آخرین اخبار

واکاوی استراتژی امام عسکری(ع) در تعامل با مخالفان برای تقویت سرمایه اجتماعی تشیع/ محمد قدرتی شاتوری

واکاوی استراتژی امام عسکری(ع) در تعامل با مخالفان برای تقویت سرمایه اجتماعی تشیع/ محمد قدرتی شاتوری

اختصاصی شبکه اجتهاد: در میان روایات معصومین(ع)، برخی همچون بیانیه‌هایی استراتژیک و نقشه‌های عملیاتی برای بقا و گسترش یک مکتب در پرچالش‌ترین مقاطع تاریخ جلوه‌گر می‌شوند. سخنان امام حسن عسکری(ع) در اواخر قرن سوم هجری، در اوج خفقان عباسی و در آستانه دوران غیبت، از جمله این رهنمودهای ژرف و کاربردی است. آن حضرت در زمانی که ارتباط مستقیم با …

Read More »

تحول فقه اجتماعی بر مبنای نظریه «خطابات قانونی» و «تبدل موضوعات»/ حامد محمدجانی

تحول فقه اجتماعی بر مبنای نظریه «خطابات قانونی» و «تبدل موضوعات»/ حامد محمدجانی

شبکه اجتهاد: فقه، در عین صلابت و قوام درونی، همواره در مواجهه با تحولات اجتماعی، نیازمند بسط مفهومی و روش‌شناختی بوده است. نگاه به فقه به‌عنوان دستگاهی بسته و ایستا، نه‌تنها در تعارض با واقعیت پویای آن است، بلکه مانعی در مسیر انطباق اصول فقهی با شرایط متغیر اجتماعی به شمار می‌رود. آنچه امام خمینی (ره) در مکتب فقهی خود …

Read More »

مدل پیشنهادی برای ساختار فقه‌های مضاف/ احمد مبلغی

مدل پیشنهادی برای ساختار فقه‌های مضاف/ احمد مبلغی

شبکه اجتهاد: فقه‌های مضاف در تنگنای بی‌ساختاری گرفتار آمده‌اند؛ نه منطقی استوار برای گسترش دارند و نه معیاری روشن برای افزوده شدن. هرچه بر آن نام «فقه» افزوده می‌شود، در جایگاه خویش ناپیداست؛ نه معلوم است کجا باید نشیند و نه دانسته است چه نسبتی با دیگر اقسام دارد. و در مواردی، بر دامان «فقه»، عنوانی نو افزوده می‌شود؛ که …

Read More »

آیا ولایت فقیه با دموکراسی و آزادی سازگار است؟

آیا ولایت فقیه با دموکراسی و آزادی سازگار است؟

ولایت فقیه هدایت خردمندان در چارچوب قانون الهی است و آزادی در اسلام تنها در همین چارچوب معنا دارد، مشروعیت فقیه از دین است و تحقق آن به همراهی مردم وابسته است که این نظام هم بردگی را برانداخته و هم کرامت و آزادی انسانی را تضمین می‌کند. به گزارش شبکه اجتهاد، آیت‌الله جوادی آملی در یکی از سخنرانی‌های خود …

Read More »

نسبت فقه امامیه با تأسیس دهه محسنیه/ محمدعلی ملک

نسبت فقه امامیه با تأسیس دهه محسنیه/ محمدعلی ملک

اختصاصی شبکه اجتهاد: در سال‌های اخیر، هم‌زمان با آغاز ماه ربیع‌الاول، در برخی محافل مذهبی سخن از برپایی موسمی با عنوان «دهه محسنیه» به میان می‌آید. مروّجان این عنوان، بر ضرورت برگزاری مجالس ذکر مصیبت حضرت زهرا سلام‌الله‌علیها پس از رحلت رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌وآله، به‌ویژه یادآوری شهادت فرزندشان حضرت محسن بن علی علیه‌السلام ــ که در جریان هجوم طرفداران سقیفه …

Read More »

تأملی بر دیدگاه استاد علیدوست در فقه موسیقی/ حمید مغربی

تأملی بر دیدگاه استاد علیدوست در فقه موسیقی/ حمید مغربی

اختصاصی شبکه اجتهاد: در عصر حاضر که دگرگونی‌های پرشتاب فرهنگی و رسانه‌ای، چالش‌های بی‌سابقه‌ای را پیش روی نظام‌های دینی قرار داده است، ضرورت بازخوانی و بازسازی اجتهاد فقهی برای پاسخگویی به مسئله موسیقی بیش از هر زمان دیگری احساس می‌شود. سخنان حجت‌الاسلام والمسلمین استاد ابوالقاسم علیدوست، از فقیهان معاصر، در خصوص فقه فرهنگ و رسانه، در زمره جسورانه‌ترین و پیشروترین …

Read More »

نفی احکام امضائی در شریعت، عرف ستیزی یا نقش آفرینی منضبط عرف؟/ مهدی طالعی اردکانی

نفی احکام امضائی در شریعت، عرف ستیزی یا نقش آفرینی منضبط عرف؟/ مهدی طالعی اردکانی

اختصاصی شبکه اجتهاد: یکی از سرفصل‌های مهم در اصول فقه، احکام امضائیست که کیفیت رفتار شارع در نسبت با رفتار انسان‌ها و مکلفین را تبیین می‌نماید. سامانه‌ی رفتار شارع، ابعاد گوناگونی دارد که در سرفصل احکام امضائی نیز بروز و ظهور یافته است. در این یادداشت، نگاهی گذرا به شبکه‌ی معنایی احکام امضائی افکنده شده است تا شفافیت و انسجام …

Read More »

به‌نام تضعیف خط فقاهتی به کام خط غلو و خرافه‌گرایی/ حسن انصاری

به‌نام تضعيف خط فقاهتی به کام خط غلو و خرافه‌گرایی/ حسن انصاری

شبکه اجتهاد: جریان‌های باطنی بر خلاف ظاهرشان عموما پروژه‌هایی سیاسی بوده‌اند. نوعی مقابله و عصیان بر جریان مسلط سیاسی و الهیاتی است. فرض این جریان‌ها این است که تفسیر جریان مسلط تنها موافق با ظاهر شریعت و متن مقدس است و معانی باطنی آنها را نادیده می‌گیرد و یا به حاشیه می‌برد. بنابراین جریان‌های باطنی و عرفانی که در پیرامون …

Read More »

پیش‌بینی رؤیت‌پذیری هلال ماه ربیع الاول ۱۴۴۷ قمری در ایران

اختصاصی شبکه اجتهاد: برای رؤیت هلال در شب اوّل ماه، عواملی چون «زمان غروب خورشید و ماه» و «اختلاف زمان غروب آن دو» و «مختصّات خورشید و ماه و جدایی زاویه‌ای ماه و خورشید که از اختلاف ارتفاع ماه و خورشید، و نیز اختلاف سمت آن دو نشئت می‌گیرد» و «درصد روشنایی هلال و به اصطلاح فاز ماه» و … …

Read More »

چرا الحیاه اثری متمایز و بزرگ است؟

چرا الحیاة اثری متمایز و بزرگ است؟

«الحیاه» اثر شاخص علامه محمدرضا حکیمی، یکی از جامع‌ترین و منسجم‌ترین آثار معاصر در حوزه مطالعات دینی و تربیتی است که تلاش دارد زندگی فردی و اجتماعی انسان را از منظر اسلام بازنمایی کند. این کتاب از مبانی معرفتی و اعتقادی آغاز شده، به رسالت پیامبران و فلسفه حکومت، سپس به اقتصاد عادلانه، اخلاق فردی و اجتماعی، تربیت، روابط خانوادگی …

Read More »

تحلیلی عام نسبت به مواضع عترت پس از شهادت نبی خاتم(ص)/ محمد عندلیب همدانی

تحلیلی عام نسبت به مواضع عترت پس از شهادت نبی خاتم(ص)/ محمد عندلیب همدانی

شبکه اجتهاد: عترت پپامبر (علیهم السلام) بر طبق نصوص و ادله‌ی فراوان متکفل و متصدی ‌هدایت خلق پس از شهادت رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) بودند، آنچه برای تمام عترت اصل غیر قابل تنازل در همه‌ی حالات و در جمیع شرائط بود، محور قرار دادن دعوت به قرآن و سنت نبوی بود. مهم‌ترین برنامه‌های عترت در …

Read More »

علم اصول و زبان‌شناسی شناختی

علم اصول و زبان‌شناسی شناختی

کتاب «علم اصول و زبان‌شناسی شناختی» اثر حجت‌الاسلام والمسلمین علیرضا قائمی‌نیا، عضو هیات علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی در ۳۹۸ صفحه به زیور طبع آراسته شد. به گزارش خبرنگار اجتهاد، کتاب «علم اصول و زبان‌شناسی شناختی» که به‌تازگی از سوی انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی منتشر شده، به بررسی و تطبیق مفاهیم و مباحث علم اصول فقه با …

Read More »

فقدان سیره متشرّعه و نقش آن در استنباط/ احمد مبلغی

فقدان سیره متشرّعه و نقش آن در استنباط/ احمد مبلغی

شبکه اجتهاد: برخی از ظرفیت‌ها هنوز بر کرانه‌ی امکان مانده‌اند؛ نه به تمامی استیفا شده‌اند و نه به کمال استحصال. باید دانست که ما با متون نخستین اسلام و منابع تشریع، پیوندی زمانی و فاصله‌ای تاریخی داریم؛ فاصله‌ای که راه را بر دریافت مستقیم و بی‌واسطه می‌بندد. چاره چیست؟ باید در کنار نصوص به سلوکیات جامعه‌ی آن روزگاران بنگریم؛ چراکه …

Read More »

فقها با مردم‌گرایی، گزاره‌های فقهی را به هنجار اجتماعی تبدیل کرده‌اند

فقها با مردم‌گرایی، گزاره‌های فقهی را به هنجار اجتماعی تبدیل کرده‌اند

استاد دانشگاه باقرالعلوم (ع) قم بیان کرد: فقها با مردم‌گرایی، گزاره‌های فقهی را به هنجار اجتماعی تبدیل کرده‌اند و تأکید دارم این الگویی برای سنجش نقش اجتماعی فقها در تاریخ است. به گزارش شبکه اجتهاد، حجت‌الاسلام والمسلمین محسن الویری، عضو هیئت علمی دانشگاه باقرالعلوم (ع) قم در نشست علمی «بررسی تاریخ روش فقها در تبدیل گزاره‌های فقهی به هنجارهای اجتماعی؛ …

Read More »

درس‌ نامه فقه مهندسی

درس‌ نامه فقه مهندسی

تازه‌ترین اثر علمی‌ و آموزشی انتشارات خادم‌الرضا(ع) قم با عنوان «درس‌نامۀ فقه مهندسی» تألیف حجت‌الاسلام‌ والمسلمین محمد معرفت، عضو هیأت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شمال با هدف ارائه احکام شرعی ویژه جامعه مهندسی کشور منتشر شد. به گزارش شبکه اجتهاد، این کتاب که در ادامه تجربه موفق انتشار کتاب «مقررات شرعی ساختمان و مهندسان» تدوین شده، نخستین درس‌نامۀ …

Read More »

چرخه معیوب حکمرانی؛ شکاف زنجیره حکمرانی از «سندنویسی» تا «پیاده‌سازی»

چرخه معیوب حکمرانی؛ شکاف زنجیره حکمرانی از «سندنویسی» تا «پیاده‌سازی»

شبکه اجتهاد: یکی از مهم‌ترین نارسایی‌های نهادی در مدیریت اجرایی کشور ما مسأله انباشت طرح‌ها، سندها، قوانین بالادستی، مصوبات و مقرراتی است که بعضاً هزاران ساعت برای طراحی و تدوین و تصویب آنها وقت صرف شده است. اما در همان مقام سند و مصوبه و قانون باقی مانده‌اند. برای اثبات این مدعا می‌توان ده‌ها و بلکه صدها نمونه در سطح …

Read More »

نفوذ نظریات غربی در عرصه تربیت حاصل نبود فقه تربیت مدوّن/ راه‌های «کشف ملاکات» در فقه تربیت

نفوذ نظریات غربی در عرصه تربیت حاصل نبود فقه تربیت مدوّن/ راه‌های «کشف ملاکات» در فقه تربیت

در کشف و به‌کارگیری ملاکات، باید از رویکرد «نتیجه‌محوری محض» پرهیز کرد. خداوند متعال، حتی با ارسال پیامبران و ارائه راهنمایی‌های کامل، همه انسان‌ها را مجبور به کمال نمی‌کند، بلکه یک حلقه از اختیار و انتخاب متربی نیز باقی می‌ماند. فقیه باید وظایف و احکام تربیت را استنباط کند، اما نباید انتظار داشته باشد که این احکام لزوماً به کمال …

Read More »

واکاوی اصطلاحات کلیدی و مفاهیم بنیادین در نظریه‌پردازی فقه نظامات/ هادی غلامی

واکاوی اصطلاحات کلیدی و مفاهیم بنیادین در نظریه‌پردازی فقه نظامات/ هادی غلامی

اختصاصی شبکه اجتهاد: فقه نظام، به‌عنوان حوزه‌ای نوظهور در مطالعات فقهی معاصر، در پی تبیین و تحلیل رابطه میان احکام شرعی، تکالیف فردی و مسائل اجتماعی و حکومتی شکل گرفته است. این شاخه از فقه، برخلاف فقه فردی که تمرکز آن بر تکالیف مکلفان به‌طور مستقل و منفرد است، به بررسی افعال و مسؤولیت‌های مکلّفان در بُعد اجتماعی و نقش …

Read More »

فراتر از رجال: چگونه معناشناسی، اعتبار روایات را بازتعریف می‌کند؟

فراتر از رجال: چگونه معناشناسی، اعتبار روایات را بازتعریف می‌کند؟

اخبار موافقت با قرآن دارای دو بخش است: یکی اخذ آنچه موافق قرآن است و دیگری رد آنچه مخالف آن است. در طول تاریخ، تمرکز بیشتر بر بخش مخالفت بوده و بخش موافقت مهجور مانده است. سایر نظریات از جمله نظریه «موافقت روح محتوا» مرحوم شهید صدر و آیت‌الله سیستانی نیز که بر موافقت روایت با روح کلی اسلام تأکید …

Read More »

درآمدی بر تحلیل سیره متشرعه و نسبت آن با نصوص شرعی/ امین کربلایی

سیره متشرعه

اختصاصی شبکه اجتهاد: سیره متشرعه به عنوان یکی از منابع استنباط احکام شرعی، در منظومه فقه امامیه از آن یاد می‌شود. این یادداشت با نگاهی تحلیلی به بررسی این موضوع می‌پردازد و آن را در دو قسم کلی «سیره در فقدان نص» و «سیره در حضور نص» مورد واکاوی قرار می‌دهد: قسم اول: سیره در فقدان نص در مواردی که …

Read More »

از فقه متکلم‌زده تا فقه افعال الهی؛ نقطه آغاز یک نوزایی اجتهادی/ حامد محمدجانی

از فقه متکلم‌زده تا فقه افعال الهی؛ نقطه آغاز یک نوزایی اجتهادی/ حامد محمدجانی

شبکه اجتهاد: قرن‌ها فقه ما، برپایه نصوص و اصول، در میدان فتوا حرکت کرده است. مجتهد می‌پرسد: این فعل مکلف، در برابر این نص، چه حکمی دارد؟ این روش، اگرچه در سامان‌یابی عبادات و معاملات موفق بوده، اما در مواجهه با واقعیت اجتماعی، ناتوان از تولید نظم، هویت، و نسبت‌های تمدنی شده است. اما در الگوی اجتهادی استاد احمد مبلغی، …

Read More »

فلسفه و امتداد اجتماعی آن؛ بایسته‌ای برای فقه پیشرو

فلسفه و امتداد اجتماعی آن؛ بایسته‌ای برای فقه پیشرو

دانش فلسفه، اگرچه از یونان آغاز شد، اما با خط‌دهی معارف دینی و نبوت، به تدریج شکل خاص خود را یافت و بدون دست‌بردن در ضوابط فلسفی، به نتایجی رسید که عمیقاً با معارف دینی گره خورده است. همین مدل را می‌توان در حکمت عملی اسلامی پیاده کرد؛ به این صورت که با انجام کار عقلی در حکمت عملی بر …

Read More »

تحلیل عاشورا در پرتو فقه، حقوق و قواعد اجتماعی/ بدون شناخت سنن الهی، فقه به جامعه راه نمی‌یابد

تحلیل عاشورا در پرتو فقه، حقوق و قواعد اجتماعی/ بدون شناخت سنن الهی، فقه به جامعه راه نمی‌یابد

اگر به قاعده‌مدار بودن نهضت عاشورا باور داشته باشیم، حرکات، فعالیت‌ها، حضور اجتماعی و فرهنگی ما نیز هم‌سو و هم‌تراز خواهد شد و دیگر برخلاف قواعد عمل نخواهیم کرد. باید در چارچوب سنن الهی و بر اساس قواعد حرکت کنیم. حوزه‌های علمیه نیز باید بر شناخت این سنن تمرکز کرده و ماهیت جامعه را به‌درستی درک کنند. شهید مطهری، علامه …

Read More »

نقدهایی بر وعدهٔ عدالت جهانی غربی

نقدی بر وعدهٔ عدالت جهانی غربی، از اعلامیهٔ حقوق بشر تا ابزار سلطه

رئیس دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم با واکاوی سیر تاریخی تکامل نسل‌های حقوق بشر، از اعلامیه جهانی تا نسل سوم حق‌های جمعی ملت‌ها، و با بررسی فلسفه تأسیس سازمان‌هایی مانند سازمان ملل، شورای امنیت، سازمان تجارت جهانی و آژانس انرژی اتمی، تصریح کرد که هرچند این نهادها در ظاهر برای تضمین عدالت و صلح جهانی ایجاد شده‌اند، اما بنیان‌های …

Read More »

تاریخچه زیارت اربعین و روایات معصومین درباره‌ی آن/ مجتبی صادق

تاریخچه زیارت اربعین و روایات معصومین درباره‌ی آن/ مجتبی صادق

شبکه اجتهاد: هر ساله با فرارسیدن ایام اربعین سیدالشهدا جوش و خروش توصیف‌ناپذیری در میان دوست‌داران حسینی موج می‌زند. در کشور عراق از اقصی نقاط مختلف زائران حسینی پای پیاده راهی حریم عشق می‌شوند و عاشقانی دیگر کمر ارادت به خدمت‌گزاری آنان می‌بندند. هرچه در طول سال اندوخته‌اند در طبق عشق خالصانه خود می‌گذارند و در کمال تواضع و خاکساری …

Read More »

اربعین تراز؛ اربعین انقلاب و تحوّل/ علی راد

اربعین تراز؛ اربعین انقلاب و تحوّل/ علی راد

شبکه اجتهاد: پدیده پیاده روی زیارت اربعین از آغاز تا فرجام آن، پدیده ای چند وجهی با سویه‌های در هم تنیده است و  نمی‌توان آن را صرفا یک پدیده ساده و تک بعدی دانست، بلکه اربعین را می‌توان در یک نگاه کامل و جامع، تجلی روح توحید و یکتاپرستی، تبلور قرآن و بازتاب آموزه امامت در عینیت جامعه اسلامی دانست …

Read More »

ماهیت و مسائل فقه حکمرانی تربیتی

ماهیت و مسائل فقه حکمرانی تربیتی

استاد خسروپناه ضمن معرفی سه ساحت فقه تربیت، بر اهمیت طراحی و اجرای سیاست‌های تربیتی مبتنی بر رویکرد قرآنی تأکید کرد و ضرورت ورود فقها به عرصه سیاست‌گذاری و تنظیم‌گری در این حوزه را خاطرنشان ساخت. او با اشاره به نمونه‌های موفق حکمرانی مردمی همچون مراسم اربعین و جشن غدیر، بر نقش مشارکت حداکثری مردم و نقش تسهیل‌گر دولت تأکید …

Read More »

مسئولیت دولت در جنگ؛ از جبران خسارت شهروندان تا مطالبه از متجاوز

مسئولیت دولت در جنگ؛ از جبران خسارت شهروندان تا مطالبه از متجاوز

 استاد حکمت‌نیا در سخنانی گفت: خسارات ناشی از عملیات نیروهای خودی را از خسارات وارده توسط دشمن متمایز دانست که ذیل اعمال حاکمیت دولت قرار می‌گیرد. این نوع خسارات باید از تعهدات حقوقی، سیاسی و اجتماعی دولت تفکیک شود. استاد وحدتی شبیری نیز در سخنانی بیان کرد: از مهمترین خلاءهای فقه، عدم وجود باب «مستقل» ضمانات به مفهوم امروزی آن …

Read More »

قول سدید در غنا و موسیقی، تقریر دروس استاد سید احمد مددی

قول سدید در غنا و موسیقی، تقریر دروس استاد سید احمد مددی

کتاب «قول سدید در غنا و موسیقی تقریر دروس آیت‌الله سید احمد مددی موسوی» به قلم کاظم دلیر در ۴۹۶ صفحه از سوی نشر بوستان کتاب به زیور طبع آراسته شد. به گزارش شبکه اجتهاد، کتاب حاضر، حاصل تقریر دروس فقهی استاد سیداحمد مددی موسوی در باب «مکاسب محرمه» با تمرکز بر مسائل غنا و موسیقی است. با دقتی مثال‌زدنی، …

Read More »

روایتی از نقش بی‌بدیل علما در احیاء سنت راهپیمایی اربعین در سال ۱۳۵۵ه.ش

روایتی از نقش بی‌بدیل علما در احیاء سنت راهپیمایی اربعین در سال ١٣۵۵ه.ش

شبکه اجتهاد: برخی صفحات تاریخ فقط روایت یک حادثه نیست؛ یک سند زنده است که از حقیقت بزرگ‌تری حکایت می‌کند. یکی از آن‌ها روایت اربعین سال ۱۳۵۵ هجری شمسی است. قبل از اینکه راه‌پیمایی اربعین به یک آئین جمعی فراگیر تبدیل شود، سنّتی قدیمی میان مردم عراق بود که می‌کوشیدند هر سال با شور و هیجانی مضاعف آن را برگزار …

Read More »
Real Time Web Analytics