شبکه اجتهاد اجتهاد و اصول فقه, حکومت و قانون, اقتصاد و بازار, عبادات و مناسک, فرهنگ و ارتباطات, خانواده و سلامت
گروه «فلسفه و روش فقه حکومتی» دفتر فرهنگستان علوم اسلامی قم، سلسله جلسات تخصصی «فلسفه اصول (مبانی روش تفقه و فقه حکومتی)» را با حضور اساتید و محققان برگزار می‌کند.
به گزارش خبرنگار اجتهاد، فرهنگستان علوم اسلامی در نظر دارد یک دوره اجمالی از مباحث فلسفه اصول فقه حکومتی از منظر مرحوم سید منیرالدین حسینی را با نگاه تطبیقی (با اندیشه حوزه علمیه و اندیشه‌های نوین دیگر) برگزار کند.
ازاین‌رو، سلسله نشست‌های تخصصی «فلسفه اصول» در پنج محور «شأن شارع در مقام تخاطب»، «زبان و ادبیات دین»، «حکم شناسی»، «حجیت» و «موضوع شناسی» طراحی شده است.
در اولین گام دیدگاه اندیشمندانی مانند مرحوم میرزای نائینی، شهید سیدمحمدباقر صدر، حضرت امام خمینی، آیت‌الله سیدعلی سیستانی، استاد سیداحمد مددی و استاد سیدمنیرالدین حسینی الهاشمی در خصوص شأن شارع طرح می‌گردد.
«شأن شارع»، تصویری است از شارع و خصوصیات آن که بر کل فضای علم اصول و فقه سایه می‌اندازد. بعضی متأثر از فضای اجتماعی قدیم، آن را بر شأن عبد و مولای عرفی جامعه برده‌داری منطبق ساخته و موازین و مناسبات آن را در نسبت بین مکلف و خداوند متعال تصویرسازی کرده‌اند. بعض دیگر نیز قائل‌اند شخصیت حقیقی مولی را نباید در عصیان و طاعت لحاظ کرد.
پرونده اول: «شأن شارع در مقام تخاطب» سعی شده است در ابتدا آراء متفکرین شیعی در این مسئله تبیین شده و در ادامه نظریه مرحوم علامه سید منیرالدین حسینی نیز تبیین شود.
شأن شارع از منظر مرحوم حسینی، در کنار شأن موضوع و شأن مکلف، یکی از سه ضلع شأن تخاطب را تشکیل می‌دهد. شأن تخاطب، در برگیرنده مهم‌ترین انگاره‌هایی است که هر فقیه در چارچوب آن تصویری از حکم شارع را ترسیم می‌کند که شامل تصویر از ماهیت حکم شرعی، نحوه جعل آن توسط شارع، انواع متعلق حکم شرعی، انواع موضوعات حکم شرعی، انواع و تقسیمات احکام شرعی، کیفیت امتثال آن‌ها و نحوه ثواب و عقاب احکام شرعی می‌شود.
براساس این گزارش، از نگاه مرحوم حسینی، تصویر از حکم شرعی که در سایه ارتکازات فقها از شأن تخاطب شکل گرفته، فضای حاکم بر علم اصول فقه را رقم زده است و فقیه، در پرتو این تصویر از حکم است که می‌تواند معنای خاصی از حجیت را اثبات نموده و بر اساس آن، در گستره علم اصول به دنبال دستیابی به قواعد عامِ استنباط احکام شرعی باشد.
قابل ذکر است، نشست‌هایی در پرونده اول «شأن شارع در مقام تخاطب»: (دیدگاه شهید صدر در شأن شارع با ارائه حجت‌الاسلام محمد متقیان و دیدگاه امام خمینی با ارائه حجت‌الاسلام سید علی‌اصغر نجابت) برگزار شده است.
گفتنی است، نشست آتی با بررسی دیدگاه «استاد سید احمد مددی با ارائه حجت‌الاسلام یحیی عبداللهی»، روز شنبه ۳۱ خردادماه ۹۹ ساعت ۱۱:۳۰ در فرهنگستان علوم اسلامی واقع در بلوار الغدیر، کوچه ۱۰، ساختمان مفید، طبقه دوم در تاق جلسات برگزار خواهد شد و شرکت در این جلسات برای عموم طلاب درس خارج آزاد است.
