اجتهاد و اصول فقه

شبکه اجتهاد: آیت‌الله سید ابوالقاسم خویی (ره) از استوانه‌ها‌ و برجسته‌ترین فقهای معاصر شیعه در هشتم صفر سال ۱۴۱۳ هجری (۱۷ مرداد ۱۳۷۱) چشم از جهان فروبست. میراث بزرگ و درخشان ایشان سلوک اخلاقی، تحقیقی و تدریسی، تالیفات ماندگار و شاگردان برجسته ایست که منشاء تداوم و تحول در فقاهت تشیع هستند. از جمله برجستگی‌ها‌ی منحصر بفرد ایشان رسیدن به درجه اجتهاد در سن ۳۳ سالگی و دریافت اجازه از شخصیت‌ها‌ی بزرگ علمی چون مرحوم آیت‌الله شیخ محمد حسین غروی اصفهانی معروف به کمپانی و آیت‌الله میرزا محمد حسین غروی نایینی است. درخشش علمی این فقیه عالی مقام تشیع به …

حجت‌الاسلام مصطفی دری، مدرس سطح عالی حوزه در نهمین میزگرد «مشق اجتهاد» با عنوان «چالش‌های فقه در دنیای معاصر» تاکید کرد: مشکلاتی که امروز در مواجهه فقه با دنیای معاصر شاهدیم ناشی از خود فقه نیست بلکه برگرفته از رویکرد و نوع نگاه فردی و نداشتن فقه حکومتی است. به گزارش شبکه اجتهاد، حجت‌الاسلام والمسلمین مصطفی درّی، مدرس سطح عالی حوزه علمیه قم در نهمین میزگرد مشق اجتهاد با عنوان «چالش‌های فقه در دنیای معاصر»، با بیان اینکه دو رویکرد فردی و اجتماعی به فقه وجود داشته و دارد، گفت: رویکرد فردی به فقه در قرون گذشته مورد توجه بوده …

شبکه اجتهاد: مهم‌ترین راه رشد علمی طلاب جوان، تدریس است؛ با تدریس است که استعدادهای نهفته‌ی آنان شکوفا‌ می‌شود؛ احساس شخصیت‌ می‌کنند، آزموده‌ می‌گردند، دروسشان برایشان ملکه‌ می‌شود و… اکنون به برکت تضییقات ایجاد شده این راه بر خیل عظیمی از مشتاقان بسته شده است. سابقاً طلاب، با میل خود و به فراخور استعداد و توانشان هر استادی را‌ می‌خواستند انتخاب‌ می‌کردند؛ هرگز مجبور نبودند استادی را که به هر دلیل‌ نمی‌پسندند برای مدتی طولانی تحمل کنند؛ و چون با میل خودشان انتخاب‌ می‌کردند انگیزه‌شان نیز برای شرکت در درس افزایش‌ می‌یافت؛ استاد، برایشان تنها معلم یک درس نبود مربی …

در قاموس تشیع و سازمان حوزه‌های علمیه «مرجعیت» رفیع‌ترین جایگاهی است که تاکنون شناخته شده‌ است. در کنار احترام و توجه به سایر کارکرد‌های روحانیت، این جایگاه «نیابت عام» امامت محسوب شده و نقطه‌ٔ اتکای تشیع در زمان غیبت امام معصوم است. اما مسیر رسیدن به این جایگاه چگونه است و دقیقاً چه کسانی به این «منصب غیر انتصابی» می‌رسند؟ این یادداشت تلاش می‌کند سیر رسیدن به جایگاه مرجعیت را از زاویه‌ای متفاوت و باتوجه به شرایط جدید و البته به صورت خلاصه مورد ارزیابی قرار دهد. شبکه اجتهاد: در یکصد سال اخیر مراجع تقلید شیعه در ایران به‌صورت کاملاً …

علی‌اکبریان، عضو هیأت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی گفت: پروژه «تضاد و تعارض در فقه اسلامی» مشتمل بر ۶ مقاله در مراحل پایانی قرار دارد. به گزارش شبکه اجتهاد، حجت‌الاسلام والمسلمین حسنعلی علی‌اکبریان عضو هیأت علمی پژوهشکده فقه و حقوق و مدیر این پروژه از مراحل پایانی این پروژه خبر داد و گفت: کتاب «تضاد و تعارض در فقه اسلامی» نوشته نویل، ج. کولسن ترجمه اسماعیل نعمت اللهی و محمد امامی‌پور است و مشتمل بر شش مقاله که هر یک از مقاله توسط پژوهشکده فقه و حقوق نقد شده است. وی گفت: این کتاب روند کشورهای اسلامی را در …

کسانی که در مقام قانونگذاری هستند، فقه‌شناس و فقیه نیستند. آنچه در بحث تدوین قانون اساسی اتفاق افتاد این بود که برای تدوین آن همه فقها حضور موثر داشتند و برهمین اساس روح قانون اساسی در همه بخش‌ها با فقه سازگار است. ولی اکنون کسانی که در کرسی مجلس به عنوان قانون‌گذار نشسته‌اند، تمام تلاش‌شان این است که آن قوانین از دیدگاه شورای نگهبان مخالف با شرع نباشد. این چالش اساسی کشور در تعاض اخلاق و قانون است. به گزارش شبکه اجتهاد، فقه و اخلاق دو دانش در تعلیمات اسلامی هستند که یکی از آن‌ها به‌عنوان علم اخلاق، ناظر بر …

آیت‌الله اعرافی گفت: اصول و سطوح عالی باید آزاد باشد؛ اما در کنار این مسئله نیاز به یک اشراف و هدایت داریم و مراکز تخصصی باید به این مسئله توجه داشته باشند و همچنین مراکز تخصصی باید بخش‌های مهم فقه و اصول را با مراقبت پیش ببرند تا محدوده‌های موردنیاز خوانده شود. در نظام جامع آموزشی مسئله‌ای مطرح است تحت این عنوان که ما به دنبال درس‌های خارج تخصصی برویم و در شورای عالی نیز رأی آورد و به تصویب رسید. به گزارش شبکه اجتهاد، اجلاسیه اساتید مراکز تخصصی حوزه علمیه قم با عنوان «جایگاه فقاهت در علوم انسانی و …

«شیخ عبداللطیف دریان» مفتی لبنان گفت: تجدید فتوا در هر زمان و مکان امری ضروری است چرا که در غیر این صورت در استنباط به اجتهاد نیازی نبود. به گزارش شبکه اجتهاد، «شیخ عبداللطیف دریان» مفتی لبنان گفت: تجدید فتوا در هر زمان و مکان امری ضروری است چرا که در غیر این صورت در استنباط به اجتهاد نیازی نبود.  دریان با اشاره به اینکه اجتهاد در زمینه پاسخ دادن به نوازل و بلایای سخت، سرآمد اعمال فقها و علمای مسلمان است، در مراسم افتتاحیه کنفرانس جهانی «تجدید فتوا بین نظریه پردازی و کاربردی» که در قاهره در حال برگزاری …

یک استاد حوزه علمیه گفت: گاهی از فقه پویا سوءاستفاده می‌شود و بعضی افراد در قالب فقه پویا از چارچوب اسلام خارج می‌شوند. یعنی قوانین روز و قوانین غربی را به اسلام مرتبط می‌کنند که این روش نادرست است. ما نباید از اول خودمان نتیجه گیری کنیم و آن نتیجه‌گیری را به اسلام ربط دهیم. بلکه باید با رجوع به کلمات ائمه (ع) برای امروزمان نتیجه گیری کنیم. به گزارش شبکه اجتهاد، حجت‌الاسلام سید محمدعلی فقیهی، در خصوص رابطه اخلاق و فقه، اظهار کرد: میان فقه و اخلاق نوعی رابطه تلازم وجود دارد، یعنی به هیج وجه تفکیک پذیر نیستند. …

حجت‌الاسلام مسعودی از روش تناظر گزاره‌ای و روش گفت‌وگوی مشارکتی گام‌به‌گام به عنوان دو روش برای دستیابی به علم دینی از طریق مواجه مسائل روز با متون قرآنی و روایی یاد کرد و بر اهمیت خوانش مسئله‌محور از متون مقدس اشاره کرد. به گزارش شبکه اجتهاد، حجت‌الاسلام والمسلمین عبدالهادی مسعودی، قائم‌مقام دانشگاه قرآن و حدیث و رئیس انجمن حدیث حوزه، به بحث پیرامون راهکارها و لوازم کاربردی‌سازی مطالعات قرآن و حدیث پرداخت و به پرسش‌هایی در این زمینه پاسخ داده است. قسمت نخست گفت‌وگو با عنوان «کارایی روش فهم پلکانی روایات در فرایند کاربردی‌سازی مطالعات حدیثی» چندی پیش منتشر شد. …

شبکه اجتهاد: متن زیر یادداشتی از حجت‌الاسلام عباسعلی مشکانی سبزواری، دکتری فقه سیاسی و مدرس دانشگاه باقرالعلوم(ع) در مورد ایجاد تحول در ارتباطات دوجانبه مراجع تقلید و نظام اسلامی می‌باشد که مفتاح آن را منتشر کرده است و در ادامه می‌خوانید: «پیشنهاد مى‌کنم… دادستان کل کشور و دو نفر از قضات عالى‌رتبه که سوابق حوزوى داشته باشند تشریف بیاورند تا آن چهار مسأله مهم درباره مهریه در محیط عالمانه و دور از عصبانیت حل و فصل شود و چنانچه آن چهار مسأله روشن شد، ان شاء الله به کار بسته شود و اگر بعضى از قوانین موجود با متون اسلامى …

بزرگداشت بیست و هفتمین سالگرد رحلت آیت‌الله خویی(ره)، با حضور علما، اساتید و فضلای حوزه علمیه خراسان، در مشهد برگزار شد. به گزارش خبرنگار اجتهاد، به مناسبت بیست و هفتمین سالگرد رحلت فقیه بزرگ اصولی و مرجع عالیقدر آیت‌الله سید ابوالقاسم خوئی مجلس بزرگداشتی با حضور علمای اعلام و علاقه‌مندان به جایگاه فقاهت و مرجعیت در مشهد برگزار گردید. در این مراسم بزرگداشت حجت‌الاسلام خداپرست، از اساتید حوزه علمیه خراسان، طی سخنانی اظهار کرد: معیارهای قرآنی و اسلامی با معیارهای اجتماعی متفاوت است، عظمت و بزرگی شخصیت‌ها‌ی عالیقدر نیز بر همین مبنا با یکدیگر متفاوت است به گونه‌‌ای که جامعه …

شبکه اجتهاد: دومین نشست از سلسله‌ نشست‌‌های پژوهشی «دین و سلامت» به همت معاونت پژوهش حوزه علمیه خراسان و با مشارکت موسسه الهادی(ع) با حضور علما، اساتید، نخبگان، مدیران، فقه‌پژوهان و طلاب حوزه علمیه مشهد در مدرسه علمیه سلیمانیه برگزار شد و ششمین هیئت اندیشه ورز حوزه علمیه خراسان با عنوان «دین و سلامت» تشکیل و فعالیت خود را آغاز کرد. همچنین در این نشست دور روزه، دو میزگرد با موضوع «جایگاه مسائل مستحدثه در فقه تشیع» و «تعامل حوزه علمیه با دانشگاه در حل مسائل مستحدثه» با حضور و سخنرانی اساتید برگزار گردید.

جهان معاصر، جهان ترقّی فنون و صنایع، جهان ارتباطات، جهان آگاهی‌های جدید و پیشرفت و نوآوری‌ها است و بشر، در چنین جهانی، هر روزه با مسائل و مشکلات جدیدی روبرو می‌گردد که باید دین مبین اسلام، پاسخگوی نیازهای او باشد. آری، فقه غنیّ اسلام‏‏، متضمّن هزاران مادّه‏ى قانونى و تعلیمى و برنامه‏ى عملى و اخلاقى است که به یقین می‌توان گفت هیچ نقصی نداشته و می‌تواند راهگشای همه چالش‌های پیش روی امور بشریت باشد. به گزارش شبکه اجتهاد، آیت‌الله لطف‌الله صافی گلپایگانی مرجع عالیقدر شیعه به نشست علمی «مسائل مستحدثه و حوزه علمیه؛ چالش‌ها و رویکردها» مشهد مقدّس- پیامی صادر …

حوزه‌های علمیه باید به نحوی عمل کنند که بتوانند موضوعات و چالش‌های فکری مردم را حل کنند و عالمی که نتواند چالش و شکافی از مسائل اجتماعی جامعه را حل کند، نخواهد توانست در میان مردم جایگاه و منزلت اجتماعی داشته باشد. به گزارش شبکه اجتهاد، منزلت روحانیت متاثر از تحولات جهانی عصر جدید و شرایط پس از پیروزی انقلاب اسلامی دستخوش تغییرات قابل توجهی شده است و احساس مساله بودگی در آن در چند سال اخیر زیاد شده است. فارغ از ارزیابی‌های شتاب زده درباره کاهش آن و لزوم نگاه دقیق تر بدان، کشف عوامل موثر بر آن نیز …

شبکه اجتهاد: فقه از زمان امامان معصوم(ع) به صورت عام و فقه سیاسی به صورت خاص همواره متناسب با تحولات زمانی پیش رفته و به نیاز‌های جامعه پاسخ داده است. هر جامعه‌ای باید نظریاتش را بر اساس هنجار‌های بومی خویش تولید کند، بر این اساس فقه سیاسی، نرم‌افزار اداره جامعه است. در تمام زمان عصر غیبت، فقه سیاسی پاسخ‌گوی نیاز‌های فردی مومنان بود، ولی نمی‌توانست نظام را اداره کند و نیاز‌های نظامی و حکومتی را برآورده کند. کتاب‌های تخصصی فقه سیاسی و اندیشه سیاسی و هم چنین رشته‌های تحصیلی در این زمینه وجود نداشت و شعله اندکی از فقه سیاسی …

واسعی وابستگی‌های بیرونی حوزه،‌ مدرک گرایی رو به گسترش، حفظ محوری و رتبه بندی‌های صوری را از جمله اشکالات نظام آموزشی فعلی حوزه دانست. به گزارش شبکه اجتهاد، دکتر سید علیرضا واسعی رییس سابق پژوهشکده اسلام تمدنی در گفت‌وگویی،‌ با اشاره به ایام ابتدایی سال تحصیلی جدید حوزه‌های علمیه به بیان نکاتی در باب نظام آموزشی حوزه پرداخت و اظهار داشت: نظام آموزشی حوزه که حاصل تجربه بومی شریعت مدارانه و تعهد محور بود، چند ویژگی مهم داشت که سوگمندانه امروز تا حد بالایی در حال تغییر بنیادی است و ضرورت دارد متصدیان امر به آن بیاندیشند. دانشیار پژوهشگاه علوم …

حجت‌الاسلام مهریزی در نشست «شخصیت و حقوق زن در اسلام» گفت: اگر بپذیریم مردها رئیس‌ خانواده هستند، این ریاست مطلق نیست، زیرا در ریاست اولا توانایی مطرح است و دوم اینکه خود قرآن می‌فرماید «وَعَاشِرُوهُنَّ بِالْمَعْرُوفِ» و از همین رو، قوامیت باید در چارچوب قرآنی دیده شود. به گزارش شبکه اجتهاد، اولین نشست از سلسله نشست‌های علمی باشگاه کتابخوانی تخصصی مطالعات زنان با عنوان زن و اسلام امروز ۲۳ مهرماه از سوی گروه پژوهشی مطالعات زنان پژوهشکده مطالعات اجتماعی برگزار شد. در این نشست، کتاب «شخصیت و حقوق زن در اسلام» نوشته حجت‌الاسلام والمسلمین مهدی مهریزی، عضو هیئت علمی دانشگاه …

کتاب «حلقات فقه الفعال» جلد هفتم از سلسله بحث‌های استدلالی فقهی در مسائل کاربردی و نوظهور، تألیف آیت‌الله علی‌اکبر سیفی مازندرانی روانه بازار نشر شد. به گزارش خبرنگار اجتهاد، هفتمین جلد کتاب «حلقات فقه الفعال» به‌همراه ترجمه فارسی اثر آیت‌الله علی‌اکبر سیفی مازندارانی عضو جامعه مدرسین و استاد با سابقه خارج فقه و اصول حوزه علمیه قم، با مشارکت برخی از فضلا و محققین، از سوی مؤسسه بوستان کتاب وابسته به دفتر تبلیغات اسلامی چاپ و روانه بازار نشر شده است. این اثر همانند دیگر مجلدات، شامل سلسله بحث‌های استدلالی فقهی در مسائل کاربردی و نوظهور است که برخی از …

شبکه اجتهاد: ظرف هفته‌ها‌ی اخیر بحث‌ها‌ی زیادی بین صاحب نظران در مورد حوزه و سکولاریسم مطرح شد. آنچه مسلم است قول به جدایی دین و حوزه‌ها‌ی دینی از سیاست، بر خلاف مسلّمات و الفبای دین و شریعت است و بدون شک همه انبیای الهی تحقق اهداف والای معنوی و اخلاقی و عدالت خواهی و ایجاد قسط را از رهگذر تحقق حکومت الهی دنبال می‌کرده اند و هیچ حکومت نامشروعی را ـ جز از باب تقیه ـ تأیید نمی‌کردند، اما این همه ماجرا نیست و در این میان نکات دیگری مطرح است که باید در این بحث بدانها هم توجه کرد: …

چهارمین کنفرانس جهانی فتوا در مصر در حالی از فردا برگزار خواهد شد که مسأله فتوا به یکی از مشکلات جامعه دینی مصر تبدیل شده است. به گزارش شبکه اجتهاد، پدیده فتوا و مفتیان نوظهور در سال‌های اخیر به یکی از چالش‌های جدّی جامعه دینی مصر تبدیل شده است. با آنکه نهادهای رسمی دینی مانند الازهر، دارالافتا و در برخی موارد وزارت اوقاف مصر در موضوعات و مسائل مستحدثه به اعلام نظر پرداخته و فتواهای گاه متضاد را صادر می‌کنند اما با این وجود در دهه‌های اخیر ظهور برخی مفتیان خود خوانده سبب شده تا جامعه مصر دوران ملتهبی را …

رئیس‌جمهور سوریه قانون جدیدی را درباره وزارت اوقاف صادر کرد که براساس آن دوره فعالیت مفتی این کشور سه سال است و به وزیر اوقاف نیز اختیارات گسترده‌ای داده شده است. به گزارش شبکه اجتهاد به نقل از خبرگزاری فرانسه، پارلمان سوریه دهم اکتبر اصلاحاتی را در قانون اوقاف ایجاد کرد و این قانون جای قانون سال ۱۹۶۱ را خواهد گرفت که بشار اسد روز گذشته آن را تایید کرد. براساس قانون جدید دوره فعالیت مفتی سوریه سه سال با امکان تمدید خواهد بود و تعیین وی به موجب دستوری براساس پیشنهاد وزیر اوقاف صورت می‌گیرد. قبلا خود رئیس‌جمهور مفتی …

نشست اختتامیه مدرسه هفتم «مشق اجتهاد» (طرح ملی روشمندسازی علوم اسلامی)، با حضور فقه‌پژوهان مرکز تخصصی آخوندخراسانی دفتر تبلیغات اسلامی خراسان رضوی و با سخنرانی حجت‌الاسلام‌والمسلمین سید محمدعلی ایازی (قرآن‌پژوه و عضو هیئت‌علمی دانشگاه علوم و تحقیقات)، حجت‌الاسلام‌والمسلمین مجتبی الهی‌خراسانی (استاد حوزۀ علمیۀ مشهد و رئیس میز توسعه و توانمندسازی علوم اسلامی دفتر تبلیغات اسلامی قم) و دکتر محمود حکمت‌نیا (محقق و عضو هیئت‌علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی) در نیمه شهریورماه برگزار شد. به گزارش خبرنگار اجتهاد، در این نشست علمی، استاد ایازی، نگاه فقها به آیات و روایات ذبیحه اهل‌کتاب را به‌عنوان چالش فقه موجود مطرح کرد. همچنین …

حجت‌الاسلام سیدشبیری با اشاره به ضرورت پرداختن به مسائل رجالی و حدیثی در حوزه‌های علمیه که متکفل بیان علوم دینی و اسلامی هستند، بیان کرد: علی رغم وجود أهمیت و نیاز فراوان کمتر به این مباحث پرداخته شده و تحصیل و تعلیم دانش رجال منحصر در یک مقطع تحصیلی و بسیار محدود است و نباید به این وضعیت کم جان و بی‌رمق بسنده کرد. به گزارش شبکه اجتهاد، حجت‌الاسلام سیدمحمدجواد سیدشبیری با بیان این که استنباط معارف و آموزه‌های دینی در نگاه شیعه، بر اساس سه منبع عقل و وحی و سنت است، گفت: گستره سنت آن را أصلی ترین …

استاد دانشکده فرهنگ و ارتباطات دانشگاه امام صادق (ع) با بیان اینکه تبادل نظرات میان دستگاه قضا و مراجع منجر به افزایش کیفیت فقاهت و قضاوت می‌شود، گفت: اجتهاد بدور از تحولات جامعه و قضاوت بدور از اجتهاد برای آینده فقه و قضا سهمناک است به گزارش خبرنگار اجتهاد، دکتر حسام‌الدین آشنا، دانش‌آموخته حوزه علمیه و دانشگاه امام صادق(ع) به نامه آیت‌الله ناصر مکارم شیرازی به رئیس قوه قضائیه درباره موضوع مهریه واکنش نشان داد. مشاور رئیس‌جمهوری با بیان اینکه مکاتبات و مباحثات تخصصی مراجع بزرگ حوزه با مسئولان فقهی‌ترین نهاد جمهوری اسلامی پیرامون مهریه بسیار مبارک است، اظهار کرد: …

شبکه اجتهاد: درس خارج فقه آیت‌الله مهدی شب‌زنده‌دار استاد باسابقه حوزه علمیه قم و فقیه شورای نگهبان با موضوع «امر به معروف و نهی از منکر» صبح‌ها در مسجد اعظم با حضور صدها طلبه برگزار می‌شود.  

اختصاصی شبکه اجتهاد: محمدتقی شهیدی، شاگرد مبرز مرحوم آیت‌الله میرزا جواد تبریزی، سال‌هاست که یکی از مهم‌ترین کرسی‌های تدریس خارج فقه حوزه علمیه قم را در اختیار دارد. عضو هیئت استفتاء آیت‌الله سیستانی، در خلال مباحث مکاسب محرمه که در سال تحصیلی ۹۵-۹۶ تدریس کردند، به بحث لهو پرداخته است. در زیر، بخش‌هایی از گفته‌های ایشان در این رابطه می‌آید. ایشان در این مختصر، اقسام قمار را مطرح کرده و ادله هر یک را به‌صورت مختصر بررسی می‌کنند. بحث درباره قمار و ادله حرمت آن است. قمار دارای چهار قسم است: قسم اول: بازی با آلات قمار همراه با برد …

برخی از روشنفکران دینی متاسفانه به صراحت می‌گویند که امروز باید دانش فقه را کنار زد و دانش حقوق یا قوانین را جایگزین کرد. آنها از این نکته غافل هستند که دانش حقوق یا قوانین بر عقل خود بنیادی تکیه می‌کند که نشان و بهره‌‌ای از وحی ندارد. به گزارش شبکه اجتهاد، حجت‌الاسلام والمسلمین مرتضی جوادی آملی در گفت‌وگویی اظهار کرد: یکی از علوم و دانش‌های بسیار اساسی و ریشه دار در مکتب تشیع که برگرفته از کتاب و سنت رسول گرامی اسلام و ائمه معصومین (ع) می‌باشد علم وزین فقه است. این علم از زمان پیامبر اکرم(ص) در طول …

مدیر حوزه‌های علمیه با بیان اینکه تمام بخش‌های حوزه دارای برنامه پنجساله هستند، گفت: امروز مراکز علمی جهان به‌نظام استادی حوزه نزدیک می‌شوند البته باید با اقتضائات امروز این سنت تکمیل شود و امیدوارم که طرح جامع استادی تا سال آینده تکمیل شود. به گزارش شبکه اجتهاد، آیت‌الله علیرضا اعرافی در اجلاسیه اساتید سطح یک  حوزه علمیه قم که در سالن همایش‌های مرکز  فقهی ائمه اطهار(ع) قم برگزار شد، با اشاره به فرازی از نهج البلاغه ابراز داشت: تربیت و هدایتگری اساتید آمیزه‌ای از جان آن‌ها است و اینکه ما می‌گوییم نقشه جامع استادی در سنت حوزه شامل تعلیم، تربیت، …

صادق‌نیا استاد دانشگاه ادیان و مذاهب با بیان اینکه حوزه دچار سکولاریسم معرفتی است و روحانیت به نقش اصلی خود قانع شده است گفت: با وجود دینی‌ترشدن مکان‌ها و تقویم، کیفیت دینداری در کشور کمتر شده است. به گزارش شبکه اجتهاد، حجت‌الاسلام‌والمسلمین مهراب صادق‌نیا، استاد دانشگاه ادیان و مذاهب،  در نشست علمی «حوزه سکولار؛ هشدار یا واقعیت» در مؤسسه مفتاح کرامت در قم گفت: حوزه و سکولاریسم مفاهیمی کلی هستند که ابتدا باید این دور را به‌ درستی تعریف کنیم؛ زیرا گاهی مراد از حوزه یک سازمان اجتماعی است که معاونت‌ها و بخش‌های مختلف و وظایفی دارد که به این …