شبکه اجتهاد اجتهاد و اصول فقه, حکومت و قانون, اقتصاد و بازار, عبادات و مناسک, فرهنگ و ارتباطات, خانواده و سلامت
شبکه اجتهاد: در منابع حدیثی ما احادیثی با متونی بلند و یا در واقع آنچه به عنوان «احادیث طوال» خوانده می‌شود کم نیست. گاهی این احادیث در برگیرنده خطبه‌ای بلندند و گاهی مکتوبی مطول و در بسیاری مواقع هم متن گفتگو و یا مناظره‌ای بلند را شامل می‌شوند. طبعا با توجه به محدودیت توانایی حفظ راویان از یک سو و محدودیت نوشت افزارها و کاغذ و از این قبیل در عصر پیامبر (ص) (در این مورد خاص، علاوه بر این‌‌ها معدود بودن راویانی که توانایی خواندن و نوشتن داشتند هم مطرح است) و بخشی از تاریخ حیات امامان شیعه همواره این پرسش مطرح است که اصالت این متن‌‌ها چقدر است؛ مثلا در کتاب سلیم و یا در احتجاج طبرسی از این قبیل روایات بلند کم نیست.
اهل سنت به تدوین و تجمیع این دسته احادیث طوال در کتاب‌‌ها و دفاتری ویژه علاقمند بوده‌اند و نمونه‌‌هایی از آنها در دست است؛ اما محدثان اهل سنت معمولا طویل بودن حدیث را یکی از علائم ضعف و بل جعل آن می‌دانسته‌اند. علاوه بر مشکل امکان درج و حفظ این احادیث بلند پرسش دیگر این بود که چقدر می‌توان به دقت نقل‌‌ها اعتماد داشت.
سؤال دیگر این است که راوی اگر خود طرف گفتگو نبوده چرا و چگونه می‌بایست چنین متن بلندی را ضبط و ثبت کرده باشد؟ مثلا در یک مجلس گفتگو میان امام و یک عالم مخالف (مثلا زندیقی که به محضر امام آمده تا پرسش‌‌هایی را مطرح کند) آیا شخص و یا اشخاصی از قبل مأمور می‌شده‌اند تا متن گفتگوها را ضبط و ثبت کنند؟ یا در مورد گفتگوهای خصوصی چه شخص ثالثی متن روایت را ثبت می‌کرده؟
در کافی کلینی این احادیث بلند چندان زیاد و پرشمار نیست؛ اما در کتاب‌‌هایی که اعتبار روایی کمتری در میان شیعه دارند و از جمله در متون غلات و نصیریه تعداد احادیث بلند کم نیست؛ گفتگوهایی طولانی میان امام و یکی از اصحاب و شاگردان. در مورد شماری از روایات کافی و یا برخی کتاب‌‌های معتبر دیگر شیعی می‌توان فرض کرد که احادیث طوال محصول تجمیع احادیث کوتاه است که راوی و یا راویانی متن آنها را در بافتی منظم قرار داده‌اند. در واقع همه متن محصول یک مجلس نیست و متن روایت بر اساس پاره‌‌های روایات بسیار دیگری بعدا از سوی راوی اصلی و یا راویان بعدی تنظیم شده است. در مورد خطبه‌‌ها و نامه‌‌ها امر سهل تر است. به ویژه اگر خطبه و نامه حالت رسمی داشته باشد. می‌دانیم که از همان سده اول راه‌‌هایی برای ثبت و ضبط اسناد دولتی کم و بیش وجود داشته است.
بسیاری از روایات بلند چه در سنت شیعی و چه در سنت اهل سنت متن واقعه‌ای فرا زمینی و فرا تاریخی را گزارش می‌دهند؛ مانند متن سفر معراج و گفتگوهای پیامبر در آسمان‌‌ها و شرح مشاهدات نبوی و یا گفتگوهای عهد الست و عالم ذر. برخی از عالمان شیعی ممکن است بر صحت این احادیث بدین شیوه استدلال کنند که این گفتگوها را بعدها ائمه شیعه با علم الهی و ملکوتی خود و یا بر اساس گزارش از منابعی قدسی مانند “کتاب علی ” برای شیعیان گزارش کرده‌اند.
آنچه مسلم است “احادیث طوال” که معمولا از لحاظ سندی دچار مشکل نیز هستند همواره در معرض تردید و پرسش بوده‌اند.
