شبکه اجتهاد: ارزش مبادلهای، تنها در کالایی وجود دارد که دارای ارزش استعمالی و مصرفی باشد و در سیرهٔ عقلا و ادلّهٔ شرعی، تنها کالای مبادلاتی، طلا و نقره است. در جایجای کتاب مکاسب شیخ انصاری، این نکته تأکید شده است که مِلاک مالیّت، وجود «منفعت محلّلهٔ مقصوده» است و این همان چیزی است که اقتصاددانان از آن تعبیر به «ارزش استعمالی» یا «ارزش مصرفی» میکنند. اگر چیزی ارزش مصرفی نداشت، اکل مال، در مقابل آن، اکل مال به باطل است. پول اعتباری، به جز با پشتوانهٔ سیاسی یا اقتصادی و با اعمال قدرت از این راه، منفعت استعمالی ندارد. …
توضیحات بیشتر »واکاوی فقهی ارزش زمانی پول
شهید صدر بحثی درباره پول دارد که پولهای قبل با پولهای جدید، فرق دارد؛ پولهای قدیم، نقره و طلا بود و شأن کالایی داشت. اینکه قبض بیع سلف باید در مجلس باشد، برای پولهای قدیم است که احکامش متفاوت است و شاید با الآن متفاوت باشد. آن زمان، دراهم را کاهش و افزایش میدادند و روایات گاهی ناشی از آن است؛ از اینرو فقیه باید به تاریخ نیز مسلط باشد. پول، کالا، سرمایه و پسانداز نیست؛ ولی قابل تبدیل به همه آنهاست. به گزارش شبکه اجتهاد، کرسی نظریه پردازی با موضوع «واکاوی فقهی ارزش زمانی پول با سخنرانی حجتالاسلام محمدتقی …
توضیحات بیشتر »دو رویکرد فقهی در پاسخ به پرسش از احکام پول/ احمدعلی یوسفی
شبکه اجتهاد: در ارتباط با پول، سه امر مترتب برهم باید به صورت دقیق و طولی صورت گیرد. مرحله اول شناخت دقیق ماهیت و ویژگیهای پول است، بعد از اینکه ما موضوع پول را شناختیم، مطلب دوم این است که باید احکام فقهی پول را روشن کنیم؛ یعنی انواع حکم به کارگیری پول را تبیین کنیم که اعم از احکام تکلیفی و وضعی است. پس از شناخت ماهیت پول و مشخص شدن احکام فقهی پول، این پدیده با این ماهیت و با آن احکام فقهی در اختیار سیستم بانکی قرار میگیرد و سیاستهای پولی در ارتباط با پول و متناسب …
توضیحات بیشتر »پولهای رمزینه شده اگر بخواهند مورد بیع قرار گیرند، باید مال باشند/ ویژگیهای پول و مال
استاد خارج فقه حوزه علمیه قم گفت: در بررسی حکم فقهی پولهای رمزینه شده مسئلهای که باید مورد توجه قرار گیرد این است که اینگونه پولها اگر خواسته باشند مورد بیع قرار گیرند، باید مال باشند و در نتیجه باید خصوصیاتی که در تعریف مال گفتیم را دارا باشند. به گزارش شبکه اجتهاد، استاد محمدرضا مدرسی، در درس خارج خود به بررسی موضوع «فقه استارتاپها و ارز مجازی» پرداخت که در ادامه متن آن تقدیم حضورتان میگردد؛ تعریف پول: پول مالی است که به طور معمول در یک اجتماع میتواند عوض هر کالا و یا خدمت، در هر شرایطی قرار …
توضیحات بیشتر »قواعد فقهی لازم برای تأسیس نظام پولی
سیزدهمین میزگرد کنفرانس سیاستگذاری عمومی و حکمرانی اسلامی با موضوع «حکمرانی پول» به همت مجمع عالی علوم انسانی اسلامی و با همکاری دانشگاه قم، بهصورت مجازی برگزار شد. در این جلسه، حجتالاسلام دکتر سیدهادی عربی، حجتالاسلام دکتر غلامعلی معصومینیا و حجتالاسلام دکتر علی نعمتی به ارائۀ بحث دربارۀ حکمرانی پول پرداختند. به گزارش شبکه اجتهاد، در ابتدای این نشست حجتالاسلام دکتر عربی به کلیت مسئله حکمرانی اشاره داشت و گفت: حکمرانی یا Governance شامل کلیه فرآیندهای مربوط به اداره امور یک سیستم اجتماعی مانند یک خانواده، قبیله، سازمان و کشور است. این اداره امور میتواند از طریق اداره قوانین و …
توضیحات بیشتر »موضوع پول، چگونه در فقه استنباط میشود؟/ سیدمحمدحسین متولی امامی
شبکه اجتهاد: موضوع برخی از احکام شرعی، کلمههایی است که معنایی خاص دارند. معنایی که شارع خود آن معنا را به وجود آورده و با خصوصیاتی که دارد، پیش از این در شرایع پیشین سابقه نداشته است. از اینگونه موضوعها میتوان نماز و روزه و زکات را نام برد. اینگونه از موضوعات احکام را «موضوعات مخترع شرع» مینامند. در مقابل این نوع از موضوعات، موضوعهایی قرار میگیرند که در آنها شارع کلمهای را با همان معنای لغوی یا عرفی خودش، موضوع حکم شرعی قرار داده و هیچ تصرفی در معنای آن نکرده است. برای این قبیل موضوعات، نمونههایی فراوان مانند …
توضیحات بیشتر »انگارههای پولطلایی در جهان امروز/ سیدمحمدحسین متولی امامی
شبکه اجتهاد: طرفداران پولطلا در جهان، هرچند بر سر ایده تغییر نظام پولی اتفاق نظر دارند، اما به دلیل وجود تفاوتهای عمیق در مبانی، اهداف و شیوه استدلال، به چند انگاره قابل دستهبندی هستند. توجه به این تفاوتها، زمینه تحلیل و مطالعه هر یک از این جریانها را فراهم کرده و تلقی یکسانانگاری میان همه طرفداران پولطلا را از بین میبرد. ۱– نگاره اول: دغدغه رهایی و آزادی: بیشترین طرفداران «پولطلا» در جهان غرب، متعلق به جریانی است که دغدغه اصلی ایشان، کاهش آن دسته از مداخلات دولت است که پیامدهای ناخواستهی غیرعادلانه(بویژه گسترش نابرابری) دارند. رویکردهای پست مدرن، اغلب …
توضیحات بیشتر »بررسی مسائل مهم حوزه پول و بانکداری اسلامی در یک اثر جدید
به همت گروه اقتصاد پژوهشگاه حوزه و دانشگاه کتاب پول و بانکداری با رویکرد اسلامی(جلد دوم) روانه بازار نشر خواهد شد. به گزارش شبکه اجتهاد، به همت حجتالاسلام والمسلمین سیدهادی عربی و حسین میثمی کتاب «پول و بانکداری با رویکرد اسلامی(جلد دوم)» منتشر خواهد شد. در این اثر تلاش شده است تا با رویکردی آموزشی، برخی از مسائل مهم در حوزه پول و بانکداری اسلامی بررسی شود. افزون بر این، در این پژوهش برخی از مهمترین مسائل رایج در شبکه بانکی کشور که از منظر اسلامی قابلیت بحث و بررسی دارد (مانند جریمه تأخیر تأدیه، مدیریت ریسک و حد اعتباری)، …
توضیحات بیشتر »پول اسلامی نداریم/ پول را عرف تعیین میکند و شریعت در این باره چیزی نگفته است
چیزی که مهم به شمار میآید این است که آیا ما پولی به نام پول اسلامی داریم که آن پول اسلامی عبارتست از طلا، این محل تأمل است و هیچ یک از فقهای ما چنین حرفی نمیزنند. البته اگر در نصوص درباره درهم و دینار صحبت شد یا به دلیل این است که میخواهد درباره طلا و نقره صحبت کند و یا این که میخواهد درباره پول رایج آن زمان صحبت شود ولی نظر خاصی درباره آن وجود ندارد. به گزارش شبکه اجتهاد، حجتالاسلام والمسلمین محمدحسین ملک زاده، استاد درس خارج حوزه علمیه قم در درس خارج فقه فضای مجازی، …
توضیحات بیشتر »رویکرد اعتباری به پول و نتایج فقهی و اقتصادی آن/ محمداسماعیل توسّلی
علامه طباطبایى (ره) در بحث اعتباریات و علوم غیرحقیقیه، اعتبار را عبارت دانسته است از: «اعطاى حد چیزى به شىء دیگرى که این حد را ندارد. از جمله اعتبارها یا به گفته جان سرل، حقایق نهادی که زندگی اقتصادی بشر را متحول ساخت، پول است». شبکه اجتهاد: حجتالاسلام والمسلمین محمداسماعیل توسّلی، استادیار دانشکده اقتصاد دانشگاه علامه طباطبائی (ره)، در یادداشتی به بررسی «رویکرد اعتباری به پول و نتایج فقهی و اقتصادی آن (مبتنی بر دیدگاه اعتباری علامه طباطبایی)» پرداخته است که در ادامه میآید: در نظام اسلامی برای اینکه به یک باید قابل اتکا در اتخاذ یک سیاست پولی یا …
توضیحات بیشتر »باید از نظر فقهی موضوع مثلیَت در پول را مشخص کنیم
با توجه به اینکه گفتیم از کارکردهای پول، حفظ ارزش و نیز سنجش ارزش است، این سؤال پیش میآید که آیا مقدار حفظ ارزش و مقدار سنجش ارزش در اینجا مطرح است و یا صرف حفظ ارزش و صرف سنجهبودن، موضوعیت دارد؟ به عبارت دیگر قوام این مال مثلی ـ یعنی پول ـ به چیست؟ آیا قوام و ماهیت این مثلیت، به عدد روی پول است که به آن ارزش مثلی میگویند و یا قوام آن به قدرت خرید آن است؟ پیدا نشدن پاسخ این پرسش، موجب پدید آمدن مشکلات بسیاری شده است که نمونههایی از آن را در قضیهٔ …
توضیحات بیشتر »تألیفی جدید در حوزه «پول و بانکداری» با رویکرد فقهی
پژوهش حاضر تلاش میکند تا با رویکردی آموزشی، مهمترین مسائل قابل طرح در حوزه پول و بانکداری در چهارچوب اسلامی را به زبانی ساده و مختصر به مخاطب دانشجویان کارشناسی و کارشناسی ارشد ارائه کند. به گزارش خبرنگار اجتهاد، کتاب «پول و بانکداری با رویکرد اسلامی» به قلم دکتر سید هادی عربی (دانشیار دانشگاه قم) و دکتر حسین میثمی (استادیار پژوهشکده پولی و بانکی) و با ارزیابی حجتالاسلام والمسلمین دکتر سید عباس موسویان در تابستان ۱۳۹۷ توسط نشر پژوهشگاه حوزه و دانشگاه در ۲۶۴ صفحه و به قیمت ۱۴۵۰۰۰ ریال برای دومین بار چاپ و روانه بازار کتاب شده است. …
توضیحات بیشتر »پول مجازی و چالشهای فقهیِ پیشِ رو/ حسین ناصریمقدم
شبکه اجتهاد: چندی پیش شوقی علام، مفتی مصر اعلام کرده است: «هرگونه معامله با پول مجازی نظیر بیتکوین، حرام است». همچنین از سوی برخی مراجع امامیه نیز فتاوایی مبنی بر حرمت معامله با پولهای مجازی صادر شده است. همزمان، کشور مالزی این نوع پولها را با شرایط خاصی، قانونی شمرده است. موضوع پول مجازی از دو زاویه، قابل بررسی است. نخست: از منظر مباحث فلسفۀ فقه. در این بُعد، بایسته است به دو پرسش پاسخ داده شود: ۱- چرایی اتخاذ مواضع سلبی فقیهان در مواجهه با موضوعات و پدیدههای وارداتی از ممالک غیر مسلمان از دیدگاه جامعهشناسی و روانشناسی فقهی …
توضیحات بیشتر »نظر مراجع درباره معامله با بیت کوین و ارزهای رمزنگار
شبکه اجتهاد: بیت کوین محبوب ترین ارز دیجیتالی دنیا به شمار میرود که حتی با عرضه بیش از ۱۴۰ ارز رمزنگاری شده در سراسر دنیا همچنان بیش از ۵۰ درصد سهم بازار رمز ارزها را به خود اختصاص داده و بیشترین ارزش را در میان پولهای دیجیتالی دارد؛ در حقیقت استقبال گسترده از بیت کوین باعث شده تا ارزش آن افزایش پیدا کند و در سراسر جهان در میان صرافان و سرمایه گذاران بهترین گزینه باشد. ارزهای رمزنگار که هر روز به محبوبیت آنها افزوده میشود، در کنار ویژگیهای مثبت در زمینه سرمایه گذاری و رفع محدودیتها البته مشکلات زیادی …
توضیحات بیشتر »مشکل اصلی نظام بانکداری ربوی، خلق پول از هیچ است/ «ربای پنهان»
عضو هیئت علمی دانشگاه اصفهان گفت: مشکل اصلی نظام بانکی ما فقط بهره نیست، بلکه خلق پول از هیچ بالاتر و مهمتر است که ربای پنهان نامیده میشود، در حوزههای علمیه موضوع «اکل مال به باطل» رخداده در بانکها تبیین و مورد بررسی برای جامعه صورت گیرد. به گزارش شبکه اجتهاد، دکتر رسول بخشی دستجردی، در جلسه افتتاح اولین دوره تربیت مبلغ اقتصاد مقاومتی با رویکرد بانکداری بدون ربا که در مدرسه علمیه دارالحکمه در جمع طلاب برگزار شد، سخنان خود را با مقایسه و بیان دو آمار آغاز کرد و با بیان اینکه میزان تولید ناخالص ملی ایران ازسال …
توضیحات بیشتر »کتاب «پول و بانکداری با رویکرد اسلامی» منتشر شد
کتاب «پول و بانکداری با رویکرد اسلامی» تلاش میکند تا با رویکردی آموزشی، مهمترین مسائل قابل طرح در حوزه پول و بانکداری در چهارچوب اسلامی را به زبانی ساده و مختصر به مخاطب (دانشجویان کارشناسی و کارشناسی ارشد) ارائه کند. به گزارش شبکه اجتهاد، دانش بانکداری و مالی اسلامی در دهه اخیر با رشد چشمگیری مواجه بوده است. به نحوی که در این بازه زمانی دورههای آموزشی مختلفی در سطح بینالمللی طراحی و اجرا گردیده است. در واقع، کشورهای گوناگون (به ویژه کشورهای اسلامی مانند مالزی، اندونزی، بحرین، عربستان و غیره) تلاش کردهاند تا با برگزاری این دورهها زمینه تربیت …
توضیحات بیشتر »معامله با پول دیجیتال «بیت کوین» جایز نیست + متن فتوا
مدت زمانی است که پرسشهای فراوانی از سوی کاربران شبکههای اجتماعی پیرامون حکم شرعی استفاده از پول دیجیتال «بیت کوین» و رویکرد شرع به آن و حکم معاملات و خرید و فروشهایی که با آن صورت میگیرد، مطرح شده است. این سوالات سبب شد تا شوقی علام مفتی مصر با بررسی ابعاد کامل ماهیت شرعی «بیت کوین» فتوای خود پیرامون استفاده از پول دیجیتال را اعلام کند.
توضیحات بیشتر »پاسخگو ساختن فقه نسبت به مسائل پولی و بانکی، جسارت میخواهد
حجتالاسلام محسن ملکی گفت: اسلام بدون حکومت ابتر است و مسلمانان باید حاکمیت داشته باشند و این حاکمیت اقتضا میکند به گذشته برگردیم و پیشینه فقه اسلامی و دیدگاهش را در برخی مسائل تغییر دهیم، حوزه علمیه این جرأت را برای تغییر و تحول در نظرات گذشته مطابق با فقه سنتی را لازم دارد تا بتوان موضوعات را در زمان حاضر تغییر داد.
توضیحات بیشتر »نیازمند موضوعشناسی و احکام جدید در حوزه پولی هستیم
عضو شورای فقهی مشورتی بانک مرکزی با تأکید بر اینکه «پول امروز در کل جهان پشتوانه ندارد و قابل تبدیل به طلا و نقره نیست» خاطرنشان کرد: با توجه به تفاوت ماهیت پول امروزی با پول نیم قرن گذشته نیازمند موضوعشناسی و استخراج احکام جدید در حوزه هستیم.
توضیحات بیشتر »مجلس بدون مبانی فقهی مسلم نمیتواند قانونگذاری کند/ تغییر ماهیت پول، نیازمند بررسیهای فقهی جدید است
دقت کنید مجلس بما هو مجلس بدون مبانی فقهی مسلم و بدون فتاوای مشهور نمیتواند قانون وضع کند. اگر بدون این هماهنگی قانونی وضع شود بعد فقیه بزرگواری در درس خارج این قانون را حرام اعلام کند، قانون به سرانجام نخواهد رسید.
توضیحات بیشتر »راهکار عملی رهایی از ربا و تأسیس پول اسلامی/ محیالدین حائری شیرازی
شبکه اجتهاد: پول اسلام «مال» است؛ اما پول رایج جهانی مال نیست بلکه «اعتبار» است. قرض بی بهره در پولی که مال است میسر است. پولی که اعتبار است امکان قرض بدون بهره در آن نیست؛ چون وقتی از اعتبار کم میشود از مالیّت کم شده است و به قرض دهنده ظلم شده است. ولی وقتی پول، مال باشد اگرچه آن مال در بازار گرانتر یا ارزانتر شده باشد، از مالیّت کم نشده است.
توضیحات بیشتر »فقها ابعاد شرعی «خلق پول» را تشریح کنند
عضو هیئتعلمی دانشگاه امام صادق(ع) اظهار کرد: با توجه مستحدثه بودن پدیده خلق پول و اهمیت بسیار آن در اقتصاد کشور، لازم است فقها و حوزههای علمیه به میدان بیایند و ابعاد فقهی و شرعی و رابطه آن با ربا را مورد بررسی قرار داده و نتیجه کار را اعلام کنند. به گزارش شبکه اجتهاد، یکی از مشکلات جدی که در اقتصاد ایران با آن مواجه هستیم، افزایش حجم نقدینگی است. این مسئله هم عمدتا از طریق افزایش خلق پول در نظام بانکی کشور رخ داده و مشکلات عدیدهای را هم پدیده آورده است. این پدیده، علاوه بر اینکه به …
توضیحات بیشتر »سیستم بانکی توان اجرای قوانین «بانکداری بدون ربا» را ندارد
عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام گفت: با توجه به اینکه ماهیت بانک فقط برای مبادلات پولی طراحی شده تاب اجرای قوانین بانکداری بدون ربا را ندارد و در این راستا سیستم بانکی در ایران نیز خود به خود به سمت انجام مبادلات ربوی گرایش پیدا میکند. به گزارش شبکه اجتهاد، تاریخ پر رمز و راز پول، از این پدیده بشرى ماهیتى ساخته که با وجود سادگى ظاهری، بسیار پیچیده و حساس است. همه ما پول را مى شناسیم و با آن داد و ستد مىکنیم، ارزش کالاها و خدمات خود و دیگران را با آن مىسنجیم، گاه با آن پس …
توضیحات بیشتر »بررسی تطبیقی حکم خرید و فروش پول اعتباری در نزد فریقین
پولهای اعتباری میتوانند موضوع انواع احکام فقهی قرار گیرند؛ اما در این نگاشته مشروع بودن یا مشروع نبودن خرید و فروش آنها در صورتهای مختلفِ نقد و نسیه و جاری بودن یا نبودن ربای معاملی در این خرید و فروش از منظر فریقین، به شیوه تطبیقی مورد بررسی قرار میگیرد. شبکه اجتهاد: ﺑﻨﺎ ﺑﺮ ﻧﻈﺮ ﻣﺸﻬﻮر ﻓﻘﯿﻬﺎن ﮐﻪ رﺑﺎی ﻣﻌﺎﻣﻠﯽ را ﻓﻘﻂ در ﻣﮑﯿﻞ و ﻣﻮزون ﺟﺎری ﻣﯽدانند ﻧﻪ در ﺷﻤﺮدﻧﯽﻫﺎ، ﺧﺮﯾﺪ و ﻓﺮوش اﺳﮑﻨﺎس ﮐﻪ از اﺷﯿﺎی ﻣﮑﯿﻞ و ﻣﻮزون نمیباشد، ﺟﺎیز اﺳﺖ. ﺣﺎل اﮔﺮ در اﯾﻦ ﺧﺮﯾﺪ و ﻓﺮوش، ﻏﺮض ﻓﺮار از رﺑﺎی ﻗﺮﺿﯽ ﺑﺎﺷﺪ، در نظر برخی …
توضیحات بیشتر »سه دیدگاه درباره نظارت فقهی بر بازار پول
حبیبیان اظهار کرد: بر اساس معیار نظارت فقهی بر بازار پول، عدهای معتقدند با وجود شورای نگهبان ضرورتی برای تشکیل شورای فقهی و ایجاد تشکیلات جدید و موازی نیست. دسته دوم معتقدند تشکیل شورای مشورتی فقهی کافی است و براساس دیدگاه دسته سوم، نظارت فقهی بر بازار پول و تشکیل کمیته فقهی با قدرت اعمالنظر ضروری است. به گزارش شبکه اجتهاد، حجتالاسلام والمسلمین مجید حبیبیاننقیبی، عضو هیئتعلمی دانشگاه علامه طباطبایی، درباره اهمیت نظارت فقهی بر بازار پول در بانکداری اسلامی به ایکنا گفت: فارغ از بحث امکان یا نفی امکان وجود بازار پول در اقتصاد اسلامی، بانکداری اسلامی در بسیاری …
توضیحات بیشتر »کتاب «پول و بانکداری اسلامی» در مشهد منتشر شد
کتاب «پول و بانکداری اسلامی» با این هدف تدوین شده است که متن درسی «پول و بانکداری اسلامی» در مقطع کارشناسی رشته اقتصاد باشد. این کتاب در پنج فصل، مخاطب را با پول، بانکداری اسلامی و ایدهها و نظریات اندیشمندان مسلمان آشنا میسازد. به گزارش شبکه اجتهاد، انتشارات دانشگاه علوم اسلامی رضوی به تازگی کتابی را تحت عنوان «پول و بانکداری اسلامی» به قلم حجتالاسلام دکتر جواد ایروانی دانشیار این دانشگاه منتشر کرده است. عمده تالیفات دکتر جواد ایروانی در حوزه اقتصاد اسلامی و در خصوص کمک به پویایی اقتصاد اسلامی میباشد که مورد توجه علاقه مندان قرار گرفته است. …
توضیحات بیشتر »