دیدگاه (گفت‌وگو/یاداشت)

شبکه اجتهاد: آیت‌الله‌‌ هاشمی شاهرودی نیز همانند همه ابنای بشر و مسئولان نظام جمهوری اسلامی به پایان حیات ظاهری رسید و مبتنی بر فرهنگ عامه ایرانیان همه او را گرامی می‌دارند و محترم می‌شمارند؛ اما می‌توان مدعی بود که ایشان در منش سیاسی- دینی و سبک تعاملات حاکمیتی و مدیریتی از خصایص و ویژگی‌هایی منحصربه‌فرد برخوردار بود؟ برای فهم این مهم باید آیت‌الله‌‌ هاشمی شاهرودی را در سپهر سیاسی ایران امروز فهمید. قطب‌بندی‌های حداکثری، وارد نمودن اتهام‌های فکری و سیاسی به همدیگر، تنش، بداخلاقی، متهم کردن همدیگر و هیاهوی بی‌حاصل در سپهر سیاسی ایران قابل کتمان نیست. برخی طوری سیاست‌ورزی …

استاد علیدوست می‌گوید: اکنون در فرآیند قانون‌گذاری کشور، طرحمان به مجلس می‌رود، مجلس اظهار نظر می‌کند. در این فرآیند بعضی نمایندگان می‌گویند ما چون فیلتر شورای نگهبان را داریم، لزومی ندارد که حتی واضحات دینی را در نظر بگیریم. مجلس می‌گوید من خیالم راحت است چون اگر مصوبه خلاف شرع باشد، شورای نگهبان رد‌می‌کند. شورای نگهبان هم می‌گوید من براساس احکام شرعی اولیه نظر می‌دهم. لذا اگر رأیش برخلاف مصحلت باشد، دغدغه‌ای ندارد، چون می‌داند که به مجلس می‌رود و مجلس مقاومت می‌کند و به مجمع تشخیص می‌رود و آنجا تصمیم گرفته می‌شود. به گزارش شبکه اجتهاد، حجت‌الاسلام والمسلمین ابوالقاسم علیدوست، …

شبکه اجتهاد: مرحوم آیت‌الله سید محمود‌‌هاشمی شاهرودی (۱۳۹۷-۱۳۲۷) که از سال ۱۳۷۸ ده سال رییس قوه قضائیه جمهوری اسلامی بود، زمانی که به ریاست قوه برگزیده شد اعتراض‌های بی‌سابقه‌ای به رویّه‌ قضایی دوره ده ساله آیت‌الله یزدی وارد کرد و گفت که یک «ویرانه» تحویل گرفته است. این سخن او موجی از امید در کشور ایجاد کرد، هرچند منجر به بازخواست او در کمیسیون ویژه مجلس خبرگان شد. آقای یزدی که رییس وقت این کمیسیون بود، سال ۷۹ در یک سخنرانی در قم گفت که از آقای‌‌ هاشمی شاهرودی بابت این سخن توضیح خواسته و او نیز سعی در رفع …

مدرس فقه سیاسی می‌گوید: ما در فقه متناسب با موضوع و مساله روز صحبت می‌کنیم. مساله امروز ما اداره جامعه است. یا ما باید بگوییم می‌توانیم جامعه را اداره کنیم، یا بگوییم دین ما جامعیت ندارد و این یعنی سکولاریسم!. شبکه اجتهاد: ماه گذشته در رسانه‌ها و در مجامع حوزوی و دانشگاهی گفت‌وگو درباره «فقه نظامات» پررنگ بود. البته این موضوع جدیدی نیست، اما آیت‌الله جواد فاضل لنکرانی در همایش بزرگداشت آیت‌الله موسوی اردبیلی به این موضوع اشاره کرد و موجب واکنش‌های مختلفی شد. البته وی چند روز بعد منظور خود را تبیین کرد و وجود فقه اجتماعی، فقه حکومتی …

شبکه اجتهاد: دو سال پس از آنکه آیت‌الله هاشمی رفسنجانی رئیس پیشین مجمع تشخیص مصلحت نظام در دی ماه ۱۳۹۵ از دنیا رفته بود، جانشین او آیت‌الله سید محمود هاشمی شاهرودی نیز ماه دی در سن ۷۰ سالگی از دنیا رفت. تا پیش از ۲۳ مرداد ۱۳۷۸ که به عنوان چهارمین رییس دستگاه  قضائی جمهوری اسلامی منصوب شد، همه او را با عنوان «سید محمود هاشمی» می‌شناختند که یکی از مجتهدان جوان حوزه علمیه قم، از شاگردان شاخص شهید آیت‌الله محمدباقر صدر و عضو فقهای شورای نگهبان بود. اما از زمانی که آیت‌الله خامنه‌ای در حکم انتصاب وی به ریاست …

به نظر بنده این جملات ایشان که هم اکنون فایل صوتی آن هم موجود است، برای استناد دادن این مطلب به ایشان جای تردید دارد. به دو دلیل: یکی آنکه استناد ایشان به روایت «باهتوهم» به شکل بسیار ضعیف انجام شده و به جای آن که مثل بقیه موارد روایت را از لحاظ سند و دلالت مورد بررسی قرار داده و سپس از آن نتیجه‌گیری فقهی کنند، فرموده‌‌اند «در یک روایتی که حالا یادم نیست کجاست» و اصلا اشاره به متن روایت هم‌ نمی‌کنند؛ یعنی از قبل درباره این روایت تامل نکرده بودند و آن را آماده نکرده بودند که …

اختصاصی شبکه اجتهاد: حسن رحیم‌پور ازغدی، موجود غریبی است و به همین مناسبت هم موافقان و مخالفان فراوانی دارد. او سالها عضو شورای انقلاب فرهنگی است و از قضا، سالهاست که به وضعیت فرهنگ کشور و از جمله مصوبات همین شورا می‌تازد. استاد دروس علوم انسانی دانشگاه است اما بسیاری از دروس علوم انسانی همین دانشگاه‌ها را غیرانسانی می‌انگارد. بر همین منوال، سابقه طلبگی او نیز موجب نشده تا حوزویان از تیغ تیز نقد او در امان بمانند، چه این نقد از پشت میزی در نمازخانه مدرسه فیضیه قم صورت گیرد و چه از تریبون نماز جمعه در مصلای تهران. …

شبکه اجتهاد: بار دیگر سالگرد شهادت شهید آیت‌الله دکتر مفتح و روز وحدت حوزه و دانشگاه فرا رسید. با فرارسیدن این روز و مناسبت، داغ‌هایی کهنه و دغدغه‌هایی دیرین از نو زنده می‌شوند: داغ دو تکه شدن پیکره واحد دانش و دانشوری در این سرزمین به دو قلمرو دینی و دنیایی، جدید و قدیم و آسمانی و زمینی و دغدغه به هم رساندن این دو قلمرو یا دست کم، همکناریِ آن‌ها در مسیری مشترک و رو به سوی آرمان‌هایی مشترک. همچنان آن داغ تازه است و این دغدغه زنده و جدی. مروری بر آنچه در این چهل سال در این …

اختصاصی شبکه اجتهاد: سامانه آموزشی «درس گفتار» بر بستر فضای مجازی هفته گذشته با حضور حجت‌الاسلام والمسلمین احمد مبلغی عضو مجلس خبرگان رهبری و رئیس مرکز تحقیقات اسلامی مجلس، حجت‌الاسلام والمسلمین سید مصباح عاملی مدیر حوزه علمیه خراسان و حجت‌الاسلام والمسلمین سید هادی مرتضوی مدرس دروس خارج حوزه علمیه مشهد رونمایی شد. از این رو برای آشنایی بیشتر با نحوه فعالیت و برنامه‌‌های این سامانه گفتگویی با حجت‌الاسلام سیدحسین شهرستانی مدیر مرکز آموزشی درس گفتار ترتیب دادیم که در ادامه می‌خوانید. در آغاز درباره اهداف راه‌اندازی و شیوه فعالیت سامانه «درس گفتار» بفرمایید. شهرستانی: بسم‌الله الرحمن الرحیم. مرکز آموزشی درس …

شبکه اجتهاد: در فقه روابط بین الملل نگاه فقها به روابط بین‌الملل و نظام بین‌الملل از دیرباز در قالب تقسیم بندی دار الاسلام و دار الکفر مطرح بود و در این قالب، به تنظیم روابط مسلمین با غیر مسلمین پرداخته‌ می‌شد. تا زمانی که نظام خلافت اسلامی در سرزمین‌‌‌های اسلامی حاکم بود، چالشی پیش روی این نگاه فقه روابط بین الملل ایجاد نشده بود، چون تمام جهان اسلام در قالب نظام خلافت متصور بود و دار الاسلام شامل تمامی سرزمین‌‌‌های اسلامی با یک حاکمیت واحد و هماهنگ تحت خلافت و در برابر دار الکفر و دار الحرب معنا و مفهوم …

عضو پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی می‌گوید: اگر بگوییم دین چیزی به نام نظام ندارد،‌ آیا این به معنای خلوّ دین از یک موضوع ضروری جامعه است که اگر اینطور باشد، ما دین را امری جامع نخواهیم دانست. شبکه اجتهاد: هفته گذشته در رسانه‌ها و در مجامع حوزوی و دانشگاهی گفت‌وگو درباره «فقه نظامات» پررنگ بود. البته این موضوع جدیدی نیست، اما آیت‌الله جواد فاضل لنکرانی در همایش بزرگداشت آیت‌الله موسوی اردبیلی به این موضوع اشاره کرد و موجب واکنش‌های مختلفی شد. البته وی چند روز بعد منظور خود را تبیین کرد و وجود فقه اجتماعی، فقه حکومتی و فقه …

به نظر می‌‌‌رسد فقه موجود، به تنهایی پایگاه خوبی برای دست‌‌‌یابی به فقه نظام و بررسی و ارزیابی موضوع فقه نظام نیست. البته این درست است که در فقه نظام، از دل فقه موجود رشد‌ می‌یابد، اما به نظر‌ می‌رسد سه‌گانه باورهای کلامی، نیازهای عینی اجتماعی و روش‌‌‌های معتبر فقهی پایگاه شکل‌‌‌گیری فقه نظام می‌‌‌باشند. در واقع از پیوندی که میان باور‌‌‌های کلامی ما و عینیت اجتماعی ما وجود دارد، موضوع فقه نظام، در بستر و خاک حاصلخیز فقه موجود متولد می‌‌‌شود. به گزارش شبکه اجتهاد، حجت‌الاسلام دکتر حسن شجاعی دبیر گروه فقه نظام حقوقی و قضایی پژوهشگاه فقه نظام …

شبکه اجتهاد: مسأله «وحدت حوزه و دانشگاه» با بهره‌گیری از نظریات امام خمینی(ره) و تلاش‌های شهید مفتح از سال ۱۳۵۹ و متعاقب «انقلاب فرهنگی» و تحت‌تأثیر آن در جامعه انقلابی مطرح شد. گویا هدف اصلی این وحدت در افقی مبهم و در پرتو طرحی کلی «گسترش و نزدیک کردن تعاملات علمی دانشگاهی و معارف اسلامی» بود. بدین ترتیب زمینه وحدت و همکاری دو نهاد حوزه و دانشگاه فراهم شد. روزنامه ایران برای ابهام‌زدایی از این وحدت با حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر داود فیرحی عضو هیأت علمی دانشگاه تهران به گفت‌وگو نشسته است. جناب دکتر فیرحی، شما به‌عنوان فردی که هم در …

اختصاصی شبکه اجتهاد: بحث و گفتگو بر سر امکان یا تحقق فقه نظام هم چنان ادامه دارد. در این جا به تمام سخنانی که اساتید و اندیشمندان در این چند هفته اخیر در این باره گفته اند، نمی‌پردازم و تنها بر خلط دو تعبیر و سوء تفاهم‌های زبانی تمرکز دارم. فقه و هر دانشی می‌تواند به موضوع مورد مطالعه خود اضافه شود؛ به عنوان نمونه، «فقه عبادات»، «فقه الإجاره»، «فقه الإجتماع»، «فقه پزشکی»، «فقه هنر»، «فلسفه ذهن»، «فلسفه اخلاق»، «جامعه شناسی دین» و … . دقت کنید که این ترکیب‌ها اضافی است؛ نه وصفی. «فقه پزشکی» نیز یک ترکیب اضافی …

عضو هیئت علمی دانشگاه مفید‌ می‌گوید: وحدت حوزه و دانشگاه به معنی ادغام شدن نیست بلکه به معنای تکمیل کنندگی و یاری رساندن به یکدیگر است که متاسفانه این اتحاد به صورت سیستماتیک آنطور که باید اتفاق نیفتاده و پس از گذشت سال‌‌‌ها هنوز خروجی کمی دارد. به گزارش شبکه اجتهاد، با حجت‌الاسلام سید مهدی نریمانی زمان آبادی، عضو هیئت علمی دانشگاه مفید قم به مناسبت روز وحدت حوزه و دانشگاه به گفتگو پرداخته است و شفقنا از او درباره اهداف، موانع و ضعف‌‌‌های بر سر راه وحدت حوزه و دانشگاه و همچنین تاثیر حضور دانشگاهیان در حوزه و حوزویان …

اختصاصی شبکه اجتهاد: عبدالعزیز ساشادینا، اسلام‌شناس و استاد مطالعات مذهبی دانشگاه ویرجینیا است. زمینه‌های تحقیق و تدریس او اسلام‌شناسی به‌ویژه شیعه، اخلاق زیستی، اسلام در دوران معاصر، دموکراسی و حقوق بشر در اسلام است. برخی از آثار او عبارت‌ است از: جاودانگی شهادت امام حسین(ع)؛ مبانی همزیستی اجتماعی در اسلام؛ (ترجمه محمدرضا هاشمی، نشر ادیان)؛ حقوق بشر و برخورد فرهنگ‌ها؛ دیدگاه اسلام و غرب در آزادی مذهبی؛ مقدمه‌ای با قرآن: ترجمه البیان فی التفسیر القرآن (ابوالقاسم خویی)؛ تنها قانونگذار در شیعه دوازده‌امامی؛ صلاحیت گسترده فقیه در فقه امامی؛‌ ریشه‌های اسلامی پلورالیزم دموکراتیک؛‌ اصول اخلاق پزشکی؛ ترجمه کتاب دادگستر جهان (نوشته …

اختصاصی شبکه اجتهاد: استاد شیخ محمد واعظ زاده خراسانی (رحمه‌الله علیه) از شخصیت‌های علمی و اخلاقی کم‌نظیر حوزه علمیه شیعه در زمان معاصر بود. اگر بخواهم ابعاد مختلف علمی و اخلاقی و روحیات ایشان را برای کسانی‌ که از نزدیک با ایشان مجالست و معاشرت نداشته‌اند در چند جمله مختصر بیان کنم، باید این‌چنین بگویم: ایشان جامع علوم معقول و منقول بود؛ علامه‌‌ای محقق، متفکری برجسته، فقیهی عالی‌قدر، مفسری بزرگ، محدثی والامقام و متکلمی سترگ، آگاه از علم رجال و تراجم و آشنا با تاریخ اسلام، عاشق صلح و صفا، دشمن کینه و حسادت، مشتاق عزت مسلمین و صلح و …

شبکه اجتهاد: جدایی حوزه و دانشگاه با تأسیس دارالفنون آغاز شد. طلاب به مدرسه مروی می‌رفتند و دانشجویان به دار الفنون. مشکل اصلی در تفاوت نگاه‌های معرفتی آنها به دانش و فن بود. اصلا ممکن نبود جای آنها را عوض کرد یا آنها را با هم به یک مدرسه برد. به علاوه، موضوعات مورد علاقه آنها هم متفاوت بود. البته بودند روحانیونی که در نجوم و ریاضی دستی داشتند، اما ماهیت نجوم و ریاضیات جدید متفاوت شده بود. آنها هنوز بیست باب و خلاصه الحساب شیخ بهایی را می‌خواندند و اینها دنبال آثار ترجمه شده از فرانسه درباره علوم و …

در هر علمی اگر پژوهش پررونق نباشد، رشد و بالندگی و نشاط وجود نخواهد داشت و آموزش آن علم نیز دچار رکود و افسردگی خواهد شد. علوم حوزوی نیز از این امر مستثنی نیستند. بر این اساس از گذشته تا به امروز، رکن اصلی تحصیلات حوزوی، پژوهش بوده است و نظام آموزشی حوزه بر پایه پژوهشگر و مجتهد شدن طلاب پایه‌ریزی شده است. اما آسیب‌ها وموانعی نیز برای پژوهشگری در حوزه وجود دارد که در ضمن نکاتی به آنها اشاره می‌کنم. ۱- دروس حوزه به دو مقطع دروس سطح و دروس خارج تقسیم‌‌ می‌شود. دروس خارج فقه و اصول به …

مبحث تعارض اخلاقى یکى از پیچیده‏ ترین مسائل در پژوهش ‏هاى اخلاقى و پدیده تعارض اخلاقى یکى از دشوارترین وضعیت‏‌هاى زیست اخلاقى است. درباره موضوع یادشده، پژوهشکده اخلاق و معنویت کتابی به نام «تعارض اخلاقی و دانش اصول فقه»، تالیف حجت‌الاسلام دکتر حسن بوسلیکی منتشر کرده که در این مصاحبه بدان پرداخته شده است. شبکه اجتهاد: مبحث تعارض اخلاقى یکى از پیچیده‏ ترین مسائل در پژوهش‏‌هاى اخلاقى و پدیده تعارض اخلاقى یکى از دشوارترین وضعیت‏‌هاى زیست اخلاقى است. وقتی در یک صحنه عمل با پدیده‏ اى دو وجهى رو به رو مى‏ شویم که از یک بعد خوب و درست …

شبکه اجتهاد: غالب شریعتمداران بر این باورند که بنای شریعت اسلامی و یا هر شریعت آسمانی بر مبنای کتاب و سنت و وحی الهی است؛ و دلیل و خاستگاه احکام شرعی جز این دو منبع منور نمی‌تواند باشد و یا باید به این دو مأخذ آسمانی برگردد. کسانی که اخباری می‌اندیشند، بر این ادعا بیشتر پای می‌فشارند و منبع و مأخذی را برای احکام جز کتاب و سنت نمی‌شناسند. در این که کتاب و سنت حاوی احکام شرعی و اوامر و نواهی الهی است، تردید نیست؛ اما پرسش اساسی این است که: تمام احکام مربوط به زندگی بشر باید به …

جامعیت دین به ویژه جامعیت اسلام به کتاب، سنت و عقل است؛ یعنی همان طوری که خداوند به طور مستقیم از طریق وحی و رسول اکرم (ص) صحبت می‌کند، به همان شیوه از طریق عقل صحبت می‌کند؛ یعنی همان طور که احکام برگرفته از قرآن برای ما حجت‌آور است، احکام برگرفته از عقل قطعی هم حجت‌آور است؛ یعنی اگر امروز عقل قطعی یک حکمی داد و سیره عقلا حکم را صادر کرد، شرع توجه کند و کنار نگذارد و برای آنان حجت داشته باشد. به گزارش شبکه اجتهاد، سخنرانی آیت‌الله محمدجواد فاضل لنکرانی در آیین بزرگداشت آیت‌الله موسوی اردبیلی بازتاب …

شبکه اجتهاد: استاد سیدمیرتقی حسینی گرگانی، از مدرسین خارج فقه و اصول در حوزه علمیه قم و همچنین عضو انجمن اصول فقه قم می‌باشد. کتاب «نبراس الأذهان فی اصول الفقه المقارن» -پنج جلد- در اصول فقه مقارن از جمله تالیفات ایشان است. آخرین کتاب حسینی گرگانی با عنوان «چگونگی تدریس دروس خارج»، توسط بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی منتشر شده است. به بهانه انتشار این کتاب، «مباحثات» گفتگویی با ایشان داشته و پیرامون بایسته‌های تحصیل در حوزه علمیه و لوازم اجتهاد پرسش‌هایی را مطرح کرده است. در ابتدا از سوابق علمی خودتان بفرمایید. حسینی گرگانی: بنده در سال ۱۳۴۵، …

حجت‌الاسلام مروارید گفت: این برداشت نادرست است که قبل ازدواج علاقه و محبتی نباشد و تنها عقلانی نگاه کنیم. برخی افراد با برداشت سلیقه‌ای که از آیات دارند این مطلب را دین نسبت می‌دهند که نگاه اشتباهی است و از منظر دینی توجه به نگاه احساسی و عاطفی قبل ازدواج باید وجود داشته باشد. به گزارش شبکه اجتهاد، حجت‌الاسلام دکتر احمد مروارید، استاد حوزه و دانشگاه و مشاور تحلیلی در گفتگویی به نتایج ناخوشایندی که برداشت‌های نادرست از متون دینی در رابطه با همسر به دنبال دارد پرداخته است که بخش اول آن به نقل از خبرگزاری رضوی تقدیم خوانندگان …

تفریط آنجاست که شما بگویید نگاه و نظم شبکه‌ای در احکام وجود ندارد و نمی‌توانیم از این‌ها یک تصویر هوایی به دست بیاوریم. تفریط این است که کسی بگوید این که امام‌خمینی(ره) آمده و حکومت تشکیل داده است نظام نیست. البته منظورم از نظام حکومت نیست. منظور همان تلقی است که ما از نظام داریم. نظام مردم‌سالاری دینی یک نظام است. در حقیقت نظام‌سازی حلقه وصلی میان اندیشه و کنش و رابط بین ایده و عمل است. تا نظام اقتصادی اسلامی در عالم واقع شکل نگیرد نگاه اسلام در اقتصاد محقق نمی‌شود. به گزارش شبکه اجتهاد، با توجه به بحث …

وقتی می‌گوییم فقه نظام، مرادمان فقه سیستمی که از حاکم و محکوم تشکیل می‌شود است. رفتارها در این فقه، رفتارهای به هم پیوسته‌ای است که این پیوستگی ناشی از حاکمیت حاکم است و زمانی که چنین شد، رفتار جمعی پیدا می‌کنیم و این رفتار جمعی، نیاز به فقه مربوط به رفتار جمعی دارد و این فقه رفتار جمعی، یک فقه به هم پیوسته‌ است. نگاه شهید صدر به فقه نظام و سیستم، نگاه رابطه سیستماتیک بین احکام است و استنباط فقه نظام، یعنی استنباط این سیستم از درون احکام و قواعد و اصول اعتقادی. شبکه اجتهاد: استاد شهید سید محمدباقر …

شبکه اجتهاد: سابقه‌ی تأسیس نهاد مرجعیت به زمان ائمه‌ی طاهرین ‌علیهم‌السلام باز‌ می‌گردد و در حقیقت خود آن بزرگواران با کلمات و اشاراتشان این نهاد را برای دوره‌ی غیبت تدارک دیدند و تاریخ نیز نشان داد که این تدبیر تا چه اندازه در حفظ مکتب تشیع مؤثر بوده است. از زمان ابن جنید اسکافى و ابن ابى عقیل عمانى رضوان‌الله‌علیهما تا حال، مرجعیت شیعه دژی مستحکم برای حفاظ از مکتب بوده؛ پرچم‌داران بزرگ‌ترین مبارزات علیه استبداد و استعمار و دزدان عقیده، مراجع عظام بوده‌اند؛ چه کسی رهبری ثوره‌العشرین در عراق را بر عهده داشت؛ فتوای تحریم تنباکو توسط کدام نهاد …

شبکه اجتهاد: پس‌از نقدهایی ناظر به سخنان اول آیت‌الله محمدجواد فاضل، ایشان درباره نظام و فقه نظام مطالب دیگری فرمودند. همان‌طوری که پس ‌از سخنرانی اول ایشان در برخی نشست‌های علمی عرض کردم اگر الفاظ استعمال شده درست توضیح داده شوند ممکن است بسیاری از این نزاع‌ها برطرف گردد. به همین جهت این یادداشت در چند بند ارائه می‌شود: ۱- ایشان فقیه و از خانواده فقاهت و انقلابی است. احترام فراوانی برای ایشان قائل هستیم. این بررسی، بررسی «مَن قال نیست»، بلکه بررسی «ما قال» است. ۲- مطالبی که از ناحیه ایشان مطرح شده است باید به ‌عنوان فرصت تلقی …

اختصاصی شبکه اجتهاد: توجه اجتهادی و استنباطی به رفتارهای عقیده‌مندی و تلاش برای به‌دست‌آوردن احکام خمسه رفتارهای اعتقادی و تبویب باب فقهی جدید به نام «فقه‌العقیده» موضوع مورد اشاره در این یادداشت است. با توجه به رویکردهای جدید، «فقه» بر اساس اصول، مبانی و مبادی پذیرفته‌شده، نیازمند گسترش و باز‌مهندسی و توسعه مرزهای دانشی خود است. یکی از حوزه‌هایی که تا به حال از منظر فقه بدان پرداخته نشده، حوزه باورمندی قلبی است که از این موضوع به «فقه‌العقیده» تعبیر می‌شود. این دانش، تکیه بر مباحث کلامی و فلسفی اسلامی و ریشه در کتب نخستین فقهی شیعه دارد. واژه شناسی …

شبکه اجتهاد: در پی اظهارات اخیر آیت‌الله محمدجواد فاضل لنکرانی در نفی فقه نظامات، حجت‌الاسلام والمسلمین عبدالحسین خسروپناه، رئیس مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران پاسخی داده است که مشروح آن از منظرتان می‌گذرد. «آیا اسلام نظام اجتماعی دارد یا نه؟» این سؤال را آقای شیخ جواد فاضل لنکرانی در یک سخنرانی که در تاریخ ۹۷/۹/۸ در دانشگاه مفید به مناسبت سالگرد مرحوم حاج آقای موسوی اردبیلی با عنوان دیدگاه‌های حقوقی قضایی مرحوم آیت الله العظمی موسوی اردبیلی داشته‌اند، مطرح کرده‌اند. ایشان می‌گوید که به نظرم رسید چون این شخصیت از استوانه‌های حوزه و نظام اجرایی و قضایی کشور بوده …