آخرین اخبار

«خاتمیت نبوت» و «دوام شریعت» و نقش اجتهاد/ سیدمصطفی محقق داماد

«خاتمیت نبوت» و «دوام شریعت» و نقش اجتهاد/ سیدمصطفی محقق داماد

اختصاصی شبکه اجتهاد: نوشتار حاضر به بررسی دو نهاد مهم در دین اسلام می‌پردازد که معمولاً تصور می‌شود به هم مرتبط و ملازم‌اند، اما در واقع ارتباط مستقیمی با یکدیگر ندارند؛ نهاد اول: خاتمیت نبوت پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) و نهاد دوم: دوام شریعت.  ۱. تفکیک دو نهاد خاتمیت نبوت و دوام شریعت  خاتمیت نبوت به معنای …

Read More »

تأکید امام بر «اسلامی بودن» مجلس، نشانه‌ی جایگاه والای آن است/ انقلابی‌گری فقط سروصدا کردن نیست/ نماینده باید خود را پاسخگو در قبال خدا و قانون بداند

تأکید امام بر «اسلامی بودن» مجلس، نشانه‌ی جایگاه والای آن است/ انقلابی‌گری فقط سروصدا کردن نیست/ نماینده باید خود را پاسخگو در قبال خدا و قانون بداند

حضرت آیت‌الله خامنه‌ای صبح امروز در دیدار نمایندگان مجلس، با اشاره به «بایدها» و «نبایدها»ی نمایندگی، ابتدا ۶ نکته‌ کلّی را درباره‌ رفتار و گفتار نمایندگان برشمردند و سپس در ادامه، به ۵ مسئله‌ مصداقی در حوزه‌ کارکردهای تقنینی و نظارتی مجلس اشاره کردند که رعایت آن‌ها برای تحقق اهداف کلان کشور ضروری است. به گزارش شبکه اجتهاد، رهبر معظم …

Read More »

فقه جهاد تبیین در اندیشه آیت‌الله خامنه‌ای؛ ظرفیتی مغفول در فضای اجتهادی حوزه/ هادی عجمی

فقه جهاد تبیین در اندیشه آیت‌الله خامنه‌ای؛ ظرفیتی مغفول در فضای اجتهادی حوزه/ هادی عجمی

اختصاصی شبکه اجتهاد: هرچند در سال‌های اخیر، «فریضه و واجب بودن جهاد تبیین» به یکی از مطالبات کلان و راهبردیِ رهبر معظم انقلاب اسلامی، آیت‌الله خامنه‌ای، تبدیل شده است، اما حقیقت آن است که پرسشی پنهان ممکن است در زوایای ذهن برخی از حوزویان وجود داشته باشد: آیا چنین نظریاتی از سوی رهبری، صرفاً ریشه در جایگاه حکومتی ایشان دارد، یا …

Read More »

پرداخت فاضل دیه برای قصاص قاتل/ ابراهیم باقری

پرداخت فاضل دیه برای قصاص قاتل/ ابراهیم باقری

شبکه اجتهاد: اگر قتل خانم الهه حسین‌نژاد توسطه بهمن فرزانه را افساد فی الارض ندانیم و نخواهیم آن را از مصادیق عناوین مجرمانه‌ای همچون آدم‌ربایی محسوب داریم و تنها راه اعدام قاتل را قصاص وی بدانیم این سوال پدید می‌آید که با توجه به این که بر اساس فقه و قانون در فرضی که زنی توسط مردی به قتل برسد …

Read More »

هوش مصنوعی قابلیت پیونددهنده میان دو نظام ساختاری و ارزشیِ فقه و قانون است/ هوش مصنوعی در فرآیندهای سه‌گانه قانونگذاری

هوش مصنوعی در فرآیندهای سه‌گانه قانونگذاری

استاد احمد مبلغی از برگزاری پنجمین کنفرانس بین المللی فقه و قانون با عنوان «فقه، قانون و هوش مصنوعی» از سوی مرکز تحقیقات اسلامی مجلس خبر داد و گفت: این کنفرانس با تمرکز بر پیوند میان فقه و قانون و تحلیل پیامدهای پیچیده و چندسویه هوش مصنوعی در عرصه قانون‌گذاری، به بررسی نقش این فناوری در خلق و پیشنهاد هوشمندانه …

Read More »

تأملی بر نظریه منطقه الفراغ/ محمود حکمت‌نیا

تأملی بر نظریه منطقه الفراغ/ محمود حکمت‌نیا

نظریه «منطقه الفراغ» را شهید سید محمدباقر صدر مطرح کرده است. وی در این نظریه می‌کوشد، حوزه‌ای معین از روابط متغیر و متحول را تعریف کند که ولی امر می‌تواند با توجه به اصول و ضوابطی در آن قانونگذاری کند. نوشته حاضر می‌کوشد ابتدا با بیان ماهیت، ممیزات و ویژگی‌های این نظریه را شمرده، جایگاه آن را در ساختار فقه …

Read More »

«در ساحل فقاهت» دوازده منهل از مبانی و دیدگاه‌های فقهی امام‌خمینی

«در ساحل فقاهت» دوازده منهل از مبانی و دیدگاه‌های فقهی امام‌خمینی

نویسنده اثر با برخورداری از شناخت ژرف نسبت به میراث امام خمینی توانسته منظومه‌ای روشن از فقه حکومتی امام ارائه دهد و آن را در دوازده منهل مستقل و در عین حال مرتبط، سامان بخشد؛ مناهلی که هر یک بیانگر بخشی از پیکره منسجم اندیشه فقهی و سیاسی آن فقیه مجاهد است. به گزارش شبکه اجتهاد، از آغاز شکل‌گیری تمدن …

Read More »

لباس احرام؛ ترک دنیا به مثابه مقصد شریعت/ مصطفی قناعتگر

لباس احرام؛ ترک دنیا به مثابه مقصد شریعت/ مصطفی قناعتگر

اختصاصی شبکه اجتهاد: می‌توان «ترک دنیا» را یکی از مقاصد بنیادین شریعت اسلامی دانست. این مفهوم به معنای دوری از وابستگی‌های مادی، توجه به معنویت و آماده شدن برای زندگی اخروی است (مترادف زهد). این مقصد در عبادات مختلف، از جمله حج، به اشکال گوناگون نمود پیدا می‌کند. حج، فرصتی بی‌نظیر برای تمرین «ترک دنیا» و تجربه زندگی‌ای ساده و …

Read More »

دو خسران در سپهر اجتهاد: غیبت فلسفهٔ شریعت و فلسفهٔ فقه/ راهی به‌سوی فقهی زنده و زمان‌شناس

دو خسران در سپهر اجتهاد؛ غیبتِ فلسفهٔ شریعت و فلسفهٔ فقه/ افقی به‌سوی فقهی زنده و زمان‌شناس

شبکه اجتهاد: فلسفهٔ شریعت، گمشده‌ای اصیل در منظومه معرفت دینی ماست؛ نه یک زینت نظری، بلکه بنیانی گفتمانی برای فهمِ شریعت و بازسازی عقلانیت فقهی. در روزگاری که فقه گرفتار تکرار قواعد و فروبسته در دایره فروع شده، بازگشت به چراییِ تشریع، نسبتِ شریعت با انسان، و هدف‌مندی احکام، ضرورتی دوچندان یافته است. این نوشته، با تأکید بر بحران غیبت …

Read More »

تعقل فقیهانه بر مدار تعاملات انسانی

تعقل فقیهانه بر مدار تعاملات انسانی؛ مروری بر ۱۰۰۰ جلسه درس خارج فقه ‌التعامل و‌التعایش

پس از برگزاری هزار جلسه درس خارج با موضوع «فقه‌ التعامل و‌التعایش مع مختلف الملل و النحل»، استاد محمد عندلیب همدانی در گزارشی علمی، بخشی از دستاوردهای این مسیر فقهی را مرور کرده است؛ مسیری که در آن «تعقل فقیهانه» به‌عنوان روشی نوین و پاسخ‌گو در کانون اجتهاد قرار گرفته و ظرفیت‌های فقه امامیه در عرصه‌های بینافرهنگی، بین‌المللی و بین‌الادیانی …

Read More »

بازخوانی سه بُعد شخصیت شیخ اعظم انصاری؛ ما کجا ایستاده‌ایم؟

بازخوانی سه بُعد شخصیت شیخ اعظم انصاری؛ ما کجا ایستاده‌ایم؟

استاد سید محمدرضا سیستانی در سخنانی، به بازخوانی سه بُعد اساسی از شخصیت فقیه سترگ شیخ انصاری پرداخت. او بُعد علمی شیخ را در آثار بی‌بدیلی همچون رسائل و مکاسب و تأثیر ماندگار آن بر نظام آموزشی حوزه‌ها برجسته کرد. در بُعد عقلی و تدبیری، از نقش ایشان در تثبیت مرجعیت عامه، مواجهه حکیمانه با بحران‌های اجتماعی زمانه، و ایستادگی …

Read More »

۱۴ خرداد و بازخوانی یک مکتب

۱۴ خرداد و بازخوانی یک مکتب

شبکه اجتهاد: ۱۴خرداد، فقط سالروز وداع با یک رهبر نیست؛ فرصتی است برای بازخوانی مکتب امام خمینی، مکتبی که فقه را از حاشیه‌نشینی تاریخی خارج کرد و آن را به نیرویی زنده برای بازسازی جامعه بدل ساخت. نظریه بنیادین امام، یعنی تبدل موضوع و تحول حکم، نقطه عزیمت یک فقه آینده‌نگر بود؛ فقهی که به‌جای فرار از تغییرات اجتماعی، آن‌ها …

Read More »

حسن و قبح در فقه حکومتی امام خمینی: از جعل اعتباری تا اهداف شریعت/ هادی غلامی

حسن و قبح در فقه حکومتی امام خمینی: از جعل اعتباری تا اهداف شریعت/ هادی غلامی

اختصاصی شبکه اجتهاد: آنچه از فقه حکومتی امام راحل برمی‌آید، این است که احکام تابع مصالح و مفاسدی است که فقیه آن را ادراک می‌کند و احکام متلقّی به فهم فقیه از مصالح و مقتضیات زمانی و مکانی است. اگر فهم فقیه از مصالح آنی و زمانی را ملاک خود قرار دهیم، که البته این فهم نیز بدون ضابطه و …

Read More »

بازخوانی تخصیص قرآن به خبر واحد

بازخوانی تخصیص قرآن به خبر واحد؛ سیر تاریخی و تحلیل تطبیقی میان امامیه و احناف

در نسبت پرچالش میان «قطعیت قرآنی» و «ظنیت خبر واحد»، نظریه تخصیص قرآن به خبر واحد، به نقطه‌ای کانونی در منازعات اصولی بدل شده است؛ مسئله‌ای که صرفاً یک نزاع فنی نیست، بلکه گره‌گاه تقابل دو نظام معرفتی و دو رویکرد هرمنوتیکی به منابع دین است. شیخ حیدر حب‌الله در نشست علمی اخیر خود، با نگاهی تطبیقی و تحلیلی، ریشه‌های …

Read More »

امام خمینی و انقلاب در پارادایم فقهی حیل/ علی راد

امام خمینی و انقلاب در پارادایم فقهی حیل/ علی راد

شبکه اجتهاد: حضرت امام خمینی(ره) در کتاب البیع خود به مناسبت بحث از ربا با رویکرد استدلالی به نقد حیل در فقه اسلامی می‌پردازد و آن را نا سازگاز با حکمت تشریع حرمت ربا و فلسفه کسب و تجارت در آموزه‌های اسلامی می‌داند و بر این مهم تاکید دارد که حیل ربا با علل تحریم ربا چون ظلم، فساد اموال …

Read More »

اندیشه فقهی و اصولی امام؛ درس روزانه‌ای که در حوزه جا ماند

اندیشه فقهی و اصولی امام؛ درس روزانه‌ای که در حوزه جا ماند

آیت‌الله نوری همدانی با بازخوانی خاطراتی ناگفته از سلوک علمی بنیان‌گذار جمهوری اسلامی، از عمق آشنایی خود با امام، همراهی با ایشان در میدان عمل، و نیز لزوم احیای مستمر مکتب امام در حوزه‌های علمیه سخن گفت و ابراز داشت: من در سفری به سوریه، ضمن بازدید از کتابخانه‌های بزرگ آن دیار، به کتابی با عنوان «ثوره الفقیه و دولته» …

Read More »

خمینی کبیر؛ از انقلاب فقهی تا انقلاب در فقه/ عباسعلی مشکانی

خمینی کبیر؛ از انقلاب فقهی تا انقلاب در فقه/ عباسعلی مشکانی سبزواری

شبکه اجتهاد: فلسفه وجودی انقلاب و جمهوری اسلامی، فهم و اقامه شریعت واحکام اسلامی در مقیاس تمدنی است. روشن است که  اگر بخواهیم نظام مقدس جمهوری اسلامی، -به عنوان داعیه‌‏دار پرچمداری دین در عرصه ملی و جهانی- به حرکت رو به پیش خود، با اقتدار و صلابت بیشتر ادامه دهد، ‏بایست به لایه‏‌های عمیق‌‏تر تمدنی وارد شده و عرصه فرهنگ، …

Read More »

نقد و بررسی الگوی فقه حکمرانی استاد خسروپناه/ حمید مغربی

اختصاصی شبکه اجتهاد: در سال‌های اخیر، تلاش‌هایی برای ارتقاء فقه از سطح احکام فردی و عبادی به سطح سیاست‌گذاری عمومی و طراحی ساختارهای اجتماعی صورت گرفته است؛ تلاشی که از آن با عنوان فقه نظام‌ساز یا فقه حکمرانی یاد می‌شود. یکی از چهره‌های شاخص این حوزه، استاد عبدالحسین خسروپناه است که دیدگاه او درباره «فقه حکمرانی» واجد نوآوری‌هایی قابل توجه، …

Read More »

تقیه، امت و میدان؛ بازخوانی یک اصل مغفول در مناسبات بین‌المللی امت/ محمد باقری

تقیه، امت و میدان؛ بازخوانی یک اصل مغفول در مناسبات بین‌المللی امت/ محمد باقری

اختصاصی شبکه اجتهاد: بازداشت یکی از روحانیون شناخته‌شده ایرانی در سرزمین حجاز و در ایام حج تمتع، پس از انتشار ویدیویی با محتوای تند علیه سیاست‌های فرهنگی ـ سیاسی حکومت عربستان، اتفاقی است که در نگاه اول می‌توان آن را مسئله‌ای سیاسی یا رسانه‌ای دانست؛ اما در نگاهی عمیق‌تر، این واقعه می‌تواند مدخلی برای بازخوانی مجدد یکی از اصول فقهی …

Read More »

از آشوب متهورانه تا اصلاح «عالمانه»!/ علی محدث اردبیلی

از آشوب متهورانه تا اصلاح «عالمانه»!/ علی محدث اردبیلی

شبکه اجتهاد: در عصر رسانه‌ای کنونی که یک «کلیک» می‌تواند مصالح امت اسلامی را زیر و رو کند، هر اقدام دینی، به‌ویژه در بستر جهانی حج، نیازمند سنجش دقیق فقهی، سیاسی و تمدنی است. بازداشت حجت‌الاسلام قاسمیان پس از انتشار ویدیویی انتقادی در مکه، تنها یک حادثه شخصی یا سیاسی نیست؛ بلکه آزمایشی تمام‌عیار برای نظام تحلیل ما در فقه …

Read More »

بازنمایی بهشت و دوزخ در هنرهای تجسمی؛ امکان یا امتناع؟/ محمد عشایری منفرد

بازنمایی بهشت و دوزخ در هنرهای تجسمی؛ امکان یا امتناع؟/ محمد عشایری منفرد

شبکه اجتهاد: نمایشگاهی که به همت فعالان فرهنگی استان گیلان به نمایش درآمده و در بخشی از آن جزا و پاداش اخروی به تصویر کشیده شده است، این روزها از زاویه‌های مختلفی مورد گفت‌و‌گو قرار گرفت. بخشی از نقدها، نقدهای غیرعلمی بود که بدون توجه به همه ابعاد نمایشگاه و تحت تأثیر روایت ناقصی که رسانه‌های مخالف از واقعیت، ارائه …

Read More »

برای نظام‌سازی، نیازی به ابداع فقهی جدید نیست/ انتقاد از رویکردهایی که فقه را به احکام فردی محدود می‌کنند

برای نظام‌سازی، نیازی به ابداع فقهی جدید نیست/ انتقاد از رویکردهایی که فقه را به احکام فردی محدود می‌کنند

استاد محسن اراکی در نشستی علمی با تأکید بر رسالت تمدن‌ساز فقه، با انتقاد از رویکردهایی که فقه را به احکام فردی محدود می‌کنند، اظهار داشت: حوزه دیگر نمی‌تواند صرفاً به مسائل عبادی و شخصی بپردازد؛ مسئولیت اصلی ما، ارائه نقشه راه کامل برای اداره جامعه بر اساس ولایت الهی است. او با اشاره به ظرفیت‌های عظیم فقه جواهری، تصریح …

Read More »

ازدواج عرفی در جهان اسلام؛ از چالش تا راهکار / علی راد

ازدواج عرفی در جهان اسلام؛ از چالش تا راهکار / علی راد

شبکه اجتهاد: ازدواج عرفی، پدیده‌ای نوظهور در جهان اسلام معاصر، به ویژه در میان جوامع اهل سنت، با اشکال گوناگونی همچون نکاح مسیار و مصیاف، در دهه‌های اخیر رواج یافته است. گسترش این نوع ازدواج، به ویژه در کشورهای دارای جاذبه‌های گردشگری، نشان از ریشه داشتن آن در عوامل پیچیده فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی دارد. اگرچه بررسی تفصیلی این عوامل …

Read More »

سیره علمی امام جواد(ع)، الگویی برای آزاداندیشی/ سید محمدکاظم طباطبایی

سیره علمی امام جواد(ع)، الگویی برای آزاداندیشی/ سید محمدکاظم طباطبایی

شبکه اجتهاد: در زمان امام سجاد علیه‌السلام به جهت خفقان سیاسی، چندان صحبتی از مناظره و مباحثات درون‌دینی و برون‌دینی از ناحیه‌ی امامت نبود. در زمان امام حسن و امام حسین علیهما‌السلام نیز این بزرگواران به عنوان شخصیت‌هایی مقدس و نوادگان پیامبر صلّی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلّم مورد توجه بودند، اما مباحثات علمی با آن‌ها چندان گسترده نبود. فرهنگ عمومی آن زمان نیز این‌قدر …

Read More »

سه مقطع درسی، یک منظومه اجتهادی در علم اصول

سه مقطع درسی، یک منظومه اجتهادی در علم اصول

در دهمین نشست از «تأمّلات علمی» که با محوریت کتاب «تعارض الأدله و اختلاف الحدیث» برگزار شد، پژوهشی مستند پیرامون تقریرات سه دوره درس خارج حضرت آیت‌الله سیستانی در یکی از مباحث کلیدی علم اصول ارائه گردید. حجت‌الاسلام سید مسعود مرتضوی با تحلیل تطبیقی این تقریرات، سیر تحول روشی و محتوایی آن‌ها را بررسی کرد و گزارشی تفصیلی از روند …

Read More »

تحقق فقه حکمرانی نیازمند روش‌شناسی فراتر از اجتهاد متعارف است/ چگونه فقه می‌تواند ساختار و سیاست عمومی تولید کند؟

تحقق فقه حکمرانی نیازمند روش‌شناسی فراتر از اجتهاد متعارف است/ چگونه فقه می‌تواند ساختار و سیاست عمومی تولید کند؟

دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی تأکید کرد که برای تحقق فقه حکمرانی، نیازمند روش‌شناسی خاصی هستیم که فراتر از اجتهاد متعارف – برای کشف حکم مطلوب- است. این روش‌شناسی باید به شناخت «انسان محقق» – وضع موجود- بپردازد که در علوم انسانی غربی برای تغییر انسان به کار می‌رود. به گزارش خبرنگار اجتهاد، استاد عبدالحسین خسروپناه در مدرسه «فقه حکمرانی» …

Read More »

ما و اسلام سعودی؛ از آرمان تا واقعیت!/ محسن قنبریان

ما و اسلام سعودی؛ از آرمان تا واقعیت!/ محسن قنبریان

شبکه اجتهاد: اینکه سعودی -به تعبیر امام خمینی (ره)- اسلام سفیانی است و “بتهایی خطرناک تر از لات و هبل در چهره فریبی نو برپاست” و “حرم، حرم است اما نه برای ناس که برای آمریکا”؛ درست! اینکه بین اسلام انقلابی ما با اسلام آمریکاییِ عربستان از حج ابراهیمی تا مواجهه با مظلومین فلسطین تا نفی سبیل استکبار بر ثروت …

Read More »

پیش‌بینی رؤیت‌پذیری هلال ماه ذی‌حجه ۱۴۴۶ قمری در ایران

اختصاصی شبکه اجتهاد: برای رؤیت هلال در شب اوّل ماه، عواملی چون «زمان غروب خورشید و ماه» و «اختلاف زمان غروب آن دو» و «مختصّات خورشید و ماه و جدایی زاویه‌ای ماه و خورشید که از اختلاف ارتفاع ماه و خورشید، و نیز اختلاف سمت آن دو نشئت می‌گیرد» و «درصد روشنایی هلال و به اصطلاح فاز ماه» و … …

Read More »

فقه بدون منظومه، شریعت بدون کرامت!/ با فقه تکه‌تکه نمی‌توان در دنیا سربلند بود/ فقه بدون عقلانیت، شایسته شریعت پیامبر(ص) نیست

فقه بدون منظومه، شریعت بدون کرامت!/ با فقه تکه‌تکه نمی‌توان در دنیا سربلند بود/ فقه بدون عقلانیت، شایسته شریعت پیامبر(ص) نیست

الآن فضا به‌گونه‌ای شده که بعضی تلاش می‌کنند اثبات کنند: نه «عقل» توانایی درک دارد، نه «مقاصد» باید لحاظ شود، نه خداوند در تشریعش عادل است، نه نظام فقهی داریم؛ فقط با احکام اتمیکِ بریده بریده مواجه‌ایم که باید به هر قیمتی به آن‌ها عمل شود! به گزارش خبرنگار اجتهاد، در سنت فقهی امامیه، استنباط احکام شرعی بر پایه متون …

Read More »

نمایه مقالات فقهی و حقوقی محیط‌ زیست و منابع طبیعی

نمایه مقالات فقهی و حقوقی محیط‌ زیست و منابع طبیعی

اختصاصی شبکه اجتهاد: فقه محیط زیست و منابع طبیعی، هنوز فقهی نوپاست که پژوهش‌های صورت گرفته در آن، به میزان کافی نیست. شاید کتاب‌هایی که در خصوص این باب فقهی نوپدید نگاشته شده است به تعداد انگشتان یک دست هم نرسد. در این میان اما وضعیت مقالات کمی بهتر است و به میزان قابل قبولی رسیده است. این مقالات، برخی …

Read More »
Real Time Web Analytics