امروز یک رویکردی در حوزه علمیه ایجاد شده که تکثیر قواعد و ابداع قواعد جدید، یک ارزش محسوب می‌شود؛ با اینکه در بسیاری موارد، این قواعد، متداخل بوده یا صرفاً تغییر نام است و حقیقتاً قاعده نیست. در فقه محیط‌زیست پیشنهادم این است که به سراغ قواعد عقلایی برویم و با مطالعه تجربیات ارزشمند کشورها و دانشمندان این حوزه، فکری …
Read More »
استاد عزیزالله فهیمی، پیش‌گام فقه محیط‌زیست، معتقد است با تکیه بر قواعدی مانند «ضمان» و «لاضرر»، می‌توان فتاوای الزام‌آور برای حفظ طبیعت صادر کرد. او منابع طبیعی را «مال عمومی» می‌داند که تخریب آن، ضامن به‌بار می‌آورد؛ چنان‌که شهید صدر نیز تخریب مسجد را موجب ضمان دانسته است. فهیمی بر لزوم مردمی‌سازی فقه محیط‌زیست و ورود جدی فقها به این …
Read More »
گاهی در نوشته‌های مربوط به مسائلی مثل محیط‌زیست – که ذهنیت عقلاً در آن شکل‌گرفته است – مبلغین دینی و مذهبی آموزه‌هایی را از متون دینی استخراج و برای مردم بازگو می‌کنند که از بدیهیات دریافت‌های مخاطب است؛ از همان دست گزاره‌هایی که به ارزش‌های کلی و اصیل اشاره دارند. در بلاغ و معرفی دین نمی‌توان به چنین گزاره‌هایی اکتفا …
Read More »
به همّت کارگروه فقه و حقوق محیط زیست ذیل گروه پژوهشی فقه و حقوق بشر، نشست علمی «ضمان آلایندگی هوا و تأثیر آن بر اصلاح قانون هوای پاک» در مرکز فقهی ائمه اطهار علیهم السلام برگزار گردید. به گزارش شبکه اجتهاد، در این نشست علمی، مدیر این کارگروه حجت‌الاسلام والمسلمین سلمان بهجتی اردکانی، در تبیی مسئله آلودگی هوا از دیدگاه …
Read More »
اختصاصی شبکه اجتهاد: فقه محیط‌زیست و منابع طبیعی، سابقه زیادی ندارد و نگاشته‌های آن، عمر خیلی طولانی ندارند. شاید بتوان یکی از اولین نگاشته‌های فقه شیعی در عرصه محیط‌زیست را کتاب «فقه البیئه» مرحوم آیت‌الله سید محمد حسینی شیرازی دانست. در زیر گزارشی انتقادی از این کتاب، از نگاه شما می‌گذرد: کتاب «فقه البیئه» اثر مرحوم آیت‌الله سید محمد حسینی …
Read More »
نویسنده کتاب «ضمان آلودگی هوا از منظر فقه امامیه» ضمن بیان فتوای فقهای معاصر درباره حرمت آلایندگی هوا و ضمان ناشی از آن، عناوین فقهی قابل تطبیق بر آلودگی هوا را اضرار، ایذاء، افساد، اتلاف، اسراف و تغییر خلقت برشمرد و افزود: آیه «وإذا تولّی سعی فی الأرض لیفسد فیها و یهلک الحرث و النسل و الله لا یحب الفساد» …
Read More »
استاد مبلغی مراجعه به آیات و روایات و نظریه پردازی و رجوع به متخصصان را به عنوان راه‌‌‌های یافتن مصادیق آبادانی ذکر کرد و گفت: قرآن کریم وقتی شهر را بیان میکند آن را در حصاری از فضای سبز تصویر میکند: «لقد کان لسبإ فی مسکنهم آیه جنّتان عن یمین و شمال کلوا من رزق ربّکم و اشکروا له». به …
Read More »
اختصاصی شبکه اجتهاد: آینده‌پژوهی اگرچه در جهان علم آن‌چنان نوپا نیست؛ اما در ایران و البته در علوم اسلامی، نوزادی بس نوپا به شمار می‌آید. در این میان به نظر می‌رسد برای پرهیز از رویکرد انفعالی فقه معاصر نسبت به موضوعات نوپدید و تبدیل آن به رویکرد فعال، مناسب است آینده‌پژوهی در فقه‌های نوپدید به‌صورت جدی دنبال شود. به مناسبت …
Read More »
استاد درس خارج حوزه علمیه گفت: برخی وقتی بحث حقابه مطرح می‌شود طبق نگاه قدیم می‌گویند قابل اجرا نیست ولی معتقدم حقابه منطق قویم و قوی فقهی دارد ولی باید به روز شود. به گزارش شبکه اجتهاد، استاد احمد مبلغی، در نشست علمی «حقابه از منظر فقه و قانون» که از سوی مؤسسه دین‌پژوهان برگزار شد، با بیان اینکه بحث …
Read More »
قاعده فقهی اساس هر چیز و پایه و بنیان هر چیزی را تشکیل می‌دهد که ما در فقه تخریب محیط زیست نیز قواعدی مثل قاعده لاضرر، حفظ توازن در طبیعت، اسراف، اتلاف، اختلال نظام، حرمت امانت را داریم که در میان این قواعد فقهی، قاعده لاضرر بیشتر مورد عنایت واقع‌شده است. به گزارش شبکه اجتهاد، حجت‌الاسلام والمسلمین یعقوبعلی برجی، عضو …
Read More »
شبکه اجتهاد: مرحوم شیخ حر عاملی در کتاب شریف وسائل الشیعه در باب «استحباب الوضوء بمد من ماء والغسل بصاع، وعدم جواز استقلال ذلک» چند روایت را آورده است از جمله دو روایت ذیل: یک؛ عن زراره، عن أبی جعفر علیه السلام قال: کان رسول الله صلى الله علیه وآله یتوضأ بمد ویغتسل بصاع دو؛ محمد بن علی بن الحسین …
Read More »
اختصصاصی شبکه اجتهاد: در ادامه سلسله برنامه‌های طرح ملی مشق اجتهاد، نشست تخصصی «فقه محیط زیست؛ ابعاد و چالشها»، توسط مؤسسه آموزش عالی حوزوی امام رضا(ع) با مشارکت پژوهشگاه فقه نظام برگزار شد. در این نشست، حجت‌الاسلام دکتر سید علی حسینی، عضو هیئت علمی دانشگاه امام صادق(ع) به عنوان ارائه کننده و حجت‌الاسلام دکتر یعقوبعلی برجی، رئیس مرکز تخصصی مجتمع …
Read More »
کارشناس فقه و احکام دفتر تبلیغات اسلامی اصفهان با بیان اینکه حفظ هوای پاک وظیفه همگانی بوده و آلوده کردن آن از نظر شرعی حرام و موجب ضمان است، گفت: در اسلام، ضرر مشروعیت ندارد و هر گونه ضرر و اضرار در اسلام نفی شده که یکی از مصادیق آن، آلوده کردن محیط‌زیست است. به گزارش شبکه اجتهاد، حجت‌الاسلام امیر …
Read More »
مهمترین چالش‌های فراروی فقه محیط زیست نبود افراد متخصصی که علاوه بر تخصص در حوزه محیط زیست بر حوزه فقه و منابع فقهی تسلط داشته باشند و همچنین عدم دسترسی به منابع در این حوزه است. اختصاصی شبکه اجتهاد: فقه محیط زیست، از فقه‌های نوپدیدی است که عمر کوتاهی از آن می‌گذرد. در رابطه با این فقه و اینکه آیا …
Read More »
آیت‌الله خامنه‌ای درباره استفاده تک‌سرنشین از خودروی شخصی به‌هنگام آلودگی هوا می‌فرمایند «اصل بر این است که ما به دیگران ضرر نزنیم؛ اگر وسیلۀ نقلیۀ شخصی باعث شود هوا آلوده شود و ضرر قابل توجهی به مردم برسد، این کار حرام است.» به گزارش شبکه اجتهاد، این روزها کیفیت هوا در برخی کلان‌شهرهای کشور وضعیت ناسالمی قرار دارد، به‌طوری که …
Read More »
نخستین مجموعه از نرم افزار صوتی تصویری «دروس فقه محیط زیست» حجت‌الاسلام سید مهدی طباطبایی عرضه شد. به گزارش شبکه اجتهاد، نخستین مجموعه از نرم افزار صوتی تصویری دروس فقه محیط زیست حجت‌الاسلام سید مهدی طباطبایی شامل ۱۴ درس به صورت فیلم و خلاصه دروس عرضه شد. در این درس‌ها، قواعد فقه محیط زیست، همراه با تطبیق آنها بر معضلات …
Read More »
در مرحله بعدی وارد مصادیق شده که خود به چند بخش قابل‌تقسیم است؛ بخش آلودگی‌ها، بخش جنگلها و مراتع، بخش آب‌ها و انفال، بخش حیوانات و تنوع زیستی و همین‌طور. برای دستیابی به ریز موضوعات مباحث فقهی محیط‌زیست نیز باید از ابتدای فقه تا انتهای آن تفحص کرده، در کنار آن مباحث جدید را نیز برشمرده و مجموع آنها را …
Read More »
در مجموعه فقه سنتی، مسائل خوبی در مورد محیط‌زیست مطرح شده است؛ مانند برخی مسائل بیع، برخی مسائل جهاد، احیاء موات، انفال که در ذیل خمس آمده است، حتی مسائلی که در غسل و وضو آمده است؛ مانند اسراف در آب. من معتقدم ابتدا باید خانه‌تکانی کنیم؛ ببینیم در فقه چه داریم؛ در هر یک از ابواب فقه سنتی، در …
Read More »
اگر حق موجود زنده غصب شود و یا مورد تصرف و تجاوز قرار بگیرد، غاصب و متجاوز «ضامن» است و ملاک در مورد غصب و تجاوز، نظر خبره و کارشناس است و این که آیا حقی پایمال شده و اگر شده چگونه و تا چه حدودی بوده است و متناسب با آن چگونه باید آن را تدارک و جبران کرد …
Read More »
شبکه اجتهاد: این یادداشت به‌صورت مختصر توضیح می‌دهد دین اسلام قابلیت‌هایی بسیار قابل‌توجه برای پایین آوردن مصرف گوشت، زدودن رنج و درد از حیوانات، منع شکار حیوانات و بهبود وضعیت محیط‌زیست دارد. این قابلیت‌ها در متون دینی دیگر ادیان موسوم به ابراهیمی وجود ندارند. با توجه به بحران فعلی محیط‌زیست و با استفاده از منابع روایی و فقهی حتی می‌توان …
Read More »
مدیر علمی «دانشنامه اسلامی کشاورزی منابع طبیعی و محیط زیست» با اشاره به اینکه بخش محیط زیست معارف اسلام به طور کلی مورد غفلت حوزه‌ها و دانشگاه‌ها قرار گرفته است، گفت: هزار آیه قرآن و ۱۰ جلد از بحارالانوار در مورد طبیعیات است. به گزارش شبکه اجتهاد، حجت‌الاسلام یعقوبعلی برجی، مدیر علمی «دانشنامه اسلامی کشاورزی منابع طبیعی و محیط زیست» …
Read More »
«محیط ریست» در میان دانش‌های پیرامونی و نیز به مثابه موضوعی در پیرامون بشر، مؤلفه‌ای است که در صدر نیازها و اولویت‌های روزگار کنونی و نجات انسان از بحران‌های حیات و زیست‌محیطی قرار دارد. به گزارش شبکه اجتهاد، کتاب «مأخذشناسی محیط زیست در اسلام» تألیف سیدمحسن قائمی خرق، محمد خرمدل و زیر نظر سیدمهدی طباطبایی در ۴۸۶ صفحه توسط انتشارات …
Read More »
ایازی یا "قاعده لاضرر" که در مسئله حفاظت از محیط زیست و جلوگیری از تخریب آن کاربرد دارد، مبنای فقهی استواری برای قانون‌گذاری و اجرای قانون به شمار می‌رود و بنابر آن، هرگونه تصرف و تغییر در جامعه انسانی و طبیعت که موجب تضییع حقوق دیگران شود، از نظر اسلام ممنوع و مردود است.
Read More »
در بررسی قواعد و اصول موجود در فقه اسلامی می‌توان به قواعدی دست یافت که می‌تواند مبنای محکم و قاطعی برای حمایت از محیط زیست در حکومت اسلامی باشد که در این مقاله به بررسی برخی از این قواعد می‌پردازیم. شبکه اجتهاد: براساس احکام اسلامى رابطه نزدیکى میان انسان و طبیعت وجود دارد «و لو أنّ أهل القرى*آمنوا و اتّقوا …
Read More »
عضو فرهنگستان علوم، جای مسائل فقهی زیست محیطی را بسیار خالی دانست و یادآور شد: فقها باید در رساله های خود یک باب را به بیان مسائل شرعی محیط زیست اختصاص دهند و بر حق الناس بودن آن تاکید بورزند. کسی که مقید به نماز اول وقت است، باید برای دفن زباله های خود نیز برنامه دینی داشته باشد. به گزارش شبکه اجتهاد، حجت‌الاسلام …
Read More »
شبکه اجتهاد اجتهاد و اصول فقه, حکومت و قانون, اقتصاد و بازار, عبادات و مناسک, فرهنگ و ارتباطات, خانواده و سلامت