بایگانی برچسب: فقه حکومتی

کتاب «جستارهایی در فقه حکومتی (فلسفه، حکومت و تمدن)» نوشته عباسعلی مشکانی سبزواری از سوی انتشارات کتاب فردا در قم منتشر شد. به گزارش شبکه اجتهاد، انقلاب اسلامی در مراحل سه‌‌‌گانه خود، یعنی ایجاد، استقرار و توسعه با محوریت فقه حرکت کرده است. در مرحله‌‌‌ ایجاد با استفاده از فقه سنتی، در مرحله استقرار با استفاده از فقه پویا و هم‌‌‌اکنون و در مرحله توسعه از کشور و دولت اسلامی به «تمدن اسلامی» نیازمند فقه حکومتی است. اثر حاضر جستارگونه‌‌‌‌‌ای است در راستای تبیین ظرفیت‌‌‌ها و توانمندی‌‌‌های فقه شیعی در عرصه حکومت و تمدن‌‌‌سازی، جریان‌‌‌شناسی فکری فقه شیعه و فواید …

عضو هیأت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی با تأکید بر آسیب‌های دوری حوزه از مباحث فقه حکومتی، گفت: وقتی درس‌های خارج طهارت و مکاسب و فقه احوالات شخصیه و بحث‌های غیر حکومتی نرخ رایج شود و اداره حکومت برعهده مجلس و شورای نگهبان باشد گویا عملا پرداختن به فقه حکومتی را وظیفه دیگران می‌دانیم؛ این نوعی سکولار نهفته است. به گزارش شبکه اجتهاد، نشست علمی «نگرش حکومتی به فقه از منظر حضرت آیت‌الله خامنه‌ای» در آستانه سالروز آغاز رهبری ایشان به همت پایگاه اطلاع رسانی فقه حکومتی وسائل عصر روز شنبه ۱۲ خردادماه در سالن نشست‌های خبرگزاری رسا برگزار …

در دین شناسی جامع و موردنظر امام خمینی(ره) به همه آیات قرآن و ابواب روایی توجه می‌شود و برخلاف نگاه جزئی، سامان دهی حیات انسان در اجتماع اصل قرار می‌گیرد؛ از این‌رو فهم فقه حکومتی امام خمینی(ره) مستلزم شناخت مکتب جامع ایشان است، به عنوان مثال اگر بحث ولایت فقیه را در کلام نبینید، ولایت فقیهی در فقه مطرح می‌کنید که اختیارات ندارد، چون کلام متحول نشده است، بنابراین برای رسیدن به فقه حکومتی موردنظر امام خمینی(ره) باید دانش کلام، حکمت، اخلاق، تفسیر قرآن و همه‌ دانش‌ها حکومتی باشد. به گزارش شبکه اجتهاد، نخستین نشست علمی از سلسه نشست‌ھای فقه …

اختصاصی شبکه اجتهاد: فقه در دنیای جدید با مسائل و چالش‌هایی روبرو است، در حالی‌که پیش از این با چنین مسائل پیچیده‌ای مواجه نبوده است. یکی از این چالش‌ها بحث فقه و نظام‌سازی در عرصه‌های مختلف سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و … است. در همین زمینه گفتگویی با حجت‌الاسلام اکبرنژاد، مدیر موسسه فقه و تمدن‌سازی اسلامی انجام دادیم. بخش‌هایی از آن، پیش روی شما است. سوالات، منطق تولید می‌کنند سؤالات، منطق تولید می‌کنند. منطق علم به وسیله سؤالات تولید می‌شود. جنس سؤالات نحوه تفکر را تنظیم می‌کند. زمانی شروع به تفکر می‌کنیم که بتوانیم به سوالات مطرح شده پاسخ بدهیم و …

مدت‌ها و قرن‌ها است که ساختار فقه دچار رکود و ایستایی شده است. ساختار چیزی نیست که از نصوص شریعت به‌دست‌آمده باشد. بلکه امری است که در یک شرایطی و در یک قرنی ایجادشده است؛ کاری که باید صورت بگیرد این است که ساختار فقه باید بازسازی شود. من اخیراً یک ساختاری را عرضه کردم که قابل‌توجه است. این ساختار عبارت است از: فقه وجودها، فقه پدیده‌ها، فقه نهادها و فقه ساحت‌ها. به گزارش خبرنگار اجتهاد، پنجمین نشست «هم‌اندیشی فقه حکومتی» به همت دبیرخانه نشست هم‌اندیشی فقه حکومتی و با همکاری انجمن علمی مطالعات اجتماعی حوزه، با حضور حجت‌الاسلام ‌والمسلمین …

ارائه دهنده بحث: در مقاله‌ای یک طبقه‌بندی از علوم را پیشنهاد داده‌ام و در آنجا گفته‌ام که غیر از فقه، دانشی نیست. حتی معتقدم دانش‌های نظری در فرآیند تولید، بعد از الگوی رفتاری اتفاق می‌افتد. اخیراً در دانشگاه باقرالعلوم(ع) مطرح شد که اصل دانش‌ها و اینکه چه دانش‌هایی باید داشته باشیم و چه دانش‌هایی نباید داشته باشیم. مبتنی بر الگوهای رفتاری دانش به نحو پسینی تولید می‌شود. به نظر من اشکال ما در فقاهتمان همین مسئله است. به گزارش خبرنگار اجتهاد، نشست علمی با موضوع «درآمدی بر فقه دولت (فقه دولت سازی و دولت داری)»، روز چهارشنبه ۱۹ اردیبهشت ۱۳۹۷، …

علت غائی فقه دولت، اداره‌ جامعه است. رهبر بعد از انقلاب و تشکیل حکومت برای اداره‌ جامعه، دولت تعیین می‌کند. علت مادی فقه دولت، قانون و تقنین است که عنصر اول نظریه دولت است. علت صوری فقه دولت، تشکیلات است و علت فاعلی آن هم کارگزاران هستند. به گزارش خبرنگار اجتهاد، نشست علمی با موضوع «درآمدی بر فقه دولت (فقه دولت سازی و دولت داری)»، روز چهارشنبه، ۱۹ اردیبهشت ماه ۱۳۹۷ در مدرسه کریمه اهل بیت (طرح مشکات) واقع در شهر مقدس قم برگزار شد. در این نشست، حجت‌الاسلام دکتر عباسعلی مشکانی، مدیر گروه فقه دولت‌سازی موسسه فتوح اندیشه به …

به نظر می‌رسد هنوز نگاه درستی در رابطه با فقه حکومتی در ذهن برخی علما و محققین حوزه فقه شکل نگرفته و همچنان باید در مسیر تولید دانشی تحت عنوان فقه حکومتی کوشید و طی مسیر کرد. بسیاری از مسائل نوظهور در عصر مدرن با رویکرد سنتی به فقه قابل پاسخگویی نیست. از همین رو باید رویکرد جدیدی را نسبت به فقه داشت تا از پس پاسخ به مسائل مستحدثه بر آمد. اختصاصی شبکه اجتهاد: چندی پیش، حجت‌الاسلام مصطفی دُرّی، مدرس سطوح عالی حوزه علمیه قم و پژوهشگر حوزه فقه، در سخنانی در جمع دانش‌آموختگان دوره‌های دکترا و پست دکترای …

حجت‌الاسلام ارسطا حکم حکومتی را پاسخ معقولی به نیازهای طبیعی جامعه دانست و گفت: هر حکومتی به طور طبیعی ممکن است با معضلاتی روبرو شود که این معضلات در قوانین حکومت راهکاری برای حلّش نداشته باشد و چون قانون‌گذار نمی‌تواند در هنگام وضع قانون تمام معضلات را پیش‌بینی کند پس به طور قهری پاره‌ای از موارد مغفول خواهد ماند که در اسلام حکم حکومتی این خلأ را جبران می‌کند. به گزارش شبکه اجتهاد، پیش‌همایش و کارگاه اصول نانوشته قانون اساسی، صبح چهارشنبه ۵ اردیبهشت‌ماه ۹۷ به همت انجمن علمی حقوق پردیس فارابی دانشگاه تهران در تالار شهید مطهّری این دانشگاه …

اختصاصی شبکه اجتهاد: نامگذاری سال جاری به نام سال حمایت از کالای ایرانی، مستلزم حمایت تئوریک نهادهای فقهی، در راستای تبیین رویکرد فقهی عملگرایانه و سیاستگذارانه در این رابطه است. به همین بهانه، با دکتر کمیل قیدرلو، دکترای سیاست‌گذاری فرهنگی و استاد دانشگاه باقرالعلوم(ع) گفتگو کردیم. او معتقد است حمایت از کالای ایرانی، نقطه عطف مهم تبلور فقه حکومتی است. اجتهاد: ادله فقهی لزوم حمایت از کالای ایرانی چیست؟ قیدرلو: دو زاویه دید برای پاسخ به این سؤال وجود دارد. یکی حمایت از کالای ایرانی از منظر سلبی و یکی از منظر ایجابی است. از منظر ایجابی و سلبی یعنی …

قائم مقام فرهنگستان علوم اسلامی ضمن تأکید بر تفاوت‌های فقه حکومتی با حکم حکومتی، گفت: یکی از پیش‌نیازهای لازم برای فهم فقه حکومتی، تفاوت قائل شدن بین موضوعات فردی و اجتماعی است و همچنین باید بپذیریم که موضوعات اجتماعی بر فرض متفاوت بودن، می‌تواند دارای حکم فقهی باشند. به گزارش شبکه اجتهاد، نخستین نشست علمی«کارآمدی فقه حکومتی» با حضور حجت‌‌‌‌الاسلام علیرضا پیروزمند قائم مقام فرهنگستان علوم اسلامی و دکتر عطاء الله رفیعی آتانی مدیر بنیاد پژوهشی الگوی اسلامی ـ ایرانی پیشرفت، ۳۰ فروردین ۹۷ به همت پایگاه تخصصی فقه حکومتی وسائل در سالن کنفرانس خبرگزاری رسا برگزار شد. در ابتدا …

ما فقه حکومتی نداریم، شاید به دلیل اینکه کلام به کمک فقه نیامده است. اگر بحث کلامی را بیاوریم و با این دامنه وارد فقه شویم، استنتاج‌های ما در فقه متفاوت خواهد شد و رویکرد حاکم بر فقه اگر رویکرد کلامی باشد، رویکرد حداکثری خواهد شد. اگر فقه با مبانی برخواسته از کلام شکل بگیرد،‌ نه تنها برای جامعه مؤمن و مؤمنانه بلکه برای جامعه بیشتر مناسب است و برای توسعه این ظرفیت باید از مبانی و مسائل کلامی بهره گرفت. به گزارش شبکه اجتهاد، نشست علمی «فلسفه علم کلام» پنج شنبه گذشته با حضور اساتید، فضلا و طلاب  در …

آیت‌الله‌ مکارم شیرازی ضمن تأکید بر کار گروهی و نظام مند در عرصه فقه حکومتی، گفت: ما در درس خارج خود، هر کجا که مناسبتی داشته باشد به مباحث فقه حکومتی ورود پیدا می‌کنیم اما‌این یک کار فرعی است. به گزارش شبکه اجتهاد، حضرت ‌آیت‌الله‌ ناصر مکارم شیرازی در دیدار با مدیران خبرگزاری رسا و پایگاه وسائل با اشاره به کمرنگ بودن مباحث فقه حکومتی در گذشته، اظهار داشت: پیش از انقلاب، حکومتی در اختیار ما نبود بنابراین در زمینه فقه حکومتی مطالعه نمی‌شد بلکه مباحث عبادات، معاملات و مسائلی از‌این دست بیشتر مورد توجه بود. وی افزود: پس از …

شبکه اجتهاد: هفته دهم از دوره رویکردشناسی فقه حکومتی، هفته گذشته با ارائه حجت‌الاسلام والمسلیمن استاد ابوالقاسم علیدوست، رییس انجمن فقه و حقوق حوزه علمیه قم برگزار شد. علیدوست ابتدا بحث مفهوم‌شناسی فقه حکومتی را مطرح کرد و گفت: فقه سه کاربست دارد؛ گاهی فقه دانشی است که در خدمت کشف شریعت است. فقه کاشف و شریعت مکشوف است. شریعت الهی و معصوم است اما فقه بشری و غیرمعصوم است. در شریعت تعدد اقوال و اختلاف نیست اما در فقه است. شریعت مقدس است اما فقه الزاماً مقدس نیست. گاهی فقه، به معنای عملیات استنباط احکام است. روش‌شناسی فقه یعنی …

کتاب «درآمدی بر رویکردهای فقه حکومتی» شامل دیدگاه‌های حجت‌الاسلام میرباقری رئیس فرهنگستان علوم اسلامی قم، در مورد فقه حکومتی است که به تحقیق و نگارش یحیی عبداللهی، به‌تازگی روانه بازار نشر شد. به گزارش خبرنگار اجتهاد، کتاب «درآمدی بر رویکردهای فقه حکومتی» شامل مجموعه دیدگاه‌های حجت‌الاسلام والمسلمین سیدمحمدمهدی میرباقری استاد حوزه علمیه قم و عضو مجلس خبرگان رهبری در مورد فقه حکومتی است که به تحقیق و نگارش یحیی عبداللهی از سوی فرهنگستان علوم اسلامی قم منتشر شد. این کتاب به همراه فصل ضمیمه با عنوان «فقه حکومتی در اندیشه رهبر معظم انقلاب»، در پنج فصل تنظیم شده است که …

رییس دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم با اشاره به اعتقاد امام به لزوم طراحی حکومت و محقق کردن احکام در جامعه برای رسیدن به عدالت، اظهار کرد: ایشان معتقد هستند که عدالت جزء مقاصد الشریعه‌ است و ما نباید به یک حکمی از احکام تسلب داشته باشیم و حکمی از احکام را مقصود بالذات بدانیم، بلکه احکام مطلوبات عرضی هستند. به گزارش شبکه اجتهاد، حجت‌الاسلام و المسلمین احمد واعظی، رییس دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، در نخستین سمینار علمی فقه مضاف با موضوع «فقه عدالت» که به همت دفتر تبلیغات اسلامی اصفهان برگزار شد، با اشاره به وجود …

شبکه اجتهاد: اولین کنفرانس حکم‌رانی و سیاست‌گذاری عمومی، در تاریخ ۲۵ بهمن ۱۳۹۶، در پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی برگزار شد. دبیر این کنفرانس آقای محمد حاجی‌لویی با بیان این‌که روند این همایش از بهمن ماه ۱۳۹۵ شروع شده و هجده حیطه‌‌ی کاری را برای خود، تعریف کرده است و دو پنل هم قم برگزار می‌‌شود افزود: شانزده کمیته را هم در سیزدهم و چهاردهم دی‌ماه در تهران برگزار کردیم و با مجموعه‌های فعال در قم ارتباطاتی داشتیم و قرار شد در قم هم پنل‌‌هایی داشته باشیم و در نتیجه در روزهای بیست و پنجم و بیست و ششم بهمن، …

آیا حجیت معرفت به اکتشاف به واقع برمی‌گردد، معرفتی که مطابق با واقع باشد حجت است و طریق اکتشاف هم مثلاً در علوم تجربی برهان است؟ حجیت فهم به کجا بر‌می‌گردد؟ از جمله حجیت فهم از منابع دینی، آیا حجیت فهم در عرصه‌های مختلف منطق‌های مختلفی دارد یا خیر؟ به گزارش شبکه اجتهاد، دوره آموزشی «رویکردشناسی فقه حکومتی» هفته گذشته با حضور حجت‌الاسلام والمسلمین سیدمحمدمهدی میرباقری رئیس فرهنگستان علوم اسلامی، به همت مدرسه آفاق در قم برگزار شد. گزارش زیر خلاصه‌ای از بیانات ایشان در این دوره آموزشی است که در سه جلسه مطرح شده است. استاد میرباقری با طرح …

عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم‌ و فرهنگ اسلامی، «عدم‌ حضور فعال فقه در جامعه» را یکی از آسیب‌های فقه موجود برشمرد و اظهار کرد: فقه که واسط بین شریعت و انسان است به دلیل فاصله داشتن با انسان معاصر و شریعت فاقد حضور قابل توجه و فعال در جامعه – یا حداقل در بسیاری از لایه‌های آن- است. به گزارش خبرنگار‌ اجتهاد، چهارمین نشست «هم‌اندیشی فقه حکومتی» با ارائه نظریه فقه حکومتی حجت‌الاسلام والمسلمین احمد مبلغی استاد خارج فقه حوزه علمیه و عضو مجلس خبرگان رهبری در جمع فضلای حوزه علمیه قم در دانشگاه باقرالعلوم(ع) برگزار شد. استاد مبلغی در …

منطق روش‌شناسی ما در قرن ۱۱ تا ۱۳ اخباری بود. منطق اخباری اجتهاد و عقل و حتی قرآن را تعطیل می‌کند. در این‌صورت ما ولایت فقیه هم نمی‌توانیم داشته باشیم و نظریه سیاسی هم تولید نمی‌شود. تا اینکه حدود قرن ۱۳ مرحوم وحید بهبهانی اصول روش‌شناسی جدیدی تولید می‌کند. شاگردان ایشان هم همین اصول را مطرح می‌کنند. نایینی شاگرد آخوند و آخوند هم شاگرد شیخ انصاری است و مکتب اصولی‌شان شبیه به هم است. تعبیر آیت‌الله جوادی است که ما تا وقتی اصول فقه حکومتی نداشته باشیم، فقه حکومتی نخواهیم داشت. به گزارش شبکه اجتهاد، هفته پنجم دوره آموزشی «رویکردشناسی …

اصل حاکمیت ضوابط اسلامی می‌گوید ابتکار‌عمل باید دست فقه باشد. نقطه عزیمت قانون‌گذاری باید محصول اجتهاد فقها باشد. درحالی‌که اکنون به‌رغم گذشتن ۴۰ سال از انقلاب نقطه عزیمت قانون‌گذاری کارشناسی کسانی است که علوم معاصر را خوانده‌اند و التزامی هم نیست که کارشناسی‌شان بر اساس فقه باشد؛ لذا هنجارهای سکولار در شبکه قانون‌گذاری خودش را به جمهوری اسلامی می‌تواند تحمیل کند. به گزارش شبکه اجتهاد، هفته چهارم دوره آموزشی «رویکردشناسی فقه حکومتی» با سخنرانی آیت‌الله عباس کعبی، نماینده مجلس خبرگان و عضو پیشین شورای نگهبان، پنجشنبه گذشته به همت مدرسه آفاق برگزار شد. آیت‌الله کعبی بحث خود را «مسائل فقه …

خداوند بر ترکیب حاکم و محکوم احکامی را فرض کرده است که همان فقه کلان است؛ این فقه نیاز به استنباط دارد. مقدار اندکی از این فقه در فقه رایج ما استنباط شده است و بخش اعظمی از آن بلااستنباط مانده است. دلیلش این است که ما در طول تاریخ تحقق «جامعه» را نداشته‌ایم و حاکمیت الهی در عصر غیبت عملی نشده است.

امام(ره) معتقد است: اسلام احکام اخلاقی صرف نیست. بر مسلمانان واجب است که در برابر تبلیغات دشمنان اسلام بایستند تا روشن شود که اسلام برای حکومت عدل آمده است. اسلام نه استبداد فردی است نه بر مبنای قوانین بشری و امیال اکثریت که مشروطه و جمهوری باشد. حکومت اسلامی در تمام ساحت‌ها از قانون الهی استمداد می‌کند. قانون الهی در فقه است.

اگر بپرسیم وضعیت حوزه‌ها طوری هست که به مسائل ولایت امر آن‌طور که حقش است می‌رسند، باید گفت خیر. متأسفانه این قصوری است که در حوزه علمیه وجود دارد.

حجت‌الاسلام مبلغی با تاکید بر اینکه اگر فقه شبکه‌ای نباشد از پس این جامعه بر نمی‌آید، به تبیین مقصود از غنی‌سازی روش استنباط پرداخت و گفت: متاسفانه در حوزه روش استنباط فقهی هنوز تعریف مشخصی وجود ندارد.

شبکه اجتهاد: آیت‌الله علی‌اکبر رشاد، رییس پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی و استاد خارج فقه و اصول در دومین نشست «هم‌اندیشی فقه حکومتی» در مسجد جمکران، با ارائه بخشی از نظریه خود در باب فقه حکومتی، به تعریف و مفهوم‌شناسی فقه حکومتی پرداخت. مباحثی که پیش‌ازاین به‌صورت تفصیلی در کتاب «دموکراسی قدسی» و همچنین درس اصول فقه و خارج اصول این استاد مطرح شده بود.

فقه حکومت هنوز یک علم مستقل نیست؛ برخی نیز با این تلقی بحث کرده و فلسفه فقه حکومت می‌نویسند؛ نکته دیگر اینکه این فقه یک علم بینا رشته‌ای نیست و دو رشته در آن دخیل باشند. بلکه این علم فقه است و تنها در موضوع، مضاف به حکومت شده است. حکومت تنها موضوع فقه واقع می‌شود و از لحاظ خصوصیات علمی، فقه حکومتی تنها ذیل دانش فقه تقسیم بندی می‌شود، بنابراین نباید بین دانش‌های مضاف به دانش دیگر، با دانش‌هایی که ماهیتاً بینا رشته‌ای هستند نباید خلط شوند. به گزارش شبکه اجتهاد، دومین نشست «هم‌اندیشی فقه حکومتی» با حضور اساتید …

شبکه اجتهاد: دومین نشست هم‌اندیشی فقه حکومتی یازدهم آبان ۱۳۹۶ با ارائه نظریه فقه حکومتی آیت‌الله علی اکبر رشاد، رئیس پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی و استاد خارج فقه و اصول حوزه علمیه تهران، با حضور جمعی از اساتید، فضلا، مقررین و شاگردان اساتید فقه حکومتی در شهر مقدس قم برگزار گردید.  

تفکیکی بین فقه مصطلح و فقه‌های فردی و سیاسی نمی‌بینیم و اگر سیاست را به معنای علم مدیریت جامعه، علم اداره مجتمع انسانی، تدبیر جامعه، شیوه حکمرانی و چگونگی بهره وری از قدرت بدانیم، فقه ما ناظر به همان مطلب می‌باشد و با همین نگاه، فقه ما سیاسی است. به گزارش شبکه اجتهاد، نشست «فقه حکومتی» با تبیین قلمرو سیاست و محورهای آن با سخنرانی حجت‌الاسلام والمسلمین علی اکبر نوایی در مدرسه علمیه جعفریه مشهد برگزار شد. معاون فرهنگی اجتماعی حوزه علمیه خراسان در این نشست، تفاوت جوهری و ساختاری بین فقه سیاسی و حکومتی را بیان کرد و سپس …

اختصاصی شبکه اجتهاد: عباسعلی مشکانی سبزواری، از پژوهشگران حوزه علمیه قم، در مقاله‌ای در شماره ۷۲ مجله فقه، به واکاوی نسبت فقه و تمدن می‌پردازد. در زیر، برشی از این مقاله ذکر می‌گردد. اصل این مقاله که با راهنمایی حجت‌‌الاسلام محسن الویری نگاشته شده، در شماره سوم فصلنامه پژوهشی تاریخ فرهنگ و تمدن اسلامی (تابستان ۱۳۹۰) منتشر گردیده است.