ارتباط با حاکمان بعد از تفوق علمی بوده است؛ همه مناصب، آنچه را که از ارتباط با حکام بوده یا پذیرش احکام و پذیرش منصب از حاکمان را قبول کرده است. در اصفهان در کنار علامه مجلسی، علامه مجلسی را به‌عنوان مرجع مردم اصفهان پذیرفته و خودش را نه مطرح ‌کرده و نه عهده‌دار مسئولیتی، تنها عهده‌دار تدریس بوده است. ولی بعد از آن‌که وارد خوزستان شد، این خلأ را احساس کرده و به خاطر پوشش خلأ، مناصب را به‌عهده می‌گیرد. به تمام معنا می‌توانیم بگوییم، سید از مصادیق «ان الذین آمنوا ثم استقاموا فلا خوفٌ علیهم و لا هم …

شبکه اجتهاد: روش اجتهاد «روایت محور و فقاهت مدار» روشی است که ما طی هفت سال گذشته آن را مبنای کار فقهی خود قرار داده و تدریس خارج فقه را با بازخوانی روایات وسائل الشیعه بر مبنای آن دنبال کرده‌ایم. از جمله برکات این روش توجه به مسائل مستحدثه است. یکی از نمونه‌‌‌های آن حقوق زندانیان است. گرچه زندان پدیده جدیدی نیست و سالیان متمادی قدمت دارد، اما مباحثی همچون حقوق مادی و معنوی زندانیان و چگونگی تعامل حکومت اسلامی با آنان را‌‌ می‌توان از جمله مسائل مستحدثه در این زمینه دانست. رعایت حرمت زندانی، احسان و نیکی نسبت به …

اختصاصی شبکه اجتهاد: مفاسد مواد مخدر بر کسی پوشیده نیست. این مفسده امروزه بسیاری از انسان‌های کره زمین را درگیر خود کرده است. فقه به‌عنوان ارائه‌دهنده برنامه بشر، باید به این مسئله بپردازد. بحث از مواد مخدر سابقه‌ای در فقه ندارد، گرچه مواد اعتیادآور بحث شده است که بدان اشاره می‌شود. تقسیم مواد مخدر مواد اعتیادآور به دو دسته کلی تقسیم می‌شوند: دسته اول: موادی که اعتیاد به آن‌ها تنها برای خود فرد مضر است. از این گروه می‌توان اعتیاد به شکر یا قهوه یا سیگار (اگر دودش به کسی نرسد) را نام برد. دسته اول: موادی که اعتیاد به …

مشکل اساسی ما در فقه مخدرات همین است که نمی‌توانیم به نقطه عطفی برسیم که موضوع‌شناسی و مفهوم شناسی را عمیقاً درک کنیم و بر اساس همان حکم کنیم. به همین جهت هم است که این مسئله را در حوزه تعزیرات می‌برند نه حدود. خیلی از فقها تلاش می‌کنند که این را در بحث حدود نیاورند و جدا بکنند. فکر می‌کنم بی‌وجه نبود که ما ابهام‌هایی در مفهوم مخدرات داشتیم. البته دغدغه‌های استنادی‌ اهل‌سنت کمتر از شیعه است. اختصاصی شبکه اجتهاد: علیرغم فراگیر شدن پدیده مواد مخدر و انواع جدید آن که دسترسی آسان و آثار مخرب فراوان، از ویژگی‌های …

وقتی شخصی به سلمانی می‌رود می‌تواند موهای خود را پس بگیرد. الآن موهای انسان را می‌فروشند. پس گرفتن مو از سلمانی معنایش مالکیت نیست. یا دست و عضوی که قطع شده است را فرد می‌تواند بگیرد و نمی‌تواند بگوید این میته است و تو مالک میته نمی‌شوی. هر عضوی از انسان که جدا می‌شود تعلق آن یا به اولویت یا اختصاص است. به‌هرحال، عرفا بین اعضا و شخص علقه‌ای وجود دارد؛ اسم آن را هرچه می‌خواهید بگذارید. اختصاصی شبکه اجتهاد: اهدای عضو، چند دهه‌ای است که در کشورهای مختلف انجام می‌شود و از همان ایام نیز در فقه شیعی مطرح …

ما اساساً نیازی به حکم شرعی نداریم بلکه ضرورت عقلائی ما را بس است. حال اگر اصرار بکنیم بر اثبات حکم شرعی می‌توان به قاعده ملازمه و یا اختلال نظام تمسک جست. در مثل رعایت قوانین راهنمایی و رانندگی، دلیل شرعی خاصی وجود ندارد. اینکه مرحوم امام می‌فرمایند «تخلف حرام است» دلیلش چیست؟ همان اختلال نظام و حرج و مرج است. در میراث فرهنگی نیز چنین است و نبود آن اختلال نظام اقتصادی را به دنبال می‌آورد. اختصاصی شبکه اجتهاد: میراث فرهنگی، یکی از بخش‌های مغفول فقه اسلامی است که مباحث جالب و منحصربه فردی در خود دارد؛ مباحثی از …

آیت‌الله سید احمد خاتمی با تاکید بر اینکه «حوزه باید حامی ناصح و نظام باشد»، گفت: حوزه علمیه باید خوبی‌ها را ببینید و تجلیل کند و نسبت به نارسایی‌ها تذکر دهد. ما در شورای عالی حوزه به شدت مراقب این مطلب هستیم. اختصاصی شبکه اجتهاد: در طول تاریخ حیات حوزه‌های علمیه شیعی «استقلال» و عدم وابستگی به دولت‌ها، موضوعی حیاتی برای حوزویان بوده است. امتیاز استقلال حوزه‌های علمیه شیعه برگ درخشانی است که حوزه به خود می‌بالد. امروز این موضوع با نظرات مختلفی مواجه شده و بعضاً با هجمه و اتهاماتی روبرو شده است و به بهانه‌های مختلف به این …

اختصاصی شبکه اجتهاد: بی‌وقفه بر اعتقادم به امکان و ضرورت تولید فقه حکومتی تأکید می‌کنم. این تکرار و تأکید برای این است که ذهنیت‌‌های قبلی و معمولاً منفی مانعی در فهم درست نوشته‌‌ها نباشد. سخن اصلی این نوشته در اصل فقه حکومتی یا حکومت و حاکمیت فقهی و فقاهتی و فقیه محور نیست. کسی که به رسالت‌‌های حداکثری اندیشه دینی در دنیا باور دارد به‌طور یقین به فقه سیاسی و فقه سیاست هم لاجرم معتقد است؛ اما سخن در منطق و مسیر درست حرکت به این سمت است. امروزه به روال دهه‌‌های سابق عده‌ای از ما مدام از فقه و …

اختصاصی شبکه اجتهاد: همانطور که در نوشتار قبلی به اختصار تفاوت میان تبعیت از مرجع تقلید با اولیاء الهی که این نحله عرفانی از آن سخن می گوید، روشن شد؛ احکام و موضوعات شرعیه از سوی مرجع تقلید بیان می گردد، لکن تعیین مصداق و تشخیص خارجی موضوعات احکام شرعیه به مکلف واگذار شده است. لذا برای وجاهت تبعیت مطلقه از اولیاء الهی، حتی در مصادیق، حصول قطع یا اطمینان به مؤدی اوامر اولیاء الهی برای خود مکلف، قابل طرح است. این پاسخ در فایل صوتی جدیدی که منتسبین به این نحله عرفانی منتشر کردند، تصریح شده است: «…. در …

اختصاصی شبکه اجتهاد: فقیه بزرگوار آیت‌الله حاج‌آقا حسین بروجردی از مراجع عالیقدر و فقهای برجسته شیعه مقیم قم بود. ایشان در حدود ۱۵ سال آخر عمر خود مرجعیت عامه شیعیان جهان را بر عهده داشت. این عالم بزرگوار جامع معقول و منقول بود آیت‌الله بروجردی در ماه صفر سال ۱۲۹۲ هق در بروجرد متولد شد. پس از تحصیلات مقدماتی در بروجرد برای ادامه تحصیل در حدود سال ۱۳۰۹ هق به اصفهان رفت و در آنجا اقامت نمود. ایشان مدت حدود ۱۰ سال در حوزه علمیه اصفهان به تحصیل فقه و اصول و فلسفه پرداخت. آیت‌الله بروجردی در فقه و اصول …

شبکه اجتهاد: در منابع حدیثی ما احادیثی با متونی بلند و یا در واقع آنچه به عنوان «احادیث طوال» خوانده می‌شود کم نیست. گاهی این احادیث در برگیرنده خطبه‌ای بلندند و گاهی مکتوبی مطول و در بسیاری مواقع هم متن گفتگو و یا مناظره‌ای بلند را شامل می‌شوند. طبعا با توجه به محدودیت توانایی حفظ راویان از یک سو و محدودیت نوشت افزارها و کاغذ و از این قبیل در عصر پیامبر (ص) (در این مورد خاص، علاوه بر این‌‌ها معدود بودن راویانی که توانایی خواندن و نوشتن داشتند هم مطرح است) و بخشی از تاریخ حیات امامان شیعه همواره …

فقه نظام اقتصادی در سه حوزه اهداف و غایات، قواعد و سیاست‌ها، ساختارها و سامانه‌های اقتصادی در رونق تولید نقش منحصر به فردی دارد. اختصاصی شبکه اجتهاد: از سال ۱۳۷۳ که با ابتکار رهبر معظم انقلاب اسلامی اولین شعار سال اعلام شد تا امسال که شعار «رونق تولید» توسط ایشان به‌عنوان شعار سال برگزیده شد، با توجه به شرایطی که کشور در آن قرار داشته، بخش عمده این شعارها به مباحث اقتصادی کشور و بهبود شرایط معیشتی مردم اختصاص یافته است. رونق تولید تنها با تعیین شعار سالانه محقق نخواهد شد، بلکه این‌کار مستلزم تعیین راهبردها و راه‌کارهایی است که …

اختصاصی شبکه اجتهاد: آیت‌الله حاج‌آقا حسن طباطبایی قمی از فقهای بزرگ شیعه و مراجع معظم تقلید معاصر مقیم مشهد بود. ایشان سالیان بسیار در مشهد و کربلا و نجف نزد فقهای بزرگ به تحصیل فقه و اصول پرداخت تا به درجه عالیه اجتهاد نایل آمد. این فقیه بزرگوار در جریان مبارزات انقلابی زمان حکومت محمدرضا شاه جزو مخالفان حکومت شاه بود و جزو فقهای مبارز و انقلابی بسیار فعال و شاخص ایران بود که بیانیه‌ها و اطلاعیه‌های زیادی از ایشان صادر می‌شد. این اطلاعیه‌ها در کتاب اسناد انقلاب اسلامی جمع‌آوری گردیده و منتشر شده است. در زمان حکومت شاه بیت …

اختصاصی شبکه اجتهاد: یکی از مهم‌ترین مسائل اقتصادی سازمان حج و زیارت که متأسفانه جای آن در تحقیقات فقهی-اقتصادی خالی است و شایسته است مطابقت آن با شرع مورد بررسی قرار گیرد، مسأله سازوکار نام‌نویسی و اعزام متقاضیان توسط سازمان حج و زیارت کشور است. سؤال این است که چرا ثبت‌نام و قرعه‌کشی، هر سال منحصراً برای همان موسم حج انجام نمی‌شود؟ و آیا ثبت‌نام از افراد به تعداد چندین برابر سهمیه سالانه کشور با دریافت ودیعه و دریافت مابه‌التفاوت آن در هنگام اعزام، می‌تواند با موازین فقهی توجیه شود؟ و اینکه تبعات و جوانب فقهی این رویه چیست؟ دلیل …

اختصاصی شبکه اجتهاد: عقد بیمه به طور عموم و بیمۀ تأمین اجتماعی به طور خصوص علاوه بر جنبه‌های فقهی از جنبه‌های اخلاقی و کلامی نیز قابل بحث و بررسی هستند. جهت روشن شدن این جنبه‌ها گفتگویی با استاد شیخ مهدی زمانی فرد از اساتید خارج فقه، اصول، تفسیر و فلسفه در حوزۀ علمیّه مشهد مقدّس داشتیم که تقدیم‌ می‌شود: اجتهاد: بعنوان سؤال اوّل بفرمایید از جهت کبروی اصولاً آیا‌ می‌توان قائل به الزامی بودن فی الجملۀ مسائل اخلاقی نسبت به بعضی اقشار و اصناف مثل قشر روحانیّت شد؟ زمانی فرد: مسائل اخلاقی همانطور که اشاره کردید نیاز به یک طبقه …

اختصاصی شبکه اجتهاد: چرا فکر می‌کنیم که فقه و فقیه و حوزه علمیه در برابر مسائلی مانند تولید محصولات صنعتی خوراکی ویرانگر برای کودکان و نیز روش عمل سودجویانه و مافیایی رسانه‌ها و ترویج این خوراکی‌های مضر برای نسل کودک و نوجوان یک ملت باید همین‌طور خنثی عمل کنند و به سکوت بگذرانند و در عوض، صبح تا شب از بی‌حجابی و ضعف ایمان مردم گله کنند؟ مگر آثار ویرانگر صنعت تولید خوراکی‌های زیانبار و عامل فساد و تباهی در سلامت و بهداشت مردم از اولویات‌های عقلانیت دینی و احکام فقهی نیست؟ اگر به تأکید آنان، هیچ مکلفی به‌عنوان یک …

شبکه اجتهاد: برخورد ما با پزشکی نوین از میانه عصر قاجار که با دانش‌های جدید آشنا شدیم تا زمانی که بهداشت اسلامی درست کردیم و سپس به سمت طب اسلامی رفتیم، سه مرحله را پشت سر گذاشته است: مرحله اول ورود اطلاعات پزشکی و پذیرش آن بدون ایراد اشکال. مرحله‌ای که فقط آثار پزشکی فرنگی بدون اشاره به طب قدیم، ترجمه‌ می‌شد و به تدریج در حال استقرار بود و آثارش همین بیمارستان‌ها و مظاهر آن است. مرحله دوم تلاش برای انطباق اطلاعات پزشکی با آموزه‌های اسلام در زمینه بهداشت و طهارت که مفهومی به نام حفظ الصحه اسلامی از …

اختصاصی شبکه اجتهاد: با ادامه کش‌وقوس‌های این روزهای محافل علمی در مشهد مقدس میان طرفداران یک نحله عرفانی و مخالفین آن، پا فراتر از بحث‌های اعتقادی رفته و به بحث‌های فقهی و فقها نیز سرایت کرده است. ازاین‌رو لازم است فقه وارد میدان شده و صرفاً، بدون جانب‌داری از طرفی، فقط پاسخ این قسمت از نزاع را بیان دارد؛ مطلبی که به فقه و فقیه مربوط بوده و از هیچ ساحت دیگری انتظار پاسخگویی نیست، اما پاسخگویی به سایر ادله، از دامان فقه فاصله داشته و بر عهده امثال این نوشتار نبوده و نیست. نزاع مورد بحث این نوشتار، در …