بایگانی برچسب: فقه نظام

استاد علیدوست با اشاره به اینکه مکاسب شیخ انصاری را می‌توان با دو نگاه متفاوت تحلیل کرد، گفت: یکی نگاه بالفعل و دیگری نگاه ظرفیتی است؛ به نظر ما از مکاسب می‌توان فقه نظامات را هم درآورد. به گزارش شبکه اجتهاد، نشست علمی «روش شناسی فقه و اجتهاد» به همت فرهنگستان علوم برگزار شد. آنچه در ادامه می‌خوانید مشروح مطالب ارائه شده از سوی حجت‌‌الاسلام والمسلمین ابوالقاسم علیدوست استاد خارج فقه و اصول و عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم در این نشست است: با بررسی‌هایی که در مورد استنادهای شیخ اعظم در کتاب مکاسب می‌کنیم می‌بینیم شیخ در مکاسب …

برای رسیدن به نظامات اجتماعی و آن ساختارهایی که مجموعه جامعه را اداره می‌کنند، ما نیاز به نظام اقتصادی، نظام تربیتی، نظام اقتصادی و نظام سیاسی داریم و آن نظام از همان فقه اکبر و مجموعه شریعت استفاده می‌شود. به گزارش خبرنگار اجتهاد، دومین نشست از سلسه نشست‌های علمی مؤسسه احیای حیات طیبه با موضوع «فقه نظام» (چیستی و رویکردها) در راستای بازخوانی فقه و امکان ارائه دیدگاه نظام واره به مباحث فقهی و رویکردهای متفاوت در مسأله فقه نظام با ارائه حجت‌الاسلام والمسلمین ابوالقاسم مقیمی حاجی، مدرس خارج فقه و رئیس پژوهشکده دانشنامه‌نگاری پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، چهارشنبه …

فقه نظامی که امروزه طرح می‌شود، یک نوع عقب‌گرد نسبت به دوره شهید صدر است. شهید صدر ادعا کرد و تمامی تلاشش را هم کرد برای اینکه این مکتب را درست بکند؛ اما این آقایان حتی برنگشتند یک بازخوانی داشته باشند و ایرادات وارده به شهید صدر را پاسخ دهند!. به گزارش شبکه اجتهاد، چهاردهمین نشست علمی پژوهشکده اندیشه دینی معاصر(آدم) با ارائه حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر محمدرضا یوسفی عضو هیئت علمی دانشگاه مفید با موضوع «تبارشناسی فقه نظام با تأملی بر اندیشه‌های شهید صدر» در روزهای پایانی آذرماه برگزار گردید. دکتر یوسفی در این نشست ابتدا به تبیین جایگاه کسانی …

شبکه اجتهاد: یکی از ابعاد اساسی شخصیت علمی شهید صدر، توجه ایشان به فقه نظام‌های اجتماعی است. از دیدگاه این فقیه شهید، فقاهت نباید محدود به سطح فردی افعال مکلفان آن باشد، بلکه لازم است نظام و مکتب اجتماعی اسلام کشف شود و مورد بررسی و کنکاش قرار گیرد تا درنتیجه آن، از حکمفرمایی مکاتب غربی و شرقی بر تنظیم حیات اجتماعی جامعه اسلامی جلوگیری شود. وی باور دارد که می‌توان نظام اجتماعی منسجم و هماهنگی را مبتنی بر فقه در خارج محقق ساخت و این نظام به‎سبب پشتوانه الهی‎اش برترین نظام‌های موجود خواهد بود. نگاه کلان‎نگر به خطابات شرعی …

اختصاصی شبکه اجتهاد: از خطرهای بزرگ و آسیب‌های معرفتی ما خلط مقام ثبوت و اثبات است. عادت کرده‌ایم که در مقام دفاع از خود در برابر دیگران به مقام ثبوت پناه می‌بریم و در موقعیت حمله به خصم و مخالفان به مقام اثبات آنان می‌تازیم. در واقع در مقام ترجیح و مقایسه، همواره خود را واندیشه‌های خویش را به خاطر «حقانیت ثبوتی» آن می‌ستاییم و “آن دیگری” را به خاطر مفاسد و ضعف‌های عینی و اثباتی‌اش محکوم می‌کنیم. این البته نوعی مغالطه و «خلل منطقی» است. اجازه می‌خواهم آن را «مغالطه خلط ثبوت و اثبات» یا «مغالطه چند معیارگرایی» بنامم. …

شبکه اجتهاد: چندی پیش بود که آیت‌الله محمدجواد فاضل لنکرانی از عدم وجود چیزی به نام فقه نظامات سخن گفت و اظهار داشت «امام اجتهاد موجود را کافی نمی‌دانست ولی فقه را کافی می‌داند منتهی فقهی که باید در آن فکر بشود، نوآوری بشود. در فقه نیاز به نوآوری‌های فراوان داریم، افق‌های زیادی در فقه باز می‌شود منتهی همین فقه موجود است نه اینکه ما چیزی به نام فقه نظامات داشته باشیم.» پس از این اظهارات بود که واکنش‌‌‌‌های مختلفی در مورد فقه نظام صورت گرفت. یکی از این واکنش‌‌‌‌ها یادداشت مهدی نصیری با عنوان «فقه نظام ساز داریم یا …

استاد فاضل لنکرانی معتقد است: نظریه فقه نظامات، هم فقه حکومتی امام را خراب کرده، هم نظریه مرحوم آقای صدر را، نه ارتباطی با فقه حکومتی امام دارد، نه نظریه آقای صدر. نظریه مرحوم شهید صدر در اقتصادنا و بحث مکتب اقتصادی اسلام یک چیز دیگری است و ارتباطی به این نظریه ندارد ولی این دوستان نظریه خودشان را متصل کرده‌اند به مبنای آقای صدر و بعد می‌گویند یک حرف‌هایی را آقای صدر نزده و ما تکمیلش می‌کنیم. نه! این نظریه کاری به نظریه آقای صدر ندارد، گرچه به نظریه آقای صدر انتقاد داریم ولی این فعلاً محل بحث ما …

سردبیر نشریه فقه اهل بیت(ع) با بیان اینکه مصلحت، عرف و مقاصد الشریعه می‌توانند به منزله منابع جدید فقهی در استنباط مطرح شوند، اظهار کرد: با به کارگیری سیره متشرعه و توجه بیشتر به قرآن کریم می‌توانیم تحول فقهی روزآمد ایجاد کنیم. به گزارش شبکه اجتهاد، حجت‌الاسلام ‌والمسلمین خالد الغفوری، سردبیر مجله فقه اهل بیت(ع) در گفتگویی با بیان اینکه دیدگاه رائج فقه امامیه در بطن و ذات خود ظرفیت زیادی برای پاسخ‌گویی به نیازهای فرد و جامعه دارد که از دو زاویه قابل بحث و بررسی است؛ گفت: جهت نخست بُعد اعتقادی است، زیرا معتقدیم که شریعت خداوند کامل‌ترین …

مدرس فقه سیاسی می‌گوید: ما در فقه متناسب با موضوع و مساله روز صحبت می‌کنیم. مساله امروز ما اداره جامعه است. یا ما باید بگوییم می‌توانیم جامعه را اداره کنیم، یا بگوییم دین ما جامعیت ندارد و این یعنی سکولاریسم!. شبکه اجتهاد: ماه گذشته در رسانه‌ها و در مجامع حوزوی و دانشگاهی گفت‌وگو درباره «فقه نظامات» پررنگ بود. البته این موضوع جدیدی نیست، اما آیت‌الله جواد فاضل لنکرانی در همایش بزرگداشت آیت‌الله موسوی اردبیلی به این موضوع اشاره کرد و موجب واکنش‌های مختلفی شد. البته وی چند روز بعد منظور خود را تبیین کرد و وجود فقه اجتماعی، فقه حکومتی …

حجت‌الاسلام ایزدهی با اشاره به استدلال‌های مختلف در زمینه وجوب تشکیل حکومت اسلامی، گفت: یک استدلال این است که ما یک غایتی داریم و این غایت به گونه حداکثری است که جز به واسطه تحقق حکومت قابل جریان نیست؛ بنابراین فقه باید وارد مسائل حکومت شود و تشکیل نظام اسلامی دهد. حال اگر نظام اسلامی تشکیل شد، باید با رویکرد حکومتی اداره شود و این رویکرد نیاز به فقه حکومتی دارد؛ اداره انواع نظامات به عهده فقه حکومتی است. به گزارش شبکه اجتهاد، کرسی ترویجی غایات و کارویژه‌های فقه سیاسیفقه حکومتی؛ متکفل اداره انواع نظامات بر اساس دیدگاه‌های آیت‌الله خامنه‌ای، …

عضو پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی می‌گوید: اگر بگوییم دین چیزی به نام نظام ندارد،‌ آیا این به معنای خلوّ دین از یک موضوع ضروری جامعه است که اگر اینطور باشد، ما دین را امری جامع نخواهیم دانست. شبکه اجتهاد: هفته گذشته در رسانه‌ها و در مجامع حوزوی و دانشگاهی گفت‌وگو درباره «فقه نظامات» پررنگ بود. البته این موضوع جدیدی نیست، اما آیت‌الله جواد فاضل لنکرانی در همایش بزرگداشت آیت‌الله موسوی اردبیلی به این موضوع اشاره کرد و موجب واکنش‌های مختلفی شد. البته وی چند روز بعد منظور خود را تبیین کرد و وجود فقه اجتماعی، فقه حکومتی و فقه …

به نظر می‌‌‌رسد فقه موجود، به تنهایی پایگاه خوبی برای دست‌‌‌یابی به فقه نظام و بررسی و ارزیابی موضوع فقه نظام نیست. البته این درست است که در فقه نظام، از دل فقه موجود رشد‌ می‌یابد، اما به نظر‌ می‌رسد سه‌گانه باورهای کلامی، نیازهای عینی اجتماعی و روش‌‌‌های معتبر فقهی پایگاه شکل‌‌‌گیری فقه نظام می‌‌‌باشند. در واقع از پیوندی که میان باور‌‌‌های کلامی ما و عینیت اجتماعی ما وجود دارد، موضوع فقه نظام، در بستر و خاک حاصلخیز فقه موجود متولد می‌‌‌شود. به گزارش شبکه اجتهاد، حجت‌الاسلام دکتر حسن شجاعی دبیر گروه فقه نظام حقوقی و قضایی پژوهشگاه فقه نظام …

اختصاصی شبکه اجتهاد: بحث و گفتگو بر سر امکان یا تحقق فقه نظام هم چنان ادامه دارد. در این جا به تمام سخنانی که اساتید و اندیشمندان در این چند هفته اخیر در این باره گفته اند، نمی‌پردازم و تنها بر خلط دو تعبیر و سوء تفاهم‌های زبانی تمرکز دارم. فقه و هر دانشی می‌تواند به موضوع مورد مطالعه خود اضافه شود؛ به عنوان نمونه، «فقه عبادات»، «فقه الإجاره»، «فقه الإجتماع»، «فقه پزشکی»، «فقه هنر»، «فلسفه ذهن»، «فلسفه اخلاق»، «جامعه شناسی دین» و … . دقت کنید که این ترکیب‌ها اضافی است؛ نه وصفی. «فقه پزشکی» نیز یک ترکیب اضافی …

«حسینیه اندیشه» در بیانیه‌ای تحلیلی پیرامون مباحث مطرح‌شده درباره «فقه نظام» از اندیشمندان حوزوی به تأمل عالمانه پیرامون «اصول نظام» به عنوان عامل اصلی برای تعمیقِ «فقه نظام» دعوت کرده است. به گزارش شبکه اجتهاد،‌ بیانیه تحلیلی «حسینیه اندیشه» پیرامون مباحث مطرح ‌شده درباره «فقه نظام» برگرفته از اندیشه استاد سیدمنیرالدین حسینی الهاشمی به شرح ذیل می‌باشد. بسم‌الله الرحمن الرحیم دعوت اندیشمندان حوزوی به تأمل عالمانه پیرامون «اصول نظام» به عنوان عامل اصلی برای تعمیقِ «فقه نظام» انقلاب الهی ملت ایران و نظام مبارک جمهوری اسلامی، از آنجا که آرمانِ «جریان اسلام در زندگی اجتماعی» را نصب‌العین خود قرار داده، …

استاد درس خارج حوزه علمیه قم گفت: معتقدم فقیه باید به کشف نظام در فقه پرداخته و فرایند آن را هم باید توضیح دهد. همچنین معتقدم فقیه برای رسیدن به فرایند باید مقاصد را مد نظر قرار دهد. به گزارش شبکه اجتهاد، هماره تاکید بر برگزاری کرسی‌‌‌های نظریه پردازی در واقع شاهراهی است به سمت و سوی رسیدن به مرحله تعالی علم و کاملترین مرحله دانش پژوهی که همانا نوآوری علمی و خلاقیت‌‌‌های فکری است. رهتوشه‌‌ای که گاه دیگران سالها با آن قله‌‌‌های علوم را فتح کرده و اینک بر ماست که در حوزه‌‌‌های علوم انسانی نیز این چنین باشیم.امری …

رییس پژوهشکده نظام اسلامی با بیان اینکه فقه به معنای استنباط احکام قابل اضافه به نظام نیست، گفت: دعوای فقه نظام به معنای فقه اصغر، دعوای درست نیست، اما به معنای فقه اکبر دعوای درستی بوده و فقه در این معنا می‌تواند اضافه به نظام شود. به گزارش شبکه اجتهاد، نشست تخصصی فقه و نظام از سلسله نشست‌های «احیای حیات طیبه اسلام» با حضور حجت الاسلام والمسلمین سیدحسین میرمعزی معاون پژوهش حوزه‌های علمیه و رییس پژوهشکده نظام اسلامی پژوهشگاه فرهنگ واندیشه اسلامی و حجت‌الاسلام سیدسجاد ایزدهی مدیر گروه سیاست و عضو هیأت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی برگزار شد. …

نشست هم‌اندیشی «ماهیت فقه نظام؛ نقد و بررسی شبهات مطرح درباره فقه نظام» از سلسه نشست‌های فلسفه «فقه پیشرفت» با سخنرانی حجت‌الاسلام امین‌رضا عابدی‌نژاد و با حضور و هم‌اندیشی اساتید و محققان فقه پیشرفت در سالن کنفرانس «انجمن‌های علمی حوزه» برگزار شد. به گزارش شبکه اجتهاد، حجت‌الاسلام عابدی نژاد از محققین حوزوی و مؤلف کتاب «ماهیت و الزامات فقه پیشرفت؛ فلسفه فقه نظام اجتماعی» با اشاره به مسائل و شبهات مطرح‌شده پیرامون فقه نظام گفت: طرح این مباحث در حوزه پدیده مبارکی است که در صورت رعایت قواعد علمی و اخلاقی نقد، می‌تواند به تحکیم اندیشه صحیح اسلامی کمک کند …

جامعیت دین به ویژه جامعیت اسلام به کتاب، سنت و عقل است؛ یعنی همان طوری که خداوند به طور مستقیم از طریق وحی و رسول اکرم (ص) صحبت می‌کند، به همان شیوه از طریق عقل صحبت می‌کند؛ یعنی همان طور که احکام برگرفته از قرآن برای ما حجت‌آور است، احکام برگرفته از عقل قطعی هم حجت‌آور است؛ یعنی اگر امروز عقل قطعی یک حکمی داد و سیره عقلا حکم را صادر کرد، شرع توجه کند و کنار نگذارد و برای آنان حجت داشته باشد. به گزارش شبکه اجتهاد، سخنرانی آیت‌الله محمدجواد فاضل لنکرانی در آیین بزرگداشت آیت‌الله موسوی اردبیلی بازتاب …

آیت‌الله سیفی مازندرانی با بیان اینکه مقصود از عبارت «علینا القاء الاصول» قواعد علم اصول نیست، بلکه به این معناست که برای شما قواعد کلی القاء کردیم و شما در چارچوب این نظام و قواعد کار کنید، اظهار کرد: استنباط فقیه چه در باب فقه حکومت و سیاست، چه در جمیع مسائل مستحدثه امروزباید در چارچوب قواعد و اصولی باشد که حضرات معصومین(ع) القاء کرده‌اند که این فقه نظام‌مند است. به گزارش شبکه اجتهاد، نشست علمی ترویجی فقه معاصر با موضوع «ظرفیت‌‌‌ ‌شناسی علم اصول در استنباط احکام مسائل مستحدثه» به همت دبیرخانه فقه معاصر حوزه‌‌‌‌های علمیه و مدیریت سطوح …

اقامه صلاه یک تکلیف اجتماعی است. جامعه مقیم صلاه با جامعه‌ای که نمازخوان دارد فرق می‌کند. بحث در این است که جامعه باید صالح باشد و این جامعه صالح با حاکمیت صالح ایجاد می‌شود و حاکمیت صالح با نظم صالح ایجاد می‌شود. اگر جامعه‌ای داشته باشم که در احکام فردی به تمام احکام الهی عمل می‌کند؛ ولی در رفتار جمعی از یک حاکمیت طاغوتی تبعیت کنند؛ مثل‌اینکه یک مسلمان در اروپا زندگی کند؛ درحالی‌که تمام تکالیف فردی را انجام می‌دهد؛ ولی در زیر سایه یک حکومت جائر زندگی می‌کند؛ در اینجا اگر این مسلمان نسبت به حضور در آن سرزمین، …

بعضی‌ها استیحاش دارند که بگویند فقه نظام، خب نگویید فقه نظام و بگویید فقه حکومتی؛ استیحاش دارید بگویید فقه حکومتی و‌ می‌ترسید پرده‌‌ی سیاست پای شما را بگیرد بگویید فقه اجتماعی. بعضی‌ها استیحاش از بعضی از واژه‌ها دارند. به گزارش شبکه اجتهاد، آیت‌الله شیخ محسن اراکی استاد خارج فقه و اصول حوزه علمیه قم و رئیس مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی در درس اخلاق خود در مرکز جامع علوم اسلامی ولی امر در خصوص «فقه نظام» به سخنرانی پرداخت که مشروح آن از منظرتان می‌گذرد. ۱- مفهوم‌شناسی فقه نظام بحث‌هایی در رابطه با فقه نظام مطرح شده و ابهاماتی که …

تفریط آنجاست که شما بگویید نگاه و نظم شبکه‌ای در احکام وجود ندارد و نمی‌توانیم از این‌ها یک تصویر هوایی به دست بیاوریم. تفریط این است که کسی بگوید این که امام‌خمینی(ره) آمده و حکومت تشکیل داده است نظام نیست. البته منظورم از نظام حکومت نیست. منظور همان تلقی است که ما از نظام داریم. نظام مردم‌سالاری دینی یک نظام است. در حقیقت نظام‌سازی حلقه وصلی میان اندیشه و کنش و رابط بین ایده و عمل است. تا نظام اقتصادی اسلامی در عالم واقع شکل نگیرد نگاه اسلام در اقتصاد محقق نمی‌شود. به گزارش شبکه اجتهاد، با توجه به بحث …

وقتی می‌گوییم فقه نظام، مرادمان فقه سیستمی که از حاکم و محکوم تشکیل می‌شود است. رفتارها در این فقه، رفتارهای به هم پیوسته‌ای است که این پیوستگی ناشی از حاکمیت حاکم است و زمانی که چنین شد، رفتار جمعی پیدا می‌کنیم و این رفتار جمعی، نیاز به فقه مربوط به رفتار جمعی دارد و این فقه رفتار جمعی، یک فقه به هم پیوسته‌ است. نگاه شهید صدر به فقه نظام و سیستم، نگاه رابطه سیستماتیک بین احکام است و استنباط فقه نظام، یعنی استنباط این سیستم از درون احکام و قواعد و اصول اعتقادی. شبکه اجتهاد: استاد شهید سید محمدباقر …

هفتمین نشست هم‌اندیشی فقه حکومتی به همت «دبیرخانه هم‌اندیشی فقه حکومتی» و با همکاری «پژوهشگاه فقه نظام» با حضور آیت‌الله اراکی دبیرکل مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی و عضو مجلس خبرگان رهبری، پنجشنبه ۲۲ آذرماه ۱۳۹۷ در سالن کنفرانس مرکز همایش‌های غدیر واقع در شهر مقدس قم برگزار می‌گردد. به گزارش شبکه اجتهاد، این نشست در ادامه سلسله نشست‌های هم‌اندیشی فقه حکومتی، با ارائه نظریه «فقه نظام» توسط استاد اراکی و پرسش و پاسخ مقررین و شاگردان سایر اساتید مطرح در این عرصه همراه خواهد بود. پیش‌تر نیز این نشست‌ها به ترتیب با حضور اساتید معظم علی‌اکبر رشاد، سید صمصام‌الدین …

شبکه اجتهاد: اخیراً یکی از فقهای بزرگوار، فرموده‌اند که فقه نیازی ندارد که خودش را به‌صورت «نظام» عرضه کند و معنا ندارد بگوییم فقه نظام می‌خواهیم و ما باید رویکرد مسأله‌ای داشته باشیم. به نظر حقیر رویکرد حداقلی و بلکه رویکرد غلطی است. رویکرد مسأله‌ای که نمی‌خواهد به جامعه خودش و جامعه رقیب رویکرد سیستماتیک داشته باشد، در بهترین حالت، خروجی‌اش همین رساله‌های عملیه است. این‌ها فتواهای مورد و مسأله‌ای است که تاکنون صادر شده است. چهل سال از انقلاب گذشته و بسیار واضح است که رویکرد مسأله‌ای به جامعه پیچیده و مدرن امروزی نمی‌تواند پاسخگوی حل نیازهای جامعه از …

شبکه اجتهاد: پس‌از نقدهایی ناظر به سخنان اول آیت‌الله محمدجواد فاضل، ایشان درباره نظام و فقه نظام مطالب دیگری فرمودند. همان‌طوری که پس ‌از سخنرانی اول ایشان در برخی نشست‌های علمی عرض کردم اگر الفاظ استعمال شده درست توضیح داده شوند ممکن است بسیاری از این نزاع‌ها برطرف گردد. به همین جهت این یادداشت در چند بند ارائه می‌شود: ۱- ایشان فقیه و از خانواده فقاهت و انقلابی است. احترام فراوانی برای ایشان قائل هستیم. این بررسی، بررسی «مَن قال نیست»، بلکه بررسی «ما قال» است. ۲- مطالبی که از ناحیه ایشان مطرح شده است باید به ‌عنوان فرصت تلقی …

شبکه اجتهاد: در پی اظهارات اخیر آیت‌الله محمدجواد فاضل لنکرانی در نفی فقه نظامات، حجت‌الاسلام والمسلمین عبدالحسین خسروپناه، رئیس مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران پاسخی داده است که مشروح آن از منظرتان می‌گذرد. «آیا اسلام نظام اجتماعی دارد یا نه؟» این سؤال را آقای شیخ جواد فاضل لنکرانی در یک سخنرانی که در تاریخ ۹۷/۹/۸ در دانشگاه مفید به مناسبت سالگرد مرحوم حاج آقای موسوی اردبیلی با عنوان دیدگاه‌های حقوقی قضایی مرحوم آیت الله العظمی موسوی اردبیلی داشته‌اند، مطرح کرده‌اند. ایشان می‌گوید که به نظرم رسید چون این شخصیت از استوانه‌های حوزه و نظام اجرایی و قضایی کشور بوده …

حجت‌الاسلام غرویان با بیان اینکه امام خمینی(ره) نظام سیاسی اسلام را طراحی کردند و این چنین نبود که بگوییم با فقه فردی کشور را سروسامان دادند، گفت: امام(ره) در نجف درس دادند و ولایت فقیه را تبیین کردند و فرمودند که ولایت فقیه فلسفه فقه ماست و با همین فقه سیاسیات اسلام انقلاب کردند. به گزارش شبکه اجتهاد، چندی پیش آیت‌الله محمدجواد فاضل لنکرانی در سخنرانی در دومین همایش نکوداشت مرحوم آیت‌الله موسوی اردبیلی(ره) بیان کرد که فقه فاقد نظام است و نظام‌سازی فقهی ممکن نیست؛ اگر چنین بود آن‌ کسی که باید در درجه اول به آن می‌رسید حضرت …

شبکه اجتهاد: گفتاری از آیت‌الله حاج شیخ جواد فاضل لنکرانی، در مراسم بزرگداشت آیت‌الله سیدعبدالکریم موسوی اردبیلی، در دانشگاه مفید قم، در ۸ آذر ۹۷ منتشر شد، ایشان در بخشی از سخنان خود چنین بیان داشته‌ است: «ما این مقدار که در فقه کار کردیم چیزی به نام نظام نداریم، نظام اقتصادی، نظام سیاسی، نظام قضایی، نباید این عنوان چشم و گوش ما را پر کند که بگوئیم اسلام نظام دارد، نه اسلام در هر زمینه‌ای احکام جزئی دارد، قواعد دارد.»، «اینطور نیست که امروز بگوئیم برای پاسخ به نیازهای روز کنار فقه موجود که آقایان اسمش را فقه موضوعی …

فقه نظامات نه تنها از نظر علمی ثابت نیست بلکه یک امر خیالی دست نیافتنی است و نه تنها خدمت به فقه نیست بلکه یک توقف‌گاهی برای فقه خواهد بود. معتقدیم امام از همین فقه و اصول موجود حکومت را استخراج کرد نه فقه نظامات. البته من دعوا سر لفظ ندارم. امّا آقایان برای فقه نظامات موضوع مستقل، مکلّف مستقل، روش استنباطی مستقل، ثواب و عقاب مستقل تصویر کرده‌اند، این در کجای دین و فقه ما وجود دارد؟؛ مدعای شهید صدر غیر از این فقه نظاماتی است که آقایان مطرح می‌کنند. شبکه اجتهاد: پس از سخنان آیت‌الله محمدجواد فاضل لنکرانی …