اجتهاد و اصول فقه

اختصاصی شبکه اجتهاد: بحث‌های فراوانی حول داستان ابراهیم علیه‌السلام و اقدام او برای ذبح فرزند از منظر تحلیل اخلاقی موضوع در بستر حسن و قبح عقلی و شناخت ماهیت امر به ابراهیم علیه‌السلام بر ذبح فرزند از دیرباز تاکنون بین متفکران اسلامی و پژوهشگران حوزه فلسفه و اخلاق صورت گرفته است. دیدگاه رایج در توجیه این موضوع امتحانی (و نه واقعی) دانستن امر به قربانی کردن فرزند توسط ابراهیم علیه‌السلام است. امر امتحانی طلب انشایی فاقد اراده جدّی به قصد امتحان مکلّف است. در اوامر امتحانی، هدف مولا از صدور امر این نیست که مأمور به در خارج، انجام شود، …

شبکه اجتهاد: استاد سید احمد مددی با اشاره به تاریخ و سیره امام محمدباقر (علیه‌السلام) برخی از مقاطع زندگی سراسر نور این امام بزرگوار را تحلیل می‌کند.

کتاب «اصول فقه نظام» به قلم استاد شیخ محسن اراکی از سوی نشر ناب ماندگار به زیور طبع آراسته شد. به گزارش شبکه اجتهاد، کتاب «اصول فقه نظام» اثر جدید استاد شیخ محسن اراکی، عضو شورای عالی حوزه و استاد خارج فقه و اصول حوزه علمیه قم به همت موسسه حفظ و نشر آثار دفتر معظم‌له آماده و توسط انتشارات اندیشه ناب ماندگار منتشر شد. در معرفی کتاب این عضو جامعه مدرسین و مجلس خبرگان رهبری آمده است: اصول فقه نظام، دانش جدیدی فراتر از اصول فقه متعارف نیست؛ بلکه بخشی از همان اصول فقه متعارف است و تعریف اصول …

شبکه اجتهاد: هفتم ذی‌حجه سالروز شهادت امام پنجم شیعیان باقر علم النبیین است. آن حضرت در سال ۱۱۴ قمری به شهادت رسید. (شیخ مفید، الإرشاد فی معرفه حجج الله علی العباد، ج ۲، ص ۱۷۹). آن امام همام شاگردان فراوانی داشت که علوم را از ایشان اخذ کرده و به نسل‌های بعدی منتقل کردند. در این نوشتار کوتاه مروری بر احوالات ۹ تربیت یافته مکتب امام باقر (ع) می‌شود. ۱. جابر بن یزید جعفی (م ۱۲۸ ق) ذهبی او را از بزرگترین علمای شیعه برشمرده است. (الکاشف، ج ۱، ص ۱۳۱) وکیع بن الجراح که دانشمند معروف اهل سنت است …

‌‌آیت‌الله سیدعلی محقق داماد در پاسخ به این سوال که چرا با این همه سابقۀ تدریس و مقام علمی و جایگاه اجتماعی، سراغ مرجعیت نرفتید و رساله ندادید؟ گفت: تعجب می‌کنم از بعضی آقایان که رساله می‌نویسند و اعلام مرجعیت می‌کنند. معنای اعلام مرجعیت مگر غیر از این است که ایها الناس، بیایید و بارتان را بر دوش ما بگذارید؟ آیا این کار عاقلانه است؟ مگر چه تکلیفی در کار است که این آقایان به سراغ مرجعیت رفتند. بالفرض که هیچ مرجعی در زمان فعلی وجود نداشته باشد، مجوز برای تقلید از علما و بزرگان گذشته که وجود دارد. ‌‌شبکه …

متاسفانه این خیلی بدعت بدی است که در کشور ما هر روز عده‌ای پیدا می‌شوند که پزشکی و فیزیک و … را به مبانی دینی منتسب می‌کنند. این انتساب به نوعی تحقیر دین و دین‌داران است. معتقدم رسالت انبیای الهی تربیت نفسانی بشر است و همه انبیا الهی برای تربیت جان بشر به رسالت مبعوث شده‌اند و هدف آنها تاسیس علوم تجربی یا فنی نبوده است. پس دامن زدن به مباحث مثل طب اسلامی، فیزیک اسلامی و شیمی اسلامی اگر بی‌وجه نباشد، ضرورتی ندارد و باعث اتلاف استعداد و اوقات و سرمایه است و غالبا هم نتیجه‌اش باعث وهن دین …

کتاب «شناخت شریعت: فقه اسلامی در دهکده جهانی» اثر محمد کشاوجی و رفیق عبدالله و ترجمه نورالدین الله‌دینی، با شمارگان هزار نسخه، ۴۴۰ صفحه و بهای ۱۴۰ هزار تومان از سوی نشر نامک روانه بازار نشر شده است. به گزارش شبکه اجتهاد، کتاب ترجمه فارسی پژوهش دو وکیل مسلمان است که در فصل پایانی کتاب خود را اینگونه معرفی کرده‌اند: «ما هر دو وکیل و تحصیل کرده غرب هستیم و در جامعه مستعمره انگلیس متولد شده‌ایم که خود این جامعه به واسطه نژادپرستی و استعمار لطمه خورده است. ما اکنون به عنوان بخشی از جمعیت مسلمانان مهاجر این کشور در …

استاد علیدوست گفت: مرجعیت فتوا تابع شرایط و مسائل اجتماعی است؛ ما دوره سنتز را در پیش داریم. دوره تز دوره اثبات است؛ یعنی حاکمیت به آن می‌پردازد، ولی چون برخی انتظارات برآورده نمی‌شود، نوعی آنتی‌تز رخ می‌دهد که ما الان در آن قرار داریم، ولی خیلی چیزها در آینده روشن خواهد شد و در پرتو این روشنی وضعیت به نفع مرجعیت پیش خواهد رفت. به گزارش شبکه اجتهاد، در صدمین سال احیای حوزه از سوی مرحوم آیت‌الله عبدالکریم حائری یزدی قرار داریم، صد سالی که دنیا با سرعتی روزافزون با تحولات علمی، اقتصادی، سیاسی، فرهنگی و … همراه بوده …

عضو شورای عالی حوزه‌های علمیه از تغییرات مصوب شورای عالی برای فقه و اصول سطوح عالی حوزه‌های علمیه خبر داد و گفت: وقت آن رسیده کتبی که برای آموزش بهتر است انتخاب شود و فرصت‌های طلاب بی‌جا هزینه نشود، لذا قسمت «قطع» و قسمت «تعادل و تراجیح» کتاب رسائل حذف می‌شود و برای اولین بار رسماً «حلقه ثالثه» بدیل کفایه قرار گرفته و از آن امتحان گرفته خواهد شد. همچنین بخش‌های غیرمهم از برنامه آموزشی مکاسب حذف شده و برای مطالعه قرار داده شده است. به گزارش خبرنگار اجتهاد، استاد محمدمهدی شب‌زنده‌دار، عضو شورای عالی حوزه‌های علمیه و رئیس دفتر …

مدیر مؤسسه موضوع‌شناسی احکام فقهی گفت: مؤسسه موضوع‌شناسی مربوط به دستگاه فقاهت و حلقه واسطی بین فقاهت و حکومت است و می‌تواند، مهمترین نقطه برای تعامل فقه با سایر علوم و محلی برای همکاری عینی و عملی بین حوزه و دانشگاه باشد. این مؤسسه می‌تواند با تعامل سازنده با تمام دستگاه‌ها و نهادهای دولتی و بدنه جامعه، نیازهای موضوع‌شناسانه آنها را به دست آورد و با نگاه فقهی، تبیین معتبری از موضوعات به دستگاه فقاهت برای صدور فتوا داشته باشد. به گزارش شبکه اجتهاد، حجت‌الاسلام والمسلمین حجت‌الله بیات؛ مدیر مؤسسه موضوع‌شناسی احکام فقهی در گفت‌وگو با افق حوزه، ضمن معرفی …

جناب عابدینی از انفتاح باب اجتهاد در شیعه گفته‌اند. به ایشان باید گفت انفتاح باب اجتهاد به معنای بی‌بنیانی و بی‌ضابطگی نیست؛ انفتاح باب اجتهاد به معنای پویایی اجتهاد اما در قالب انضباط و هنجارهای فقه است. آیا می‌توان انکار کرد که هر علمی باید با ابزارهای خودش پیش برود؟ برای مثال فردی هر روز ۹ صبح نمازی را خلق کند (شبیه به پیشنهادی که ایشان در باب حج دارند)، نماز جمعه را یکشنبه بخواند و روزه رمضان را در وقت گرما به زمستان منتقل کند و نام همه را اجتهاد پویا بگذارد! شبکه اجتهاد: چندی پیش استاد ابوالقاسم علیدوست …

«عصری سازی افعال پیامبر(ص)؛ مبانی، مراحل، نمونه‌ها» عنوان اثری است که به قلم حجت‌الاسلام‌ والمسلمین مهدی مردانی، به‌تازگی از سوی بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی منتشر و روانه بازار نشر شده است. به گزارش شبکه اجتهاد، الگو گیری از رفتار پیامبر(ص) همیشه آسان نیست و گاه بهره‌گیری از افعال ایشان به دلیل محدودیت‌های تاریخی دشوار می‌نماید. ازاین‌رو، برای الگو گیری از افعال پیامبری که چهارده قرن با مخاطب امروز فاصله دارد، می‌باید اقتضائات عصر جدید را در نظر گرفت و رفتارهای ایشان را متناسب بافرهنگ زمانه «عصری‌سازی» کرد؛ موضوعی که با توصیف متون رفتارشناسانه پیامبر(ص) پدید نمی‏آید و نیازمند …

کتاب «افواه الرجال» اثر مرحوم آیت‌الله‌ سید احمد زنجانی برای نخستین بار توسط انتشارات مرکز فقهی امام محمد باقر (ع) چاپ و منتشر شد. به گزارش خبرنگار اجتهاد، از مهمترین سنّت‌های دیرین و رایج در حوزه‌های علمیّه، سنّت تقریرنویسی است که با نگارش و ثبت دروس شفاهیِ بزرگان، نقشی سترگ در حفظ میراث علمی ایشان و انتقال آن به آیندگان دارد. کتاب «أفواه الرجال» از تقریرات ارزندۀ فقهی است که در آن، مرحوم آیت‌الله‌ سید احمد زنجانی، افادات چند تن از استادان خویش را با بیانی متقن و دور از اطناب، در قالب دو جلد، تقریر کرده‌ است. در این …

محقق و پژوهشگر حوزه علمیه خراسان در نشست گروه رجال و حدیث گفت: انتشار کتاب شریف کافی پس از زمان غیبت صغرا و کمی بعد از غیبت کبرا بوده است، چون مرحوم کلینی در پایان غیبت صغرا از دنیا رفتند و بعد از آن کم‌کم کتاب منتشر شده است؛ مخصوصاً اگر سلسله اسانید کافی را ببینیم، در رسیدن این‌ها به معصوم، از طریق کافی چند حلقه داریم. به‌گزارش شبکه اجتهاد، حجت‌الاسلام سیدمحمدجواد سیدشبیری، محقق و پژوهشگر این حوزه در پنجاه‌وچهارمین نشست از سلسله نشست‌های گروه رجال و حدیث معاونت پژوهش حوزه علمیه خراسان که با موضوع «اعتبارسنجی کتاب کافی و …

شبکه اجتهاد: چندصباحی است که در مجامع علمی، نظریه جدیدی با عنوان «فقه نظام ساز» مطرح و نشست‌هایی پیرامون ماهیت و چیستی آن برگزار‌ می‌شود. گزافه نیست اگر ادّعا شود که یکی از زیربنایی‌ترین مباحث در فرآیند نظریه پردازی پیرامون ماهیت فقه نظام ساز، تعیین دقیق تیپ شناسی این نظریه است. بنظر‌ می‌رسد تا تکلیف خود را نسبت به طیف شناسی این نظریه روشن نکنیم و مُوشکافی جدی در مورد سنخ شناسی آن انجام نشود؛ نه‌ می‌توان به دالّ مرکزی این نظریه نزدیک شد و نه‌ می‌توان منابع و روش شناسی دقیقی از آن را ارائه کرد. از این رو …

حجت‌الاسلام محمدحسین ملک‌زاده ضمن اشاره به چیستی نظریه فقهی درباره سه اصل و چهار مرحله مورد نیاز برای تولید نظریه فقهی توضیح داد. به گزارش شبکه اجتهاد، نشست علمی «دستیابی به نظریه فقهی؛ با بهره‌گیری از اصول حاکم بر فقه نظام‌ساز» با سخنرانی حجت‌الاسلام والمسلمین محمدحسین ملک‌زاده، استاد حوزه علمیه، جندی قبل در موسسه آموزش عالی حوزوی امام رضا(ع) برگزار شد. در ادامه گزیده‌ای از مباحث جلسه را می‌خوانید؛ بحث را در پنج محور دنبال می‌کنم؛ محور اول تعریف اجتهاد، محور دوم منظور از نظریه فقهی، محور سوم منظور از فقه نظام، محور چهارم بیان اصول حاکم بر فقه نظام …

حجت‌الاسلام سیدحسین منافی ضمن تاکید بر اهمیت بررسی اصل عدم تقیه و کاربرد آن در استنباط از روایات، به نقد و بررسی ادله این اصل و بیان اشکالات آن پرداخت. به گزارش شبکه اجتهاد، نشست علمی «اصل عدم تقیه در روایات» با سخنرانی حجت‌الاسلام والمسلمین سیدحسین منافی، استاد سطوح عالی حوزه علمیه قم در مرکز فقهی ائمه اطهار(ع) برگزار شد که خلاصه آن را در ادامه می‌خوانید؛ یکی از مباحث مهم که در استنباط شیعه مهم است روایات است، چراکه استنباط در فقه و تحلیل معارف دین غالبا متکی بر روایات است. اساسا در کتاب، عقل و اجماع موارد قابل …

کتاب «زیارت عاشورا، از آغاز تا امروز» تألیف حجت‌الاسلام سید مهدی محمودی در ۴۸۰ صفحۀ تمام رنگی وزیری به‌وسیلۀ مؤسسۀ کتاب‌شناسی شیعه با همکاری آستان قدس حسینی و با تقریظ آیت‌الله صافی گلپایگانی (قدس‌سره) به چاپ رسید. در این کتاب شبهۀ وقوع تحریف در زیارت عاشورا با استناد به بیش از ۱۶۰ نسخۀ خطی از منابع این زیارت، پاسخ استدلالی داده شده و اثبات شده است که زیارت عاشورای مشهور اصیل و دارای سند معتبر است. به گزارش خبرنگار اجتهاد، یکی از شبهه‌هایی که در دهه‌ها و به‌خصوص سال‌های اخیر، به شکل گسترده منتشر شده و حتی برخی عالمان را …

استاد علیدوست مطرح کرد: بنده به عنوان «مسئول کرسی‌‌های نظریه‌پردازی و نوآوری» و همچنین «مسئول انجمن فقه و حقوق حوزه» از آقای احمد عابدینی دعوت می‌کنم مراحل درخواست برای ارائه‌ی نظریه را از طرق رسمی طی کرده و در این محافل علمی و تخصصی نظرات خود را ارائه دهند تا مورد نقد و ارزیابی قرار گیرد. شبکه اجتهاد: مدتی است در شبکه‌های اجتماعی کلیپ‌هایی از سوی جناب آقای احمد عابدینی با موضوعات مختلف فقهی و … منتشر شده ‌است. استاد محترم ابوالقاسم علیدوست در واکنش به این مطالب منتشر شده کلیپ و متنی منتشر نموده‌اند که تقدیم می‌گردد. بسم الله …

استاد محمدحسن ربانی بیرجندی در نشست «روش شناسی اعتبار سنجی محتوایی حدیث با تاکید بر توقیعات» به واکاوی منهج‌های اعتبار سنجی و کاربرد توقیعات پرداخت. به گزارش شبکه اجتهاد، حجت‌الاسلام والمسلمین محمدحسن ربانی بیرجندی، استاد باسابقه حوزه علمیه مشهد در پنجاه ویکمین نشست از سلسله نشست‌های گروه رجال وحدیث معاونت پژوهش حوزه علمیه خراسان که با موضوع «روش شناسی اعتبار سنجی محتوایی حدیث با تاکید بر توقیعات»، به صورت مجازی برگزار شد؛ بیان کرد: برای پرداختن به این موضوع، ابتدا باید منهج‌های اعتبار سنجی روایات را یاد آور شد. استاد دروس خارج فقه واصول با اشاره به وجود دو منهج …

عضو خبرگان رهبری و استاد سطح خارج حوزه علمیه قم، گفت: ما نباید بگوییم «امداد سکولار»، بلکه باید بگوییم «امداد توسط یک سکولار»، امداد فی نفسه سکولار نیست و قرآن و روایات، امداد را مهم شمرده‌اند و بخشی از دین، امداد است ولو این امداد با انگیزه انسانی رخ دهد گرچه اگر با انگیزه ایمانی باشد، سطح کمال فعل بالاتر است و بعد استکمالی آن در انسان بیشتر و است و شکر انسان را بیشتر می‌کند ولی معنای این سخن آن نیست که یا امداد ایمانی یا هیچ؛ بلکه امداد بخشی از دین است. به گزارش شبکه اجتهاد، استاد احمد …

فقه نظام قدرت سرپرستی اراده‌ها برای ساخت یک تمدن که در آن، ساختارها و مفاهیم و محصولات هستند را داشته باشد. البته وظیفه سرپرستی اراده‌ها متوجه حکومت است؛ لذا فقه نظام ساز، درحقیقت «فقه حادثه ساز» است و مقدم بر زمان است که استراتژی حاکم بر جهان را تعیین‌ می‌کند و سازوکارهای اجرایی فقه هم در ذیل آن ساخته‌ می‌شود. به گزارش خبرنگار اجتهاد، همایش ملی «فقه نظام ساز؛ چیستی، ساختار و رویکردها» به همت موسسه آموزش عالی حوزوی امام رضا (ع) و با همکاری نهادی‌های حوزوی و دانشگاهی، پنج‌شنبه گذشته با حضور اندیشوران، فضلا و طلاب حوزه علمیه قم …

رسالهٔ طهارت یا نجاست کفّارِ غیر اهل کتاب به قلم هادی صادقی به‌تازگی از سوی نشر نشر دفتر عقل روانه بازار کتاب شد. به گزارش شبکه اجتهاد، این رساله، نگاه تاریخی و فقهی به موضوع طهارت  یا نجاست کفّار غیراهل کتاب دارد. مصنّف با ترمینولوژی کفر، تعیین اصناف کفر و موضوع شناسی دقیق مباحث پیرامون کُفر، چارچوب پژوهش مناسبی را ترسیم نموده است. بررسی، نقد وارزیابی ادلّه اربعه فقها (کتاب، سنّت، عقل و اجماع) در نجاست یا طهارت کفّار غیراهل کتاب که در حقیقت قلب این رساله هستند؛ در بخش دوّم این اثر آمده است. مؤلف در جمع بندی می‌نویسد: …

کتاب «تکفیر در ترازوی فقه شیعه» اثر نسرین میانجی از سوی دانشگاه ادیان و مذاهب در ۲۰۴ صفحه منتشر شده است. این اثر مشتمل بر پیشگفتار، مقدمه و چهارفصل است. مؤلف در مقدمه به‌درستی تکفیر را «پدیده شوم» و مانع وحدت مسلمانان می‌داند و در ادامه به کتاب الفکر التکفیر عند الشیعه؛ حقیقه أم افترا اثر عبدالملک بن عبدالرحمان الشافعی مصری می‌پردازد که اثری ضد تقریبی است و می‌توان گفت کتاب حاضر در پاسخ به آن نوشته‌شده است. به گزارش شبکه اجتهاد، میانجی در مقدمه اثر خود، بدون ذکر مدخل اتصالی یک‌باره سراغ بحث تکفیر می‌رود، درحالی‌که بهتر بود با …

نشریه دیده‌بان اندیشه به مقتضای رسالت تبیین‌گرایانه در شماره جدید خود به منظور ارائه فهمی عمیق از پروژه احیاگری استاد مطهری، محورهای «واژه‌شناسی اصلاح و احیاء»، «مقدمات پروژه احیاگری شهید مطهری»، «مدل احیاگری شهید مطهری» و «تفاوت احیاگری شهید با اصلاحات روشنفکری» را مورد بررسی قرار می‌دهد. به گزارش خبرنگار اجتهاد، یکی از چالش‌های مهم انسان با مقوله دین که مخصوصا در دوران مدرن و با پیدایش سبک‌های مختلف زندگی، به آن توجه شده، تغییرات حاصل‌شده در زندگی و فرهنگ جوامع است که غبار کهنگی به چهره ادیان سنتی می‌پاشد. ظهور رنسانس در عالم مسیحیت، راه حل این چالش را …

استاد خارج فقه حوزه علمیه قم، گفت: امام خمینی در کتاب «الطهاره»، دایره را برای فتوادادن محدود به روایات کتب اربعه و امثال آن نمی کند، می گوید همین شهرت عظیمه کافی برای فتواست. به گزارش شبکه اجتهاد، استاد محمد عندلیب همدانی در نشست علمی «جایگاه تراث روایی در مبانی مکتب قم – از حاج شیخ عبدالکریم حائری تا امام خمینی» که از طرف موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (ره) برگزار شد، اظهار داشت: بزرگان شیعه از ابتدا تاکنون، مبانی متفاوتی در مواجهه با حدیث دارند،‌ می‌توان این دیدگاه‌‌ها را به ۶ قسم تقسیم کرد گرچه خود گرایش‌‌های …

استاد احمد مبلغی ضمن اشاره به سه سنخ نقدهای امام خمینی(ره) بر محقق نائینی تصریح کرد: شما با سنخ‌شناسی هم شخصی که مورد نقد قرار گرفته را بهتر می‌شناسید و مکتب و مدرسه او را می‌فهمید و هم ناقد و مدرسه ناقد را می‌شناسید. به گزارش شبکه اجتهاد، نشست علمی «سنخ‌شناسی نقدهای امام خمینی(ره) به محقق نائینی» چندی قبل با سخنرانی استاد احمد مبلغی، رئیس شورای دین پژوهان کشور و عضو مجلس خبرگان رهبری و استاد درس خارج حوزه علمیه قم به همت مرکز فقهی ائمه اطهار(ع) برگزار شد که گزیده آن را در ادامه می‌خوانید؛ موضوع بحث ما نقدهای …

حجت‌الاسلام والمسلمین غفوری با اشاره به کارکردهای فقه سنتی و فقه نظام ساز، گفت: در فقه سنتی، فقیه به دنبال کشف احکام فردی و پراکنده ولو در یک باب واحدی است اما در فقه نظام، فقیه به دنبال کشف شریعت و نگاه و حکم شارع نسبت به مسائل کلان و حل مسائل پیرامون آن است. به گزارش شبکه اجتهاد، حجت‌الاسلام والمسلمین خالد غفوری، عضو هیئت علمی جامعه المصطفی در هشتمین پیش نشست همایش فقه نظام ساز با موضوع «ماهیت و امکان فقه نظام ساز» که در محل موسسه آموزش عالی حوزوی امام رضا(ع)، برگزار شد، با اشاره به تعریف نظام، …

رژیم مطالعاتی ذیل، تحت نظارت علمی استاد محمدباقر ملکیان و در سه سطح مقدماتی، متوسطه و پیشرفته تدوین شده است. هدف از بخش مقدماتی، آشنایی کلی و اولیه با کلان مساله‌های دانش حدیث و زمینه‌های مطالعاتی موجود در این حوزه است. به گزارش خبرنگار اجتهاد، جایگاه و میزان تاثیر دانش حدیث و همچنین شناخت سرگذشت و اعتبار‌سنجی آن، در مسیر تفقه و استنباط دینی بر کسی پوشیده نیست. عوامل متعددی می‌تواند باعث کم‌رغبتی علاقه‌مندان دانش‌های حدیثی نسبت به ورود جدی به این عرصه شود که بی‌شک یکی از مهمترین این عوامل نبود یک سیر مطالعاتی منظم،‌ منسجم و کارآ در …

حجت‌الاسلام سیدباقری گفت: هدف عمده و اساسی نظام سازی، رسیدن به عدالت است، زیرا هسته مرکزی نظام سیاسی اسلام عدالت بوده و هدف عمده نظام سازی، نظریه پردازی ساخت جامعه عادلانه است. به گزارش شبکه اجتهاد، نظام سازی در فقه، یکی از پرسش‌‌های نوشونده جدی است که در چند دهه گذشته به ویژه پس از انقلاب اسلامی، مورد توجه بوده است و موافقان و مخالفان بسیاری را برانگیخته است. نظام سازی، تکاپویی روشمند، متکی بر مبانی ارزشی و هنجاری و با بهره گیری از منابع عقلی و نقلی است برای ساخت و ایجاد مجموعه‌ای از عناصر نرم افزاری و اندیشه‌ای …