اجتهاد و اصول فقه

شبکه اجتهاد: هرگاه متخصصی در حوزه مربوط به خود اظهار می‌‌‌دارد که ما چندان جا مانده‌‌‌ایم که امیدی نیست با «این وضعیت» به سطح مطرح جهانی برسیم و یا متخصص دیگری می‌‌‌گوید: ما با تکیه بر ظرفیت جوانان و ایمان به خدا، به سرعت، قله‌‌‌ها را فتح خواهیم نمود، کدام‌یک مغرضانه سخن می‌‌‌گوید؟ اصلا بهتر است بپرسیم متخصص، که طبعا …

اطلاع بر تاریخ است که مجتهد را در موردی وادار به صدور فتوا، و در موردی دیگر وادار به سکوت و استنکاف از إصدار حکم و فتوا می‌نماید. اطلاع بر تاریخ است که مجتهد، شرایط موجود را منطبق بر شرایط زمان سیدالشهدا(ع) ارزیابی می‌‌کند یا شرایط غصب خلافت و سکوت مولای متقیان و یا شرایط زمان امام مجتبی و صلح …

حسنی با بیان این‌که در مسأله محصولات تراریخته حکم دولت با حکم مکلف متفاوت است، گفت: نمی‌توان گفت که چون مصرف این محصولات جایز است تولید و توزیعش هم جایز است. به گزارش شبکه اجتهاد، ابوالحسن حسنی، عضو هیأت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، شب گذشته در نشست علمی «حکم شرعی محصولات تراریخته با استفاده از ادله لا ضرر» …

نظریه پرداز حوزه علوم انسانی و اسلامی با بیان اینکه اصل اسلامی سازی علوم انسانی واژه‌ای نا مفهوم است، گفت: باید با کنکاش کافی در فقه و اصول فقه به تبیین جایگاه علوم انسانی اسلامی دست پیدا کنی به گزارش شبکه اجتهاد، آیت‌الله شیخ محسن اراکی استاد خارج فقه و اصول حوزه علمیه قم، در هشتمین روز از نخستین دوره …

کتاب «فقه و حقوق قراردادها» اثر جدید استاد ابوالقاسم علیدوست در دو مجلد که به «ادله عام روایی» و «ادله عام قرآنی» قراردادها پرداخته، به‌تازگی از سوی انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی چاپ و روانه بازار نشر شده است. به گزارش خبرنگار اجتهاد، جلد اول کتاب «فقه و حقوق قراردادها» در ۴۹۶ صفحه، «ادله عام روایی قراردادها» را وجهه …

در ابتدا باید به این نکته توجه نمود که ما با اهل سنت اشتراکات فراوانو اختلافاتی جدی داریم که بندهاز آنمشترکات، به «فقه الوفاق» و از اختلافات، به «فقه الخلاف» تعبیر می‌کنم. فقه الوفاق دربردارنده مواردی است که در فقه مذاهب اهل سنت و فقه شیعه مورد اتّفاق و پذیرش همگان است، ولی فقه الخلاف در بردارنده موارد اختلافی فریقین …

مرحوم آیت‌الله بروجردی در این موضوع نظریه خاصی داشته‌اند که آثار بسیاری در مقام استنباط و اجتهاد دارد/ اینکه اسم آن حاشیه بر فقه سنی گذاشته بشود، خیلی تعبیر خوبی نیست/ فقه شیعه در دوران امام باقر و امام صادق علیهماالسلام مرحله اوج را طی کرده است. به گزارش شبکه اجتهاد، پیش نشست علمی کنگره نکوداشت آیت‌الله بروجردی(ره) با حضور …

استاد حوزه بیان کرد: آیت‌الله بروجردی(ره) بیان کردند که شی اگر بخواهد دارای مراتب باشد باید ذات شی در جمیع مراتب حضور داشته باشد که این مطلب ظریف و بی‌نظیر است. به گزارش شبکه اجتهاد، حجت‌الاسلام والمسلمین سید صادق محمدی در پیش نشست کنگره نکوداشت آیت‌الله بروجردی(ره) در قم گفت: اولین دیدگاهی که در زمینه مراتب حکم مطرح شده است، …

استاد حوزه علمیه قم با اشاره به اینکه مباحث علم الفاظ باید به عنوان یک علم مستقل و دخیل در استنباط مورد توجه قرار گیرد، گفت: ویژگی مباحث لغوی بحث در مورد قواعد صحت کلام بوده و قواعد اصولی نسبت به قواعد لغوی متمایز است. به گزارش شبکه اجتهاد، آیت‌الله شیخ محسن اراکی استاد خارج فقه و اصول حوزه علمیه …

آثار راه یافته به مرحله دوم سی و چهارمین دوره کتاب سال جمهوری اسلامی ایران در گروه «دین» معرفی شدند. به گزارش خبرنگار اجتهاد، در بخش «فقه و اصول» از میان ۷۵ اثر ارسالی، کتاب‌های زیر به مرحله نهایی این دوره از جایزه کتاب سال راه یافتند: ۱- «بررسی فقهی فرمانبرداری و  نافرمانی مدنی»، تالیف  سیدجواد ورعی، قم:  پژوهشگاه حوزه …

تألیف الذریعه نقطه عطفی در تاریخ فقه و اصول امامی به شمار می‌رود. از یک سو، تدوین این اثر آن هم به دستِ دانشمندی جامع الاطراف و متنفذ چون سید مرتضی، به خودی خود گامی مهم در شکل‌گیری و هویت‌یافتن اصول فقه امامیان بود. از این رو، الذریعه چه در میان فقهای امامی و چه از جانب فقیهان مذاهب مختلف …

بر اساس نظرات فقهی آیت‌الله جوادی آملی در جلسه بیست ویکم تا بیست و چهارم خارج فقه نکاح در سال تحصیلی ۹۴ ـ ۹۵، تقیه را به دو دسته فردی و سیاسی تقسیم می‌شود که با توجه به کثرت تقیه سیاسی توجه به آن برای استنباط از اهمیت بالایی برخوردار است. به گزارش شبکه اجتهاد، فقهای شیعه برای تقیه بر …

تا حد امکان از تصحیح اجتهادی پرهیز کنیم تا اینکه بر متن اصلی روایت تحفظ صورت گیرد، به جهت اینکه در برخی موارد یک کبری کلی و قاعده کلیه منوط به نسخه است و تحفظ بر متن اصلی در نسخه‌شناسی و تصحیح متون بسیار حائز اهمیت است. به گزارش خبرنگار اجتهاد، در ادامه سلسله نشست‌های علمی مدرسه فقهی امام محمدباقر(ع)، بیست …

«کتاب کافی شریف»، «کتاب مسعده بن صدقه» و «کتاب تفسیر علی بن ابراهیم» جستارهای رجالی آیت‌الله شب زنده‌دار است که شامل مباحثی درباره راویان، کتب قدما و مبانی علم رجال می‌باشد. به گزارش خبرنگار اجتهاد، ارزیابی و شناخت اعتبار روایت معصومین(علیهم‌السلام)، غالباً متوقف بر بررسی سندی آنهاست. این مهم، با تسلط بر علم رجال حاصل می‌شود که آن نیز جز …

اختصاصی شبکه اجتهاد: بحث از کارآمدی ساختار فعلی دانش اصول فقه، چندی است که به بحث روزانه حوزویان تبدیل شده است. برخی ساختار فعلی را کارآمدترین ساختار می‌دانند و پاره‌ای نیز چاره را در تحوّل می‌انگارند. گفتگوی «شبکه اجتهاد» با حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر علیرضا پیروزمند، قائم مقام فرهنگستان علوم اسلامی قم در رابطه با تناسب ساختار فعلی دانش اصول فقه …

فقه سیاسی شیعه باوجود رهاوردهای گران‌مایه در دوره معاصر همچون نظریه نفیس ولایت‌فقیه همچنان از برخی کاستی‌ها در رنج است و ساحت‌های نپیموده متعددی دارد که طبعاً این وضعیت زیربنایی تأثیر و نمود خود را در روبنای اداره جامعه و نظام به اشکال گوناگون نشان می‌دهد. اختصاصی شبکه اجتهاد: در متن پیام تسلیت رهبرِ حکیم انقلاب برای مرحوم آیت‌الله هاشمی …

آن‌قدر حوزه در بحث روش شناسی ضعیف است که اگر کسی حرف شاذی بگوید، سریع به او اقبال می‌شود و او شاخص نوآوران حوزه می‌شود، حال آنکه صرف ارائه فتواهای شاذ ارزشی ندارد چون ممکن است اساساً برای برخی خروج از فقه را در پی داشته باشد. شبکه اجتهاد: تقسیم دست‌اندرکاران فقهی یا اظهار نظرکنندگان در فقه، دو آگاهی را …

ما اگر نتوانیم علم مربوط به استنباط و قوانین استنباط را محکم کنیم ضربه به استنباط می‌زند و اگر ضربه به استنباط بزند به دین ضربه وارد می‌شود. نقد کردن بسیار خوب و پسندیده است که باید به درستی صورت بگیرد ولی نباید نقد ما حالت هوچی گری به خود بگیرد. به گزارش شبکه اجتهاد، آیت‌الله شیخ محسن اراکی استاد …

مرحوم وحید بهبهانی همان‌ گونه که شدیداً اخباری‌ها را به نقد می‌‌کشد، با اصولیین هم به همین اندازه برخورد می‌کند. ایشان با صاحب مدارک (سید محمد بن علی موسوی عاملی ۹۴۶-۱۰۰۹ق) و بحث عدالت فقهی راوی به شدت مقابله کرده و این بحث را نپذیرفته است. به گزارش شبکه اجتهاد، حجت‌الاسلام والمسلمین سید حسن موسوی بروجردی، رئیس مؤسسه دارالتراث نجف …

التفات بر اقتضائات زمانه در فقه اسلامی، ذهن و ضمیر آیت‌الله هاشمی را به خود مشغول داشته بود. هاشمی با این نگاه به فقه بود که بر گوهر عقلانیت تأکید می‌کرد و دستاوردهای نوین را در اجتهاد نیز دخیل می‌دانست. شبکه اجتهاد: قبای سیاست چنان بر هاشمی رفسنجانی راست آمده بود که رویکردهای علمی و فقهی‌اش کمتر مورد توجه قرار …

وقتی هدفی به‌عنوان مواجهه تمدنی تعریف می‌شود، باید اصول فقه را ترمیم کرد و فقه را در آن‌چه مربوط به مواجهه تمدنی مربوط می‌شود تکان داد؛ باید فقه را از فقه تقابل به فقه تعامل کشاند. این، هم وظیفه‌ی مراجع و فقهاست و هم وظیفه‌‌ی طلاب. به گزارش شبکه اجتهاد، نشست علمی «حوزه و بایسته‌های دیپلماسی مذهبی» به همت پژوهشکده …

شبکه اجتهاد: حجت‌الاسلام والمسلمین مرتضی اسکندری، استاد قدیمی سطوح عالی حوزه علمیه مشهد، چند سالی است به تدریس خارج فقه نیز می‏پردازد. سال‏ها حضور در درس اصول و فقه مرحوم آیت‌الله فلسفی و ارادت دیرینه به مرحوم سیّد محمود مجتهدی در کنار تبحّر در تاریخ و ادبیّات، وی را به فقه پژوهی ذوالفنون بدل کرده است. او اگرچه از ترویج …

رویکرد «ملاک محور» یعنی کشف و تبیین اهداف و غایت فقه به شکل عام، این از مکانیزم‌هایی است که فقه اسلامی را در پاسخ‌گویی و مواجهه با مسائل جدید توانمند می‌کند و مجموع این ظرفیت‌ها تحت عنوان کلیدی «اجتهاد» مطرح می‌شوند. شبکه اجتهاد: لغت‌شناسان معتبر عرب واژه فقه را در لغت به معنای مطلق فهم علم آورده‌اند؛ اما در اصطلاح …

آیت‌الله اعرافی با اشاره به اینکه در خصوص مسأله دوم که مرجعیت به حقیقی و حقوقی تقسیم می‌شود گفت: در این مسأله چهار احتمال وجود دارد که عبارتند از: «عدم جواز افتای شورایی»، «جواز افتای شورایی»، «وجوب و بی بدیل بودن افتای شورایی»، و «تفصیل در مسئله». به گزارش شبکه اجتهاد، آیت‌الله علیرضا اعرافی، مدیر حوزه‎های علمیه و امام جمعه …

باید گفت پس از شیخ نوعی امتناع معرفتی و عقیم شدن در بعضی از ابواب اصول، رخ داده است؛ مانند همان اتفاقی که پس از صدرالمتألهین در فلسفه روی داد. اگرچه بزرگانی مانند آخوند خراسانی، محقق اصفهانی و شهید صدر طی عمر پربرکتشان در حوزه علم اصول منشأ آثار بسیار مهمی شده‌اند، قله شیخ آن‌چنان بلند است که هر کوهنوردی …

اگر دو بینه در مدلول مطابقی خود، با یکدیگر تعارض کنند، آیا نسبت به مدلول التزامی مشترک‌شان حجیت دارند یا خیر؟؛ یادداشت ذیل به بررسی این موضوع می پردازد. شبکه اجتهاد: اگر دو بینه در مدلول مطابقی خود، با یکدیگر تعارض کنند، آیا نسبت به مدلول التزامی مشترک‌شان حجیت دارند یا خیر؟ مثلا اگر بینه‌ای شهادت داد که زید أعلم …

در مرجعیت همیشه یک نوع گریز از نشستن در این منصب وجود داشته اما حالا گاهی وقت‏ها احساس می‏شود که یک نوع رقابت برای احراز این مصدر به چشم می‏خورد. به گزارش شبکه اجتهاد، حجت‌الاسلام‌ والمسلمین مسعود ادیب عضو هیأت علمی دانشگاه مفید در گفتگویی به تبیین «جایگاه مرجعیت و سنت های فراموش شده» پرداخته و اظهار می‌کند: درباره مرجعیت …

سومین جلد کتاب «اصول فقه نوین» تألیف آیت‌الله محسن اراکی استاد خارج فقه و اصول حوزه علمیه قم و دبیرکل مجمع تقریب مذاهب اسلامی از سوی انتشارات مجمع الفکر الاسلامی منتشر شد. به گزارش شبکه اجتهاد؛ مولف در این جلد از کتاب به قسمت دوم قواعد خاصۀ دلالت وضعی لفظی که قواعد خاضۀ دلالت در هیئات است پرداخته است.  آیت‌ا‌الله …

فقه ما وابسته به کلام است و کلام ما دچار بحران است تا کلام یعنی الهیات جامعه قرآنی، در مدرسه اهل بیت، تفسیر و بازتفسیر نشود، نمی‌تواند فقهی با‌هاضمۀ یک فقه نظام‌مند تولید کند. شبکه اجتهاد: در سال‌های اخیر شاهد ترمیم و پر کردن شکاف میان سنت و تجدد هستیم، اما مشکلی که در اینجا وجود دارد، تلاش‌ها در نقطۀ …

مجموعه مصاحبه‌‌هایی با مراجع تقلید، علمای اعلام و شاگردان، درباره شخصیت و جایگاه علمی و سیاسی «آیت‌الله سیدمحمدهادی میلانی(ره)» اختصاصی شبکه اجتهاد: این مصاحبه خاطراتی است که از شخصیت‌های گوناگون و با دیدگاه‌های متفاوت در باره شخصیت آیت‌الله العظمی سیدمحمدهادی میلانی گرفته شده و آنان متناسب با ارتباط و حضور ذهنی خود سخن گفته‌اند، طبعا از موضع نظر و اندیشه …