دیدگاه (گفت‌وگو/یاداشت)

شبکه اجتهاد: با نگاه به روش استنادهای فقهائی همچون صاحب جواهر که در مواردی حکم مستفاد از مذاق شریعت را از ضروریات و قطعیات شرع می‌‌شمارد[۱]، و یا مرحوم آیت‌الله خوئی[۲]، که در به دست آوردن فتوا، آن را برآیند مذاق شرعی می‌دانند که یقینی و یا نزدیک به یقین است و این یقینی بودن را در آنها لحاظ نموده‌‌اند، …

شبکه اجتهاد: قتل‌‌‌های ناموسی پدیده جدیدی نیست و اختصاص به ملت خاص یا دین و مذهب خاصی ندارد؛ معضلی بسیار بغرنج و فراگیر است. براساس آمار صندوق جمعیت سازمان ملل، سالانه حدود پنج‌هزار زن در جهان به دلیل قتل‌های ناموسی کشته می‌شوند. بیشتر این زنان ساکن غرب آسیا، شمال آفریقا و بخش‌هایی از جنوب آسیا هستند و حداقل ‌هزار زن …

شبکه اجتهاد: خانه علمای شیعه در طول تاریخ مأمن و ملجأ نیازمندان و ستمدیدگان و به روی همه گشوده بوده است. دکتر پولاک؛ پزشک اتریشی که در اواسط قرن نوزدهم به مدت ده سال در ایران زندگی و طبابت کرده و مدتی نیز پزشک مخصوص دربار ناصرالدین شاه قاجار بوده است، از ساده‌زیستی و زهد عالمان شیعه نوشته و اشاره …

شبکه اجتهاد: این نوشتار به بررسی شیوۀ علامه شیخ آقا بزرگ تهرانی در تألیف کتاب طبقات اعلام الشیعه می‌پردازد و مواردی همچون اثبات تشیع دانشمندان، راهکار وی برای حلّ مشکل اشتراک اسماء، شیوۀ شیخ در بیان زمان و مکان ولادت و وفات دانشمندان، معرفی اساتید و مشایخ و راویان و شاگردان صاحب ترجمه بررسی شده است؛ در ضمن این مباحث …

شبکه اجتهاد: در ماه‌های اخیر برخی با صحبت‌های سطحی و فاقد دلیل و به اسم دین و بیان حکم شرعی، سخن از طهارت سگ گفته‌اند؛ مسئله‌ای که احکام تکلیفی و وضعی آن در فروعات مختلف، از مسلّمات و ضروریات فقه به شمار می‌آید که نیازی به تکرار آنها نیست، اما اینکه به یکباره «ترویج اباحه‌اندیشی و اباحه‌گری» در جامعه منتشر …

شبکه اجتهاد: منطقی‌ها‌ می‌گویند؛ التزام به چیزی، التزام به لوازم آن هم هست. اگر جهاد تبیین، واجب قطعی و فوری است (که هست)، لوازم آن هم باید مهیا شود. سواد تبیین! تبیین اگر صرفاً رفع ابهامات و گره‌های ذهنی جوانان و جامعه هم باشد، علم و مهارت کافی در آن عرصه‌ها و بستره‌های ابهام‌زا را‌ می‌خواهد. نماز جمعه اگر تریبون …

اختصاصی شبکه اجتهاد: سرزمین مصر از همان قرون اولیه، محل زندگی بسیاری از دوستداران خاندان رسالت بوده است. با روی کار آمدن فاطمیان، بستر رشد محبت اهل بیت در دل مصریان فراهم تر شد. این عرض ارادت‌ها تاکنون در این سرزمین باستانی به وفور مشاهده می‌شود. پیرامون محبت ساکنان این دیار به حضرت زینب‌ علیها السلام سخن زیاد است. وجود …

زهره اخوان مقدم، دانشیار دانشگاه علوم قرآن کریم، معقد است: برخی روایات حجاب منتسب به فاطمه(س) جعلی یا در منابع غیر معتبر نقل شده و محتوای آن ضعیف، مضطرب و غیر قابل اعتماد است؛ پیامبر(ص) بر حضور زنان در اجتماع تاکید فرموده است ولی سنت خلفا سبب شد تا این مسئله کم‌رنگ شود. به گزارش شبکه اجتهاد، زهره اخوان‌مقدم، دانشیار …

شبکه اجتهاد: نشست علمی «صدسالگی حوزه قم» در ۲۸ آذر با همکاری دو مرکز «انجمن اندیشه و قلم» و «خانه اندیشمندان علوم انسانی» در تهران برگزار شد. این نشست در آستانه صدمین سال تأسیس حوزه قم، و به مناسبت انتشار کتابی با عنوان «صدسالگی حوزه قم» که به صورت مجموعه مقالات و اسناد تنظیم شده است انجام گردید. جمع‌آوری مقالات …

شبکه اجتهاد: توجه و استناد انقلابیون به سیره سیاسی امام علی علیه‌السلام، از جنگ جمل به این سوی، همواره در منابع تاریخی منعکس شده است. از قرن سوم، از عهد نامه اشتر به عنوان یک متن سیاسی یاد و مورد استفاده قرار گرفته و بعدها در دوره صفوی و قاجار تا انقلاب اسلامی و پس از آن، چندین ترجمه و …

شبکه اجتهاد: «احیای امر»، یکی از مهم‌ترین دستورات ائمه علیهم‌السلام به شیعیان است که در دوره‌ای از تاریخ نسبت به آن تأکید بیشتری داشتند و روایات فراوانی را غالباً با تعبیر «اَحیُوا اَمرَنا» و «رَحِمَ اللَّهُ مَن أَحیا اَمرَنا» بیان فرموده‌اند.‌ آیت‌الله خامنه‌ای در بیانات اخیر خود، با ذکر بستر تاریخی صدور این روایات، «جهاد تبیین» را تفسیر آن بیان‌ …

در نشست «فقه موسیقی» ضمن اشاره به دیدگاه مقام معظم رهبری درباره دو معنای غنا در لسان لغت‌شناسان به این سوال پاسخ داده شد که آیا تشخیص غنای حرام از غنای حلال بر عهده خود مکلفین است یا باید این کار توسط فقیه انجام بگیرد. به گزارش شبکه اجتهاد، نشست «فقهِ موسیقی» با حضور دو کارشناس این حوزه، حجت‌الاسلام والمسلمین …

شبکه اجتهاد: حوزه علمیه که به اذعان برخی از نخبگان دانشگاهی پیشرفت‌های چشم‌گیری بعد از انقلاب اسلامی داشته است، در مسئله «تبیین» دشواری‌ها و چالش‌هایی دارد که باید نسبت به آن تفطن داشت: ۱. آنچه مقام معظم رهبری در مورد جهاد تبیین فرموده‌اند و بر فوری بودن و حتمی بودن چنین فریضه‌ای تأکید کرده‌اند، نیاز به فکر فوری و اقدام …

شبکه اجتهاد: انقلابی که این روزها را به عنوان سالگرد پیروزی‌‌اش گرامی داشته‌ایم خجسته و پر برکت تر از آن است که بتوان توصیف کرد. امام عزیز و به حق پیوسته ما در آغاز وصیت نامه سیاسی- الهی خود شهادت داده‌اند که: «اهمیت انقلاب شکوهمند اسلامی که دستاورد میلیون‌ها انسان ارزشمند و هزاران شهید جاوید آن و آسیب دیدگان عزیز، …

شبکه اجتهاد: فقه، دانشی اجتماعی است، ظرفیتی به مانند حکمت عملی یونانیان، در جامعۀ مسلمانان دارد؛ در تعامل با پیرامون، همان گونه که تاثیرگذار می‌‌باشد، احتمال تأثیرپذیری آن از جامعه وجود دارد. در جهان اسلام اندیشمندانی چون سیدجمال، عبده، علی عبدالرازق، کواکبی، نائینی، شهید صدر و امام خمینی دیدگاه‌‌هایی مصلحانه مطرح کردند که هر کدام در گستره‌‌هایی متفاوت از اندیشه …

اختصاصی شبکه اجتهاد: مقام معظم رهبری، در دیدار فرماندهان و کارکنان نیروی هوایی و پدافند هوایی ارتش فرمودند: “مطلبی که من بیشتر می‌خواهم روی آن تکیه بکنم و توجّه شما و دیگرانی که این صحبت را می‌شنوند جلب کنم، «جهاد تبیین» است که من این را مکرّر تکرار کرده‌ام. «جهاد تبیین» یک فریضه است. «جهاد تبیین» یک فریضه‌ی قطعی و …

شبکه اجتهاد: یکی از منابع مهم معرفت دینی سنت است که این سنت از طریق حدیث گزارش ‌شده و به نسل‌های بعدی انتقال پیدا کرده است. از آنجا که احادیث درطول تاریخ فرازونشیب‌های متفاوتی پیدا کرده‌اند و آسیب‌های متعددی متوجه آن شده است -چه از ناحیه راویان حدیث و چه از ناحیه نگارش ‌آن‌ها- عالمان دین درصدد برآمدند تا علومی …

شبکه اجتهاد: کمتر کسی است که به جایگاه و نقش بی بدیل جامعه الازهر و شیوخ آن را در تحولات فکری جریانات جهان اسلام واقف نباشد. تا پیش از جمال عبدالناصر کارکردهای سیاسی الازهر، دوشادوش سایر رسالتهای دینی این نهاد بود؛ ولی ناصر برای کم رنگ کردن تأثیر الازهردر مصر و جهان اسلام با تصویب قانونی سرنوشت ساز، مکانیزم انتخاب …

تجربه نشان داده است که جامعه علمی، به‌خصوص دینی و به‌خصوص حوزوی در برخورد ما با متاورس و مانند آن، در مرحله اول وارد انکار می‌شوند. در مرحله دوم، وارد امتناع می‌شوند؛ یعنی می‌گویند به سمت این‌‌ها نروید. در مرحله سوم، وارد همکاری می‌شوند. متاورس و پدیده‌هایی مانند آن، ذو ابعاد هستند و ما دیگر پدیده تک‌بعدی نداریم و جهانِ …

شبکه اجتهاد: برخی روشنفکران عرب تمدن اسلامی را «تمدن فقه» توصیف کرده‌اند. این سخن از جنبه‌های مختلف سخن درستی است. از فقه در این تعبیر طبیعی است که تعبد شخصی به فروع فقهی مراد نیست. بلکه جنبه تمدنی فقه در اسلام است که مقصود است. روشنفکری دینی در ایران چند دهه‌ای است که در برابر توجه به جنبه‌های معنوی دین …

استاد خارج فقه حوزه علمیه مشهد، گفت: فضای مجازی دارای موضوع شناسی‌های مهم است که باید شخص فقیه برای فهم موضوع، ورود کند تا بتواند حکم صحیح آن را استنباط نماید؛ مانند فیلترینگ اینکه فیلترینگ چیست، کارکردآن چگونه است، آیا دخالت در حق مالکیت دیگران است، حق حاکم است یا حق مردم و… باید این موارد مشخص شود تا فقیه …

شبکه اجتهاد: در مراجعه به روایات اهل بیت علیهم‌السلام گاه می‌بینیم موضوعی تنها در روایات یکی از ائمه، و یا دوره‌ای خاص از امامت ائمه علیهم‌السلام ‌‌مورد توجّه قرار گرفته است، و امامان دیگر (چه متقدّم و چه متأخّر) به آن موضوع نپرداخته‌اند. در مباحث و کتب استدلالی فقه، به این امر چندان توجّهی نمی‌شود، یعنی فرقی نمی‌کند که امام …

شبکه اجتهاد: استاد احمدی شاهرودی، بررسی «حجیت سیره» را به «حجیت تقریر» بازگشت می‌دهند و این، روش منطقی حل مسئله است که سایر اصولیین نیز همینگونه عمل می‌کنند و ادله‌ای را مبنی بر لزوم موضع گیری امام(سلام الله علیه) در برابر خلاف شرع اقامه می‌کنند. ایشان با وجود «انکار حجیت تقریر» و رد دو وجه از وجوه مطرح شده در …

اختصاصی شبکه اجتهاد: آیت‌الله صافی گلپایگانی در روزهایی از دنیا رفت که به نظر می‌رسد هنوز حوزه‌های علمیه آن‌چنان که باید، آثار حدیثی، کلامی و تاریخی ایشان را مورد تحقیق و تدقیق قرار نداده‌اند تا روش‌ها و استدلال‌های آن فقیه برجسته به‌درستی توضیح داده شود. البته در مدارس مختلف و در مجامع حوزوی طلابی هستند که با نوشته‌ها و سخنان …

شبکه اجتهاد: گذاری به سرخط زندگی مرجع فقید مرحوم آیت‌الله صافی گلپایگانی به ویژه پس از به برگ و بار نشستن در مرحله علم و عمل،‌‌ می‌تواند الگوی موفقی از یک عالم حوزی در عصر ما را بدست دهد که به اهم آنها اشاره‌‌ می‌کنم: یک؛ همراهی نزیهانه با انقلاب می دانیم که ایشان در اوان پیروزی نهضت اسلامی در …

شبکه اجتهاد: آیت‌الله العظمی صافی آینه تمام نمای تاریخ روحانیت در صد سال اخیر است، خاندانی اصیل که همه تجربه‌های روحانیت را در دوره پس از مشروطه، دوره رضاشاه، پسرش محمدرضا، و عصر انقلاب اسلامی پشت سر گذاشته است. آیت‌الله صافی، هم در این تجربه‌ها درگیر بود و هم به خوبی آنها را به خاطر داشت و از آنها عبرت …

شبکه اجتهاد: ارتحال حزن‌انگیز شیخ الفقهاء، فقیه مکتب اهل بیت عصمت و طهارت (ع) حضرت آیت‌الله العظمی صافی گلپایگانی (قدس سره) خسارتی جبران ناپذیر برای حوزه‌های علمیه و برای جامعه دینی و ایمانی است. شخصیت ارجمند آیت‌الله العظمی صافی گلپایگانی (ره) ویژگی‌های مهمی داشت که به موجب آن، برای حوزه‌های علمیه به سرمایه‌ای بزرگ از حیث سلوکی و اجتماعی و …

شبکه اجتهاد: مطابق کریمه «وَجَعَلْنَا بَیْنَهُمْ وَبَیْنَ الْقُرَى الَّتِی بَارَکْنَا فِیهَا قُرًى ظَاهِرَهً وَقَدَّرْنَا فِیهَا السَّیْرَ سِیرُوا فِیهَا لَیَالِیَ وَأَیَّامًا آمِنِینَ» و نص وارد در تفسیر آن، عالمان راستین دین، واسطه مردمان حق طلب با منابع فیض و معرفت (قرای مبارک) هستند. از سویی نگاه به قرآن، اهل بیت نبوت و کل معارف دین دارند و از سویی مردم را …

شبکه اجتهاد: هدف از بحث چالش‌های فقه و روانشناسی، گشودن باب گفتگو بین روانشناسی – به عنوان یکی از رشته‌های علوم انسانی – و فقه است. برای اینکه این بحث به خوبی مطرح شود، باید به چند نکته توجه شود و در آخر نمونه‌هایی از چالش‌های فقه و روانشناسی بیان می‌شود. ۱. اولین نکته این است که این بحث یکی …

شبکه اجتهاد: مسئلۀ فهم متن، به عنوان یک مسئلۀ جدی، مرهون مباحث هرمنوتیک معاصر است. اگر چه اصل این مسئله در علم اصول نیز مطرح بوده است؛ اما با مباحث هرمنوتیک فلسفی هایدگر و گادامر این مسئله اهمیت خاصی یافت و انقلابی در برداشت عمومی ‌‌در این باب، ایجاد نمود. گادامر با تحلیلی خاص از فهم می‌‌کوشد تا نشان دهد اساساً …