مفاهیم و کلیاتِ مرتبط با فقه سیاسی، تاریخ و ادوار فقه سیاسی امامیه، قواعد فقه سیاسی، پاره‌ای از مسائل فقه سیاسی، نظام سیاسی و دولت، حکومت جائر و چگونگی تعامل با آن، حقوق و وظایف شهروندی، حقوق اقلیت‌های دینی و مذهبی، منابع مالی دولت اسلامی، نظارت بر دولت اسلامی، فرمانبرداری و نافرمانی مدنی، و اصول و قواعد سیاست خارجی مجموعه مباحث این اثر آموزشی را تشکیل می‌دهد. به گزارش خبرنگار اجتهاد، «فقه سیاسی» یکی از عناوین درسی رشته «علوم سیاسی» است. در این موضوع و سرفصل‌های آن، هرچند کتاب‌های متعددی به رشته تحریر درآمده؛ اما جای یک کتاب که به …
شبکه اجتهاد: از میان رجال دینی و سیاسی، آیت‌الله بهشتی بیشترین نقش را در تدوین قانون اساسی جمهوری اسلامی ایفا کرد. از آن رو که هم در مراحل مختلف تدوین پیش نویس قانون اساسی به ویژه در شورای انقلاب اسلامی، هم در تشکیل مجلس خبرگان قانون اساسی، و هم در مدیریت کمیسیون‌ها، جلسات غیررسمی و رسمی این مجلس نقش محوری داشت. تدوین اصول متعددی در پاسداشت حقوق ملت و اختصاص یک فصل به این موضوع از ابتکارات آن شهید بزرگوار بود. در این مقاله با اشاره به مبنای فکری شهید بهشتی در موضوع حقوق ملت، دیدگاه‌های وی در زمینه «حق …
استاد حوزه علمیه قم در نشست «امام خمینی (ره)، چالش حقیقت و مصلحت» گفت: حرف امام (ره) بود که اگر حکومت محدود به احکام اولیه و ثانویه باشد، نخواهد توانست مسائل را به پیش ببرد، از نظر ایشان حکومت خود از حکم‌های اولیه است و حکم‌های حکومتی در چارچوب حکم‌های اولیه و ثانویه نیست و بر مبنای مصلحت عمومی عمل می‌کند. به گزارش شبکه اجتهاد، نشست امام خمینی (ره) چالش حقیقت و مصلحت، بعد از ظهر یکشنبه، ۲۰ خرداد با حضور حجتالاسلام والمسلمین سیدجواد ورعی، استاد حوزه علمیه قم و حاتم قادری، عضو هیأت علمی دانشگاه تربیت مدرس در خانه …
شبکه اجتهاد: سید جواد ورعی، مدرس حوزه و دانشگاه و پژوهشگر در حوزه فقه سیاسی است. او در کتاب «بررسی فقهی فرمانبرداری و نافرمانی مدنی»، به حق دینی اعتراض شهروندان نسبت به حکومت، پرداخته است. به اعتقاد او، دیدگاه‌های فقها و علمای دین در خصوص اعتراض به حکومت، دارای تنوعی است: از متهم کردن معترضان به عنوان محارب و باغی تا به رسمیت شناختن نافرمانی مدنی. برخی بر این عقیده هستند که اشکال و نقد به حکومت دینی، به منزله نقد دین و مقابله با آن است و لذا هر نوع اعتراضی به حکومت را مساوی با خروج از دین، …
حجتالاسلام ورعی با تاکید بر اینکه اگر حکومت وظایف خود را در قبال مردم انجام ندهد، نباید از مردم انتظار پیروی داشته باشد، افزود: اگر کسی در مقابل ظلمی که به او روا داشته میشود، سکوت کند و این سکوت باعث شود ظالم در ظلم خود جری تر و گستاخ تر شود، شخص مظلوم مجاز نیست از ظلمی که به او شده است، صرف نظر کند. به گزارش شبکه اجتهاد، حجتالاسلام والمسلمین سید جواد ورعی استاد خارج فقه و اصول حوزه علمیه قم که در سومین نشست از سلسله نشست‌های «فاطمه (س) و جامعه امروز»، سخن می‌گفت، با تاکید بر …
مدرس و محقق دینی گفت: پرهیز از ورود به مسایل اختلافی و جناحی در نماز جمعه ضروری است زیرا ورود به این مسائل و موضع گیری به نفع یک طرف، رنجش خاطر گروهی از نمازگزاران را به دنبال داشته و موجب ترک نماز جمعه خواهد شد. امام جمعه به منزله پدر معنوی همه اقشار مردم با سلائق گوناگون است. به گزارش شبکه اجتهاد، حجتالاسلام و المسلمین سیدجواد ورعی درباره اینکه تا به امروز چه اندازه به نماز جمعه مطلوب انقلاب و امام نزدیک شده‌ایم، اظهار کرد: ما نه تنها به نماز جمعه مطلوب و مورد نظر امام خمینی بنیانگذار جمهوری …
سومین شماره دو فصلنامه تخصصی «مطالعات فقه معاصر» با هدف نشان دادن ظرفیت گسترده دانش فقه و علوم مرتبط در عرصه‌های گوناگون از سوی موسسه مفتاح کرامت به‌تازگی روانه بازار نشر شد. به گزارش خبرنگار اجتهاد، سومین شماره دو فصلنامه تخصصی «مطالعات فقه معاصر» (بهار و تابستان ۱۳۹۶)، با مدیر مسئولی حجتالاسلام والمسلمین سیدجواد ورعی محقق و مدرس سطوح عالی حوزه علمیه قم چاپ و منتشر شد. بنابراین گزارش، در سومین شماره دو فصلنامه تخصصی «مطالعات فقه معاصر»، هفت مقاله از اساتید، صاحب‌نظران و پژوهشگران حوزه فقه و اصول، همراه با چکیده مقالات به زبان عربی و انگلیسی به چاپ …
استادیار گروه حقوق بشر پردیس فارابی دانشگاه تهران با بیان این که اصطلاح مقاصد شریعت در فقه ما بکار نرفته است، خاطرنشان کرد: اگرچه اسم این مطلب در فقه ما نیامده است، لکن رسمش در کلام فقها دیده میشود و در موارد متعددی به محتوای مقاصد شریعت استناد کرده‌اند. اصل کرامت انسانی، یکی از مقاصد شریعت بوده و به صورت مشخص جزء اصول راهنما است که در بحث حقوق بشر به ما کمک بسیاری می‌کند.
استاد حوزه و دانشگاه با طرح اینکه آیا در دولت مشروع، اعتراض، مقاومت و نافرمانی مدنی مجاز است، گفت: اعتراض، مقاومت و نافرمانی در سه مورد برای مردم به رسمیت شناخت میشود.
شبکه اجتهاد: حجت الاسلام المسلمین سید جواد ورعی پژوهشگر و استاد حوزه علمیه قم که در سفر حج تمتع به سفر می‌برد، در نوشتاری با عنوان «فقه حج» به بیان مسائلی فقهی که ممکن است برای هر حج گذاری پیش بیاید پرداخته و به ضرورت حضور بعثه‌های مختلف مراجع تقلید در حج تاکید می‌کند.
آیت‌الله سیستانی با اطلاعات وسیع تاریخی که دارد و تجربه‌ای که از تاریخ گذشته عراق در اختیار ایشان هست و همچنین احاطه‌ای که به جریانات و مذاهب زمان خودشان دارند، فتاوا و احکام ایشان مبتنی بر شناخت درست جامعه بوده است.
سید جواد ورعی: اصولاً شهید بهشتی بر این باور بود که مبنای نظام اجتماعی در عصر غیبت و فقدان معصوم بر «رأی اکثریت» است؛ نه بر «حقانیت». ایشان می‌پرسید: کدام فقیه است که بتواند ادعای حقانیت اجتهاد خویش و بطلان اجتهادهای دیگر را داشته باشد؟
خلاصه رأی عمده علمای نجف که در کتاب «تنبیه الأمه و تنزیه المله» انعکاس پیدا کرده است، تحدید و محدود کردن قدرت مطلقه سلاطین است. در آن زمان علما با سلطنت مطلقه قاجار مواجه بودند که به میل خود و تشخیص خود کشور را اداره می‌کردند و به هیچ قاعده و قانونی هم مقید نبودند.
شهید بهشتی در برابر مخالفین تصویب برخی قوانین مانند اصل ۶ و ۷ قانون اساسی ابراز می‌کند: ما اگر می‌گوییم رهبری نظام به عهده فقیه است، این فقیه باید منتخب مردم باشد. فقیهی که برآمده از آرای مردم نباشد ولو اعلم فقها هم باشد، حق ولایت ندارد. رهبری جامعه در اختیار او نیست، بلکه در اختیار کسی است که مردم او را انتخاب کرده باشند.
اگر فقه سیاسی را «آگاهی از احکام شرعیِ رفتار سیاسی مکلف، اعم از حقیقی و حقوقی، بدانیم» می‌توان به تناسب «نوعِ تعامل شیعیان با حکومت»های مختلفی که با عنوان حکومت اسلامی تشکیل شده‌اند، برای فقه سیاسی شیعه ادوار مختلفی را تعریف کرد.
دومین شماره دو فصلنامه تخصصی «مطالعات فقه معاصر» با هدف نشان دادن ظرفیت گسترده دانش فقه و علوم مرتبط در عرصه‌های گوناگون از سوی موسسه مفتاح کرامت به‌تازگی روانه بازار نشر شد. به گزارش خبرنگار اجتهاد، دومین شماره دو فصلنامه تخصصی «مطالعات فقه معاصر» (پاییز و زمستان ۱۳۹۵)، با مدیر مسئولی حجتالاسلام والمسلمین سیدجواد ورعی محقق و مدرس سطوح عالی حوزه علمیه قم چاپ و منتشر شد. بنابراین گزارش، در دومین شماره دو فصلنامه تخصصی «مطالعات فقه معاصر»، هفت مقاله از اساتید، صاحب‌نظران و پژوهشگران حوزه فقه و اصول، همراه با چکیده مقالات به زبان عربی و انگلیسی به چاپ …
حجتالاسلام ورعی استاد حوزه و دانشگاه معتقد است با استناد به پاره‌ای از آیات قرآن، روایات و سیره معصومین(ع) میشود حق مقاومت و نافرمانی مدنی را در جامعه اسلامی اثبات کرد. اما حجتالاسلام محمدی معتقد است باید بین نافرمانی مدنی تفکیک قائل شویم. به گزارش شبکه اجتهاد، مناظره علمی «حق انتقاد در حکومت اسلامی» با حضور حجتالاسلام دکتر علی محمدی، استاد حقوق جزا و عضو هیأت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی و حجتالاسلام دکتر سیدجواد ورعی، استاد حوزه و دانشگاه در پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی برگزار شد. در ابتدای این نشست، حجتالاسلام ورعی گفت: هدف من از …
او تنها از «ضرورت وحدت اسلامی» سخن نگفت و در این زمینه به سخنرانی و مقاله نویسی اکتفا نکرد، بلکه برای تحقق این آرمان بلند راه کارهایی نیز ارائه نمود. او به جدّ به وحدت امت اسلامی اعتقاد داشت و معتقد بود که وحدت مسلمانان ملزوماتی هم دارد. شبکه اجتهاد: علامه شیخ محمدحسین کاشف الغطاء از منادیان وحدت اسلامی در جهان اسلام بشمار می‌رود. او تنها از «ضرورت وحدت اسلامی» سخن نگفت و در این زمینه به سخنرانی و مقاله نویسی اکتفا نکرد، بلکه برای تحقق این آرمان بلند راه کارهایی نیز ارائه می‌نمود. او به جدّ به وحدت امت …
سیدجواد ورعی ضمن تشریح مبانی فقهی انقلاب اسلامی از دیدگاه حضرت امام خمینی(ره) گفت: تفاوت احکام امر به معروف و نهی از منکر با مبارزه با بدعتها در این نکته است که، سکوت در برابر بدعتها به تدریج موجب اضمحلال دین و تغییر و تحول در معارف و احکام دین می‌گردد، ولی ترک امر به معروف و نهی از منکر موجب گسترش فساد در جامعه میشود، هر چند لطمه به اصل و اساس دین وارد نمی‌شود. به گزارش شبکه اجتهاد، نشست علمی «مبانی فقهی انقلاب اسلامی از دیدگاه حضرت امام خمینی(ره)» از سلسله نشست‌های علمی و دینی گوهر معرفت، با سخنرانی …
قانون گذاری از مفاهیم و موضوعات مورد بحث میان جریان های سیاسی و مذهبی مختلف در دوران مشروطه بوده است که متناسب با تعریفی که هر یک از جریان ها از قانون گذاری و حیطه آن در اسلام ارائه داده اند مواضع مختلفی در برابر نهضت مشروطیت که یکی از اصول اصلی آن قانون و قانون گذاری است اتخاذ کرده اند. آراء شیخ فضل الله نوری و میرزای نائینی به عنوان نمایندگان دو جریان مهم که در تقابل با یکدیگر بودند در این مقاله مورد بررسی قرار گرفته است و در پاسخ به سوال از «جواز و عدم جواز قانون گذاری و قلمرو آن در آراء این دو عالم عصر مشروطه»؛ مسائلی چون تفاوت رای در حداقلی و حداکثری بودن محدوده قانون گذاری بشر (عرفیات و غیر منصوصات)، تفاوت اجتهادی در فهم متفاوت از متون دینی (فهم متفاوت از نظام سیاسی شیعه در عصر غیبت)، اختلاف در مبانی و چگونگی استفاده از ادله استنباط احکام و اختلاف در دیدگاه انسان شناسانه و دین شناسانه؛ به عنوان دلایل اختلاف برشمرده می شود.
در نتیجه در هر دو دیدگاه امکان قانون گذاری برای جامعه بشری وجود دارد که این قانون گذاری با استناد به دلایل شرعی و به کمک اجتهاد از سوی «سلطان صاحب شوکت» یا «مجلس شورای ملی» در قلمرو مشخص و با شروط خاصی (عدم تغایر با اسلام یا مطابقت با اسلام) صورت می گیرد.
کتاب «حدود اختیارات حاکم در حقوق کیفری اسلام» با هدف استقراء مصادیق ایفای نقش حاکم اسلامی در فقه و حقوق موضوعه ـ بخش فقه جزایی و حقوق کیفری به رشته تحریر درآمده و در سه فصل تنظیم شده است. «مباحث مقدماتی»، «مسئولیت‌ها و اختیارات حاکم در قلمرو حدود»، و «مسئولیت‌ها و اختیارات حاکم در قلمرو تعزیرات». به گزارش شبکه اجتهاد، نوشتار حاضر به قلم حجتالاسلام والمسلمین سیدجواد ورعی، نقد و نظری بر کتاب فقهی حقوقی «حدود اختیارات حاکم در حقوق کیفری اسلام» می‌باشد که در شماره ۳ و ۴ فصلنامه نقد کتاب (فقه و حقوق) ویژه پاییز و زمستان ۱۳۹۴ …
اولین شماره دو فصلنامه تخصصی «مطالعات فقه معاصر» با هدف نشان دادن ظرفیت گسترده دانش فقه و علوم مرتبط در عرصه‌های گوناگون از سوی موسسه مفتاح کرامت به‌تازگی روانه بازار نشر شد. به گزارش خبرنگار اجتهاد، اولین شماره دو فصلنامه تخصصی «مطالعات فقه معاصر» (بهار و تابستان ۱۳۹۵)، با مدیر مسئولی حجتالاسلام والمسلمین سیدجواد ورعی محقق و مدرس سطوح عالی حوزه علمیه قم چاپ و منتشر شد. بنابراین گزارش، در اولین شماره دو فصلنامه تخصصی «مطالعات فقه معاصر»، هفت مقاله از اساتید، صاحب‌نظران و پژوهشگران حوزه فقه و اصول، همراه با چکیده مقالات به زبان عربی و انگلیسی به چاپ …
فیرحی: همه‌ی کتاب تنبیه‌الأمه، نوآوری است و به هیچ‌وجه تکراری در آن دیده نمی‌شود؛ و از درون ادبیات فقهی و اصولی و کتاب و سنت دست به استنباط زده و دولت مدرن را از نگاه فقه و اصول شیعه تشریح کرده است. نائینی اولین فقیهی است که از دولت مدرن سخن گفته است. پرسش‌هایی که او با آن مواجه بوده، هنوز هم هست و ما یک قدم هم جلو نرفته‌ایم. به گزارش شبکه اجتهاد، نشست نقد و بررسی کتاب «آستانه تجدد» برگزار شد. این کتاب که شرحی است بر «تنبیه الأمه و تنزیه المله» مرحوم آیت‌الله نائینی، به تازگی توسط …
نشست علمی «نقد و بررسی کتاب «آستانه تجدد» با حضور مؤلف کتاب و نقدهای حجتالاسلام سید جواد ورعی، در جمع اساتید، فضلا و طلاب حوزه علمیه در موسسه فرهنگی فهیم قم برگزار می‌گردد. به گزارش خبرنگار اجتهاد، در ادامه سلسله نشست‌های نظریه‌پردازی دینی، ۲۵۶مین نشست علمی موسسه پژوهشی فرهنگی فهیم با موضوع نقد و بررسی کتاب «آستانه تجدد: در شرح تنبیه الامه و تنزیه المله» اثر حجتالاسلام والمسلمین دکتر داوود فیرحی استاد حوزه و دانشگاه برگزار می شود. بنابراین گزارش، در نشست یادشده، نویسنده کتاب حضور خواهد داشت و به نقدهای حجتالاسلام والمسلمین سید جواد ورعی مدرس سطوح عالی حوزه …
قلمرو اختیارات حکومت در اینکه حق دارد برای هر فعل یا ترک‌فعلی که در شریعت گناه شمرده شده است، مجازات تعیین و گنهکار را مجازات کند یا خیر، موضوع این مقاله است. ابتدا به بیان رابطۀ «جرم» و «گناه» پرداخته شده و سپس دلایل دیدگاه‌های ششگانه‌ای که در متون فقهی وجود دارد، بررسی شده و نتیجه گرفته شده که تنها برخی از گناهان دارای مجازات دنیوی هستند، نه همۀ گناهان؛ از این‌رو، تنها برخی از گناهان جرم شمرده می‌شوند که حکومت حق دخالت و مجازات مرتکبان آنها را دارد. افزون بر گناهانی که در شرع برای آنها حد یا تعزیر مشخص شده است، تنها گناهانی که جنبۀ عمومی دارند و نظم، نظام و امنیت اجتماعی را تهدید می‌کنند، دارای مجازات دنیوی هستند و حکومت به‌عنوان ضامن اجرای آن دخالت می‌کند. اما گناهانی که جنبۀ شخصی دارند و در شرع برای آنها حد یا تعزیری معین نشده است، دارای مجازات دنیوی نیستند و حکومت حق دخالت و مجازات گنهکاران را ندارد.
کتاب «مبانی فقهی امر به معروف و نهی از منکر» نوشته حجتالاسلام والمسلمین سید جواد ورعی مدرس سطوح عالی حوزه علمیه قم، به تازگی از سوی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه چاپ و منتشر شد. به گزارش خبرنگار اجتهاد، جدیدترین اثر حجتالاسلام والمسلمین سید جواد ورعی (طباطبائی حسینی) محقق و مدرس سطوح عالی حوزه علمیه قم با عنوان «مبانی فقهی امر به معروف و نهی از منکر» منتشر شد. بنابراین گزارش، نویسنده در این کتاب مبانی فقهی امر به معروف و نهی از منکر را با روش اجتهادی بررسی کرده و نیم نگاهی به جنبه‌های کلامی و اخلاقی این فریضه داشته …
در این مقاله به سه مبنا و پیامد هر کدام اشاره و سپس به آیات و روایات استناد می شود. مفاد آیات و روایات آن است که تخلف از «احکام شرعی» و «فرمان های حکومتیِ پیامبر (ص) و ائمه هدی (ع)»، نیز «قوانین دولتِ مشروع دینی در عصر غیبت»، با این شرط که تخلف از آنها نافرمانی خدا، پیامبر و امام معصوم باشد، گناه است. ولی گناه بودن سرپیچی از قوانین و مقررات عرفی مثل قوانین و مقرراتی که در جوامع دیگر هم برای تنظیم روابط اجتماعی وضع می شوند، محل تردید است
شبکه اجتهاد اجتهاد و اصول فقه, حکومت و قانون, اقتصاد و بازار, عبادات و مناسک, فرهنگ و ارتباطات, خانواده و سلامت
