شبکه اجتهاد اجتهاد و اصول فقه, حکومت و قانون, اقتصاد و بازار, عبادات و مناسک, فرهنگ و ارتباطات, خانواده و سلامت
مراسم رونمایی و نقد دو کتاب «اعتقاد ما» و «انسان و عبادت» آیت‌الله شهید سیدمحمدباقر صدر، فردا ۲۲ دی ماه در سرای اهل قلم برگزار می‌شود.
به گزارش شبکه اجتهاد، پژوهشگاه تخصصی شهید صدر و کارگروه ویرایش متون دینیِ انجمن «ویرایش و درست‌نویسی» با همکاری انجمن علمی گروه علوم اجتماعی اسلامی دانشگاه تهران مراسم رونمایی و نقد دو کتاب اعتقاد ما و انسان و عبادت شهید صدر را برگزار می‌کند.
این جلسه با حضور حجت‌الاسلام ملک‌زاده، مترجم کتاب اعتقاد ما؛ نرگس خسروی، مترجم کتاب انسان و عبادت؛ دکتر عبدالله نصری، عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی و راضیه حقیقت، دبیر کارگروه ویرایش متون دینی برگزار خواهد شد.
بنابراین گزارش، این مراسم در روز یکشنبه، ۲۲ دی ماه از ساعت ۱۵ تا ۱۷ در سرای اهل قلم، خیابان انقلاب، خیابان فلسطین جنوبی، کوچۀ خواجه‌نصیر، پلاک ۲ برگزار می‌شود.
معرفی کتاب «اعتقاد ما»
کتاب «اعتقاد ما» در واقع ترجمه مقدمه اعتقادی رساله عملیه استاد شهید آیت‌الله سید محمدباقر صدر است. وی در ابتدای رساله عملیه خود، مقدمه‌ای اعتقادی با عنوان “موجز فی اصول الدین” در سه فصل «المرسل»، «الرسول» و «الرساله» نوشت که دارای نوآوری‌های مهمی در زمینه اثبات اصول عقاید است.
استاد شهید آیت‌الله سید محمدباقر صدر در این مقدمه به تبیین استدلالی اصول عقاید شیعه پرداخته و در استدلال‌های خود به‌جای بهره‌گیری از روش‌های کلامی و فلسفی مرسوم، روش علمی رایج در علوم تجربی را به‌کار گرفته است. خود او در توضیح معنای دلیل علمی می‌نویسد: «دلیل علمی هر دلیلی است که بر حس و تجربه تکیه دارد و از روش استقرایی مبتنی بر حساب احتمالات پیروی می‌کند.»
البته شهید صدر در فصل اثبات وجود خداوند متعال از دلیل فلسفی نیز بهره می‌گیرد. این دلیل او ریشه در استدلال‌های دیرین فلسفی دارد، اما به‌شکلی کاملاً نوآورانه ارائه شده است. او با توجه به غلبۀ اندیشۀ مدرن و شیوه‌های پژوهشی آن بر ذهن فرهیختگان زمانۀ خود، در تطبیق‌های این دو استدلال از مثال‌هایی دقیق و روزآمد در علم جدید و فلسفۀ مدرن استفاده می‌کند و در عین حال تلاش می‌کند مطالب برای عموم خوانندگان مفید باشد.
بهره‌گیری از روش علوم‌تجربی برای اثبات وجود خالق متعال، سابقه‌ای کهن ندارد و اولین بار شهید آیت‌الله سید محمدباقر صدر با نگارش کتاب «الأسس المنطقیه للإستقراء» که کتابی بدیع در ساحت شناخت است، این راه را گشود. او در این کتاب برای مشکل یقین در استقراء با بهره‌گیری از روش حساب احتمالات، راهی نو پیش نهاد و سپس از منطق استقراء و روش حساب احتمالات که پایه همه علوم‌تجربی مدرن است، برای اثبات وجود خداوند و دیگر مبانی دین استفاده کرد.
از آنجا که کتاب «الأسس المنطقیه للإستقراء» دارای انبوهی از مطالب عمیق، پیچیده و نو فلسفی و ریاضی بود و فهم آن برای عموم امکان نداشت، تا مدت‌ها دستیابی به این ثمرۀ اعتقادی برای عموم دین‌داران فراهم نشد تا اینکه علامه صدر با نگارش و انتشار رسالۀ عملیۀ خود (الفتاوی الواضحه) و در مقدمۀ آن رساله با زبانی ساده و درعین‌حال با بهره‌گیری از همان روش علمی به اثبات اصول عقاید پرداخت.
معرفی کتاب «انسان و عبادت»
کتاب «انسان و عبادت»، بخش‌هایی از رساله عملیه استاد شهید آیت‌الله سید محمدباقر صدر با نام الفتاوی الواضحه است که در آن جنبه‌هایی از موضوع عبادت در اسلام بررسی شده است. شهید صدر این رساله را بر اساس ضرورت تحول رساله‌های عملیه و به هدف ارائه احکام اسلامی به مسلمان معاصر با شیوه‌ای جدید و به روز و متناسب با تحولات تمدنی به رشته تحریر درآورد. ازاین رو، ضمن بررسی و نقد کاستی‌های موجود در رساله‌های رایج طرحی متفاوت را برای نگارش رساله عملیه پی ریخت.
شهید صدر در پایان جلد اول رساله عملیه اش که بخش عبادات شریعت اسلامی را دربر می‌گیرد، برای تبیین سیمای کلی عبادت در اسلام، بخش ویژه‌ای را در نظر گرفته و مطالب ناب و ارزشمندی را در این باره به مقلدان ارائه کرده است. شهید صدر در این بخش ابتدا به این موضوع می‌پردازد که چرا عبادت نیازی همیشگی برای همه انسان‌هاست و چه نقشی را در مسیر تمدنی انسان ایفا می‌کند. سپس ویژگی‌های کلی عبادات را تبیین می‌کند و از این رهگذر فهمی دقیق‌تر و عمیق‌تر از مفهوم و کارکرد عبادت را به دست می‌دهد تا مکلفی که می‌خواهد از طریق رساله عملیه به همین احکام عمل کند، دیدگاهی روشن‌تر داشته باشد و آگاهانه‌تر به عبادت بپردازد.
مطالب عمیق و نو این بخش سبب شد که بارها و به طور مجزا به چاپ برسد و به زبان‌های مختلف ترجمه شود. همچنین این کتاب همراه با اضافات برخی شاگردان شهید صدر با نام “نظام العبادات فی الاسلام” منتشر شد که بخش عمده آن کتاب نوشته شهید صدر نبود.
نویسنده همچنین در چاپ اول رساله عملیه خود مقدمه‌ای درباره اصل اجتهاد و تقلید و ضرورت تحول شیوه تدوین رساله‌های عملیه نوشته که با توجه به نکات مهم آن و ارتباطش با موضوع، در این کتاب نیز با عنوان مقدمه‌ای درباره اجتهاد و تقلید آورده شده است.
