درباره جابجایی تعطیلات هفته در فقه اهل سنت 

شبکه اجتهاد: نضج فقه عقل گرایانه تیسیری، ترویج مقاصد الشریعه و توجه به مصلحت گرایی در فقه الاجتماع باعث بوجود آمدن فتواهای راهگشا در فقه سنتی اهل سنت بویژه در تعامل جامعه اسلامی با تازه مسلمانان و غرب شده است.

مهمترین بستر فتواهای مصلحت گرایانه فقهای سنتی در مواجه با مسائل اجتماعی نوپدید جوامع مسلمان با غرب خود را نمایان کرده است و مسایل عبادی فردی، کمتر در دایره این فتواها قرار دارند.

امروزه فقهای سنتی با توجه به «فقه النوازل للأقلیات المسلمه» بسیاری از چالش‌های پیش روی مسلمانان در جوامع غرب را حل و از این رو فقهای سنتی مقاصدی، مطلوب مسلمانان ساکن در غرب هستند.

فقهای تیسیری با شعار «الامر واسع» و «الشریعه سهل» و اینکه در اموری که اجازه سهولت برای مسلمانان وجود دارد، نباید دست و پای آنها را ببندیم فتواهای جدید و راهگشایی ارائه نموده‌اند. سنتی‌های مقاصدی بر این باورند که تا راه برای تسهیل در فتوا وجود دارد، نباید دست و پای مکلفان را ببندیم.

معیارهای عدم ضعف فتوای تیسیری، عدم مخالفت با روح قرآن و سنت، وجود زمینه پذیرش در جامعه، شرایط اضطرار و صحت انتساب به قایل ملاک‌های این فتاوا هستند.

جواز تصدی ریاست دولت توسط زنان و مسیحیان در جوامع اسلامی، جواز اقتدا به پیش نمازی زنان موجه و محترمه در جوامع غربی [مثل آمنه ودود]، دعوت به قبول سفره غیر مسلمانان حتی در سفره‌ای که در آن شراب است با این مجوز که این امور در غرب می‌تواند باعث تألیف قلوب در بین تازه واردان در شریعت باشد چند نمونه از این فتواهای پرحاشیه هستند.

دارالندوه لکهنو ارایه فتواهای سهل‌گیرانه با شیوه مقاصدی را شعار خود قرار داده و کلید واژه «ساده‌اش کن و پیچیده‌اش نکن» را ممشای خود در مواجه با شرایط پیش آمده بین مسلمانان و غرب قرار داده است.

در مورد جابجایی تعطیلات باید بدانیم که اصل تعطیلی تمام ساعات روز جمعه سنت رسول خدا (ص) نیست و در قرآن سفارش به تعطیلی تجارت فقط در زمان اقامه نماز جمعه شده است. فَإِذَا قُضِیَتِ الصَّلَاهُ فَانْتَشِرُوا فِی الْأَرْضِ وَابْتَغُوا مِنْ فَضْلِ اللَّهِ وَاذْکُرُوا اللَّهَ کَثِیرًا لَعَلَّکُمْ تُفْلِحُونَ ﴿۱۰﴾ [و چون نماز گزارده شد در [روى] زمین پراکنده گردید و فضل خدا را جویا شوید و خدا را بسیار یاد کنید باشد که شما رستگار گردید.] بنابراین تعطیلی تمام ساعات روز جمعه از رسوم بازمانده مسلمانان در قرون بعدی است و در قرآن فقط تعطیلی کار و تجارت تنها برای دقایق اقامه نماز جمعه سفارش شده است.

مسئله تعطیلی روز شنبه و یا جابجایی روزهای تعطیلات بیش از دو دهه است که در بین فقهای کشورهای حاشیه خلیج فارس مطرح شده و فقهای این کشورها با «شرط عدم تشبه جامعه اسلامی به غیر مسلمانان» و «تقویت بنیان‌های اقتصادی جامعه» آن را جایز دانسته‌اند. آنها با این مجوز که رعایت مصلحت‌های عالیه جامعه اسلامی، حد نهایی مقاصد الشریعه است این فتواها را مجاز دانسته‌اند.