اجتهاد و اصول فقه

استاد حوزه علمیه مشهد گفت: روش اعتدالی سبب می‌شود که قواعد فلسفی در اصول به کار گرفته نشود. استاد مطهری در اصول فلسفه و روش رئالیسم می‌فرمایند اگر مبنای علامه طباطبایی در اصول اجرا شود، اصول متحول و زیر و رو می‌شود و بسیاری از مسائل کوچک و روش عقلایی خود را طی می‌کند. اختصاصی شبکه اجتهاد: نشست علمی «کاربرد عقل در منابع استنباط احکام شرعی» با ارائه حجت‌الاسلام والمسلمین مهدی زمانی‌فرد و نقادی حجج‌الاسلام والمسلمین محسن ملکی و مرتضی نوروزی، به دبیری حجت‌الاسلام والمسلمین سیدحمید علوی آزیز در مدرسه تابستانه فقه و اصول دارالعلم رضوی چندی پیش برگزار شد. …

شبکه اجتهاد: از پایگاه مبانی استاد سید احمدمددی می‌توان دو ملاحظه و از اندیشه‌های استاد سید مهدی میرباقری می‌توان سه ملاحظه در باب فقه المقاصد را مطرح کرد. دراینجا دیدگاه‌های استاد علیدوست را در کتاب فقه و مصلحت مبنا قرار داده‌ایم. آنچه در ادامه می‌آید درک یکی از شاگردان دو استاد معظم است که ممکن است نیازمند اصلاح و تصحیح باشد. شاید بتوان ملاحظه اول را ناظر به مقام ثبوت مقاصد و حکم شرعی و ملاحظه دوم را ناظر به مقام اثبات (درک) آن دانست. استاد علیدوست بر این نکته تفطن دارند که نمی‌توان از مقاصد، به حکم شرعی رسید بلکه …

دوره ۳ جلدی کتاب «فقه الاخلاق» تألیف حجت‌الاسلام والمسلمین قدیرعلی شمس، استاد خارج و سطوح عالی حوزه علمیه قم به زیور طبع آراسته و در اختیار علاقه‌مندان قرار گرفت. به گزارش خبرنگار اجتهاد، حجت‌الاسلام والمسلمین قدیرعلی شمس از اساتید شناخته شده حوزه علمیه قم، درس خارج «فقه اخلاق» را در چند سال گذشته برگزار نموده و با همکاری دفتر فقه معاصر متن کتاب را با قلم خویش به زبان عربی تالیف کرده است. در این کتاب استاد شمس مسائل اصلی اخلاقی که کمتر در کتب اجتهادی فقهی مورد توجه قرار گرفته است را به سبک فقه جواهری بررسی نموده است. …

شبکه اجتهاد: مقاصد متصور در فضای جامعه علمی ما فاصله عظیمی از آنچه در فقه مالکی به عنوان مقاصد شناخته می‌شود دارد. ما وقتی می‌گوییم مقاصد یاد اندیشه توحیدی توسعه یافته علامه طباطبایی در المیزان، طرح کلی اندیشه اسلامی در قرآن رهبر معظم انقلاب و فقه ولایی امام خمینی می‌افتیم. این اندیشه هرچند با نگاهی حکمی، مقصد و مبدا را توحید می‌بیند اما قائل به مرجعیت قرآن و به بیان ادبیات اهل بیت علیهم‌السلام «عرض روایات» به ساخت کلان عقلانی قرآن است. اساسا «موافقت با قرآن» مورد تاکید اهل‌بیت (ع)، معنایی اینچنین دارد. علاوه بر قرآن صامت، سمت دیگر این …

خلاصه آرای فقهی بنده با همین رویکرد در سایت شخصى من منتشر شده است. حدود ۳۰۰ فتوا در این مباحث ممکن است مخالف مشهور و منسجم با مزاج مقاصد الشریعه باشد، البته این فتاوا بر اساس تطبیق قواعد و کاملا منضبط است چون من به این نتیجه رسیده‌ام که رهایی از این پنج‌گانه یعنی اجماع، شهرت، خبر واحد، تسامح در ادله سنن و احتیاط و شروع در سه‌گانه فهم تاریخی از خلال سیاقات، تعلیلات نصی و انضمام بعضی از این تعلیلات به دیگر تعلیلات، باعث تغییر حقیقی و مبنایی در صدها مسئله فقهی می‌شود. شبکه اجتهاد: فقه المقاصد، علل الشرایع، …

هر اصل عملی، مجرایی دارد که اگر آن مجرا تمام باشد، کسی نمی‌تواند آن را جاری نکند و باید طبق آن اصل عملی، عمل کند. مثلاً اگر در جایی، حالت سابقه ملحوظه وجود داشت، باید بر طبق استصحاب عمل کند و اگر جایی شک بدوی بود، باید به برائت عمل نماید؛ بنابراین اصلاً دست ما نیست که به اصول عملیه تمسک کنیم یا نکنیم و ازاین‌حیث تفاوتی میان فقه هنر و غیر هنر وجود ندارد. اختصاصی شبکه اجتهاد: در به‌کارگیری قواعد اصولی برای حل مسائل فقه هنر، اختلاف زیادی میان دانشیان اصول و فقه وجود دارد. برخی معتقدند با همین …

آیت‌الله جوادی آملی گفت: کسی که وارد حوزه علمیه شد باید بکوشد که لااقل یک مجتهد متجزی باشد بعد با بقیه کارها – إن‌شاءالله الرحمن – مجتهد مطلق بشود. سفره الهی و نعمت الهی باز است منتها راه‌هایش روشن است. به ما فرمودند حالا که معلوم شد «العلم ما هو»، بکوشید عالم بشوید. جاخالی نداشته باشید نگویید بس است. اولین لحظه جهل طلبه یا دانشجو این است که بگوید من فارغ التحصیل شدم. به گزارش شبکه اجتهاد، در آستانه شروع سال جدید تحصیلی حوزه‌های علمیه استان مازندران، امام جمعه و نماینده ولی فقیه این استان، با جمعی از آیات و …

شبکه اجتهاد: یکی از مباحث مطرح در عرصه فقه معاصر، موضوع توجه به اهداف شریعت در عملیات استنباط است که از آن به فقه‌ مقاصد تعبیر می‌شود. عمدتاً جناب استادعلیدوست (زیدعزه) در زمان حاضر متکفل طرح این بحث هستند و درباره آن تحقیقات متعدد در قالب کتب، مقالات و نیز سخنرانی‌هایی داشته‌ و دارند. آنچه در ادامه‌‌ می‌آید شامل گزارشی مختصر از دیدگاه ایشان و نقدی کوتاه برآن است. این نوشتار نه به عنوان مقاله، بلکه در قالب یادداشت نگاشته شده و طبعاً نیاز به تکمیل و افزونه دارد و ارائه آن، جهت مشارکت در فرآیند بحث و نقد نقد‌‌ …

آیا در نصوص شرعیه و ادله، عموم یا اطلاقی بر وجوب ستر تمام زینت‌ها (مایصدق فی العرف انه الزینه او انه الحلّی) داریم یا نه؟ حلّی همان زینت‌های عرضی است مثل انگشتر و لباس و …، در قبال زینت‌های ذاتی، مثل زیبایی در خلقت زن. ثمره وجود این عموم و اطلاق این است که اگر چنین عموم یا اطلاقی داشته باشیم، در فرض استثنای قطعی از وجوب ستر باید به آن‌ها اکتفا نمود و در سایر موارد، مرجع همان عموم و اطلاق است. آیا اطلاق یا عموم وجود دارد که پوشاندن زینت‌های عرضی را بر بانوان واجب کرده باشد یا …

اساتید سطوح عالی و خارج حوزه علمیه قم می‌توانند با مراجعه به پیشخوان «سامانه اساتید سطوح عالی» نسبت به ثبت دروس خود اقدام نمایند. به گزارش شبکه اجتهاد، سامانه ثبت درس اساتید سطوح عالی و خارج حوزه علمیه قم از تاریخ یک شنبه، پنجم شهریورماه فعال گردیده و اساتید محترم می‌توانند با مراجعه به پیشخوان «سامانه اساتید سطوح عالی» نسبت به ثبت دروس خود اقدام نمایند. بر اساس این گزارش، اساتید محترم قبل از انتخاب درس نکات زیر را ملاحظه نمایند: ۱. در سامانه کلیه دروس مصوب، اعم از نیم سال اول و نیم سال دوم ارائه گردیده و قابل …

شبکه اجتهاد: پارادایم‌های تفسیری، اجتهاد و خوانش انسانی از قرآن است بنابراین قداست ذاتی و اعتبار ابدی ندارند و نقد پذیر هستند. سلطه و سیطره یک پارادایم زمانی مقبول و توجیه‌پذیر است که ضمن داشتن اصالت و اعتبار علمی از فرایند نقد علمی و تاریخی به سلامت عبور کرده و خلوص و وزانت علمی خود را اثبات کند. بنابراین پارادایم‌هایی که فاقد این ویژگی و صرفاً متکی بر پشتوانه‌های اجتماعی، سیاسی و تعصبات مذهبی، سلطه و سیطره خود را توسعه و تثبیت نموده باشند فاقد عیار لازم در تفسیر قرآن هستند. از جمله اینها پارادایم‌های منتقله از سایر مذاهب و …

شبکه اجتهاد: فکر می‌کنم برای شناخت دستگاه فاهمه ایرانی برخلاف غرب به دیسیپلین فقه نیاز داریم. اگر ما فقه را درنیابیم، درکی از چند و چون تولید آگاهی میان خود درنخواهیم یافت. چرا باید به فقه بپردازیم؟ مگر فقه چه کاری انجام می‌دهد؟ شاید کسی به من بگوید مگر چشم خود را بر این بسته‌ای که بخشی از مردم فقه‌اندیش و فقه‌باور نیستند و به فقه به مثابه یک منبع برای رفتار خود نگاه نمی‌کنند. از سر ناآگاهی این سخن را بیان نمی‌کنم. از آن نظر فقه را به عنوان دستگاه فاهمه ایرانی مطرح می‌کنم که فقه این کارکرد را …

کتاب «قاعده الشرط الفقهیه» یکی از آثار ارزشمند آیت‌الله جوادی آملی است که حاصل تدریس ایشان درباره این قاعده مهم فقهی است که در سال ۱۳۹۱ طی ۹۳ جلسه تدریس نموده است. به گزارش خبرنگار اجتهاد، کتاب «قاعده الشرط الفقهیه» در باره یک «قاعده فقهی» است که بر گرفته از روایات خصوصاً روایت شریف نبوی (ص) است که فرمودند «الْمُؤْمِنُونَ عِنْدَ شُرُوطِهِمْ».(۱)و ریشه در آیات قرآنی دارد. این اثر حاصل تدریس آیت‌الله جوادی آملی درباره این قاعده مهم فقهی است که در سال ۱۳۹۱ (اردیبهشت تا اسفند) طی ۹۳ جلسه تدریس نموده‌اند؛ اگرچه این کتاب در اصل شرح و تحریر …

استاد خارج فقه و اصول حوزه علمیه قم با بیان اینکه بحث علل و حکم از مباحث مغفول در اصول فقه شیعی است، گفت: در اصول فقه سنی، منابع و ادله‌ای دیگری برای استنباط حکم شرعی ذکر شده است از جمله قیاس، استحسان، مصالح مرسله و مقاصد شریعت. این عناوین اگر چه در اصول فقه شیعی مطرح نیستند اما در مقابل آنها عناوین دیگری ذکر شده است مثل الغای خصوصیت، مناسبات حکم و موضوع، قیاس اولویت و علل و حکم. شاید بتوان بحث علل و حکم در اصول فقه شیعی را عدل بحث مقاصد شریعت در اصول فقه سنی دانست. …

شبکه اجتهاد: الگوهای مفهومی برای موضوع‌شناسی باید الگوی پویا باشند؛ یعنی باید این الگوها چنان باشند که با پیچیدگی‌ها و تحولات زندگی بشری هماهنگ بوده و کارآمد باشد. اگر فقه نتواند بر موضوع احاطه یافته و آن را شناسایی نماید، امکان حمل حکم بر آن وجود ندارد. در نتیجه فقه از زندگی بشری کنار رفته و بشر ناچار به زندگی سکولار تن خواهد داد. واقعیت‌های سیاسی حدود و مرزهای دقیق و معین ندارند. البته این ویژگی هر پدیده‌ای است که هویّت اجتماعی و تاریخی دارد. میان کفر و نفاق و اسلام یا میان اسلام و ایمان یا میان عالم و …

استاد نواب با اشاره به اهمیت اثرگذاری مقاصد الشریعه بر آینده جهان اسلام، تکمیل نظریه فقه‌المقاصد آخرین هدف تحقیقاتی خود عنوان کرد و گفت: تعلیل مداری در اجتهاد پیدا کردن و یافتن یک فهم عقلانی از نص است و تعقل گرایی را با سنجش مقتضیات زمان گسترش می‌دهد. استاد مبلغی کتاب «رویکرد تعلیل مداری در اجتهاد» اثر استاد نواب را در رویکرد استظهارگرایی مقاصدی جای داد و گفت: مقاصد برای همین شریعت است. مقاصد چیزی نیست که ما به شریعت تحمیل کنیم. اگر بگوییم که شریعت مقاصد ندارد حکمت خدا را مدنظر قرار نداده‌ایم. به گزارش شبکه اجتهاد، نخستین کرسی …

جدیدترین شماره‌های فصلنامه علمی پژوهشی «فقه» به صاحب امتیازی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی با مدیر مسؤولی عبدالرضا ایزدپناه و سردبیری رضا اسلامی منتشر شد. به گزارش خبرنگار اجتهاد، در تازه‌ترین شماره فصلنامه فقه، (۱۱۲، ۱۱۳، ۱۱۴) ۲۱ مقاله علمی – پژوهشی از سوی اساتید و محققان حوزه فقه و اصول در ۲۱۷ و ۲۱۴ و ۲۰۴ صفحه نمایه شده است. در ادامه نیم‌نگاهی خواهیم داشت به محتوای مقالات که خوانندگان می‌توانند با استفاده از لینک پایانی متن کامل مقالات را دانلود نمایند. مقالات شماره ۱۱۲ فصلنامه «فقه» بازخوانی ادله حد قتل برای مرد غیرمسلمان به واسطه زنا با زن …

استاد خارج فقه و اصول حوزه علمیه قم، «مقاصد الشریعه» را بزرگترین خطر تهدید کننده حوزه‌های شیعی دانست و اظهار کرد: مقاصد الشریعه امروز دست اهل‌سنت را از قرآن خالی می‌کند. چون وقتی پای مقاصد به کار آمد همه آیات قرآن و همه روایات و متون، طریق می‌شوند. می‌گویند آنچه موضوعیت دارد، غایت این آیات وروایات است. پس باید سراغ غایت برویم و آن را اخذ کنیم. به گزارش خبرنگار اجتهاد، استاد محمدجواد فاضل لنکرانی در جمع اساتید مرکز مطالعات تطبیقی مذاهب اسلامی مشهد، طی سخنانی با اشاره به خلأ مباحث اصول فقه در برخی مراکز کلامی، گفت: کلام بدون …

تحقیق درباره اولین اربعین حضرت سید الشهدا (ع)، کتابی به زبان فارسی اثر آیت‌الله سید محمدعلی قاضی طباطبایی، با موضوع بازگشت اهل بیت امام حسین (ع) به کربلاپس از واقعه عاشورا است. به گزارش شبکه اجتهاد، تحقیق درباره اولین اربعین حضرت سید الشهدا (ع)، کتابی به زبان فارسی اثر عالم شهید شیعه، شهید محراب آیت‌الله سید محمدعلی قاضی طباطبایی، با موضوع بازگشت اهل بیت امام حسین (ع) به کربلا پس از واقعه عاشورا و به اسارت رفتن در شام است. نگارنده با بیان اقوال مختلف و استنادات فراوان، سعی کرده بازگشت اهل بیت به کربلا در روز اربعین را اثبات …

جدیدترین شماره‌های فصلنامه علمی پژوهشی «جُستارهای فقهی و اصولی» به صاحب امتیازی دفتر تبلیغات اسلامی خراسان رضوی و مدیر مسئولی مجتبی الهی خراسانی و سردبیری حسین ناصری مقدم منتشر شد. به گزارش خبرنگار اجتهاد، سه شماره ۲۹، ۳۰، ۳۱ فصلنامه علمی پژوهشی «جُستارهای فقهی و اصولی» ویژه زمستان ۱۴۰۱ و بهار و تابستان ۱۴۰۲ دربردارنده ۱۹ مقاله علمی، به همت اداره کل آموزش دفتر تبلیغات اسلامی خراسان رضوی نمایه و در دسترس فقه‌پژوهان قرار گرفت. در ادامه مروری خواهیم داشت به محتوای مقالات مندرج در سه شماره اخیر فصلنامه «جُستارهای فقهی و اصولی» که مجموعا در ۷۱۷ صفحه به همراه …

اگر تقسیم در ادله علم اصول، تقسیمی حاصر باشد (حاصر یعنی تقسیمی که به روش صناعی پیش رفته است)، در آن، توسعه ادله معنایی ندارد. من هم متمایل به همین مبنا هستم؛ بنابراین دیگر منطقاً نمی‌توانیم ادله اصولی را توسعه بدهیم. درست است که فقه توسعه پیدا می‌کند؛ ولی تنوع ادله اتفاق نمی‌افتد و ادله همان ادله است و چیزی به آن اضافه نمی‌شود. اختصاصی شبکه اجتهاد: حجت‌الاسلام‌والمسلمین رضا اسلامی، عضو هیئت‌علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی قم است. او سابقه نگارش کتب و مقالات فراوانی دررابطه‌با موضوعات فقهی و اصولی دارد و سال‌هاست که در زمره اساتید سطوح عالی …

اختصاصی شبکه اجتهاد: پرسش اصلی نوشتار پیرامون اصطلاح نوپدید «فقه معاصر» است که مقصود از فقه معاصر چیست؟ آیا فقه معاصر‌ می‌‏تواند به عنوان رویکردی جدید در فقه، در کنار دیگر رویکردهای پیش‏گفته تلقی شود؟ آیا ما در ظل و ذیل تعبیر فقه معاصر، با رویکردی جدید در فقه مواجه هستیم که مقابل آن، مثلا تعبیر «فقه متقدم» و نظائر آن قرار دارد؟ یا اینکه مقصود از این تعبیر، «فقه در دوران معاصر» است؟ یعنی فقهی که در دوران معاصر به آن نیازمندیم! ۱. فقه نرم افزار پاسخگویی به نیازهای جامعه انسانی/اسلامی در ساحات و سطوح مختلف حیات آدمی از …

نظر ما این است که فقیه متکفل استنباط، آنچه برایش اهمیت دارد اسناد قرآنی و سنت است؛ اگر موردی از اجماع و عقل سالم بماند، آن دو هم منبع استنباط هستند؛ اما مقاصد شارع، صرفاً می‌توانند مفسر نصوص مبین شریعت باشند. کسی که مقاصدی فکر می‌کند هیچ‌وقت فتوا به اطلاق‌گیری منافی با مصالح و مقاصد یا فتوا به «الخراج بالضمان» نمی‌دهد. لذا معتقدم فقیه در استنباط باید به نصوص مبین احکام در سایۀ نصوص مبین مقاصد نگاه کند و در این صورت بسیاری از نصوص عموم، از عموم می‌افتد و بسیاری از نصوص خاص، عمومیت می‌یابد. به گزارش خبرنگار اجتهاد، …

در فقه نیز بخش‌هایی وجود دارد که دقیقاً مستند ما در آن‌ها سیره و بناء عقلاست و قواعد زیادی در فقه موجود است که این قواعد عمدتاً به سیره و بناء عقلاء برمی‌گردد. این سیره و بناء عقلاء گاهی در فقه ما به‌صورت‌های مختلفی عنوان شده است مثل عرفیات، ارتکازات و حتی گاهی تعبیر به حکم عقل شده است. این اتفاق در عبادات کمتر است اما در معاملات بسیار زیاد به چشم می‌خورد. شاهد بر اینکه بسیاری از احکام معاملات عقلائی است این است که کنوانسیون بیع بین‌الملل شباهت بسیار زیادی به احکام معاملات ما دارد. در مسائل مستحدث بسیار …

آیا عدالت هم وزن چهار دلیل دیگر هست؟ عدالت منبع استنباط است یا شاخص اصلی صحت استنباطات؟ این‌ها سؤلات مهمی هستند که باید پاسخ داد. از آنجا که عدالت روح شریعت است، فراتر از اینکه یک منبع استنباط تلقی شود، یک ابر منبع باید تلقی شود. از این ابر منبع، علاوه بر اینکه مجموعه‌ای از احکام و قوانین ایجابی متولد می‌شود و هم سلبی و از همه مهم تر، این ابر منبع، شاخص حقانیّت تمام احکام شرعی است. یعنی هیچ حکم شرعی‌ای نباید باشد که در ظاهر یا باطن مغایر با عدالت باشد. اگر حکمی با همه ظرایف و مستندات …

این پژوهش با این هدف سامان یافته که به عنوان گامی ابتدایی، تاریخ اجتهاد امامی را با دقت کنکاش کند و تا حد توان به تمام ریشه‌هایی که به نوعی در راستای این نوع از اجتهاد هستند توجه کند و حمایت هر چند ابتدایی علمای امامیه، از دوران نص تا به امروز، را به منصه ظهور بگذارد. به گزارش خبرنگار اجتهاد، امروزه توجه به مقاصد و غایات در قوانین به یکی از اصول اساسی قانون‌گذاری تبدیل شده است. وجود چنین احکام و قوانینی در فقه و اجتهاد اسلامی، که در حقیقت نوعی قانون‌گذاری الهی برای اداره حیات بشری است، امری …

استاد خارج فقه و اصول حوزه علمیه قم با بیان اینکه جریاناتی می‌خواهند میرزای نائینی را مصادره کنند، تاکید کرد: گاهی در کلام میرزای نائینی بعضی جریانات، اثرات ولایت فقیه را پاک و تحریف می‌کنند. شرط امانتداری آن است که اساتید حاضر، تألیفات میرزای نائینی را مطالعه کنند تا شخصیت میرزا همان‌گونه که هست تبیین شود. به گزارش شبکه اجتهاد، استاد ابوالقاسم علیدوست، در مراسم بزرگداشت آیت‌الله نائینی که در آستان مقدس امامزاده سلطان سید علی علیه‌السلام نایین برگزار شد، با بیان اینکه میرزای نائینی گوهری است که باید شناخته شود، نسبت به برنامه‌های پیش‌رو کنگره نائینی گفت: هدف ما …

شماره نخست دوفصلنامه بین‌المللی «اصول الفقه رؤیه مقارنه بین المذاهب الاسلامیه» با هفت مقاله علمی به زبان عربی از پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی منتشر شد. به گزارش خبرنگار اجتهاد، به همت پژوهشکده فقه و حقوق و اداره نشریات پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، اولین شماره دوفصلنامه علمی- پژوهشی بین‌المللی «اصول الفقه رؤیه مقارنه بین المذاهب الاسلامیه» (بهار و تابستان ۱۴۰۲) با مدیر مسئولی حجت‌الاسلام والمسلمین نجف لک‌زایی و سردبیری حجت‌الاسلام والمسلمین محمدعلی خادمی کوشا به زیور طبع آراسته شد. این دوفصلنامه که در گروه دانش‌‌های وابسته به فقه تأسیس شده است، ناظر به دانش اصول فقه است که با …

حجت‌الاسلام والمسلمین رستم نژاد گفت: «برنامه آموزشی و درسی جدید سطوح عالی حوزه‌های علمیه» که در سال گذشته اجرا شد، با حضور و مشارکت بسیاری از اساتید طی جلسات کارشناسی، مورد بررسی و بازبینی قرار گرفت و تغییراتی در آن اعمال شد. به گزارش شبکه اجتهاد، حجت‌الاسلام والمسلمین مهدی رستم نژاد، به تغییرات صورت گرفته در این برنامه آموزشی اشاره کرد و به «حوزه» گفت: از آنجا که برنامه اصلاحی سطوح عالی در سال گذشته تحصیلی به صورت آزمایشی بوده پس از اجرا و بازخوردگیری و تجمیع پیشنهادات و بررسی گزارش‌های میدانی، مشخص شد که ثقل اشکالات در محدوده‌های رسائل …

شبکه اجتهاد: اکْتُبْ وبُثَّ عِلْمَکَ فِی إِخْوَانِکَ؛ در این فراز امام صادق (ع) بر دو روش برای حفظ و نشر علوم تاکید می‌کنند: کتابت و پخش دانش میان برادران دینی. گر چه در این روایت نیز هم چنان نامی از روایات اهل بیت (ع) وجود ندارد، اما از آن جا که امثال مفضل بن عمر با روایات اهل بیت (ع) سر و کار داشتند و زمان هرج و مرج و انس گرفتن با کتب، بیشتر ناظر به رخدادهای پس از عصر ائمه است که به شدت به میراث روایی نیاز افتاد، می‌توان دریافت که مراد اصلی امام صادق (ع) از …