شبکه اجتهاد اجتهاد و اصول فقه, حکومت و قانون, اقتصاد و بازار, عبادات و مناسک, فرهنگ و ارتباطات, خانواده و سلامت
آیت‌الله سید احمد خاتمی با تاکید بر اینکه «حوزه باید حامی ناصح و نظام باشد»، گفت: حوزه علمیه باید خوبی‌ها را ببینید و تجلیل کند و نسبت به نارسایی‌ها تذکر دهد. ما در شورای عالی حوزه به شدت مراقب این مطلب هستیم.
اختصاصی شبکه اجتهاد: در طول تاریخ حیات حوزه‌های علمیه شیعی «استقلال» و عدم وابستگی به دولت‌ها، موضوعی حیاتی برای حوزویان بوده است. امتیاز استقلال حوزه‌های علمیه شیعه برگ درخشانی است که حوزه به خود می‌بالد. امروز این موضوع با نظرات مختلفی مواجه شده و بعضاً با هجمه و اتهاماتی روبرو شده است و به بهانه‌های مختلف به این پایگاه دینی و اجتماعی می‌تازند. با آیت‌الله سید احمد خاتمی عضو شورای عالی حوزه علمیه قم و عضو ارشد جامعه مدرسین در رابطه با «استقلال حوزه» گفتگویی انجام داده‌ایم که خلاصه‌ی آن را می‌خوانید.
آیت‌الله خاتمی در ابتدا با بیان اینکه در کشور سه حوزه علمیه مستقل قم، مشهد و اصفهان وجود دارد، به نحوه فعالیت شورای عالی حوزه علمیه قم اشاره کرد و گفت: شورای عالی حوزه علمیه قم، مسئولیت سیاست‌گذاری آموزشی و سیاسی حوزه قم و حوزه‌های وابسته را به‌عهده دارد. مأموریت دارد مسائل آموزشی، پژوهشی، تبلیغاتی، صیانتی و مسائل سیاسی کلان را در حوزه علمیه قم سیاست‌گذاری کند.
وی با اشاره به اینکه شورای عالی حوزه مطلقاً مسئولیت اجرایی ندارد و حوزه اجرا بر عهده مدیرت حوزه است و شورای عالی مدیر را منصوب می‌کند، اظهار کرد: در این عرصه «خُذها بِقُوَّه» هستیم و شورای عالی با قوت وارد میدان می‌شود و تلاش می‌کنیم کار ساماندهی شده باشد، البته کمال، اختصاص به ذات مقدس ربوبی دارد.
استاد عالی حوزه علمیه قم اظهار کرد: یکی دیگر از ماموریت‌های شورای عالی حوزه قم، تحول در سطح اول حوزه بوده است که شش بایسته دارد. این را در جلسات متعدد و در سال‌های گذشته به تصویب رساندیم که به تدریج در عرصه اجرا وارد می‌شود؛ خیلی ملاحظه کردیم اجباری در کار نباشد تا به تدریج از سبک و منش‌های گذشته وارد عرصه‌های جدید بشویم.
مراقب هستیم حوزه به وادی خطوط سیاسی نیفتند
عضو ارشد جامعه مدرسین حوزه علمیه قم نیز بیان داشت: حوزه علمیه در عرصه سیاسی باید در خط نظام و انقلاب اسلامی باقی بماند. تلاش می‌کنیم این مسیر بایستنی به‌دور از افراط و تفریط باشد. ما به شدت مراقب هستیم حوزه به وادی خط و خطوط نیفتند. جریانات سیاسی حوزه را به این سمت و آن سمت نکشانند. البته اتهام آسان است و متاسفانه در فضای مجازی شاهد بمباران اتهامات هستیم ولی به عنوان کسی که سه دوره در شواری عالی حضور دارم، به وضح دیده می‌شود بسیاری از این اتهامات که “حوزه جناحی عمل می‌کند” دروغ محض است، مطلقاً این مسئله نسیت؛ اصلا اعضای شورا نسبت به این موضوع حساسیت دارند. آنچه برای ما مهم است مقام معظم رهبری، ولی فقیه است و رهنمودهای ایشان نباید زمین بماند.
آیت‌الله خاتمی ضمن تاکید بر جایگاه والای مراجع معظم تقلید و نقش آن‌ها در حوزه‌های علمیه خاطرنشان ساخت: مقام معظم رهبری به اعضای شورای عالی تاکید کردند که مراجع عالی تقلید زعمای حوزه هستند، شما باید رضایت آن‌ها را تحصیل کنید. ما بر این اساس برای نظرات مراجع حریم ویژه قائل هستیم. مراجع شناخته شده تقلید، اگر نظری داشته باشند در پی اجرایی کردن آن نظر می‌رویم.
به بهانه استقلال حوزه، شواری عالی را می‌کوبند
وی با اشاره به هجمه‌های اخیر نسبت به شورای عالی حوزه قم عنوان کرد: حضرت آیت‌الله مکارم شیرازی و حضرت آیت‌الله نوری همدانی اخیرا احساس کردند که شورای عالی حوزه دارد تضعیف می‌شود، وارد صحنه شدند و جلوی تخریب را گرفتند؛ عمده حرفی که گفته می‌شود و متاسفانه از کسانی انتظار نداریم، قصه استقلال حوزه است، به بهانه استقلال حوزه دارند شواری عالی را می‌کوبند.
عضو شورای عالی مجمع جهانی اهل بیت (علیهم‌السلام) ضمن تعریف «استقلال حوزه» از منظر خود، ابراز کرد: استقلال حوزه یعنی روی پای خود ایستادن، دستور از جایی نگرفتن، تصمیم‌گیرنده باشد. عمدتا ما استقلال را در رابطه با دولت‌ها معنا می‌کنیم، حوزه مستقل حوزهای است که حقوق بگیر دولت‌ها نباشد. منتهی برخی تعریفی دیگری از استقلال دارند که حتی باید حوزه از نظام اسلامی هم جدا باشد! ما این تعریف را نادرست می‌دانیم.
اگر می‌شود مادر را از فرزند جدا کرد، حوزه را از نظام اسلامی جدا کنید!
آیت‌الله خاتمی افزود: روزی در این کشور نظام فاسد طاغوت حاکم بود و حوزه‌های علمیه افتخار داشتند در برابر این نظام فاسد بایستند و مقاومت کند و بحمدالله به همراهی مردم موفق شد این نظام فاسق را سرنگون کند، اما امروز نظام اسلامی شکل گرفته است و قهراً رابطه حوزه‌های علمیه با نظام اسلامی باید با نظام طاغوت متفاوت باشد، نظام اسلامی فرزند حوزه است، مولد حوزه است، مگر می‌شود مادر را از فرزند جدا کرد!
عضو برجسته جامعه مدرسین حوزه علمیه قم سپس تصریح کرد: معتقدم بریدن از نظام اسلامی به بهانه استقلال توطئه دشمن است، ما نمی‌توانیم خود را از نظام اسلامی جدا کنیم. ما باید پشتیبان این نظام باشیم. پشتیبانی هم با تعریف و تمجید مدام نیست.
حوزه باید حامی و ناصح نظام باشد
استاد خارج فقه و اصول حوزه علمیه قم با تاکید بر اینکه «حوزه باید حامی ناصح و نظام باشد»، گفت: حوزه علمیه باید خوبی‌ها را ببینید و تجلیل کند و نسبت به نارسایی‌ها تذکر دهد. ما در شورای عالی حوزه به شدت مراقب این مطلب هستیم.
عضو شورای عالی حوزه علمیه قم در بخش دوم گفتگوی خود درباره «بودجه حوزه علمیه و مراکز خدماتی حوزه»، اظهار کرد: می‌گویند چرا این همه حوزه از دولت بودجه می‌گیرید! – که در فضای مجازی تحریف شده است– اما از تخصیص تا تحویل خیلی فاصله است، می‌گویند ۳۵۰ میلیارد تومان به حوزه تخصیص داده شده است، اما ۱۵۰ الی ۲۰۰ میلیارد دست حوزه را گرفته است، آن وقت مبلغ تخصیص را به رخ می‌کشند.
درخواست از مراجع نسبت به تأمین بودجه حوزه
آیت‌الله خاتمی همچنین افزود: ما نزد مراجعی رفتیم که اعضا شورای عالی حوزه قم را تایید و امضا کرده بودند، گفتیم این پول و بودجه را از دولت بگیریم یا نگیریم؟ ما برای اداره این حوزه عظیم ۳۰۰ الی ۴۰۰ میلیارد پول نیاز داریم، اگر می‌فرمایید نگریم آیا شما می‌توانید تأمین کنید؟ و این آرزوی ما است. بنابراین این حوزه باید اداره بشود یا خیر؟ برای اداره آن بهترین راهش مراجع هستند که امکان پذیر نشد. یکی دیگر از راه‌های تامین اعتبار، سرمایه ماندگار وقف است، موقوفات غوغا می‌کند ولی آنچه دست حوزه را می‌گیرد سالی ۲۰ میلیارد است و این سرمایه ماندگار نیست.
نظام سهمش را چگونه به حوزه ادا می‌کند
عضو مجلس خبرگان رهبری در ادامه خاطرنشان کرد: حوزه خدماتی فراوانی به نظام می‌دهد، حال نظام چگونه سهمش را اداء می‌کند؟ بخشی همین بودجه‌‌ای است که می‌دهد، خبرگان نظام اسلامی، تربیت شدگان حوزه علمیه هستند؛ روحانیونی که در بدنه نظام، نیروی مسلح، دانشگاه‌ها و… حضور دارند و به این نظام خدمت می‌کنند، حوزه‌های علمیه این افراد را تربیت کرده‌اند، بنابراین تعامل بین دولت و حوزه است.
وی در ادامه بیان کرد: ما برای استقلال حوزه جایگاه والایی قائل هستیم منتهی باید تفسرمان از استقلال روشن شود. ما می‌گویم استقلال از دولت‌ها که زبان ما باز باشد و بتوانیم نقدمان را داشته باشیم و بحمدالله داریم. نقدهای سازنده‌ای که مراجع و ائمه محترم جمعه دارند نشان این است که حوزه وابسته به دولت نشده است و نخواهد شد. استقلال آن هم محفوظ است.
این گوی و میدان را به دست شما می‌دادند چه می‌کردید!
آیت‌الله خاتمی ابراز کرد: عزیزانی که می‌گویند استقلال حوزه زیر سوال رفته است و در بعضی از قلم‌ها نوشته شده چیزی به نام استقلال حوزه باقی نمانده است! منصفانه می‌گویم اگر این گوی و میدان را به دست شما می‌دادند چه می‌کردید؟ حوزهای با ۶۰۰ پرسنل و هزینه‌های طرح و برنامه. در سال ۹۸ به خاطر مشکل بودجه طرح‌ها و برنامه‌ها به مشکل می‌خورد. به مراجع گفتیم و الان هم می‌گویم کسانی که می‌گویید حوزه از دولت بودجه نگیرد، بفرمایید این بودجه از کجا تامین شود؟
عضو شورای عالی حوزه علمیه قم یادآور شد: حدود ۱۰ سال قبل تصویب کردیم سالی ۱۰ درصد بودجه را از دولت نگیریم و طی فرایندی به لحاظ بودجه جدا بشویم، اصلا نشد، حتی یک درصد! بنابراین ما هم دغدغه استقلال حوزه را داریم.
این استاد حوزه در بخش سوم گفتگوی خود به تبیین و بایسته‌‌های «حوزه انقلابی» پرداخت و گفت: در شورای عالی نسبت به انقلابی بودن و انقلابی ماندن حوزه آیین نامه تصویب کردیم که حوزه انقلابی چه ویژگی‌هایی باید داشته باشد. نباید انقلابی بودن حوزه در شعار خلاصه شود. لیست کردیم، مدیر باید انقلابی باشد، اگر تفکرش جدایی دین از سیاست است به درد مدیریت مدرسه نمی‌خورد، استاد باید انقلابی باشد، استاد انقلابی نه اینکه از ساعت اول تا پایان درس از مسائل سیاسی بگوید، نه! طرفدار نظام اسلامی باشد، نیش به نظام اسلامی نزند.
آیت‌الله خاتمی در بخش پایانی گفتگو به عمل‌کرد شورای عالی حوزه قم نسبت به «بیانیه گام دوم»، اظهار کرد: وقتی بیانیه گام دوم انقلاب از سوی رهبر معظم انقلاب صادر شد، ما هفت نفر در شورای عالی به‌اتفاق گفتیم که باید تجاوب داشته باشیم. در بیانیه گام دوم درست است که اسمی از حوزه علیمه نیست، ولی انتظاری که از حوزه می‌رود، کمک برای به بار نشستن گام دوم است. مطالبی که رهبری فرمودند هر کدام یک دایره المعارف مباحث مورد نیاز انقلاب است، حوزه کمک کند که به این اهداف برسد.
این استاد باسابقه حوزه علمیه قم نیز اظهارداشت: ما به عنوان شورای عالی حوزه ورودی به مسائل سیاسی نداریم، ورودی در مسائل مقطعی نداریم، اما در رابطه با بیانیه گام دوم انقلاب ورود کرده‌ایم، منتهی چون شورای عالی حوزه برخواسته از جامعه مدرسین است، گفتیم موازی کاری نداشته باشیم و همان کاری که جامعه مدرسین پیشنهاد داد، کمیته‌‌ای در این رابطه تشکیل شود و آنچه در رابطه با گام دوم صورت می‌گیرد، مدیریت کند. ما از مجمع اساتید سطح عالی و خارج – که بیش از ۵۰۰ نفر استاد عضو این مجمع است – خواسته‌ایم این کمیته و شورای عالی را یاری دهند.
عضو مجلس خبرگان رهبری در پایان سخنان خود با انتقاد از برچسب «خفقان در حوز»، گفت: متأسف شدم، بعضی ناآگاهانه می‌گویند خفقان وجود دارد! الان هر طلبه اگر حرفی دارد می‌تواند بگویید و بنویسد، آنچنان که در سایت‌ها و فضاهای مجازی می‌بینید.
پیشنهادات خود را به صورت کتبی و شفاهی به اعضای شورای عالی حوزه ارائه دهید
آیت‌الله خاتمی همچنین در این گفتگو یادآور شد: شواری عالی حوزه علمیه قم دغدغه انقلابی بودن حوزه دارد، اعضای شورا در متن حوزه و طلبه‌ها هستند؛ من از صبح تا شب در مدرسه فیضیه حضور دارم، هر کسی می‌تواند هر طرحی نسبت به استقلال و حوزه انقلابی شفاهاً و کتباً به ما ارائه کند و استقبال می‌کنیم.
