شبکه اجتهاد اجتهاد و اصول فقه, حکومت و قانون, اقتصاد و بازار, عبادات و مناسک, فرهنگ و ارتباطات, خانواده و سلامت
شبکه اجتهاد: در ماه‌های اخیر برخی با صحبت‌های سطحی و فاقد دلیل و به اسم دین و بیان حکم شرعی، سخن از طهارت سگ گفته‌اند؛ مسئله‌ای که احکام تکلیفی و وضعی آن در فروعات مختلف، از مسلّمات و ضروریات فقه به شمار می‌آید که نیازی به تکرار آنها نیست، اما اینکه به یکباره «ترویج اباحه‌اندیشی و اباحه‌گری» در جامعه منتشر می‌شود، خطری است که نباید از آن غفلت ورزید؛ توسعه برداشت‌های غلط از آیات قران و روایات توسط افرادی که فاقد صلاحیت ورود در مباحث علمی، تخصصی هستند (و البته مشمول آیه شریفه الَّذِینَ یُجَادِلُونَ فِی آیَاتِ اللَّهِ بِغَیْرِ سُلْطَان) نشانه دیگری است که عبور از احکام الزامی شرعی و «ظهور اباحی‌گری در زمان کنونی» را نمایان‌تر می‌کند. مصادیقی که در دوره کنونی می‌تواند نشانه‌های ظهور اباحی‌گری باشد، موضوعاتی مانند بی‌حجابی، ازدواج سفید، سقط جنین، انواع قمار، معاملات نامشروع، ربا و… که به سرعت به احکام دیگر موضوعات سرایت می‌کند.
اباحی‌گری به معنای پایبند نبودن به احکام شرعی و بی‌تفاوتی به تعالیم دینی است، که در میان پیروان هر آئین و مذهبی، ممکن است ظاهر و گسترش پیدا کند و فرق آن با بی‌تفاوتی در احکام و معارف دینی آن است که در اباحی‌گری، فرد یا جامعه در فرایند تغییر احکام شرعی قرار می‌گیرند هر چند برخی منشاء اباحه‌گری را ناشی از «شبهه نظری یا ناشی از شهوات عملی» می‌دانند اما در عین حال لازم است به عامل سوم که از آن «هجمه فرهنگی و عقیدتی» یاد می‌شود نیز نام برد.
سرآغاز اباحی‌گری در جوامع
آغاز جریان اباحی‌گری در هر جامعه‌ای می‌تواند از تساهل و تسامح عرفی‌نگر در یک موضوع یا چند موضوع، شروع شده و نشانه‌های خود را بروز دهد و فضای فکری فرد یا جامعه را مشغول و در مقابل این جریان منفعل یا مُجاب شود؛ در این میان توجیهات برآمده از خودباختگی، جهات دگراندیشی و روشنفکری، جلوه‌گری‌های برآمده از شهوات برون‌نگر و جلب توجهات در جامعه از عناصر مؤثر در رواج چنین تفکری است که می‌تواند دامان بسیاری از احکام متقن و مسلَّم در موضوعات را بگیرد. آنچه در چنین رخدادهایی مهم است، فهم از نشانه‌های آغازین چنین تفکراتی است تا از سرایت و سرعت غلبه آن در دیگر موضوعات و از غالب شدن حرکت مرموز اباحی‌گری در جامعه جلوگیری شود.
آنچه در مواظبت و مراقبت از ارزش‌ها در جامعه اثر به‌سزایی دارد، هشدارهای مستدل نسبت به آسیب‌های از بین رفتن یا کمرنگ شدن ارزش‌ها در جامعه است، به تعبیر واضح، برخی از افراد یا جوامع نسبت به ارزش‌هایی که با آن زندگی می‌کنند و استحکام فکری و شخصیتی خود را با آن تثبیت نموده‌اند، بی‌توجه و زمانی متوجه می‌شوند که آتش در خرمن اعتقادات (که موازنه جامعه را ایجاد می‌کند) بیفتد. از این‌رو توجه دادن مردم به آسیب‌های ناشی از اباحی‌گری و مبارزه با جریان‌سازی آن، امری لازم است که حساسیت بیشتر و تکلیف‌مدار بودن عموم مردم و نخبگان جامعه را می‌طلبد.
اباحی‌گری؛ عامل تزلزل استواری جامعه
مهم‌ترین آسیب اباحه‌گری، تزلزل جامعه در برابر احکام شرعی و از بین رفتن تعاملات اجتماعی است که بر اساس ارزش‌های دینی و احکام فقهی، استوار گشته‌اند، تاریخ اباحی‌گری در مذاهب مختلف نشان می‌دهد که سخت‌ترین آسیب‌های اجتماعی در این جوامع به‌واسطه رشد جریان شریعت‌گریز، به وقوع پیوسته است که حدود قطعی شرایع را نادیده و یا بر خلاف امیال نفسانی خود دانسته‌اند.
اباحی‌گری سویه‌‌ی خطرناک تفکری است که بسیار هجومی‌تر از تهاجم فرهنگی است و دلیل آن زدودن عقیده، احکام و اخلاق در جامعه است؛ اساساً در سایه تساهل و تسامح سلیقه‌ای و شهوانی، موج بی‌قیدی نسبت به اصول و فروع دین را در جامعه رواج یا به سمت نهادینه کردن آن پیش می‌رود که تا سرحدّ بی‌مبالاتی به اصل دین کشیده می‌شود، از این‌رو صحبت‌های بی‌پایه کسانی که درون جریان اباحه‌گری قرار گرفته‌اند، محملی برای سوء استفاده و فزونی آثار منفی اباحه‌گری در متن جامعه می‌شود.
تغییر نگرش رفتار اجتماعی و سبک زندگی اسلامی در بستر اباحی‌گری
تلاش و تأکید بر این نکته که «شناخت عوامل تغییر نگرش و تغییر رفتار و سبک زندگی اسلامی در جامعه اسلامی» از مهم‌ترین عناوینی است که لازم است جامعه در زیست نظری و عملی خود توجه مستمر و مراقبت همیشگی به آنها داشته باشد، این عوامل موجب انحطاط جوامع و باعث خسارت از دست دادن ریسمان‌هایی می‌شود که پیوند معنوی جامعه و زندگی مسالمت‌آمیز را تثبیت نموده‌اند؛ «اندیشه اباحیه» در نهایت به تغییر اندیشه دینی و سستی در پایبندی به اصول و احکام دین می‌شود.
چنانکه اشاره شد علاوه بر شبهات نظری و شهوات عملی، دسیسه‌های فرهنگی برآمده از مکاتب سلطه‌جویی بر جوامع، اصلی‌ترین عامل در رواج اباحی‌گری در سطح جامعه است که تأثیر خود را در تمام فعالیت‌های جامعه می‌گذارد؛ ارائه متون بی‌پایه، توسعه الگوهای غلط، ترویج تفکر و سبک اندیشیدن، عملیات‌های ذهنی در بستر جامعه، تخریب باورها، ایجاد مدل‌های نامناسب و پرهزینه، از اموری هستند که در زمان ما به شکل‌گیری جریان اباحی‌گری دامن می‌زنند و این سؤال را در اذهان برخی پرورش می‌دهد که چرا باید مقید به آموزهای دینی بود در حالی که سؤال واقعی از این گروه این است که رهاورد و ارمغان فرهنگ بیگانه برای جامعه آیا چیزی جز از بین بردن تمرکز انسانها بر زندگی سالم و تخریب کانون‌های خانواده و تضعیف باورهای دینی و عقلانی بوده است؟
سخن آخر
جایگاه اندیشه سالم زیستن در پرتو اندیشه دینی و حفاظت از آن در جامعه امروز، جایگاهی رفیع است که تمام جوامع سعی بر حفظ و نگهداری آن دارند؛ این امری شایسته و عقلانی است که باید از این دژ مستحکم که اصلی‌ترین دلیل کمال جامعه است، مواظبت کرد.
آنچه در این مجال مورد نظر و تاکید بود این است که در بستر ترویج اباحی‌گری در موضوعات مختلف، به تدریج عقاید انسان و جامعه دستخوش تغییر می‌شود؛ این مسئله هرچند در جامعه ما به مرحله حاد نرسیده است اما نشانه‌های بروز آن هویدا و مشهود است و باید در نظر داشت که تهاجم عقیدتی دشمنان و وسوسه‌گران خطرناک‌تر از تهاجم فرهنگی است و این امری است که مروجان این جریان از آن غافل یا خود را به غفلت زده‌اند.
نویسنده: حجت‌الاسلام والمسلمین حسین بنیادی، نایب رئیس مجمع عمومی جامعه مدرسین و استاد حوزه علمیه قم
